ОҚУ ПРАКТИКАСЫНЫҢ ЕСЕП БЕРУІ - МАМАНДЫҚ: 0516000 Қаржы( салалар бойынша)
Ақмола облысы білім басқармасының жаныңдағы
Шағалалы ауылы, Жоғары агротехникалык колледжі
ОҚУ ПРАКТИКАСЫНЫҢ ЕСЕП БЕРУЫ
МАМАНДЫҚ: 0516000 Қаржы( салалар бойынша)
БІЛІКТІЛІГІ:051605 3Қаржылык жұмыс бойынша экономист
Практиканың басталуы: 24.04.2020ж
Практиканың аяқталуы: 30.04.2020ж
Құрастырған :31 қаржы топ оқушысы
_______Қазби _Айзат_____________________________ __________
БАҒА______________________(жазуымен )
Практиканың жетекшісі ___________________________________ _
2020 ж
24.04.2020ж
Қаржылық жоспарлау
Қаржылық жоспарлау мен болжау -- бұл каржы механизмінің қосалқы жүйесі, саналы басқарудың аса маңызды элементтерінің бірі және әлеуметтік-экономикалық жоспарлаудың құрамды бөлігі. Олар экономиканың үйлесімді және тепе-тендік дамуына жетуге, біртүтас ұлттык, шаруашылық кешенінің барлық буындарының қызметін үйлестіруге, коғамдык өндіріс өсуінің жоғарғы қарқынын қамтамасыз етуге, халықты әлеуметтік қорғауға бағытталған. Қаржылық жоспарлаудың озіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалдық-заттай элементтері турасында, ақшамен қоғамдық үдайы өндіріске белсенді ықпал жасау турасында ақша қозғалысының салыстырмалы дербестігімен шарттасылған ақша нысаныңда жүзеге асырылады.
Қаржылық жоспарлаудың объектісі шаруашылық жүргізуші субъектілері мен мемлскеттің қаржылық қызметі, ал қорытынды нәтижесі қаржы жоспарлары мен жеке мекеменің сметаларынан бастап мемлекеттің жиынтық қаржы жоспарына дейінгі қаржы жоспарларын жасау болып табылады. Әрбір жоспарда белгілі бір мерзімге белгіленген кірістер мен шығыстар, қаржы және кредит жүйелерінің буындары мен байланыстары анықталады. Қаржылық жоспарлаудың нақтылы міндеттері қаржы саясатымен айқындалады. Бұл: жоспарлы тапсырмаларды орындауға қажетті ақшаның көлемі мен олардың көздерін анықтау; кірістерді өсірудің, шығыстарды үнемдеудің резервтерін анықтау; орталықтандырылған және орталықтандырылмаған қорлар арасында қаражаттарды бөлуде оңтайлы үйлесімдерді белгілеу және басқалары.
Қаржылық жоспарлауда мына тәсілдемелер пайдаланылады:
а) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі. Инфляция кезінде деректер инфляцияның коэффициенттеріне көбейтіледі. Бұл әдіс ең қарапайым әдіс болып табылады және, әдеттегідей, уақыт жетіспеушілігі кезінде пайдаланылады;
ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып өткен жылдардың саныңа бөледі);
б) нолдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептслуі тиіс бұл әдіс нақтылы қажеттіліктерді есепке алады және оларды мүмкіндіктерімен үйлестіріледі).
Қаржылық болжау -- мемлекеттің мүмкін болатын қаржы жағдайын алдын ала көре білу, қаржы жоспарларының көрсеткіштерін негіздеу (дәлелдеу). Болжамдар орташа мерзімді (5-10 жыл) және үзақ мерзімді (10 жылдан астам) болуы мүмкін.
Қаржылық болжаудың мақсаты -- болжанған кезендегі қаржы ресурстарының шынайы мүмкін болатын ауқымын, оларды қалыптастырудың көздерін және пайдалануды анықтау болып табылады. Болжамдар қаржы жүйесінің органдарына каржы жүйесін (құрамын) дамыту мен жстілдірудің түрлі нұсқаларын, қаржы саясатын іске асырудың нысандары мен әдістерін белгілеуге мүмкіндік береді.
Қаржылық жоспарлау кезеңдері мен олардың ерекшеліктері
Қаржы жоспарларын жасау негізінен үш кезеңнен тұрады: бірінші кезеңде есеп беріліп отырылған мезгілдің қаржылық көрсеткіштердің орындалуына экономикалық талдау жасалады. Қаржылық көрсеткіштерді талдау өндірістік мөліметтермен өзара байланыста жүргізіледі. Мұның өзі қаражаттарды толық жұмылдырудың себептерін ашуға, оларды пайдаланудың тиімділігі дәрежесін анықтауға, ішкішаруашылықтық резервтерді табуға мүмкіндік береді.
Екінші кезеңде әлеуметтік және экономикалық даму жоспарлары мен бағдарламаларының көрсеткіштері негізінде кірістермен шығыстардың нақтылы турлерінің есеп-қисаптары жасалады.
Үшінші кезеңде сметадағы тапсырмалар және кірістердің баптары үйлестіріліп, теңестіріледі. Егер қарастырылған шаралар мен жоспарлы тапсырмалар ақша ресурстарымен сөйкес келмеген жағдайда табыстар мен қорланымдарды көбейтудің көздері іздестіріледі, оларды аса тиімді пайдаланудың жолдары анықталады, ал кейбір жағдайда шығындардың жеке түрлерін тікелей қысқарту қарастырылады.
Жиынтық қаржы балансы деп орта мерзімді (бесжылдық) кезеңге арналған дамудың жалпымемлекеттік болжамының қаржылық бағдарламасын айтады. Оны жасаумен Қаржы министрлігінің, Ұлттық банктің белсенді қатысуымен экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі айналысады. Аймақтарда баланстың есеп-қисаптарын аймақтық органдар жүргізуі тиіс. Жиынтық қаржы балансында мемлекеттің, меншіктің барлық нысаныңың шаруашылық жүргізуші субъектілерінің ақша қорларын қалыптастырудың құрамы мен көздері және ұдайы ондіріс пен қоғамдық қажеттерге (әлеуметтік- мәдени шараларға, қорғанысқа, басқаруға) оларды пайдалану қамтып көрсетіледі.
Баланстың кіріс бөлігі мыналарды кіріктіреді: таза табыс, түтынуға салынатын салықтар (қосылған құнға салынатын салық, акциздер, кеден баждары), амортизациялық аударымдар, сыртқы сауда операцияларынан түсетін түсімдер, салықтар мен алымдар, қысқа мерзімді несиелендірудің ресурстары, үзақ мерзімді несиелендірудің көздері.
Шығыстар бөлігінің аса маңызды көрсеткіштері: экономиканы дамытуға жұмсалатын шығыстар (күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру, айналым қаражатарының өсіміне жұмсалатын шығындар, мемлекеттік субвенциялар); сыртқы экономикалық операциялар жөніндегі шығыстар; әлеуметтік-мөдени шараларға жұмсалатын шығастар; басқару мен қорғаныс шығыстары; қысқа мерзімді кредит салымдарының және үзақ мерзімді кредит беруге арналған қаражаттардың өсімі.
Қаржылық көрсеткіштер және олардың ерекшеліктері
Басқаруда және шаруашылық-қаржылық қызметті жоспарлауда қаржылық көрсеткіштер -- шаруашылық жүргізуші субъектілердің, салалардың және жалпы ұлттық шаруашылықтың ақшалай табыстары мен қорланымдарын жасаумен және пайдаланумен байланысты қызметтің түрлі жақтарын сипаттайтын жоспардың, есептің немесе есеп-қисаптың мәліметтері пайдалынылады. Олар абсолюттік және салыстырмалы мөлшерлерде тұлғаланады.
Шаруашылық жүргізуші төменгі буындарында, мысалы, мынадай аса маңызды абсолюттік қаржылық көрсеткіштер қабылданады:
:: өнімді (жұмысты немесе қызметті) өткізуден түсетін табыс;
:: өткізілген өнімнің (жұмыстың, қызметтердің) өзіндік құны;
:: жалпы табыс;
:: кезең шығысы;
:: негізгі қызметтен тусетін табыс (зиян);
:: табыс салығының сомасы (төленген);
:: таза табыс (немесе зиян).
Мыналар шаруашылық жүргізуші субъектілердің көлемдік көрсеткіштері болып табылады:
:: инвестициялар көлемі;
:: жарғылық капиталдың мөлшері;
:: өндірістік және әлеуметтік даму қорларының (қолдану, тұтыну немесе соларға үқсас резервтік, валюта жөндеу қорларының) мөлшері;
:: жабдықтаушынармен, тұтынушылармен, банкпен, бюджетпен есеп айырысудың көрсеткіштері (кредиторлық және дебиторлық берешектер);
:: төленген дивидендтердің, үлестердің мөлшері;
:: айналым қаражаттары көздерінін көлемі.
:: Мыналар салыстырмалы көрсеткіштер болып табынады:
:: табыстылықтың (рентабелділіктің) деңгейі;
:: акциялар бойынша табыстынық;
:: негізгі және айналым капиталдарын пайдаланудың көрсеткіштері (қор қайтарымы, өнімнің қор сиымдылығы, негізгі құрал-жабдықтар айналымдылығының коэффициенті, айналымның ұзақтығы);
:: өтімділіктің көрсеткіштері.
Сұрақтар:
1. Қаржылық жоспарлау ұғымы
2. Қаржылық болжау ұғымы
3. Қаржылық жоспарлау кезеңі
4. Жылдық баланс. Баланстың кіріс және шығыс бөліктерінің көрсеткіштері
Сұрақтардың жауабы:
1. Қаржылық жоспарлау ұғымы - қаржы механизмінің қосалқы жүйесі, саналы басқарудың аса маңызды элементтерінің бірі және әлеуметтік экономикалық жоспарлаудың құрамды бөлігі.
2. Қаржылық болжау -- мемлекеттің мүмкін болатын қаржы жағдайын алдын ала көре білу, қаржы жоспарларының көрсеткіштерін негіздеу.
3. Қаржылық жоспарлауда мына тәсілдемелер пайдаланылады:
а) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі. Инфляция кезінде деректер инфляцияның коэффициенттеріне көбейтіледі. Бұл әдіс ең қарапайым әдіс болып табылады және, әдеттегідей, уақыт жетіспеушілігі кезінде пайдаланылады;
ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып өткен жылдардың саныңа бөледі);
б) нолдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептслуі тиіс бұл әдіс нақтылы қажеттіліктерді есепке алады және оларды мүмкіндіктерімен үйлестіріледі).
4. Жиынтық қаржы балансы деп орта мерзімді (бесжылдық) кезеңге арналған дамудың жалпымемлекеттік болжамының қаржылық бағдарламасын айтады.
Баланстың кіріс бөлігі мыналарды кіріктіреді: таза табыс, түтынуға салынатын салықтар (қосылған құнға салынатын салық, акциздер, кеден баждары), амортизациялық аударымдар, сыртқы сауда операцияларынан түсетін түсімдер, салықтар мен алымдар, қысқа мерзімді несиелендірудің ресурстары, үзақ мерзімді несиелендірудің көздері.
Шығыстар бөлігінің аса маңызды көрсеткіштері: экономиканы дамытуға жұмсалатын шығыстар (күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру, айналым қаражатарының өсіміне жұмсалатын шығындар, мемлекеттік субвенциялар); сыртқы экономикалық операциялар жөніндегі шығыстар; әлеуметтік-мөдени шараларға жұмсалатын шығастар; басқару мен қорғаныс шығыстары; қысқа мерзімді кредит салымдарының және үзақ мерзімді кредит беруге арналған қаражаттардың өсімі.
25.04.2020
Кәсіпорынның қаржысын жоспарлау
Кәсіпорындардың бірлестігінің есебі - сатып алу әдісі бойынша мысал арқылы қарастырайық
Асыл компаниясының балансы (мың теңгемен)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
2500
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
1200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыштар
1000
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
4300
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Дәуір компаниясының балансы (мың теңгемен)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
1100
Акционерлік капитал
2500
ТМБ
1000
Бөлінбеген табыс
1500
Дебиторлық борыштар
1700
Міндеттемелер
Ақша қаражаттары
200
Жиынтығы
4000
Жиынтығы
4000
Асыл компаниясының бухгалтерлік есебінде Дәуір компаниясын сатып алу бойынша бұл операция төмендегідей көрсетіледі:
Дт 2410 -1 100 000тг
Дт 1310-1330 - 1 000 000тг
Дт 1210-1280 - 1 700 000тг
Дт 1010, 1030 - 200 000тг
Кт 1030 - 4 000 000тг
Асыл компаниясының балансы (біріккен кейінгі) мың.теңгемен
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
3600
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыштар
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
500
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Егер Асыл компаниясы Дәуір компаниясын 4 300 000 теңгеге сатып алған болса, онда 300 000 теңге оң іскерлік репутация (яғни гудвилл) туындайды (4300-4000). Асыл корпорациясында ол операцияға төмендегі бухгалтерлік жазулар орындалады:
Дт 2710 - 300 000тг
Дт 2410 - 1 100 000тг
Дт 1310-1330 - 1 000 000тг
Дт 1210-1280 - 1 000 000тг
Дт 1010,1030 - 200 000тг
Кт 1030 - 4 300 000тг
Бірігу операциясы орындалғаннан кейінгі Асыл компаниясының балансы төмендегідей болды: (мың тг)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Іскерлік репутация
300
Негізгі құрал
3600
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыш
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
200
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Теріс іскерлік репутация
Жоғарыдағы Асыл компаниясы Дәуір компаниясын 3 430 000 теңге төлеп сатып алды делік. Теріс іскерлік репутация 570 000 теңгені құрайды. Бірігу операциясы орындалғаннан кейінгі Асыл компаниясының балансы төмендегідей болады:
Асыл компаниясының балансы (бірігуден кейінгі) мың.теңгемен:
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Теріс іскерлік репутация
(570)
Негізгі құрал
3600
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыш
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
1070
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Өзіндік жұмыстарды орындау үшін берілген тапсырма
1. Кәсіпорындардың бірлестігінің есебі бойынша төмендегі мәліметтердің негізінде тиісті тапсырмаларды орындаңыз.
Тапсырманы орындау үшін берілген мәліметтер: Алмас компаниясы 4 000000 теңгеге Іскер компаниясын сатып алды.
Сатып алу операциясы орындалғанға дейінгі компаниялардың баланстары төмендегідей болды:
Алмас компаниясының балансы (мың теңге):
Активтер Негізгі құралдар - 2500 ТМБ - 1200 Дебиторлық борыштар - 1000 Ақша қаражаттары - 4300 Жиынтығы - 9000
Міндеттемелер және капитал: Жарғылық капитал - 3500 Бөлінбеген табыс - 2500 Міндеттемелер - 3000 Жиынтығы - 9000
Іскер компаниясының балансы (мың теңге):
Активтер Негізгі құралдар - 1100 ТМБ - 1000 Дебиторлық борыштар - 1700 Ақша қаражаттары - 200 Жиынтығы - 4000
Міндеттемелер және капитал: Жарғылық капитал - 2500 Бөлінбеген табыс - 1500 Жиынтығы - 4000
Тапсырма - Сатып алу әдісін пайдалана отырып: Компаниялардың бірігуінен кейінгі Алмас компаниясының балансын құрыңыз.
Алмас компаниясының балансы (мың теңгемен)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
2500
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
1200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыштар
1000
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
4300
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Іскер компаниясының балансы (мың теңгемен)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
1100
Акционерлік капитал
2500
ТМБ
1000
Бөлінбеген табыс
1500
Дебиторлық борыштар
1700
Міндеттемелер
Ақша қаражаттары
200
Жиынтығы
4000
Жиынтығы
4000
Алмас компаниясының бухгалтерлік есебінде Іскер компаниясын сатып алу бойынша бұл операция төмендегідей көрсетіледі:
Дт 2410 -1 100 000тг
Дт 1310-1330 - 1 000 000тг
Дт 1210-1280 - 1 700 000тг
Дт 1010, 1030 - 200 000тг
Кт 1030 - 4 000 000тг
Алмас компаниясының балансы (біріккен кейінгі) мың.теңгемен
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
3600
Акционерлік капитал
6000
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
4000
Дебиторлық борыштар
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
4500
Жиынтығы
13000
Жиынтығы
13000
Егер Алмас компаниясы Іскер компаниясын 4 300 000 теңгеге сатып алған болса, онда 300 000 теңге оң іскерлік репутация (яғни гудвилл) туындайды (4300-4000). Алмас корпорациясында ол операцияға төмендегі бухгалтерлік жазулар орындалады:
Дт 2410 - 1 100 000тг
Дт 1310-1330 - 1 000 000тг
Дт 1210-1280 - 1 700 000тг
Дт 1010,1030 - 200 000тг
Кт 1030 - 4 000 000тг
Бірігу операциясы орындалғаннан кейінгі Алмас компаниясының балансы төмендегідей болды: (мың тг)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Іскерлік репутация
300
Негізгі құрал
3600
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыш
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
200
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
27.04.2020
Ұйымдардың табыстары мен рентабелдігі
Кәсіпорынның табыстылығының көрсеткіштері және оларды талдау
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы пайда табумен анықталады. Кәсіпорынның табыстылығы абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолютті көрсеткіші - бұл табыстар немесе пайдалардың сомасы.
Ықшамдалған түрде табыс түсінігі 1995 жылы 26 желтоқсандағы Бухгалтерлік есеп туралы заң күші бар ҚР Президентінің 2732 Жарлығында анықталған. Жарлықтың 13 - бабында былай делінген : Табыстар - бұл есептік кезеңдегі активтердің ұлғаюы немесе міндеттемелердің азаюы. Белгілі бір шығындар шығармай әдетте қажетті табыстарды алу мүмкін емес. Өз кезегінде, табыс алмай кәсіпорынның дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді шешу мүмкін емес.
Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржылық нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар: өнімді өткізуден алынатын табыс; жалпы табыс; негізгі қызметтен алынатын табыс; салық салынғанға дейінгі табыс; салық салынғаннан кейінгі табыс; кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылатын таза табыс.
Табыстылықтың бірінші абсолютті көрсеткіші өнімді өткізуден алынатын табыс болып табылады. Ол қаржы - шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есепте қосымша құн салығы, және т.с.с. салықтар мен міндетті төлемдер, сондай - ақ қайтарылған тауарлардың құны, сату шегерімдері және баға шегерімдері алынып тасталып көрсетіледі.
Табыстылықтың екінші абсолютті көрсеткіші - жалпы табыс. Ол өнімді өткізудің қаржылық нәтижесін білдіреді және негізгі қызмет нәтижесінде өнімді өткізуден алынатын табыс пен өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма ретінде анықталады.
Жалпы табысқа әсер ететін маңызды фактор өндірістік өзіндік құн, сондықтан оның төмендеуі оның көлеміне көп әсерін тигізеді.
Кәсіпорын табысы бағаның өсуі есебінен жоғары қарқынмен өседі. Бағаның өсуі өзінше теріс фактор болып табылмайды. Егер өнімге деген сұраныстың өсуі мен шығарылатын өнімнің техника - экономикалық параметрлердің және тұтынушылық қасиетінің жақсаруымен байланысты болса, онда ол дәлелді болады .
Жоғарыда аталған факторлардың жалпы табысқа әсерін анықтау үшін қаржы - шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есептің мәліметтері бойынша келесі талдау кестесін құруға болады.
Осы мәліметтерге сүйене отырып, жоғарыда көрсетілген факторлардың жалпы табыстың өзгеруіне тигізген әсерін анықтайық:
1. Бағаның өсуі табысқа қалай әсер еткенін анықтау үшін, 2006 жылы өнімді өткізуден түскен табысты 2005 жылдың еркін сатылу бағасымен (ҚҚС және акцизсіз) қайта есептеп, содан кейін оны 2006 жылдың еркін сату бағасымен (ҚҚС және акцизсіз) есептелген өнімді өткізуден түскен табыспен салыстыру қажет. Алынған айырма бағалар қандай сомаға өзгергендігін (өскенін немесе кемігендігін) және сәйкесінше табыстың да өзгерісін көрсетеді.
2006 жылдағы өнімді өткізуден түскен табыс 2005 жылғы бағамен:
215000 1,05 = 204761.
Бағалардың ... жалғасы
Шағалалы ауылы, Жоғары агротехникалык колледжі
ОҚУ ПРАКТИКАСЫНЫҢ ЕСЕП БЕРУЫ
МАМАНДЫҚ: 0516000 Қаржы( салалар бойынша)
БІЛІКТІЛІГІ:051605 3Қаржылык жұмыс бойынша экономист
Практиканың басталуы: 24.04.2020ж
Практиканың аяқталуы: 30.04.2020ж
Құрастырған :31 қаржы топ оқушысы
_______Қазби _Айзат_____________________________ __________
БАҒА______________________(жазуымен )
Практиканың жетекшісі ___________________________________ _
2020 ж
24.04.2020ж
Қаржылық жоспарлау
Қаржылық жоспарлау мен болжау -- бұл каржы механизмінің қосалқы жүйесі, саналы басқарудың аса маңызды элементтерінің бірі және әлеуметтік-экономикалық жоспарлаудың құрамды бөлігі. Олар экономиканың үйлесімді және тепе-тендік дамуына жетуге, біртүтас ұлттык, шаруашылық кешенінің барлық буындарының қызметін үйлестіруге, коғамдык өндіріс өсуінің жоғарғы қарқынын қамтамасыз етуге, халықты әлеуметтік қорғауға бағытталған. Қаржылық жоспарлаудың озіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалдық-заттай элементтері турасында, ақшамен қоғамдық үдайы өндіріске белсенді ықпал жасау турасында ақша қозғалысының салыстырмалы дербестігімен шарттасылған ақша нысаныңда жүзеге асырылады.
Қаржылық жоспарлаудың объектісі шаруашылық жүргізуші субъектілері мен мемлскеттің қаржылық қызметі, ал қорытынды нәтижесі қаржы жоспарлары мен жеке мекеменің сметаларынан бастап мемлекеттің жиынтық қаржы жоспарына дейінгі қаржы жоспарларын жасау болып табылады. Әрбір жоспарда белгілі бір мерзімге белгіленген кірістер мен шығыстар, қаржы және кредит жүйелерінің буындары мен байланыстары анықталады. Қаржылық жоспарлаудың нақтылы міндеттері қаржы саясатымен айқындалады. Бұл: жоспарлы тапсырмаларды орындауға қажетті ақшаның көлемі мен олардың көздерін анықтау; кірістерді өсірудің, шығыстарды үнемдеудің резервтерін анықтау; орталықтандырылған және орталықтандырылмаған қорлар арасында қаражаттарды бөлуде оңтайлы үйлесімдерді белгілеу және басқалары.
Қаржылық жоспарлауда мына тәсілдемелер пайдаланылады:
а) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі. Инфляция кезінде деректер инфляцияның коэффициенттеріне көбейтіледі. Бұл әдіс ең қарапайым әдіс болып табылады және, әдеттегідей, уақыт жетіспеушілігі кезінде пайдаланылады;
ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып өткен жылдардың саныңа бөледі);
б) нолдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептслуі тиіс бұл әдіс нақтылы қажеттіліктерді есепке алады және оларды мүмкіндіктерімен үйлестіріледі).
Қаржылық болжау -- мемлекеттің мүмкін болатын қаржы жағдайын алдын ала көре білу, қаржы жоспарларының көрсеткіштерін негіздеу (дәлелдеу). Болжамдар орташа мерзімді (5-10 жыл) және үзақ мерзімді (10 жылдан астам) болуы мүмкін.
Қаржылық болжаудың мақсаты -- болжанған кезендегі қаржы ресурстарының шынайы мүмкін болатын ауқымын, оларды қалыптастырудың көздерін және пайдалануды анықтау болып табылады. Болжамдар қаржы жүйесінің органдарына каржы жүйесін (құрамын) дамыту мен жстілдірудің түрлі нұсқаларын, қаржы саясатын іске асырудың нысандары мен әдістерін белгілеуге мүмкіндік береді.
Қаржылық жоспарлау кезеңдері мен олардың ерекшеліктері
Қаржы жоспарларын жасау негізінен үш кезеңнен тұрады: бірінші кезеңде есеп беріліп отырылған мезгілдің қаржылық көрсеткіштердің орындалуына экономикалық талдау жасалады. Қаржылық көрсеткіштерді талдау өндірістік мөліметтермен өзара байланыста жүргізіледі. Мұның өзі қаражаттарды толық жұмылдырудың себептерін ашуға, оларды пайдаланудың тиімділігі дәрежесін анықтауға, ішкішаруашылықтық резервтерді табуға мүмкіндік береді.
Екінші кезеңде әлеуметтік және экономикалық даму жоспарлары мен бағдарламаларының көрсеткіштері негізінде кірістермен шығыстардың нақтылы турлерінің есеп-қисаптары жасалады.
Үшінші кезеңде сметадағы тапсырмалар және кірістердің баптары үйлестіріліп, теңестіріледі. Егер қарастырылған шаралар мен жоспарлы тапсырмалар ақша ресурстарымен сөйкес келмеген жағдайда табыстар мен қорланымдарды көбейтудің көздері іздестіріледі, оларды аса тиімді пайдаланудың жолдары анықталады, ал кейбір жағдайда шығындардың жеке түрлерін тікелей қысқарту қарастырылады.
Жиынтық қаржы балансы деп орта мерзімді (бесжылдық) кезеңге арналған дамудың жалпымемлекеттік болжамының қаржылық бағдарламасын айтады. Оны жасаумен Қаржы министрлігінің, Ұлттық банктің белсенді қатысуымен экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі айналысады. Аймақтарда баланстың есеп-қисаптарын аймақтық органдар жүргізуі тиіс. Жиынтық қаржы балансында мемлекеттің, меншіктің барлық нысаныңың шаруашылық жүргізуші субъектілерінің ақша қорларын қалыптастырудың құрамы мен көздері және ұдайы ондіріс пен қоғамдық қажеттерге (әлеуметтік- мәдени шараларға, қорғанысқа, басқаруға) оларды пайдалану қамтып көрсетіледі.
Баланстың кіріс бөлігі мыналарды кіріктіреді: таза табыс, түтынуға салынатын салықтар (қосылған құнға салынатын салық, акциздер, кеден баждары), амортизациялық аударымдар, сыртқы сауда операцияларынан түсетін түсімдер, салықтар мен алымдар, қысқа мерзімді несиелендірудің ресурстары, үзақ мерзімді несиелендірудің көздері.
Шығыстар бөлігінің аса маңызды көрсеткіштері: экономиканы дамытуға жұмсалатын шығыстар (күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру, айналым қаражатарының өсіміне жұмсалатын шығындар, мемлекеттік субвенциялар); сыртқы экономикалық операциялар жөніндегі шығыстар; әлеуметтік-мөдени шараларға жұмсалатын шығастар; басқару мен қорғаныс шығыстары; қысқа мерзімді кредит салымдарының және үзақ мерзімді кредит беруге арналған қаражаттардың өсімі.
Қаржылық көрсеткіштер және олардың ерекшеліктері
Басқаруда және шаруашылық-қаржылық қызметті жоспарлауда қаржылық көрсеткіштер -- шаруашылық жүргізуші субъектілердің, салалардың және жалпы ұлттық шаруашылықтың ақшалай табыстары мен қорланымдарын жасаумен және пайдаланумен байланысты қызметтің түрлі жақтарын сипаттайтын жоспардың, есептің немесе есеп-қисаптың мәліметтері пайдалынылады. Олар абсолюттік және салыстырмалы мөлшерлерде тұлғаланады.
Шаруашылық жүргізуші төменгі буындарында, мысалы, мынадай аса маңызды абсолюттік қаржылық көрсеткіштер қабылданады:
:: өнімді (жұмысты немесе қызметті) өткізуден түсетін табыс;
:: өткізілген өнімнің (жұмыстың, қызметтердің) өзіндік құны;
:: жалпы табыс;
:: кезең шығысы;
:: негізгі қызметтен тусетін табыс (зиян);
:: табыс салығының сомасы (төленген);
:: таза табыс (немесе зиян).
Мыналар шаруашылық жүргізуші субъектілердің көлемдік көрсеткіштері болып табылады:
:: инвестициялар көлемі;
:: жарғылық капиталдың мөлшері;
:: өндірістік және әлеуметтік даму қорларының (қолдану, тұтыну немесе соларға үқсас резервтік, валюта жөндеу қорларының) мөлшері;
:: жабдықтаушынармен, тұтынушылармен, банкпен, бюджетпен есеп айырысудың көрсеткіштері (кредиторлық және дебиторлық берешектер);
:: төленген дивидендтердің, үлестердің мөлшері;
:: айналым қаражаттары көздерінін көлемі.
:: Мыналар салыстырмалы көрсеткіштер болып табынады:
:: табыстылықтың (рентабелділіктің) деңгейі;
:: акциялар бойынша табыстынық;
:: негізгі және айналым капиталдарын пайдаланудың көрсеткіштері (қор қайтарымы, өнімнің қор сиымдылығы, негізгі құрал-жабдықтар айналымдылығының коэффициенті, айналымның ұзақтығы);
:: өтімділіктің көрсеткіштері.
Сұрақтар:
1. Қаржылық жоспарлау ұғымы
2. Қаржылық болжау ұғымы
3. Қаржылық жоспарлау кезеңі
4. Жылдық баланс. Баланстың кіріс және шығыс бөліктерінің көрсеткіштері
Сұрақтардың жауабы:
1. Қаржылық жоспарлау ұғымы - қаржы механизмінің қосалқы жүйесі, саналы басқарудың аса маңызды элементтерінің бірі және әлеуметтік экономикалық жоспарлаудың құрамды бөлігі.
2. Қаржылық болжау -- мемлекеттің мүмкін болатын қаржы жағдайын алдын ала көре білу, қаржы жоспарларының көрсеткіштерін негіздеу.
3. Қаржылық жоспарлауда мына тәсілдемелер пайдаланылады:
а) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі. Инфляция кезінде деректер инфляцияның коэффициенттеріне көбейтіледі. Бұл әдіс ең қарапайым әдіс болып табылады және, әдеттегідей, уақыт жетіспеушілігі кезінде пайдаланылады;
ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып өткен жылдардың саныңа бөледі);
б) нолдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептслуі тиіс бұл әдіс нақтылы қажеттіліктерді есепке алады және оларды мүмкіндіктерімен үйлестіріледі).
4. Жиынтық қаржы балансы деп орта мерзімді (бесжылдық) кезеңге арналған дамудың жалпымемлекеттік болжамының қаржылық бағдарламасын айтады.
Баланстың кіріс бөлігі мыналарды кіріктіреді: таза табыс, түтынуға салынатын салықтар (қосылған құнға салынатын салық, акциздер, кеден баждары), амортизациялық аударымдар, сыртқы сауда операцияларынан түсетін түсімдер, салықтар мен алымдар, қысқа мерзімді несиелендірудің ресурстары, үзақ мерзімді несиелендірудің көздері.
Шығыстар бөлігінің аса маңызды көрсеткіштері: экономиканы дамытуға жұмсалатын шығыстар (күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру, айналым қаражатарының өсіміне жұмсалатын шығындар, мемлекеттік субвенциялар); сыртқы экономикалық операциялар жөніндегі шығыстар; әлеуметтік-мөдени шараларға жұмсалатын шығастар; басқару мен қорғаныс шығыстары; қысқа мерзімді кредит салымдарының және үзақ мерзімді кредит беруге арналған қаражаттардың өсімі.
25.04.2020
Кәсіпорынның қаржысын жоспарлау
Кәсіпорындардың бірлестігінің есебі - сатып алу әдісі бойынша мысал арқылы қарастырайық
Асыл компаниясының балансы (мың теңгемен)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
2500
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
1200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыштар
1000
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
4300
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Дәуір компаниясының балансы (мың теңгемен)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
1100
Акционерлік капитал
2500
ТМБ
1000
Бөлінбеген табыс
1500
Дебиторлық борыштар
1700
Міндеттемелер
Ақша қаражаттары
200
Жиынтығы
4000
Жиынтығы
4000
Асыл компаниясының бухгалтерлік есебінде Дәуір компаниясын сатып алу бойынша бұл операция төмендегідей көрсетіледі:
Дт 2410 -1 100 000тг
Дт 1310-1330 - 1 000 000тг
Дт 1210-1280 - 1 700 000тг
Дт 1010, 1030 - 200 000тг
Кт 1030 - 4 000 000тг
Асыл компаниясының балансы (біріккен кейінгі) мың.теңгемен
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
3600
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыштар
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
500
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Егер Асыл компаниясы Дәуір компаниясын 4 300 000 теңгеге сатып алған болса, онда 300 000 теңге оң іскерлік репутация (яғни гудвилл) туындайды (4300-4000). Асыл корпорациясында ол операцияға төмендегі бухгалтерлік жазулар орындалады:
Дт 2710 - 300 000тг
Дт 2410 - 1 100 000тг
Дт 1310-1330 - 1 000 000тг
Дт 1210-1280 - 1 000 000тг
Дт 1010,1030 - 200 000тг
Кт 1030 - 4 300 000тг
Бірігу операциясы орындалғаннан кейінгі Асыл компаниясының балансы төмендегідей болды: (мың тг)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Іскерлік репутация
300
Негізгі құрал
3600
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыш
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
200
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Теріс іскерлік репутация
Жоғарыдағы Асыл компаниясы Дәуір компаниясын 3 430 000 теңге төлеп сатып алды делік. Теріс іскерлік репутация 570 000 теңгені құрайды. Бірігу операциясы орындалғаннан кейінгі Асыл компаниясының балансы төмендегідей болады:
Асыл компаниясының балансы (бірігуден кейінгі) мың.теңгемен:
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Теріс іскерлік репутация
(570)
Негізгі құрал
3600
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыш
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
1070
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Өзіндік жұмыстарды орындау үшін берілген тапсырма
1. Кәсіпорындардың бірлестігінің есебі бойынша төмендегі мәліметтердің негізінде тиісті тапсырмаларды орындаңыз.
Тапсырманы орындау үшін берілген мәліметтер: Алмас компаниясы 4 000000 теңгеге Іскер компаниясын сатып алды.
Сатып алу операциясы орындалғанға дейінгі компаниялардың баланстары төмендегідей болды:
Алмас компаниясының балансы (мың теңге):
Активтер Негізгі құралдар - 2500 ТМБ - 1200 Дебиторлық борыштар - 1000 Ақша қаражаттары - 4300 Жиынтығы - 9000
Міндеттемелер және капитал: Жарғылық капитал - 3500 Бөлінбеген табыс - 2500 Міндеттемелер - 3000 Жиынтығы - 9000
Іскер компаниясының балансы (мың теңге):
Активтер Негізгі құралдар - 1100 ТМБ - 1000 Дебиторлық борыштар - 1700 Ақша қаражаттары - 200 Жиынтығы - 4000
Міндеттемелер және капитал: Жарғылық капитал - 2500 Бөлінбеген табыс - 1500 Жиынтығы - 4000
Тапсырма - Сатып алу әдісін пайдалана отырып: Компаниялардың бірігуінен кейінгі Алмас компаниясының балансын құрыңыз.
Алмас компаниясының балансы (мың теңгемен)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
2500
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
1200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыштар
1000
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
4300
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
Іскер компаниясының балансы (мың теңгемен)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
1100
Акционерлік капитал
2500
ТМБ
1000
Бөлінбеген табыс
1500
Дебиторлық борыштар
1700
Міндеттемелер
Ақша қаражаттары
200
Жиынтығы
4000
Жиынтығы
4000
Алмас компаниясының бухгалтерлік есебінде Іскер компаниясын сатып алу бойынша бұл операция төмендегідей көрсетіледі:
Дт 2410 -1 100 000тг
Дт 1310-1330 - 1 000 000тг
Дт 1210-1280 - 1 700 000тг
Дт 1010, 1030 - 200 000тг
Кт 1030 - 4 000 000тг
Алмас компаниясының балансы (біріккен кейінгі) мың.теңгемен
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Негізгі құралдар
3600
Акционерлік капитал
6000
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
4000
Дебиторлық борыштар
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
4500
Жиынтығы
13000
Жиынтығы
13000
Егер Алмас компаниясы Іскер компаниясын 4 300 000 теңгеге сатып алған болса, онда 300 000 теңге оң іскерлік репутация (яғни гудвилл) туындайды (4300-4000). Алмас корпорациясында ол операцияға төмендегі бухгалтерлік жазулар орындалады:
Дт 2410 - 1 100 000тг
Дт 1310-1330 - 1 000 000тг
Дт 1210-1280 - 1 700 000тг
Дт 1010,1030 - 200 000тг
Кт 1030 - 4 000 000тг
Бірігу операциясы орындалғаннан кейінгі Алмас компаниясының балансы төмендегідей болды: (мың тг)
Активтер
Сомасы
Капитал және міндеттемелер
Сомасы
Іскерлік репутация
300
Негізгі құрал
3600
Акционерлік капитал
3500
ТМБ
2200
Бөлінбеген табыс
2500
Дебиторлық борыш
2700
Міндеттемелер
3000
Ақша қаражаттары
200
Жиынтығы
9000
Жиынтығы
9000
27.04.2020
Ұйымдардың табыстары мен рентабелдігі
Кәсіпорынның табыстылығының көрсеткіштері және оларды талдау
Кәсіпорынның нарықтық экономика жағдайында қызмет етуінің экономикалық пайдалылығы пайда табумен анықталады. Кәсіпорынның табыстылығы абсолюттік және салыстырмалы көрсеткіштермен сипатталады. Табыстылықтың абсолютті көрсеткіші - бұл табыстар немесе пайдалардың сомасы.
Ықшамдалған түрде табыс түсінігі 1995 жылы 26 желтоқсандағы Бухгалтерлік есеп туралы заң күші бар ҚР Президентінің 2732 Жарлығында анықталған. Жарлықтың 13 - бабында былай делінген : Табыстар - бұл есептік кезеңдегі активтердің ұлғаюы немесе міндеттемелердің азаюы. Белгілі бір шығындар шығармай әдетте қажетті табыстарды алу мүмкін емес. Өз кезегінде, табыс алмай кәсіпорынның дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді шешу мүмкін емес.
Табыстылықтың көрсеткіштер жүйесі ең алдымен қаржылық нәтижелердің абсолютті көрсеткіштерінен тұрады, олар: өнімді өткізуден алынатын табыс; жалпы табыс; негізгі қызметтен алынатын табыс; салық салынғанға дейінгі табыс; салық салынғаннан кейінгі табыс; кәсіпорын қызметінің соңғы қаржылық нәтижесі болып табылатын таза табыс.
Табыстылықтың бірінші абсолютті көрсеткіші өнімді өткізуден алынатын табыс болып табылады. Ол қаржы - шаруашылық қызметінің нәтижесі туралы есепте қосымша құн салығы, және т.с.с. салықтар мен міндетті төлемдер, сондай - ақ қайтарылған тауарлардың құны, сату шегерімдері және баға шегерімдері алынып тасталып көрсетіледі.
Табыстылықтың екінші абсолютті көрсеткіші - жалпы табыс. Ол өнімді өткізудің қаржылық нәтижесін білдіреді және негізгі қызмет нәтижесінде өнімді өткізуден алынатын табыс пен өткізілген өнімнің өндірістік өзіндік құны арасындағы айырма ретінде анықталады.
Жалпы табысқа әсер ететін маңызды фактор өндірістік өзіндік құн, сондықтан оның төмендеуі оның көлеміне көп әсерін тигізеді.
Кәсіпорын табысы бағаның өсуі есебінен жоғары қарқынмен өседі. Бағаның өсуі өзінше теріс фактор болып табылмайды. Егер өнімге деген сұраныстың өсуі мен шығарылатын өнімнің техника - экономикалық параметрлердің және тұтынушылық қасиетінің жақсаруымен байланысты болса, онда ол дәлелді болады .
Жоғарыда аталған факторлардың жалпы табысқа әсерін анықтау үшін қаржы - шаруашылық қызметінің нәтижелері туралы есептің мәліметтері бойынша келесі талдау кестесін құруға болады.
Осы мәліметтерге сүйене отырып, жоғарыда көрсетілген факторлардың жалпы табыстың өзгеруіне тигізген әсерін анықтайық:
1. Бағаның өсуі табысқа қалай әсер еткенін анықтау үшін, 2006 жылы өнімді өткізуден түскен табысты 2005 жылдың еркін сатылу бағасымен (ҚҚС және акцизсіз) қайта есептеп, содан кейін оны 2006 жылдың еркін сату бағасымен (ҚҚС және акцизсіз) есептелген өнімді өткізуден түскен табыспен салыстыру қажет. Алынған айырма бағалар қандай сомаға өзгергендігін (өскенін немесе кемігендігін) және сәйкесінше табыстың да өзгерісін көрсетеді.
2006 жылдағы өнімді өткізуден түскен табыс 2005 жылғы бағамен:
215000 1,05 = 204761.
Бағалардың ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz