Елді-мекеннің су құбыр торабын жобалау

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі

Л. Н. Гумилёв атындағы Еуразия ұлттық университеті

Сәулет-құрылыс факультеті

«Ғимаратты және имараттарды жобалау» кафедрасы

«Сумен жабдықтаудың сыртқы желілері» пәні бойынша

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «Елді-мекеннің су құбыр торабын жобалау»

Орындаған: ИЖЖ-33 тобының

студенті: Мырзакерім Р.

Қабылдаған: т. ғ. к. доцент:

Утепбергенова Л. М.

Нұр-сұлтан

2019

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті

«Ғимараттарды және имараттарды жобалау» кафедрасы

5В075200-«Инженерлік жүйелер және желілер» мамандығы

«Елді мекеннің су құбыр торабы»

курс жобасына

ТАПСЫРМА

тобының студенті

Қажетті материалдар

1. Мекенжайдың географиялық орны
2. Халық тығыздығы, адам/га
3. Су тұтыну мөлшері, 1 тұрғ. л/тәул
4. Ғимараттар қабаттылығы
5. Өнеркәсіптік кәсіпорыны
6. Ауысым саны
7. Жоғарғы ауысымдағы шаруашылық-ауыз су шығыны, %
8. Технологиялық мүддеге қажетті су шығыны, м3/тәул
9. Өндірістегі жұмысшылар саны
10. Максималды ауысымды жұмыс істейтін адамдар саны, жалпыдан %___
11. Ыстық цехта істейтіндер саны, жалпыдан %
12. Душ қабылдайтын адамдар саны, жалпыдан:

Ыстық цехта__ ___ _

Суық цехта___ __ __

Тапсырманың берілген уақыты «__» 2019 ж

Тапсырманың қабылданған күні «__» 2019 ж

Жоба Л. М.

Мазмұны

Кіріспе

1 Елді-мекеннің су құбыр торабы. . 5

1. 1 Сумен жабдықтау жүйесін таңдау және су құбыр торабын өткізу…… 5

1. 2 Су құбыр торабын құрастыру 5

1. 3 Су құбыр торабының есепті жұмыс тәртібін анықтау 6

1. 4 Есепті су шығынын анықтау . . . 7

1. 4. 1 Жасыл алқаптар мен көшелерді суаруға арналған су шығыны…… . . . 9

1. 4. 2 Елді мекендегі өндірістік судың шығыны 9

1. 5 Су құбыр торабын гидравликалық есепке дайындау. . 12

1. 6 Құбырларды таңдау 13

1. 7 Құбырдың диаметрін және ондағы арынның жоғалуын анықтау……. 14

1. 8 Су өткізуші құбыр мен су құбыр торабын гидравликалық есептеу

және үйлестіру. . 15

1. 9 Су құбыр торабындағы қажетті арындарды анықтау. 20

1. 10 Арынды мұнараның биіктігін және сыйымдылығын анықтау……… 21

1. 10. 1 Су резервуары . . . 24

Қорытынды 25

Әдебиеттер тізімі. . 26

Кіріспе

Сумен жабдықтау халық денсаулығына және экономиканың дамуына әсер ететін негізгі себеп. Әр тұтынушы су сапасына әр түрлі талап қояды. Мысалы, халықтың пайдаланатын ауыз суына бір талап қойылса, өнеркәсіп орындары суы басқа талаптарды қояды.

Өндірістің дамуына, ауыл шаруашылыққа, қалалар мен басқа да тұрғын жерлердің коммуналдық шаруашылығына судың қажеті мол. Өндірістің қай саласын алсақ та, сусыз технология кемде-кем, ауыл шаруашылығында да суландыруға көп мөлшерде су қажет, халықтың сапалы ауыз сумен қамту да өте үлкен мәселе.

Қазақстанда қалада тұратын халықтың тек қана 70-75% су құбырымен жеткізілетін сумен қамтамасыз етіледі, 15-18% жергілікті су көздерінен, қалғандары көлікпен тасып әкелінетін суды жаратады. Сумен жабдықтау жүйелерінің салынып пайдалануға берілгенінен 25-30 жылдан асты, қазір бұл тораптар мен имараттар тозып, көбі істен шығып жатыр.

Елді-мекендерін су құбыр тораптарын пайдалануда өзгеруші ауыртпалықтарға кездесіп тұратындықтан оларды гидравликалық есептеу өте қиын. Курстық жобаны есептеу барысында біз бір кварталдың сумен қамтамасыз етілуін, сондай-ақ көгалдандыру мен қала көшелерін жууға кететін күнделікті шығындарды есептей отырып, осы қалаға су жіберуші сорғыштардың күнделікті жұмыс режимін есептеп табамыз

1. Елді мекеннің су құбыр торабыСумен жабдықтау жүйесін таңдау және су құбыр торабын өткізу

Қалалар мен өнеркәсіп орындарын сумен жабдықтау схемасын түзгенде олардың ғимараттары аз, құбырлары қысқа, құрылыспен пайдалану құндары арзандау болғаны дұрыс.

Санитарлық талаптар бойынша су қабылдағыштарды өзен ағымының жоғарғы жағына, қала тұрғындарының қонысынан ұзақтау жерге орналастырған жөн.

Қала су құбырын жатқызғанда оларды:

а) су көлемі көбірек, адамдар тығыз қоныстанған аудандардан;

б) өнеркәсіп орындарына жақын;

в) лажы барынша биік жерлерден;

г) қала территориясын тең бөліктерге бөлетіндей етіп өткізген жөн болады.

Екінші сорғыш бекеті мен қала арасындағы су өткізгіш құбыр түзу болған жөн. Жол жөнекей құбыр оларды, өзендерді, мекен жайларды және тағы басқа табиғи және жасанды кедергілерді кесіп өтпеген жөн.

Екі сумен жабдықтау көзін қабылдағанда олардың әрқайсысы бір-біріне тәуелсіз, егер керек болған жағдайда бірі апатқа ұшырағанда екіншісі жоғары өнімділікпен істей алатын болуы керек.

2. Су құбыр торабын құрастыру

Әдетте курстық жобалауда жетекшінің нұсқауымен бір ғана айналымның құрастыру сұлбасын түзеді. Сызуға шартты белгілерімен әр түйінінің арматуралары және жасанды бөлшектері көрсетіледі. Жасанды бөлшектердің шартты белгілері және өлшемдері мемлекеттік стандартта /ГОСТ 5525-71/ берілген.

Түйіндерді құрастырғанда құдықтар шағын болу мақсатымен арматуралар мен жасанды бөлшектерді мұқият жүргізген жөн.

Құдықтар аралығын 150 м аспастан, әр қайсысында өрт гидранты қойылуы тиіс.

Құбырлардың жатқызылу тереңдігі олардағы судың қыста мұздалуын, жазда шамадан тыс қызып кетпеуін, сонымен қатар құбырларға сыртқы ауыртпалықтардан/транспорттан және тағы басқа зақым келмеуін қамтамасыз етуі қажет.

Су құбыр торабы тармағының орналасуы мынадай факторларға байланысты:

1. Объектінің жоспарлау сипатына жеке су тұтынушылардың орналасуына, өтетін жерлердің орналасуына, тұрғын кварталдардың, цехтардың, жасыл алқаптардың түрі мен өлшеміне;
2. Құбырларды төсеуде табиғи және жасанды бөгеттің болуы;

3) Жердің бедеріне;

4) Сумен жабдықтау жүйелерінде тораптардың екі негізгі түрлерін

қолданады: тұйық тармақталған және айналымды.

Сумен жабдықтауға арналған объекті территориясының қай жеріне болса да тұйық тораппен де, айналымды тораппен де жеткізуге болады. Бірақ сенімділік пен үзіліссіз жеткізу жағынан тораптардың бұл түрлері бірдей емес.

Су жүйесі құбырларымен басқа жүйелердің тораптары арасындағы қашықтық төмендегіден аз болмағаны жөн, м:

Үйлердің іргетасына дейін5

Темір жол рельстеріне дейін. 4

Автомобиль жолдарының жаға тасына дейін…. . 2

Байланыс тораптарына дейін0, 5

Электр жүйелеріне дейін /35 кВт аз болғанда/…1

Жылу жүйелеріне дейін. 1, 5

Су құбырларының бір-бірінен қашықтығы……. 1, 5

Газ құбырларына дейін:

Төменгі қысымдағысы1

Жоғарғы қысымдағысы. . 5

Жасыл алқаптағы ағаш бағаналарына дейін……2

Көше бағаналарына дейін. 1, 5

Канализация құбырларына дейін. 1, 5

Су құбырлары басқа жер асты құбырларымен қиылысқан жағдайда олардың арақашықтығы 0, 15 м аз болмауы керек. Су құбыры канализациямен қиылысқан жағдайда ол канализациядан жоғары жүргізіліп, екеуінің арақашықтығы 0, 4 м-ден кем болмауы тиіс. Су құбыр торабы жолаушы және көлік жолдарының аралығында жүргізіледі.

Су құбырларын арнайы траншея немесе коллектордың ішімен басқа құбырлармен бірге жүргізеді. Траншеяны жабудың алдында әр 1 км-дей құбырдың ұзындығын гидравликалық сынаудан өткізеді.

Су құбырларын орға жатқызғанда, ордың асты/түбі/ жақсы тегістеліп тығыздалған болуы керек. Тасты жерлерде ордың түбіне қалыңдығы 0, 15 м құм болмаса майда шағал төселінеді.

Жатқызылған құбырлар бір шақырымдай 1 км болған ұзындыққа бөлініп ор көмілмей жатқанда гидравликалық сынаудан өткізіледі.

Пайдалануға тапсырудан бұрын құбырлар торабы жуылады.

Шаруашылық-ауыз су құбырларын концентрациясы 20…. 30мг/л болған хлорлы сумен қосымша шайып шығады.

1. Су құбыр торабының есепті жұмыс тәртібін анықтау

1. Су құбыр торабы мынадай жағдайларға есептелуі тиіс:

а) арынды мұнара қала құбырынан ілгері тұрғанда;

б) жоғарғы шаруашылық-ауыз су тұтыну мерзімінде;

в) жоғарғы шаруашылық-ауыз су тұтыну сәтіндегі өрт сөндіру мерзіміне.

2. Мұнарасыз жүйелерде:

а) жоғарғы шаруашылық-ауыз су тұтыну мерзімінде;

б) төменгі шаруашылық-ауыз су тұтыну мерзімінде;

в) жоғарғы шаруашылық-ауыз су тұтыну сәтіндегі өрт сөндіру мерзіміне.

3. Қарсы мұнаралы жүйелерде:

а) жоғарғы шаруашылық-ауыз су тұтыну мерзімінде;

б) төменгі өткелді су шығын мерзіміне;

в) жоғарғы шаруашылық-ауыз су тұтыну сәтіндегі өрт сөндіру мерзіміне.

Басқа су шығындалу мерзімдеріне арын жоғалу фомуласы h=Sq ² бойынша тексеруге болады.

4. Есепті су шығынын анықтау

Сумен қамтамасыз ету объектісі - Қостанай облысы. Техникалық тапсырмаға сәйкес Қостанай облысын сумен қамтамасыз ету жүйесін жобалау қаланың айналма желісін қолданып отырған су құбыры көзіне жалғап қосуды көздейді.

Есепті су шығыны ретінде әдетте тәуліктің су көлемін алады.

Қала жоспары бойынша әр аудан үшін үйлердің, көшелердің және жасыл алқаптардың ауқымымен анықтайды. Барлық есептеулерді кесте бойынша

жүргізген ыңғайлы.

1-кесте

Халықтың шаруашылық-ауыз су мүддесіне кететін судың шығындары

Алдымен, бас жоспар бойынша қаланың ауданын (га) табамыз. Халық тығыздығы мен су тұтыну мөлшері тапсырмада берілген.

Адамдар санын қала ауданын F тұрғындар тығыздығына ρ көбейте отырып, яғни

$N = \rho F = 252, 38*290 = 73190, 2$ адам (1)

формуласымен анықтаймыз.

Шаруашылық ауыз судың орташа тәуліктік шығынын мына формула арқылы анықтайды:

$Q_{орт. т} = \frac{q_{т}N}{1000} = \frac{170*73190. 2}{1000} = 12442, 33$ м ³ /тәул (2)

мұндағы: q _т -бір тұрғынға келетін шаруашылық ауыз су нормасы;

N- елді мекендегі халық саны.

Жүйе халық мұқтаждығын әр уақытта қанағаттандыру керек. Сол үшін орташа тәулік су тұтынумен бірге, максималды тәулік және минималды тәулік су тұтынуды анықтау қажет.

Q _{макс. тәул.} =k _{макс. тәул.} *Q _{орт. тәул.} =1, 2*12442, 33=14930, 801 м ³ /тәул. (3)

Q _{мин. тәул.} =k _{мин. тәул.} *Q _{орт. тәул.} =0, 8*12442, 33=9953, 867 м ³ /тәул. (4)

Мұндағы, k _{макс. тәул} - максималды тәуліктің біркелкісіздік коэффициенті, 1, 1-1, 3-ке тең; k _{мин. тәул} - минималды тәуліктің біркелкісіздік коэффициенті, 0, 7-0, 9-ға тең.

Тәуліктің біркелкісіздік коэффициенті халықтың әдет-ғұрпын, кәсіпорындардың жұмыс режимін, тұрғын жердің абаттандырылу дәрежесін, су тұтынудың жыл мерзімі мен аптаның күндерінде өзгеруін еске алады.

Шаруашылық - ауыз суды тұтынудың сағаттық біркелкісіздігінің коэффициенттері келесі формула арқылы анықталады:

k _{макс. сағ} =α _макс *β _макс =1, 2*1, 15=1, 38 (5)

k _{мин. сағ} =α _мин *β _мин =0, 6*0, 8=0, 48 (6)

мұндағы, α - коэффициенті имараттарды абаттандырылу дәрежесін, кәсіпорындардың жұмыс режимін және басқа да жергілікті жағдайларды есепке алады, ол былай қабылданады: α _макс =1, 2-1, 4; α _мин =0, 6-0, 8.

β- коэффициенті объектінің халық санына байланысты қабылданады. Халық саны өскен сайын су тұтыну біркелкісіздігі төмендейді. β _макс пен β _мин мәнін төмендегі кестеден тұрғындар санына байланысты қабылдайды.

1. 1-кесте

$\beta_{макс}{\ және\ \beta}_{мин}$ коэффициенттері

Сумен жабдықтау жүйелердің пайдалану тәжірибесіне және тәулік бойы су шығынының тербелуіне негізделіп, судың есептік сағат шығындарын анықтауға болады:

• ең көп су тұтыну тәулік үшін максималды сағат шығыны

q _{макс. сағ.} =k _{макс. сағ.} *Q _{макс. тәу.} /24=1, 38*14930, 801/24=858, 521 м ³ /сағ. (7)

• ең аз су тұтыну тәулік үшін минималды сағат шығыны

q _{мин. сағ.} =k _{мин. сағ.} *Q _{мин. тәу.} /24=0, 48*9953, 867/24=199, 077 м ³ /сағ. (8)

мұндағы, k _{макс. сағ} мен k _{мин. сағ} - су тұтынудың сағаттық біркелкісіздігінің максималды және минималды коэффициенттері.

Абаттандыруға кететін су көлемін анықтау 2 кестеде көрсетілген

1. 4. 1 Жасыл алқаптар мен көшелерді суаруға арналған су шығыны

Көшелер мен алаңдарды жууға кететін судың шығыны жуудың тәсіліне, жабу түріне, ал жасыл алқаптар үшін өсімдіктердің түріне байланысты.

2-кесте

Көшелер мен өсімдіктерге кететін су шығыны

Көшелер мен жасыл алқапқа кететін су шығыны:

Q _k =F _k *q _k =66, 12*0. 3=19, 836 м ³ /га (9)

Q _{ж. а} =F _{ж. а} *q _{ж. а} =14*3=42 м ³ /га (10)

Мұндағы, F _k мен F _{ж. а} - бас жоспар бойынша алынған көше мен жасыл алқап ауданы;

q _k - көшелерді жууға кететін су нормасы;

q _{ж. а} - жасыл алқаптарды суаруға кететін су нормасы.

1. 4. 2 Елді мекендегі өндірістік судың шығыны

Елді мекендегі өндіріс орнына Қостанай қаласындағы алюминий зауытын алдым. Өндіріс орнында 200 адам жұмыс жасайды. Өндірістегі ыстық цехта 13 адам, ал салқын цехта 187 адам жұмыс істейді. Өндіріс орны үш ауысым бойынша жұмыс істейді. Сусебер қабылдайтын адам саны 70.

Өнеркәсіп орындарында өндіріс мұқтажына жұмсалатын тәуліктік шығындарды 3-кесте бойынша жүргіземіз.

3-кесте

Жұмысшылар шаруашылық-ауыз су мүддесіне кететін су шығыны

$N_{ы. ц. } = 80*6\% = 5$ адам (11)

$N_{с. ц. } = 80*94\% = 75$ адам (12)

$N_{душ} = 5*100\% + 75*30\% = 28$ адам (13)

Өндіріс орындарында жұмыс істейтін жұмысшылардың шаруашылық ауыз суға қажетті мөлшерінен ыстық цех үшін 1 адамға 45 л, ал салқын цех үшін 25 л мөлшерімен есептейміз. Сонда жұмысшыларға кететін қажетті су шығыны мына формуламен анықталады:

$Q_{ы. ц. } = \frac{N_{ы. ц. }*q_{ы. ц. }}{1000} = \frac{5*45}{1000} = 0, 225\$ м ³ /тәул (14)

$Q_{с. ц. } = \frac{N_{с. ц. }*q_{с. ц. }}{1000} = \frac{75*25}{1000} = 1, 875$ м ³ /тәул (15)

Өндіріс орнындағы душты қабылдаушылардың орташа тәуліктік су шығыны жалпы жұмысшылардың ауысымындағы максималды душты қабылдаушылар санымен анықталады. 1 душ торабына келетін адам саны өндіріс түріне байланысты алынады. Душқа кететін орташа тәуліктік су шығыны келесі формуламен анықталады:

$Q_{душ} = \frac{N_{душ}*q_{душ}}{1000} = \frac{28*375}{1000} = 10, 5$ м ³ /тәул (16)

Кондитерлік зауыт үшін жалпы су шығыны:

Q _жалпы =Q _{ы. ц.} +Q _{с. ц.} +Q _душ =0, 225+1, 875+10, 5=12, 6 м ³ /тәул (17)

Сыртқы өрттерді сөндіруге жұмсалатын су шығынын құрылыс қағиадаларында берілген нұсқауларға бойсынып қабылдаған жөн. Ал ішкі өрттерге шығындалатын су шығынын тұрғын және қоғамдық үйлерде көлемі 25000 м ³ дейін болса 2, 5 л/сек, ал көлемі 25000 м ³ артық болса 5 м/сек.

4-кесте

Сағаттық шығындардың жиынтық кестесі

4-кесте жалғасы

Сумен жабдықтау жүйелерін есептегенде жалпы шығын сағат бойы өзгермейді деп жорамалданады. Жалпы шығынның пайыздық санын су тұтынудың максималды шығынын минималды шығынға бөлу арқылы кесте бойынша алады. Үшінші графаны табу үшін:

$\frac{Q_{макс. тәул}}{100}*\% = \frac{14930. 801}{100}*0, 75 = 111. 981$ м ³ (18)

Көше мен жасыл алқапты суландыруға кететін су шығынын табу үшін келесі формуланы қолданамыз:

$\frac{Q_{көше}}{6} = \frac{19. 836}{6} = 3. 31$ м ³ (19)

$\frac{Q_{ж. а}}{6} = \frac{42}{6} = 7$ м ³ (20)

Технологиялық мүддені табу үшін тапсырма бойынша берілген технологиялық мүддеге қажетті су шығынының жоғарғы ауысымдағы пайызын табамыз, яғни 650 дің 40%-н тауып, оны 24 сағатқа бөліп жазамыз.

Ыстық цех пен салқын цехта өндірістік су шығынын табу үшін келесі формула қолданылады:

1 ауысым үшін $\frac{Q_{ы. ц}}{12} = \frac{0. 225}{8} = 0. 028$ м ³ (21)

1 ауысым үшін $\frac{Q_{с. ц}}{12} = \frac{1. 875}{8} = 0. 23$ м ³ (22)

Қорытынды шығынды табу үшін 3-9 графаларды қосамыз.

Кейін 4-кесте бойынша су тұтыну графигін саламыз.

1. 5 Су құбыр торабын гидравликалық есепке дайындау

Тораптың гидравликалық есебінің мақсаты, оның барлық учаскелерінде құбырлардың экономика жағынан ең тиімді диаметрін және арынның жоғалуын анықтау. Тораптың учаскелерінің диаметрін табу үшін әр уақытта осы учаскелерде есептік шығындарды білген жөн. Сонымен қатар тораптың пішін құрылымы, учаскелердің ұзындығы, түйіндерден суды алуы белгілі болуы қажет.

Қостанай облысы үшін су құбыр торабы 6 айналымнан, соған

байланысты 12 түйіннен тұрады. Су құбыр торабында арынды мұнара, көлемді су тұтынушылар қосылған нүктелерді де көрсетеді. Айналымдарға бөлген соң түйіндерді нөмірлеп, ұзындықтарын анықтайды.

... жалғасы

Магистральдық газ құбыр ресурстарын тексеру есебі. Құбыр ресурстарының есебін жүргізу

Маңғыстау облысының Қ елді мекенін сумен жабдықтау жүйесі

Сорғыштың толық тегеуріні

Көліктер түрі

Түйінді шығындарды анықтау

Ауылдық елді мекендерді жоспарлау композициясы

Үйдің су жүйесін құруға арналған жабдықтар мен материалдар

Франция Республикасының қабырғалық физикалық картасын құрастыру және жобалау

Мұнай өткізгіш құбырлар

Суқұбыры (канализация) торабының құрылысы

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс