Саяси модернизацияның үлгілерін таңдау шарттары мен негізгі факторлары туралы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

«Философия және саясаттану» кафедрасы

ЭССЕ

Тақырып: "Саяси модернизацияның үлгілерін таңдау шарттары мен негізгі факторлары"

Орындаған:Әлтаев Сұңқар.

Тобы: 6В07221/к. к.

Қабылдаған: Алтынбекова З. Т.,

аға оқытушы, дінтану магистрі.

Тараз, 2021ж

Белгілі бір аумақта тұратын, біртұтас, мәдениеті ортақ, өздерін бірлестік деп білетін адамдар тобын қоғам деп атаймыз. Ал, қоғам әрдайым өзгерісте болады: бірде құлдырайды, бірде гүлденеді. Қоғамның қалыптасуы тікелей саяси жүйе негізіндегі саяси процестерге тәуелді. Саяси жүйенің негізгі элементтеріне түрлі қоғамдық-саяси ұйымдар, мемлекет, саяси партиялар, дін орындары және т. б. жатады. Қоғамның саяси жүйесінің, құбылыстарының уақыт пен кеңістікте даму барысы саяси процесс деп аталады.

Ал, саяси модернизация дегеніміз не? Саяси модернизация - мемлекеттің, қоғамның ішкі бірлігін және тұрақтылығын сақтай отырып, экономика, саясат және әлеуметтік салалардағы құрылымдық өзгерістерге дайындығы, саяси демократияның орнауы. Саяси модернизация теориялары ХХ ғасырдың 50-60 ж. ж қоғамдық-тарихи даму теорияларының бір бағыты ретінде қалыптасты. Бұл теорияның басты белгісі - универсалдық, яғни қоғам дамуын барлық елдер мен халықтар үшін ортақ заңдылықтары мен кезеңдері бар жалпы процесс ретінде қарастыру. Дәстүрлі саяси жүйенің жаңа заманға, жаңа жағдайларға бейімделу үрдістерін, мемлекеттік жүйе мен қоғамды өзгертуге сеп болатын саяси өзгерістердің ішкі механизмдерін жүзеге асыру - «модернизацияның мәні» болып табылады.

Саяси модернизацияның үлгілерін таңдау шарттары мен негізгі факторларын Қытай Халық Республикасымен (ҚХР) байланыстырғанды жөн санадым. Қытай - қазіргі таңдағы аса ірі мемлекет, ол экономикалық дамуымен, индустриализация мен модернизацияға ерекше талпынысымен, әлеуметтік-мәдени мәселелерді қарқынды шешіп отыруымен, темірдей қатал тәртіпке бағынумен ерекшеленеді. Халық саны бойынша әлемдегі бірінші, ал жер аумағы бойынша Ресей және Канададан кейінгі үшінші орында тұрған мемлекет.

Қытайды модернизациялаудың алғашқы кезеңі - 1840-1910ж. ж. Оның мақсаты елді Батыс шапқыншылығынан құтқару болды. Өнеркәсіптік революциядан кейін Ұлыбритания Пекинмен коммерциялық қарым-қатынас орнатуға ұмтылды, бірақ барлық әрекеттер сәтсіз аяқталды. 1840 жылы Ұлыбритания алғашқы апиын соғысында Қытайды жеңді, ал Қытай Ұлыбритания мен басқа батыс елдеріне есігін айқара ашуға мәжбүр болды. Апиын соғысында қатты жеңіліске ұшыраған Қытай, енді "Бейбітшілік орталығы" емес, қуаты жоқ жағдайға тап болды. Қытай Батысты жеңіп, елді мықты ету үшін жалғыз шешім Батыстан үйрену екенін түсіне бастады. Осылайша Цин әулеті реформаларды бастауға және өнеркәсіп пен технологияны дамытуға шешім қабылдады.

1911-1949ж. ж. федералды әулет жүйесіндегі реформалардан буржуазиялық революцияға дейінгі өзгерістерге сәйкес келетін модернизацияның екінші моделі орын алды. 1894-1895 жылдары Қытай әскери-теңіз күштері солтүстігіндегі көршісі Жапониядан жеңілген болатын. Бұл жеңіліс ежелгі режимді сақтай отырып, Қытайды күшті ету мүмкін еместігін және Цин әулеті модернизацияға жол бере алмайтындығын көрсетті. Радикалды топ революцияның абсолютті қажеттілік екеніне сенімді болды. Бұл Цин әулетінің ескі режимін өзгерту керек және жаңа саяси жүйе құрылуы керек дегенді білдірді.

Қажырлы еңбектің арқасында 1912 жылдан 1937 жылға дейін ел экономикасы қалпына келіп қана қоймай, қарқынды түрде өсті. Бұл кезең Қытайда «Алтын ғасыр» деп аталады. Бірақ, бұл қолайлы жағдай, 1937 жылы қайта Жапония Қытайға басып кірді. Жапониямен (1937-1945) ұзақ сегіз жылдық соғыс болмаса, Қытай индустриалды дамыған елдермен салыстырылатын экономикалық өсуге қол жеткізе алар ма еді? Сайып келгенде, Қытай бұл соғыста жеңіске жетті және жаңа ел құрылды. Бір сөзбен айтқанда, Қытай жаңа модернизация дәуіріне аяқ басты.

1949-1976 жж. бұл капиталистіктен социалистік модернизацияға көшуге сәйкес келетін үшінші модель қалыптасты. 1949 жылдың желтоқсанында ҚХР құрылғалы елде төрт Конституция қабылданды(1954, 1975, 1978 и 1982) . Азаматтық соғыста жеңіске жеткеннен кейін жаңа көшбасшылар қиын жағдайға тап болды. Қытай әлі де кедей және артта қалған ел болды. Англиядағыдай нақты өнеркәсіптік революция болған жоқ. Осылайша, экономикалық даму жаңа Қытай үшін бірінші міндет болды. Сол кезде Коммунистік басшылық Батыс моделінен бас тартып, кеңестік даму моделін таңдады. Күннің ұрандары "Кеңес Одағынан үйрену", "КСРО- бүгінгі Қытайдың ертеңі"сияқты сөздер болды. Осыған қарамастан, тарих кеңестік модельде идеализацияланған, орталықтандырылған, жоспарланған экономика сияқты елеулі кемшіліктер болғанын, оның нарықтық экономика сөзсіз капиталистік, жеке меншіктің жойылуы деген қате пікірі бар екенін көрсетті. Қысқасы, ол "социалистік" догмаларды құрды, олар кейінірек социализмге қарсы шығып, тиімді модернизацияға зиян келтірді.

1976 жылдың қыркүйегінде Қытай Халық Республикасының негізін қалаушы Мао Цзэдун қайтыс болды және іс жүзінде Қытай компартиясының прагматикалық қанатының көрнекті өкілдерінің бірі Дэн Сяопин билікке келді. Міне, дәл осы кезең модернизацияның төртінші кезеңі басталды. Жағдайдың қиындығына тап болған Дэн Сяопин режимді реформалау шараларын қабылдады. Мұны істеу үшін ол ескі догмалардан "ақыл-ойды босатуға" шақырды. Жаңа замандағы ҚХР-ды модернизациялау теориясы - бұл Дэн Сяопин идеяларының негізінде құрылды. Қытай реформаларын экономикадан, яғни ел экономикасын жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшіре бастады.

1982 жылдың желтоқсанында Қытай Халық Республикасы (ҚХР) Конституция бойынша, өзін демократиялық өктемдігі бар социалистік мемлекет деп жариялады. Мемлекеттік биліктің жоғарғы органы - 5 жылға сайланатын халық қалаулыларынан тұратын 2979 депутаттан тұрады. Бір палаталы Бүкіл Қытай халық қалаулыларының жиналысы (БҚХҚЖ) сессиясы жыл сайынғы тәртіппен шақырылады. Сайлауға тек қана Қытай Коммунистік партиясы мен Халықтың саяси кеңес Советіне кіретін сегіз демократиялық партия қатыса алады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.