Зияткерлердің сыртқа кетуін қалай тоқтату жолдары
Зияткерлердің сыртқа кетуін қалай тоқтатуға болады?
ХХІ ғасыр білім мен ғылымның ғасыры десек, бүгінгі замандағы ең маңызды капитал - адамның ақыл-ойы, білімі мен білігі. Сол себепті де ой жарыстырған заманда зияткерлер кез-келген мемлекеттің аса құнды капитал көзі болып табылатыны хақ. Жалпы, зияткерлер дегеніміз кімдер? Оның жай ғана сауатты адамнан айырмашылығы неде? Менің түсінігімдегі зияткерлер жай ғана оқыған, сауатты адамдар емес; олар өз білімі, білігі, дағдысы арқылы қоғамға пайдалы бола алатын, бәсекеге қабілетті, талантты да белсенді азаматтар. Бүгінгі таңда әлемде зияткерлердің өзге елдерге қоныс аудару тенденциясы жаппай белең алуда. Бұл тенденция ғылыми тілде интеллектуалды көші-қон ұғымы ретінде (brain-drain) ХХ ғасырдың ортасында қалыптасып, Ұлыбританиядағы ғалымдардың, инженерлер мен техниктердің АҚШ-қа эмиграциясымен сипатталған еді. Жарты ғасырдың ішінде бұл үрдіс барлық әлем елдері үшін өте өзекті мәселеге айналып, әсіресе дамушы елдердің дамыған елдерге көшу ағынының қарқындылығымен ерекшеленіп отыр. Жаһандық үрдістің бір бөлігі ретінде ретінде Қазақстан Республикасы да аталған мәселеден тысқары қала алмайтыны сөзсіз.
Өткен ғасырдың 90-жылдарында ерекше белсенді болған ақыл-ой миграциясы КСРО-ның ыдырап, сәйкесінше Қазақстанда өмір сүріп жатқан өзге ұлт өкілдерінің тарихи отандарына оралуымен сипатталады десек, бүгінгі еліміздің зияткер жастарының шетелге кетуінің мазмұны біршама өзгеше. 2000 жылдардан кейін ақыл-ой ағыны ұлттық сипатқа емес, әлеуметтік, экономикалық, ғылыми ізденушілік мәселелерге байланысты өзгере бастады.
Ұлттық статистика бюросының ресми ақпараттарына сүйенсек, 2020 жылы 30 мыңға жуық Қазақстан азаматы шетелге қоныс аударған. Олардың әрбір үшіншісі жоғары білімді, 30-жасқа толмаған білімді де білікті жастар екенін ескере отырып, аталған түйіткілге жоғары деңгейдегі дабыл қағудың қажеттілігіне көзіміз жетеді.
Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев соңғы жылдардағы ақыл - ой көшінің қарқындылығы мәселесін Қазақстан халқы Ассамблеясы Кеңесінің отырысында көтерген болатын. Қазақстандық әлеуметтанушылар зияткерлеріміздің көшу бағыты негізінен Солтүстік Америка, Батыс Еуропа құрлықтарындағы дамыған елдер және көрші Ресей мен бауырлас Түркия елдері екендігін атап көрсетеді.
Еңбек күшінің миграциясымен салыстырғанда зияткерлердің сыртқы ағыны Қазақстан сынды дамушы мемлекеттер үшін аса үлкен шығын, дамуды тежеуші фактор болып саналады. Себебі, бұл жай ғана миграциялық процесс емес, еліміздің экономикалық, әлеуметтік әл-ауқатымен, адами капиталдың бағасымен тікелей байланысты үлкен проблема.
Ендеше, зияткерлердің сыртқа кетуін қалай тежеуге немесе минимумға дейін қалай азайтуға болады деген заңды сұрақ туындайды. Мәселенің ең алдымен салдарымен емес, себебімен күресу арқылы ғана сұрағымызға дұрыс жауап ала аламыз. Дүниежүзілік экономикалық форумы өзге елге қоныс аударуға себеп болатын шешуші фактор жақсы жұмыс пен сапалы білімге деген сұраныс деп түсіндіреді. Ал біздің елдегі зерттеулердің қорытындысы қазақ жастарының өз ота - ны - нан ... жалғасы
ХХІ ғасыр білім мен ғылымның ғасыры десек, бүгінгі замандағы ең маңызды капитал - адамның ақыл-ойы, білімі мен білігі. Сол себепті де ой жарыстырған заманда зияткерлер кез-келген мемлекеттің аса құнды капитал көзі болып табылатыны хақ. Жалпы, зияткерлер дегеніміз кімдер? Оның жай ғана сауатты адамнан айырмашылығы неде? Менің түсінігімдегі зияткерлер жай ғана оқыған, сауатты адамдар емес; олар өз білімі, білігі, дағдысы арқылы қоғамға пайдалы бола алатын, бәсекеге қабілетті, талантты да белсенді азаматтар. Бүгінгі таңда әлемде зияткерлердің өзге елдерге қоныс аудару тенденциясы жаппай белең алуда. Бұл тенденция ғылыми тілде интеллектуалды көші-қон ұғымы ретінде (brain-drain) ХХ ғасырдың ортасында қалыптасып, Ұлыбританиядағы ғалымдардың, инженерлер мен техниктердің АҚШ-қа эмиграциясымен сипатталған еді. Жарты ғасырдың ішінде бұл үрдіс барлық әлем елдері үшін өте өзекті мәселеге айналып, әсіресе дамушы елдердің дамыған елдерге көшу ағынының қарқындылығымен ерекшеленіп отыр. Жаһандық үрдістің бір бөлігі ретінде ретінде Қазақстан Республикасы да аталған мәселеден тысқары қала алмайтыны сөзсіз.
Өткен ғасырдың 90-жылдарында ерекше белсенді болған ақыл-ой миграциясы КСРО-ның ыдырап, сәйкесінше Қазақстанда өмір сүріп жатқан өзге ұлт өкілдерінің тарихи отандарына оралуымен сипатталады десек, бүгінгі еліміздің зияткер жастарының шетелге кетуінің мазмұны біршама өзгеше. 2000 жылдардан кейін ақыл-ой ағыны ұлттық сипатқа емес, әлеуметтік, экономикалық, ғылыми ізденушілік мәселелерге байланысты өзгере бастады.
Ұлттық статистика бюросының ресми ақпараттарына сүйенсек, 2020 жылы 30 мыңға жуық Қазақстан азаматы шетелге қоныс аударған. Олардың әрбір үшіншісі жоғары білімді, 30-жасқа толмаған білімді де білікті жастар екенін ескере отырып, аталған түйіткілге жоғары деңгейдегі дабыл қағудың қажеттілігіне көзіміз жетеді.
Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев соңғы жылдардағы ақыл - ой көшінің қарқындылығы мәселесін Қазақстан халқы Ассамблеясы Кеңесінің отырысында көтерген болатын. Қазақстандық әлеуметтанушылар зияткерлеріміздің көшу бағыты негізінен Солтүстік Америка, Батыс Еуропа құрлықтарындағы дамыған елдер және көрші Ресей мен бауырлас Түркия елдері екендігін атап көрсетеді.
Еңбек күшінің миграциясымен салыстырғанда зияткерлердің сыртқы ағыны Қазақстан сынды дамушы мемлекеттер үшін аса үлкен шығын, дамуды тежеуші фактор болып саналады. Себебі, бұл жай ғана миграциялық процесс емес, еліміздің экономикалық, әлеуметтік әл-ауқатымен, адами капиталдың бағасымен тікелей байланысты үлкен проблема.
Ендеше, зияткерлердің сыртқа кетуін қалай тежеуге немесе минимумға дейін қалай азайтуға болады деген заңды сұрақ туындайды. Мәселенің ең алдымен салдарымен емес, себебімен күресу арқылы ғана сұрағымызға дұрыс жауап ала аламыз. Дүниежүзілік экономикалық форумы өзге елге қоныс аударуға себеп болатын шешуші фактор жақсы жұмыс пен сапалы білімге деген сұраныс деп түсіндіреді. Ал біздің елдегі зерттеулердің қорытындысы қазақ жастарының өз ота - ны - нан ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz