Картоп шаруашылығы өсімдіктерінің аурулары және олардың симптомдары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Картоп шаруашылығы өсімдіктерінің аурулары және олардың симптомдары.
Картоптың ауру қоздырғыштарының таралу ерекшеліктері және қоздырғыштардан туындаған ауруларды диагностикалау әдістері.
Картоп шаруашылығы өсімдіктерінің негізгі зиянкестері және оларды есепке алу әдістері
Картоп шаруашылығы өсімдіктерінің зиянкестерімен күресу шаралары
Агротехникалық операциялар- картоптың алғы дақылы, терең жырту, сүдігер жырту, картопты себу мерзімі, себу тереңдігі тәсілдерінің маңыздылығы.

Картоп шаруашылығы өсімдіктерінің аурулары және олардың симптомдары.

Картоп шаруашылығы- тағамдық, техникалық және азықтық мақсаттармен картоп өсіретін егіншілік саласы. Қазақстанда картоп өсіру 20 ғ-дың басынан басталды. Картоп республиканың барлық, әсіресе, солтүстік аудандарында өсіріледі. Аудандастырылған сорттары: ерте пісетін Приекульский, Гатчинский, Огонек, Шортандылық, Асханалық 19, Берлихинген, Рекорд, Лорх, Көктем, Зауральский, Ұшқын, Мурманский. Бұлардың екеуі Рекорд және Шортандылық Қазақстанда шығарылған. Республикада тұқымдық картоп қорын жасап, сырттан картоп тасуды тоқтату мақсатымен республиканың жеке аймақтарында бейімделген өнеркәсіптік картоп өсіру технологиясы, тұқым өсіру жүйесі жасалды. Вирус, грибок, бактериялар тудыратын аурулардан арылу шаралары белгіленді. Республикада картоп өсіру мәселесімен Қазақ картоп және көкөніс шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты шұғылданады.

Зиянкестер жыл сайын ауылшаруашылық картоп екпелеріне де, шаруа қожалықтарына да үлкен зиян келтіреді. Мұндай жеңілістің нәтижесінде өсімдіктердің жер бетіндегі бөліктері мен тамырлары ғана емес, өнімділік күрт төмендейді. Ересек жәндіктер мен личинкалар қыста топырақта, түйнектерде және өсімдік қоқыстарында қыстайды, бағбанға кешіктірілген қауіптің бір түріне айналады. Егістер үнемі жоғары сапалы және сапалы болуы үшін, аумақтағы картоп шыбықтары мен түйнектердің зиянкестерімен күресуге бағытталған шаралар жүйесі қажет. Келесі мақаламызды оқыңыз: Картоп ауруы - фотосуреттер, сипаттама және емдеу!

Колорадо қоңыздары

Ұзындығы сантиметрге жуық және хитин бойымен бойлық жолақтармен ерекшеленетін сары-қоңыр қоңыздар картоп өсірушілерге жақсы таныс және елдің көптеген аймақтарында басты қауіп болып табылады. Ересектер, әсіресе личинкалар құймалар мен жас сабақтарды толығымен жоя алады. Егер бұл зиянкестер пайда болса, картоп бақыланбайтын болса, түсімді екі есе азайтуға болады. +

Жәндіктер түйнек пайда болған кезде, бұталарда бүршіктер мен гүлдер пайда болған кезде үлкен зиян келтіреді. Картопты өңдеуге арналған таблетка сияқты тиімді химиялық заттардың барын біле отырып, көптеген жазғы тұрғындар әлі күнге дейін Колорадо қоңызы мен сым құртымен күресудің балама әдістерінен бас тартпайды. Осы шаралардың ішінде:

жәндіктердің жұмыртқаларын жою, личинкалар мен ересектерді жинау;
целандин, тансы, насыбайгүл, қарақат негізінде өсімдік инфузиясы бар көшеттер мен өсірілген бұталарды суару;
мысалы, бұршақ тұқымдас немесе кориандр сияқты қатені жоятын мәдениеттермен бірге отырғызу.

Зиянкестерден тиімді қорғаныс командирмен, Искра, Моспилан, Актара немесе басқа препараттармен қонуды үш реттік емдеу болады. .

Биологиялық дәрі-дәрмектер, мысалы, Боверин, Фитоверм және Агровертин, өз әсерін 5-7 күн ішінде көрсетеді және әсіресе картоп шыңдарының, личинкалардың негізгі зиянкестеріне қарсы тиімді.

Құрттар - картоп зиянкестерімен күресу

Қатты, ұзындығы 3 см-ге дейін Щелкунчик қоңыздарының сары личинкалары шырынды жерасты қашуымен, тамырымен және түйнектерімен қоректенеді. Бидай жармасы әсіресе ұнайды, сондықтан картоп зиянкестерін тапқан кезде олармен күресу осы арамшөпті жоюдан басталуы керек. Құрт ауруына шалдыққан түйнектер көбінесе шірік, нематодтар және картоп ауруынан зардап шегеді.

Сіз егінді қауіпті зиянкестерден қорғауға болады:

құрамында аммиак бар тыңайтқыш;
оның қышқылдылығын төмендету үшін топырақты қопсыту;
жемді өсімдіктердің дақылдары;
топырақтың жиі қопсытуы және арамшөптердің жойылуы
инсектицидтермен емдеу немесе химиялық заттарды қолдану, мысалы, отырғызу кезінде картопты өңдеуге арналған
Сонымен қатар, препарат Колорадо қоңызына, тли мен цикадаларға қарсы белсенді. Бұл жағдайда қорғаныс қасиеттері 35 күнге дейін созылады.

Сыртқы жағынан тли немесе бүргеге ұқсас, картоп шыңдары зиянкестер өсімдік шырындарымен қоректенеді және отырғызуға айтарлықтай зиян келтіреді:+

Алдымен пункция жасайтын жерде дақтар пайда болады, содан кейін бұтаның зақымдалған бөліктерінің тіндері толығымен жойылады.
Зақымдалған учаскелер бактериалды флораның, көгеру споралары мен басқа инфекциялардың ену жолына айналады.
Құрт-құмырсқалар өздерін қоса, түнгі аурулар үшін қауіпті.

Көшеттерді циркадиялық өсімдіктерден қорғау үшін картопты топыраққа енбестен бұрын өңдеу үшін Kruiser және Taboo инсектицидтерін пайдалану пайдалы болады. Карате-цеонның көмегімен сіз картоп екпелерінің айналасындағы циркадалық өсімдіктерді жоя аласыз.

Картоп бүргесі - жапырақты зиянкестер

Бүргелердің әртүрлі түрлері және бүкіл әлемге таралған. Ұзындығы 3 мм-ге дейін ересек қоңыздар - бұл картоп шыңдарының зиянкестері. Жіңішке, үш жұп аяғы бар личинкалар тамырларында дамиды, жәндіктер үшін қолайлы жылдары сау бұталар мен егіннің көп бөлігін жоғалтуы мүмкін. Түйнектерді кеш отырғызу және құрғақ, ыстық ауа райы жеңілуге ықпал етеді.

Картоп бүргелерінің болуының іздерін жапырақтардың бетіндегі тән тесіктер мен шұңқырлар арқылы байқауға болады.

Табудан басқа, әр 10 күн сайын картоп зиянкестерінен қорғау және бақылау құралы ретінде 0, 2% концентрациясы бар фосфамидті қолдануға болады. Ересектер желім тұзағына түседі. Кішкентай жазғы плантацияларда ағаш күлімен араласқан түймедақ немесе темекі шаңының инфузиясын себу тиімді.

Микроскопиялық дөңгелек құрттарды өз көздеріңізбен көру мүмкін емес. Бірақ фотода алтын көзбен картоп нематоды бар екендігі және оның көздері бар екендігі айқын көрінеді. Бұл тары дәндеріне ұқсас зиянды кисталар, жұқтырған өсімдіктің тамырына себілген. Бұл формада зиянкестер ұйықтайды және кем дегенде 10 жыл бойы өміршең бола алады. Нематодтардан зардап шеккен бұталар өсіп-өнуінен артта қалып, сыртқа қысылады. Топырақтың нематодты инфекциясының тән белгісі - картоп бұталарында төменгі жапырақтардың сарғаюы. Егер мұндай өсімдік жыртылса, кішкентай түйнектері бар талшықты тамырларды байқауға болады. Кейде картоп мүлдем пайда болмайды.

Егер екпелер картоптың нематодына әсер етсе, түйнектердегі оның белгілері уақыт өте келе өсіп, жарылып кететін шегінген сұр дақтарға ұқсайды. Зақымдалған терінің астындағы тіндер қоңыр, борпылдақ көрініске ие болады және шекарада зиянкестердің сау целлюлоза жинақталуы болады.

Картоп бұталарының, оның ішінде түйнектердің жер асты бөлігінде паразиттелген өт нематоды өсімдіктерге зиян келтіреді және бұл олардың өліміне әкеледі. Құрттар енетін жерлерде және олардың тіршілік ету аймағында өт пайда болады - диаметрі 1, 5 мм-ге дейін қалыңдау. Картоп зиянкестерінің тамырлары мен түйнектерінде бұл өсінділер, фотосуретте олардың біртіндеп өсіп, біріктіріліп, түйнектер мен өсімдік органдарының деформациясына әкелетіні көрсетілген. Бактериялар мен саңырауқұлақтар зақымдалған тіндерде оңай орналасады.

Нематодтар отырғызу материалы мен топырақтың көмегімен топыраққа оңай ауысады. Инфекция көзі бақша құралдары, аяқ киім және тіпті су болуы мүмкін. Сондықтан түйнектерді ағынды сулардың астына щеткамен отырғызар алдында жуу керек, ал қазғаннан кейін зиянкестермен зақымданған бұталарды жоталардан мұқият алып, өртеп жіберген жөн. Егер топырақта өт, бағаналы немесе алтын нематодтар болса, зиянкестердің таралу аймағы сайттың фотосуретінде анық көрінеді. .

Нематодтар жағдайында картоп зиянкестерінен қорғау және бақылау:

төзімді сорттарды қолдануда;
кем дегенде 3-4 жылдан кейін дақылдарды ауыстырудан тұратын ауыспалы егіс ережелеріне сәйкес;
картоп, бұршақ дақылдары, жүгері және құрт-зиянкестерден тазартатын көпжылдық шөптер өсірілетін жерлерде.
мысалы, тиазон, карбамид, карбатион немесе гетерофос топырақты өңдеу үшін химиялық заттарды қолданғанда.

Картоп совок

Қараңғы немесе сұр түсті зиянсыз көрінетін көпелер - бұл картоптың зиянды организмдері, сондықтан олармен, дәлірек айтқанда, шынжыр табандарымен күрес тек жан-жақты жүргізілуі керек. Бұл жәндіктер қарапайым емес және барлық жерде кездеседі, бірақ олар әсіресе жоғары ылғалдылықпен көлеңкелі бұрыштарда тамыр алады. Көбінесе бидай шөптерінде қыстап шығатын жұмыртқалар көктемде личинкаларға айналып, картопқа және басқа түнгі тұқымдарға ауысады.

Картоп шпагаттарымен күресуге болады:

дәнді арамшөптерді жою арқылы;
феромон тұзақтарын қолдану;
зиянкестерді инсектицидтерге ұшырату.

Картоп көбелегі

Картоп тұқымының фотосына ұқсайтын бұл жәндік тек жаз айларында ғана дамымайды. Сондай-ақ, 10 ° C жоғары температурада сақтау кезінде белсенді. Жылы мезгілде картоп көбелегі сегіз ұрпақты бере алады, ал егер ересектер егінге айтарлықтай зиян тигізбесе, онда шынжыр табандар түйнектерге де, бұтаның жасыл бөлігіне де зиян тигізеді.

Картоп зиянкестерінің белгілері табылған жерлерде сізге:

картопты 5 ° C аспайтын температурада сақтау туралы қамқорлық жасаңыз;
тек сау отырғызу материалын қолданыңыз;
жылынған түйнектерді мүмкіндігінше ертерек отырғызу;
жоғары өсінділерге;
көктемде және күзде терең қазу жұмыстарын жүргізу;
өзін-өзі егетін жабайы түнгі түнмен күресу;
жоғары бұталар,
Түйнектерді қазып алмас бұрын, шыңдарды кесіп, жойыңыз.

Қазылған түйнектерді лепидоцидпен емдеу зиянкестердің дамуына жол бермейді. Төсек үстіндегі картоп көбелектерінен бастап, колорадо қоңызы мен картоп шыңдарының басқа зиянкестерімен күресуде қолданылатын химикаттармен өңделуге көмектеседі. Картоп көпіршіктері мен қопсытқыштардан өңдеу тамыз айының соңында қайталануы мүмкін. Бұл шынжыр табандарының тамырларға түсуіне жол бермейді.

2. Картоптың ауру қоздырғыштарының таралу ерекшеліктері және қоздырғыштардан туындаған ауруларды диагностикалау әдістері.

Қарапайым таз қотыр. Қоздырғышы - Streptomyces scabies

актиномицеті. Бұл аурумен картоптың түйнектері мен столондары залалданады. Ауруға шалдыққан түйнектердің бетінде дөңгелек, кесектелген, беті жазық немесе шамалы дөңес, шытынап жарылған жаралар

түзіледі. Бұл жаралар өзара қосылып түйнекті тұтасымен басады.

Сақиналы шірік. Қоздырғышы -Clavibacter michiganensis sepedonicum - қысқа, грамоң, мөлшері (0, 5-0, 8) (1, 1-1, 2) мкм таяқшалар, жіпшелері жоқ бактериялар. Ауруға шалдыққан картоп өсімдігінің

сабақтары семіп, түйнектері шіриді. Вегетация кезінде дертке шалдыққан өсімдіктердің жеке сабақтары солады. Залалданған сабақтардың кӛлденең кесіндісінен түтікшелерінің қарайғанын көруге болады. Бұндай сабақтарды жаншығанда түтікшелерінен экссудат деп аталатын сары қоймалжың шырыш шығады. Бұл шырыш бактериялар клеткаларынан тұрады.

Ауруға шалдыққан түйнектердің белгісі екі түрлі болады: сақиналы шірік және ойық шірік.

Дертті түйнектерде ш і р і к с а қ и н а түрінде түтікшелері залалданады. Түйнектің кесіндісінен алғашқыда сұр, сосын сары, кейін қара түске енетін сақинаны көруге болады. Залалданған түтікшелер ұлпасы жұмсарып, сыққанда ішінен экссудат бөлінеді.

Картоп түйнегінің шіруі о й ы қ ш і р і к түрінде болса қабығының астында

сары дақ түседі. Ол біртіндеп ұлғайып жанына және 1, 0-1, 5 см тереңге тарайды

Қара сирақ. Қоздырғышы - Ervinia carotovora. Бұл факультативті

аэробты, жіпшелері перитрихалды орналасқан, грамоң таяқшалар.

Қара сирақ ауруы картоптың сабақтары мен түйнектерін залалдайды.

Ауруға шалдыққан картоп өсімдігінің сабақтары етегінен шіриді. Дертті

сабақтардың жоғарғы жапырақтары алғашқыда ағарып, ортаңғы жүйке

бойымен ширатылып, кейін сарғайып, кеуіп қалады. Ауруға шалдыққан картоп өсімдігінің түбі топырақтан оңай жұлынады.

Ауруға шалдыққан картоп түйнегі кіндік жағынан (столон жағынан)

бастап шіриді. Залалданған түйнек ұлпасы жұмсарып, шырышталып, жағымсыз иіс шығарады.

Қоңыр шірік. Қоздырғышы - Ralstonia solanacearum (син. Pseudomonas

solanacearum) бактериясы. Бұл грамоң, мөлшері (0, 4-0, 6) (1, 2-1, 5) мкм, дара

полярлы жіпшесі бар таяқша. Қоңыр шірік ауруы картоптың сабақтары мен түйнегін залалдайды.

Ауруға шалдыққан өсімдіктің сабақтары солып, жапырақтары сарғайып,

бүрісіп, салбырап қалады. Бұндай сабақтар жапырақтарымен қоса қараяды.

Сабақ етек жағынан тамыр тұсынан жұмсарып, шіриді. Сабақтың көлденең

кесіндісінде түтікшелерінің қоңырайып, ішінен қоңыр түсті бактерия экссудаты бөлінетінін байқауға болады. Дертті өсімдік түйнектерінің түтікшелері бойымен қараяды. Дертті түйнектердің кесіндісінен қоңыр түсті шырыш шығады.

Столбур. Фитоплазмалық дерт. Қоздырғышы - Tomato stolbur

phytoplasma деп аталатын микоплазма. Бұл ауруға тән белгілер: өсімдіктердің

өсуі баяулап, жапырақтары ағарып, ашық жасыл түске енеді. Ауруға

шалдыққан өсімдік жапырақтары ұсақталып, күрең тартады. Бұндай өсімдіктер көпке бармай солып, өліп қалады.

Дертті түптердің түйнектері ұсақталады. Ауру түйнектердің өскіні әлсіз,

жіңішке, олардан өнген өсімдіктер әлсіз жетіліп, көп жіңішке сабақтар түзеді.

Жолақты теңбіл. Қоздырғышы - Y вирусы (Potato virus Y) . Ауруға

шалдыққан өсімдік сабақтары мен жапырақтарының бетінде қоңыр түсті, пішіні жолақты, некроздық дақтар пайда болады. Дерт шалған ӛсімдік сабақтары сынғыш келеді, ал жапырақтары біртіндеп кеуіп, салбырап қалады.

Жапырақтардың ширатылуы. Қоздырғышы - L-вирус (Potato leaf roll virus, картоп жапырақтарын ширату вирусы, КЖШВ) . Ауруға шалдыққан өсімдіктердің жапырақтары үгілгіш болып, жиегі ортаңғы жүйкесінің бойымен ширатылады. Өсімдік жапырақтары мен сабақтарының және түйнектерінің флоэмасында ауруға тән некроздар пайда болады.

Готика. Қоздырғышы - картоп түйнектерінің ұршықтығын туындататын

вироид (КТҰВ, Potato spindle tuber viroid) . Аурудың белгілері өсімдіктердің

жапырақтарына, сабақтарына және түйнектеріне түседі. Ауруға шалдыққан

картоп өсімдіктерінің жапырақтары ұсақталып кетеді, жас жапырақтарының

түсі өзгеріп, бойында антоциан реңі пайда болады. Бұндай өсімдіктердің

түйнектері ұршық пішінді болып, көбіне жарылып кетеді.

Картоп шаруашылығы өсімдіктерінің негізгі зиянкестері және оларды есепке алу әдістері

Картоп зиянкестерінің тізімінде бірінші кезекте ересектерге де, балаларға да таныс Колорадо қоңызы жатады . Бұл зиянкестер тән жолақ түсіне ие және картоп үстіңгі және оның түйнектеріне әсер етеді. Әйел Колорадо қоңызы жапырақтың түбіне жұмыртқалар жатады, ал қысқа уақыт ішінде бүкіл бұтанын толығымен жойып жіберуге қабілетті лактар личинкалары, олардың қолайлы ыстық ауа-райында. Колорадо қоңызына қарсы күресу үшін каратэ, ақтара, интавир және т. б. сияқты көптеген инсектицидтер әзірленді, төменгі уытты инсектицид «Кораген» де жақсы нәтиже береді. Зиянкестерден қорғану үшін кішкентай картоп өсімдіктерінің «түсі» халықтық әдістермен ақталады, мысалы, керосин немесе тұзды ыдыспен жасалған қоңыздар, личинкаларды және ауру жапырақтарын қолмен жинау.

Қасқыр түйнек көбінесе қоңыздардың кесірінен құртының құрбаны болады. Қоңыз-қоңыздың аналықтары топырақтың жоғарғы қабаттарында жұмыртқалар жасайды, содан кейін личинки біраз уақыттан кейін пайда болады. Wireworms топырақта 2-5 жыл өмір сүріп, белсенді жерінен 10-20 см тереңдікте жүріп өмір сүру барысында сымның құрттары картоп түйнектерін картоп түйнектерінде жасайды, соның нәтижесінде түйнектер шірік болады. Сымның шапқыншылығын жеңуге көмектесу күзгі қазылған төсек-орындарды 20 см тереңдікте қазып, осы зиянкестерді тартатын бидай шөптерінен уақтылы алып тастауға көмектеседі.

Нематод картоп түйнектеріне үлкен қауіп тудырады. Бұл зиянкестерден кейін картоптың бұта дамуы артта қалып, түйнек жасамайды және оның тамырларында көптеген жұмыртқалар мен нематодты личинкалармен толтырылған кисталар пайда болады. Осылайша, картоп нематодының бұтасы басқа бұталардың инфекциясының көзі болып табылады. Бұған жол бермеу үшін, картоп немотодынан зардап шегетін бұталардың уақтылы алынып тасталуы мен жағылуы көмектеседі.

4. Картоп шаруашылығы өсімдіктерінің зиянкестерімен күресу шаралары

Картоп зиянкестері егіс шығымдылығын азайтады немесе көгалдандыруды жояды. Жәндіктермен күресу үшін ұлттық рецепт бойынша дайындалған және арнайы дүкеннен сатып алынған өнімдерді пайдаланыңыз.

Жәндіктер дамудың бірнеше фазаларын меңгереді: жұмыртқалар, личинкалар, шабақтар, қалыптасқан жеке адам. Зиянкестер зақымдалған өсімдіктерден сау бұталарға көшеді. Паразиттерді жою үшін химиялық препараттарды қолданыңыз.

Жәндіктер және оларға қарсы қорғаныс құралдары:

Колорадо қоңызы. Кез-келген жастағы зиянкестерді қудалауға қолайлы, «Актар», «Санац», «Қолбасшы» және т. с. с. Маусым кезінде бұталарды 3 рет емдеңіз. Өсімдікті қазу алдында кем дегенде 3 апта бұрын соңғы бүркуді жүргізу керек;
wireworm. Инсектицидтерді жою үшін қолданыңыз: «Taboo», «Hurricane Forte BP». Нұсқауларды орындай отырып, құралдарды пайдаланыңыз;
картоп күрек. Личинкаларды және шырғандарды бақылау үшін инсектицидтерді қолданыңыз: «Decis», «Tsimbush»;
картоп nematode. Зақымдалған бұталарды жойыңыз. Егер зиянды организм үлкен аумаққа таралса, топырақты «Карбамид», «Гетерофос» немесе «Тиазон» арқылы тазалаңыз;
тли. Жәндіктерден құтылу үшін dimethoate негізіндегі химиялық заттарды қолданыңыз: VDG, Aktara.

Зиянкестер химиялық заттарға бейімделеді, сондықтан үнемі пайдаланылатын құралдарды ауыстырыңыз. Ауыл шаруашылық техникасына және халық рецептері бойынша дайындалған өнімдерді пайдалануға сәйкес келу өнімді сақтауға көмектеседі. Сонымен қатар, топырақта және жемістерде ағзаға зиянды заттардың жиналуы жоқ.

Жәндіктер және бақылау шаралары:

Колорадо қоңызы. Өсімдіктерді личинкаларды және қоңыздарды уақтылы жинау үшін тексеріңіз. Жұмыртқаны жапырақ тақтайының астыңғы жағына қарай тастаңыз. Хош иісті шөптердің құйылуын: тензи, насыбайгүл, жалбызды спрейді. Қайнаған суға 1: 3 көлемінде құйып отырғызыңыз. 2-3 күн бойы штамм беруге рұқсат етіңіз;
wireworm. Жерді күзде және көктемде терең жерден қазып алу. Арамшөпті отырғызу арқылы сындырыңыз. Картопты, сәбізді немесе қызылшаны: картопты, сәбізді немесе қызылшаны құрттарын тарту және жою. 3-4 күн өткеннен кейін, жемді алып, зиянкестерді алып тастаңыз;
картоп nematode. Зиянкестерге төзімді сортты өсіру. Егіс айналымын жүргізіңіз, сайтта жиналғаннан кейін 4 жыл ішінде астықты отырғызбаңыз. Топырақты тазарту үшін сидрат сеуіп тағайындаңыз.

Халықтың күрес әдістері химиялық заттарға қарағанда тиімді емес, бірақ қоршаған ортаға зиян тигізбейді. Зиянды зиянкестерді бақылау үшін қол жетімді әдістерді пайдаланыңыз. Төсекдегі жәндіктердің тұрғындарынан аулақ болу үшін шабақтарды үнемі тексеру.

5. Агротехникалық операциялар- картоптың алғы дақылы, терең жырту, сүдігер жырту, картопты себу мерзімі, себу тереңдігі тәсілдерінің маңыздылығы.

Егінді дәл кезінде егу - мол өнімнің негізгі бір шарты. Егу мерзімі себілетін дақылға, аймақтың ауа- райына байланысты өзгеріп отырады. Тіпті бір жердің өзінде де жыл сайын егу мерзімі әртүрлі күнге келуі мүмкін. Дақылдардың ерте егілетіндері бар, кеш егілетіндері бар. Мысалы, сұлы, арпа, бидай, люпин, нут, қыша, мақта, асқабақ, қауын, қарбыз, күріш кеш егілетін дақылдарға жатады.

Ерте егілетін картоптан дақылдарын көктем шыға салып топырақ жыли басталысымен еге бастайды. Ерте себудің пайдасыкөп ерте себілген егін ерте көктеп шығады, топырақтағы ылғал мүмкіндігінше толық пайдаланылады, дақыл жазғы ыстық, аңызаққа ұрынбай, ерте піседі.

Картопты егу мерзімі климат ерекшеліктеріне де байланысты өзгеріп отыруы мүмкін. Мысалы, Қазақыстанның оңтүстік облыстарында жаңбыр негізінен көктем кезінде ғана жауады, жазда жаңбыр жоқтың қасы. Сондықтан бұл жақта егінді мүмкіндігінше ерте еккен дұрыс. Ал республикамыздың солтүстігінде орналасқан Қостанай, Көкшетау, Ақмола т. б облыстарында көктемде жаңбыр сирек болады, ал шілдеде тамыз айларында жауын көбірек жауа бастайды. Осыған байланысты егін ерте егілсе, дақылдар көп жаңбырға дейін ылғалдан тапшылық көріп, түсімін төмендетіп жібереді. Ал сәл кештеу егілсе, дақылдың ылғалды ең көп қажет ететін сабақ өсіп, гүлдейтін жаңбыр мол жауатын кезеңде тура келеді де өнім мөлшері едәуір мол болады.

Қазақстанның оңтүстік облыстарының суармалы жерлерінен жылына екі рет өнім алу үшін кейбір дақылдарды жаз ортасында егуге болады. Масақты дақылдар Алматы, Жамбыл, Талдықорған облыстарында шілде айында, Оңтүстік Қазақстан облысында маусым айында пісіп, орақа ілінеді. Маусым - шілде айынан суық түскенше әлі де 3-4 ай бар. Осы уақыттың ішінде тағы бір өнім алуға болатынын ғылым да тәжірибеде көрсетіп отыр. Ол үшін бірінші дақылды жылдам орып ала салып, екінші дақылды егудің қамына едел кірісі керек. Оңтүстік облыстардың суармалы жерлеріне масақты дақылдардың ішінде ең көп егілетіні күздік бидай.

Дақылдардың биологиялық, морфологиялық ерекшеліктеріне байланысты әртүрлі егу тәсілдері қолданылады. Егу тәсілдеріне байланысты дақылдардың күн сәулесін пайдалану, қоректену тәртібі де өзгеріп отырады. Егу тәсіліне байланысты дақылдарды күтіп- баптау жұмысын механикаландыруға мүмкіндік туады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.