М. Х. Дулати атындағы ТарМУ Энергия қорын үнемдейтін технология және жергілікті шикізаттарды кұрылыс материалдар өндірісінде пайдалануды өндірісте игеру және жасау

МАЗМҰНЫ

Кіріспе 4

1. Технологиялық бөлімЗауыт құрылысын техника экономикалық негіздеу 5Өнімнің түрлері мен сипаттамалары 7Зауыттың жұмыс істеу тәртібі 10Шикізат материалдарының сипаттамасы 13Өндіріс бағдарламасы 17Жеңіл толтырғыштар негізіндегі гипс панельдерінің құрамын анықтау 18Материалдық балансты есептеу 21Гипс панельдерін дайындаудың технологиялық схемасы 27Негізгі технологиялық жабдықтарды таңдау 32Қоймаларды есептеу 36

1. 11. Табиғи газ, су, электр энергия шығындарын есептеу 37

13. Өндірісті технологиялық бақылау 39
14. . Жылутехникалық есептеулер 43

2. Сәулеттік - құрылыс бөліміЖалпы мағлұматтар 47Бас жоспар 47

2. 3. Көлемдік-жоспарлау шешімдері 49Ғимараттың конструктивтік шешімі 51Жылу техникалық есептеу 53Инженерлік жүйелер және коммуникациялар 55

2. 7 Антисейсмикалық шаралар 56

3. Экономикалық бөлім. Зауыт құрылысын экономикалық негіздеу 58Кәсіпорын өнімділігі 58Ғимараттардың қаржылық саны 59Құрал жабдықтардың қаржылары 60Зауытқа қажетті қаржылар 61Жұмысшылар жалақысын есептеу 62Инженерлік-техникалық қызметкерлер жалақысы 63

3. 8. Өзіндік құнды есептеу 65

3. 9 Өндірістің пайдасы 66

3. 10. Негізгі техника-экономикалық көрсеткіштер 67

Қорытынды 69

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 70

Кіріспе

Құрылыста табиғи қорды сақтайтын, аз шығынды немесе қалдықсыз технология бойынша дайындалатын тиімді материалдар және бұйымдармен қамтамасыз ету және жергілікті, көп компонентті байланыстырғыштарды төменгі маркалы бұйымдарды өндіруде пайдалану казіргі заманның технико-экономикалық шараларының өзекті мәселелерінің бірі болып табылады [1, 2] .

Көп компонентті байланыстырғыштардың ішінде сульфатты композициялар күмәнсіз қызықтырады. Олар құрамына және құрамдас заттардың қатынасына байланысты тез қатаю сипатымен ерекшеленеді және де басқа да технологиялық факторлармен әр түрлі құрылыстық- техникалық қасиеттерді қажетті бағытта реттеуге ықпал етеді.

Төменгі маркалы бұйымдарға портландцемент пен гипс байланыстырғышы негізінде жасалынатын сульфатты композициялардың болашағы мол. Авторлардын көрсетулері бойынша, олар қатайғанда тек қана гипс байланыстырғышының касиетіне ғана емес және де портландцементтің де аз мөлшерде пайдаланғанның өзінде де оңды сапалы қасиеттері болатынын айтады. Осы себептен гипсті-цементгі пудцолан композициясын алғанда отын-энергетикалық шығын 2, 3-3, 1, қондырғының металл сыйымдылығы 2, 0-2, 4, каржы жұмсау 1, 7-1, 8 есеге портландцемент өндірісімен салыстырғанда қысқарады [3] .

Бірақ та казіргі уақытқа дейін жүйелі зерттеулердің болмауынан езекті мәселе гипсті-цементті пудцолан байланыстырғышының құрамындағы заттар бірлесіп катайғандағы берік кұрылымның калыптасуы толық шешілген жоқ. Осының себебінен гипсті-цементті пудцолан материалының ылғал ортадағы пайдалану өзектілігі мен ұзақтылығы ықтималды сипат алады.

Құрылыс материалдарының физика-механикалық көрсеткіштері мен пайдалану қасиеттерін қатаю процесі анықтайды . Бұндағы маңызды

құбылысты бір-бірімен байланысты жүретін гидрат және құрылым түзеу процестері сипаттайды, әсіресе ерте кезеңде қатайғанда, өйткені, сол арқылы байланыстырғыштың одан арғы пайдалану дәрежесі анықталынады.

Сонымен қатар цементсіз және аз цементсіз тұтқырларды арзан толтырғыштарды пайдалана отырып жеңіл бетондар технологиясын жасауда құрылыс саласының маңызды мәселесі болып отыр.

Дипломдық жұмыс М. Х. Дулати атындағы ТарМУ "Энергия қорын үнемдейтін технология және жергілікті шикізаттарды кұрылыс материалдар өндірісінде пайдалануды өндірісте игеру және жасау" бағдарламасына сай жүргізілді.

Технологиялық бөлім Зауыт құрылысын техника экономикалық негіздеу

Өнімділігі жылына 60 мың м ³ гипс панельдерін шығаратын зауытты Тараз қаласында, дәлірек айтқанда Тараз қаласының шығыс жағында, Тараз гипс комбинатына жақын орналастыру көзделіп отыр.

Тараз қаласында машина жасау, жеңіл құрылыс, энергетика, транпорт, тамақ өнеркәсіптері өте көп дамыған. Көптеген тұрғын үйлер, өнеркәсіптік, бизнес ғимараттары салынып жатыр және салынуға жоспарлануда.

Алдын ала есептеулерге қарағанда арзан тұтқырына қажеттілік 700-800 мың тонна жетеді. Сондықтан осы қажеттіліктерді ескере отырып зауытты салу осы күннң талабына сай болып отыр.

Тұтқырлар өндірісінде қосымша шикізат ретінде Тараз фосфор зауытының қалдықтары-фофсогипс пайдаланылады. Бұл қалдықтардың жылдық қоры 5 млн тоннадан асады және олар салынатын зауыттың 3-5 км қашықтықта орналасқан оны автомашинаға салу үшін арнайы экскаватор пайдаланады.

Қоспа ретінде әк пайдаланылады. Ол зауыттан 10-15 км қшықтықта орналасқан. Тараз қаласына шикізат материалдары зауытқа Камаз, Краз автомашиналармен жеткізу көзделіп отыр.

Отынмен қамтамассыз ету. қабырға блоктары өндірісінде негізгі отын ретінде табиғи газ пайдаланылады. Жылдық қажеттілігі шамамен 1200- 1500мың м ³ . Қосалқы отын ретінде “Шымкент нефтеоргсинтез” мекемесінің мазуты пайдаланады.

Электр энерогиясымен қамтамассыз ету. Қуаттылығы 150-200 кВа, кернеуі -380 В трансформатор стансасынан жүргізіледі. Электр энергиясымен қамтамассыз ететін мекеме “Тараз ГРЭС” компаниясы. Жылдық электр энергия қажеттілігі 650-700 мың Квт*сағ.

Жылумен қамтамасыз ету. Жылумен қамтамасыз ету жоғарыда келтірілген компаниясынан жылу тізбектері арқылы жүргізіледі.

Сумен жабдықтау және канализация. Сумен жабдықтау орталық сумен жабдықтау жұйелерімен d 32-40мм құбырлар жүргізу арқылы жүзеге асады. Су құбырларындағы қысым 2, 2-0, 3 МПа болу қажет.

Канализация жүйелері орталық қалалық жүйелерге диаметрі d 100-150 мм құбырлар арқылы қосылады.

Отын. Отын ретінде пайдаланылатын көмір Тараз ГРЭС-іне теміржол арқылы келеді, ал ол сол жерден зауытқа Камаз, Краз, Маз автомашиналарымен тасымалданады.

Дайын өнімді жіберу заказ беруші мекеменің есебінен жүргізіледі.

Еңбек ресурстары. Зауытта шамамен 20-30 адам жұмыс істейді. Соның ішінде 40-қа жуық мамандықтар: жүргізуші, экскаваторшы, машинист, шихта жасаушы, күйдіруші, операторлар, электр, газ дәнекерлеуші және тағы басқалар. Инженер- техникалық қызметкер ретінде Қазақ Мемлекеттік сәулет құрылыс Академиясы, ТарМУ Тараз қаласы, ОҚМУ Шымкент қаласы түлектері болуы мүмкін.

Қорыта келгенде арзан шикізат базасын өнімнің өнімнің арзандығын, м отын, электр энергия, сумен жабдықтау, еңбек ресурстарымен қамтамассыз

етілуіне байланысты, Тараз гипс зауытының бай тәжірибесі, үлкен ғылыми - ізденістік жұмыстар нәтижесінде зауытты Тараз қаласында салу экономикалық және техникалық жағынан тиімді болып табылады. Бұл зауытты іске қосу өндіріс қалдықтарын пайдалануға, қоршаған ортаны сақтауға, арзан әрі құрылысқа қажетті тиімді материл шығаруға мүмкіндік береді.

Өнімнің түрлері мен сипаттамалары

Гипсобетонды панельдер салыстырмалы ауа ылғалдылығы 60% - дан аспайтын ғимараттарда жүк көтермейтін қалқаларды орнату үшін қызмет етеді [4] . Тұрғын үй құрылысы үшін панельдер тұтас да, сондай- ақ есіктерге арналған ойықтармен де биіктігі 3 м-ге дейінгі және ұзындығы 6 м, қалыңдығы

80 және 100 мм болып дайындалады. Қысу кезінде панельдердің беріктігі кемінде 3, 5 МПа, тұтынушыға жіберу кезінде үстіңгі қабаттардағы ылғалдылығы -8% - дан аспауы қажет. Гипсобетонды қалқалар кірпіштен(25 . . . 35%), темір бетонды (10-ға . . . 15%), фибролитті және ағаш қалқан (40% - ға) . . 50%) тиімді .

Тапсырмаға сәйкес келесі бұйымдар өндіру қарастылады:овалды және дөңгелек перфорациялы панель, тығыз және қуысты раалық қоршау панельдері, ірі өлшемді гипсбетон панельдер, ауа алмастыру блоктары.

Ауа алмастыру блоктар қабырға қоршау бұйымдарын дайындау үшін арналған.

Блоктардың негізгі физика- механикалық қасиеттері

• беріктігі - 50, 75, 100МПа;
• жұмсару коэффициенті - 0, 6-0, 7;

-Орташа тығыздығы 1100 1200 кг м3;

Кесте 1. 1. Гипс бұйымдарының түрлері

Аралық қабырға плиталар плиталар тұрғын, қоғамдық және өнеркәсіптік ғимараттарда салмақ түсірмейтін қалқаларды орнатуға арналған. Гипс плиталары механикалық өңделеді, отқа төзімді, дыбыс оқшаулағыш қасиеттерге ие, төмен жылу өткізгіштігі бар.

Кесте 1. 2. Гипс аралық қабырғалар панельдерінің сипаттамасы

Зауыттың жұмыс істеу тәртібі

Жұмыс тәртібін есептеудегі басты мақсат болашақта технологиялық құрылғыларды, шикізат шығынын, жұмысшылар құрамының кестесін есептеуде негіз болады.

Жұмыс тәртiбi кәсiпорынының технологиялық жобалау саласының нормалары бойынша технологиялық талаптарға сүйене отырып бекiтiледi. Ол технологиялық жабдықтар, шикiзат шығындары, жұмыс құрамын есептеуге арналған негiзгi тармақ болып қызмет атқарады.

Демек, жылуды өңдейтін цех аптасына жетi күнде де тәулік бойы үзiлiссiз жұмыс iстейдi, демек цех үш ауысымда жұмыс істейді.

Сонда жылумен өңдейтін цехтің жұмыс тәртiбiнiң есебі төмендегі формула бойынша анықталады:

К = 365× К _исп = 365x0, 9 = 329 күн

мұнда: К - 1 жылдағы жұмыс күндерінің саны; К _исп - құрылғыларды пайдалану коэффициенті.

Барлық көмекші өндірістер және жұмысты ьасқарушы аппараттар бір ауысымда ғана жұмыс істейді, және ол төмендегі формула арқылы анықталады:

К= 365-(В+П) = 365-(52+8) = 305;

мұнда: В -бес күндік жұмыстағы демалыс күндер саны; П - мереке күндерінің саны.

Осылайша негізгі технологиялық құрылғылардың барлық жұмыс режимдеріндегі жылдық жұмыс уақытының есебін төмендегі формула арқылы анықтауға болады:

Ф есеп = К× Т× Кпай;

мұнда: Ф _есеп - жұмыс уақытының есептік қоры, сағ; К - 1 жылдағы жұмыс тәулігінің саны; К _пай - құрылғыны қолданудың орташа коэффициенті (0, 8-0, 95) ; Т - тәуліктегі жұмыс сағатының саны.

Шикiзаттар және материалдарды қабылдау, дайын өнiмді тиеу Кесте 1. 3. Жұмыс уақытының жылдық қорының есебі

Кесте 1. 4. Жүргізілген есептерге сәйкес қорытынды кесте

Мекеменің технологиялық есептеуінде жұмыс тәртібі «Мекеменің технологиялық жобалаудағы жалпы одақтық нормасы» бойынша қолданады [5-6] .

• 1 жылдағы жұмыс тәулігінің номиналды саны, Тн-262;
• 1 тәуліктегі жұмыс ауысымының саны (жылу өңдеуді қоспағанда), n-2 немесе 3;
• жылумен өңдеу үшін n-3;
• Материалды, шикізатты қабылдау және теміржол транспортымен дайын өнімді тиеу бойынша тәулігіне жұмыс ауысым саны, n-3;
• Автотранспорт бойынша, n-2 немесе 3;
• Теміржол транспортымен шикізат және материалдарды қабылдау бойынша жылына жұмыс тәулігнің номиналды саны-365;
• 1 сағаттағы жұмыс ауысымының ұзақтығы, t-8;
• Конвеерлік линия жөндеу жұмысыны, Тж-13, агрегаты ағын, қабырғалық линия және касеталы құрылғыларға, цехтарға және бетонды және ерітінді қоспаларды дайындайтын құрылғыларға, Тж-7 кететін 1 тәуліктегі жоспарлы тоқтаудың ұзақтығы.
• Технологиялық қондырғыларды пайдалану коэфиценті: конвеерлі линия, Кпай-0, 95; агрегаты-ағын және т. б. -0, 92.

Технологиялық қондырғылардың жұмыс уақытының жылдық қоры, сағат:

Т _қ = (Т _н -Т _ж ) n t К _пай

Мұндағы: Т _н -1 жылдағы жұмыс тәулігінің номиналды саны; Т _ж - технологиялық линия жөндеу жұмысына кететін жоспарлы тоқтау ұзақтығы, тәулік; n-1 тәуліктегі ауысым саны; t- жұмыс ауысымының ұзақтығы, сағат; К _пай - қондырғыны пайдалану коэфиценті.

Т _қ = ( 305- 21 ) 2 8 0, 92 =4180, 6 сағ

1 жылдағыжұмыс тәулігінің номиналды саны-262 тең, бұл әр сегізінші аптада бес күндік жұмыс аптасы және алты жұмыс күні шығады. Мекеме реконструкциясы және жергілікті шарттардың болуы бойынша тәулігіне 23 жұмыс сағаты бойынша үш ауысымды жұмыс жіберіледі.

Еңбекші шарт көз-қараспен қарайтын болсақ, құрылс индустрия мекемесі үшін екіауысымды жұмыс тәртібі әлдеқайда тиімдірек болады. Конвеерлі әдіспен өндіретін өндірісте және қуаттылығы үлкен мекемелерде орынды түрде екіауысымды жұмыс тәртібін енгізген [7] .

Жұмыс уақытының жылдық қоры есебінде қарапайым қондырғының жұмыс күшінің кемшілігін, шикізат отын, электр энергиясымен организациялық ақаулар, сонымен қатар, өндірісте бракпен қатысы баржұмыс уақытын жоғалту сияқты кемшіліктерді есепке алмайды. Тек технологиялық болмай қоймайтын (ақаулар) шығындар.

Шикізат материалдарының сипаттамасы

Гипс плиталарын өндіру үшін Г-5, Г-6, Г-7 маркалы кез келген қол жетімді гипсті қолдануға болады [8-9] . Жоғары беріктікті гипсті пайдалану жоғары берік материал алуға мүмкіндік береді, бірақ бұл экономикалық тиімді емес. "Гипсобетон"ААҚ-ның гипсоцементті-пуццоланды байланыстырғышын (ГЦПБ) пайдалану кезінде жақсы нәтижелер алуға болады. Құрылыс гипсі қалқа қабырғасы панельдерін өндіруде байланыстырғыш элемент ретінде қолданылады. Ол төмен температурамен өңдеу әдісімен алынған және осы табиғи материал жоғары тұтқыр қабілетін көрсетеді;

Гипс плиталарына қосымша қасиеттерді (жоғары беріктікті, өңдеу жеңілдігін, аязға төзімді) беретін модификациялық қоспалар;

Гидрофобты қоспалар ылғалға төзімді, ішкі құрылымды бұзбай ұзақ уақыт ылғалға төзімді болуы мүмкін бұйымдарды жасауға мүмкіндік береді.

Гипс бұйымдары өндірісінде келесі материалдар қолданылады:

-Гипс;

-Фосфогипс;

-МССТ 9179-77 бойынша 3 сорттан кем емес ауа әгі;

-Минералды толтырғыштар ретінде мрамор ұнтағы.

-Цемент;

Гипс байланыстырғышы "Жамбылгипс" АҚ жеткізіледі. Оны өндіру

үшін

Тараз қаласынан 25-30 км қашықтықта орналасқан инфрақұрылымы

жақсы дамыған Үлкен-Бұрылтау кен орнынан алынған гипс тасы пайдаланады. Оның геологиялық қоры 58309 мың. т құрайды.

Кесте 1. 5. Гипс байланыстырғышының техникалық сипаттамалары

Техникалық талаптар 1. 6 кестеде келтірілген.

Кесте 1. 6. Техникалық талаптар

Қабырға блоктарын алу үшін келесі табиғи шикізатжәне өндіріс қалдықтары пайдаланады: Жылу электр станса күлдері атап айтқанда ГРЭС- нің күлі, фосфорлы гипс - минералды тыңайтқыштар затының өндіріс қалдығы, табиғи гипс және Жамбыл гипс комбинатының құрылыс гипсі, қоспа ретінде мрамор ұнтағы пайдаланады [10] .

Табиғи мраморды өңдеуден кейін пайда болған ұсақ дисперсті материал. Мрамор ұнтағы бөлшектерінің өлшемдері 3-5мкм дан 100-150 мкм; тығыздығы 2000-2500 кг/м 3, сусымалы тығыздығы 950-1100 кг/м 3 .

Минералдық құрамы: муллит, гематит, магнетит, рутил, анатаз кристобалит, волластонит, күкірт қосындылары және басқа қалдықтары.

Керамзит шаңы - керамзитті күйдіргеннен кейін өлшемі 30 мкм-дан аз, негізінен өлшемі 10 мкм-дан кем бөлшектер 50-70% кіші өндіріс қалдығы болып табылады. Тығыздығы 1900-2200 кг/м 3 . сусымалы тығыздығы 800-900

кг/м 3 .

Минералдық құрылымы: активті кремнезем 35-40%, муллит 15-20%, дала шпаты 5-7% .

Минералдық құрамы; кристобалит - 35-45%, муллит -15-20%, гематит 2-

3%, дала шпаты 3-5 %

Кесте 1. 7. Шикізат материалдарының химиялық құрамы

Бетон технологиясында, оның ішінде жеңіл бетон технологиясында цемент шығынын азайту мақсатымен бірге, оның құрылымын жақсарту, деформациялық және беріктік көрсеткіштерін арттыру, отыру деформациясын төмендету бойынша талаптар қойылады.

Цемент. Цемент шығынын оның белгілі бір бөлігін басқа заттармен ауыстыру арқылы азайту жалпы бетон бұйымдарының энергия сиымдылығын азайтуға мүмкіндік береді[10] .

Цементтің белгілі бір бөлігін алмастыратын заттар қатарында әк, саз, активті минералды заттар т. б. болады.

Цементтің қалыпты қоюлығы 33-37%, байланысу мерзімі : басталуы 25- 40 мин. Цементтің физика-механикалық қасиеттері төмендегі кестелер арқылы цемент құрамы сипатталады.

Кесте 1. 8. Цементтің химиялық құрамы

Кесте 1. 9. Цементтің минералдық құрамы және сипаттамалары

Әк. Белсенді СаО және MgO мөлшері -65, 8 %, әктің сөну мерзімі - 11 мин., сөнбеген түйіршіктер мөлшері - 4, 8%.

Өндіріс бағдарламасы

Өндіріс бағдарласы қабылданған жұмыс режиміне және жабдықтардың қуаттылығына байланысты алынады[1] .

Өндірістік бағдарлама бойынша маркалары М200, М300 байланыстырғыштарын өндіру қарастырылған.

Кесте 1. 10. Өндіріс бағдарламасы

Жеңіл толтырғыштар негізіндегі гипс панельдерінің құрамын анықтау

Салмақтық құрамын іріктеу гипсбетонның мықтығын анықтаудан R _гб , су мен гипстың мөлшерінен В/Г және 1м ³ гипсбетон салмағына келетін тұтқырдың Г шығынынан тұрады[3] .

Тұтқыр ретінде құрылыс гипсті қолданған жағдайда, гипсобетонның нықтығы келесі формула бойынша анықталады:

R _гб =КА[(Г/С∙α-0, 5) /(Г ₁ /С ₁ -0, 5) ]

R _гб =0, 9 3, 5 [( 0, 7 1, 3 -0, 5) /(0, 71-0, 5) ] = 4, 56МПа С/Г=А/α[R _гб (Г ₁ /С ₁ -0, 5) ] +0, 5 А

С/Г=3, 5/1, 3[R _гб (0, 71-0, 5) ] +0, 53, 5= 0, 72

Мұндағы: R _гб - құрғақ түріндегі гипсобетонның беріктігі, МПа; А- тұтқырдың белсенділігі, МПа; К - толтыратын материалдардың түріне және үлгілердің көлеміне байланысты коэффициент, кестесі бойынша қабылданады; С - 1м ³ гипсбетон салмағына қажетті су мөлшері, л; Г- тұтқырдың шығыны кг/м ³ ; С/Г және Г/С қоспадағы гипс қамырының нормадағы қоюлығында су және гипс мөлшері; Г ₁ /С ₁ - гипс және судың мөлшері; α - 1, 3 тең гипс ұнтағының ұнтақтылық коэфициенті.

Кесте. 1. 11. К коэффициентінің мағынасы.

1м ³ гипсбетон массасының материалдар шығыны

Құрылыс гипсінің шығыны, кг :

Г=В α[R _гб /К(Г ₁ /В ₁ -0, 5) ] +0, 5А

Г= 250 1, 3[4, 56/1(0, 71-0, 5) ] +0, 5 3, 5 =364кг

Құрылыс гипсінің минимальді шығыны 1м ³ гипсбетонда тығыз толтырғыштар үшін 300 кг, ал жай толтырғыштар үшін - 400 кг [5] .

Судың шығыны: гипс байланыстырушы және толтырғыштарға байланысты кестеге тәуелді қабылданады.

Кесте. 1. 12. 1м ³ гипсбетон массасының су шығыны, л.

Толтырғыш шығыны: ... жалғасы

М.Х. Дулати атындағы ТарМУда өткен педагогикалық практика бойынша магистранттың есебі

Шикізатты кешенді пайдалану

Ғылыми-техникалық прогресс пен Ғылыми-техникалық революцияның мәнi мен экономикадағы ролi

Портландцемент өндіру үшін шикізат материалдары

Химия өнеркәсібі

Тамақ өнімдері мен қайта өңдеу өндірісі технологиясы және биотехнология

Химияны оқытуда халықтық педагогика элементтерін пайдалану

Химиялық өнеркәсіптің шикізаты

Торт өндіруде қолданылатын негізгі шикізаттар

Агроөнеркәсіп өндірісінде инновацияны игеру тәжірибесі

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс