Зертханалық жұмыс №4: Липидтердің құрылысы, физико-химиялық қасиеттері және сапалық реакциялары

Зертханалық жұмыс №4

Сабақтың тақырыбы: Липидтердің (майлардың) қасиеттерін зерттеу

Жұмыстың мақсаты: Студенттерді липидтерге жасалатын сапалық реакция әдістерімен таныстыру. Липидтер туралы алған білімдерін бекіту. Реактивтермен, химиялық ыдыстармен жұмыс істеу, алынған нәтижеге талдау жасау дағдыларын қалыптастыру.

Липидтер (гректің липос - май сөзінен шыққан) - төмен молекуалық органикалық қосылыстар, суда ерімейді. Липидтерді жасушадан полярлы емес органикалық еріткіштермен (хлороформ, бензол, петролейнді эфирмен) бөліп алуға болады.

Липидтердің ерекше қасиеті - гидрофобты болуы (липофильділік)

Липидтер әртекті химиялық қосылыстар болып табылады (1 сызбанұсқаны қараңыз) :

Сызбанұсқа 1-Липидтердің құрылысы бойынша жіктелуі

Ацилглицеролдар (бейтарап майлар, глицеридтер) ең көп тараған липидтер. Бұл қосылыстар глицериннің күрделі эфирлері мен май қышқылдарынан тұрады. Егер глицеринде бір гидроксил тобы этерификацияланса (күрделі эфир мен май қышқылдарының қосылу реакциясы - этерификация деп аталады) - моноацилглицерол, екі -ОН тобы қосылса - диацилглицерол, үш - ОН тобы қосылса - триацилглицерол түзіледі.

Табиғатта триацилглицеролдар жиі кездеседі. Аталған қосылыстар құрамында ионды топтар болмағандықтан, олар бейтарап липидтерге жатады.

Егер үш май қышқылыдары бірдей болса, онда липидтерді жәй деп, ал әр түрлі май қышқылдарынан тұратын липидтерді аралас майлар деп атайды.

Липидтердің құрамына кіретін май қышқылдары олардың физикалық - химиялық қасиеттерін анықтайды.

Майлар көбінесе 12-20 көміртегі атомынан тұратын монокарбонды қышқылдарды түзеді.

Қаныққан май қышқылдары

Моноқанықпаған май қышқылдары

Полиқанықпаған май қышқылдары

Көмірсутек тізбегінде полярсыз С=С және С=Н байланыстарының болуы липидтерге полярсыздық сипат береді. Жоғары май қышқылдарының полярсыздығы липидтерге гидрофобтық қасиет береді, олардың суда нашар еруін, және биомембранада ерекше жиналуын қамтамасыз етеді.

Май құрамында неғұрлым қысқа тізбектер немесе қанықпаған қышқылдар көп болса, соғұрлым еру температурасы төмен, ерігіштігі жоғары болып табылады. Жануарлар майы қаныққан майлардың көп мөлшерінен тұрады, сондықтан олар қатты болып келеді. Өсімдік майларының құрамы қанықпаған қышқылдардан тұратындықтан -сұйық болады.

Майды сипаттау үшін келесі тұрақты (констант) санын немесе май санын қолданады:

Қышқыл саны -1 г майдың құрамындағы бос май қышқылдарын бейтараптау үшін қажет КОН (мг) салмағы.

Сабындау саны - бейтарап липидтерді гидролиздеуге қажетті (сабындану) және 1 г майдың құрамындағы барлық май қышқылдарын (соның ішінде бос май қышқылдарын) бейтараптауға қажетті КОН (мг) салмағы. Неғұрлым сабындану саны жоғары болса, майдың құрамына соғұрлым төмен молекулалы қышқылдары кіреді.

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс