Деректер базасын жасау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі
Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университеті
Ақпараттық жүйелер негіздері пәні бойынша лабораториялық жұмыстарға
ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУ
050703-Ақпараттық жүйелер мамандығы
2 курс студенттеріне арналған күндізгі оқу бөлімі
Ақтөбе - 2010
I ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАРҒА АРНАЛҒАН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУДЫ ӨҢДЕГЕН ЖӘНЕ ЕНГІЗГЕН
Орындаушы
т.ғ.к., АЖ каф. оқытушысы __________ Құлмағамбетова Ж.Қ.
қызметі, бөлімшесі қолы _______________2010 ж.
Кафедра меңгерушісі
аты-жөні
ф.-м.ғ.д., АЖ каф. доценті

Мұздақбаев М.М
қызметі, бөлімшесі қолы
аты-жөні
_______________2010 ж.
КАФЕДРА ОТЫРЫСЫНДА ТАЛҚЫЛАНҒАНхаттама №____ ___________ 2010 ж.
РЕЦЕНЗЕНТТЕР
п.ғ.к., ИЕТ каф. доценті __________ Байбақтина А.Т.
__ ____________ 2010 ж.
ф.-м.ғ.к., С.Бәйішев ат. АУ доценті ___________ Сейлханова Р.Б.
__ ____________ 2010 ж.
ФАКУЛЬТЕТТІҢ ОӘК БЕКІТУІНЕ ҰСЫНЫЛҒАН
хаттама №__ 2010 ж.
КІРІСПЕ
Үлкен көлемді мәліметтермен жұмыс жасағанда негізгі операциялар мәліметтерді қарап шығу, өңдеу, жинау, баспаға шығару болып табылады. Microsoft Access Деректер базасын басқару жүйесі (СУБД) Microsoft Office программалық өнімнің құрамына кіреді және осы барлық функцияларды қамтамасыз етеді. Access белгілі бір форматта үлкен көлемді мәліметтерді сақтауға, оларды өңдеуге (талап етілетін мәліметтерді іздеу, сорттау және т.б), жиі орындалатын операцияларды автоматтандыруға (мысалы, еңбекақыны есептеу), мәліметтерді енгізу мен қарап шығудың ыңғайлы формаларын жасауға, күрделі есептер жасауға мүмкіндік береді.
Access Windows - тың қосымшасы болып табылады, ал Windows - тың барлық қосымшалары бір- бірімен өзара жақсы қарым-қатынаста болады (мысалы, Word-тан мәліметтерді қиып алып, Access-ке енгізуге болады). Access-те мәліметтердің көпшілігі кесте түрінде берілген. Осындай кестенің әрбір өрісі мәліметтердің тек бір ғана типінен - мәтін, сандар, мерзімдер және т.б., ал әрбір жазба бір элемент туралы ақпараттан (мысалы, студент немесе оқу курсы туралы мәліметтен ) тұрады.
Access - реляциялық деректер базасын басқару жүйесі деректер тақырыптары мен міндеттеріне қарай бөлек кестелерде сақталады, бірақ олар барлығы байланысқан және олар әртүрлі тәсілдермен біріктірілуі мүмкін. Байланысқан кестелерде мәліметтерді сақтаудың мынадай бірқатар артықшылықтары бар:
Уақытты үнемдеу, өйткені тек сол бір мәліметтерді бірнеше кестелерге қайта-қайта енгізуге тура келмейді;
Деректер базасының өлшемін кішірейту компьютердегі дискілік кеңістікті үнемдейді;
Қателер санын біршама деңгейде қысқарту (егер қайталанатын мәліметтер байланысқан кестеде сақталса, онда ақпаратты барлығы бір рет енгізу жеткілікті; одан кейін бастапқы кестеде қайталанатын мәліметтер үшін тек код енгізіледі. Өрісті тізімнен кодты таңдап алып, мәтінді термей-ақ, реттеуге болады).
Access өрістер үшін берілетін мәліметтер типтеріне қатысты алғанда, өте икемді. Access-те жазбаға Windows - тың басқа программаларынан алынған кез келген обьектер - бейнелер, дыбыстар, анимация және видеоклиптер қоятын арнайы өріс типі (OLE обьектісі) бар.
Access-те көптеген қосымша сервистік мүмкіншіліктер қарастырылған, мысалы, Мастер (кестелер , формалар, есептер жасауға көмектеседі)сияқты; Макростар(программалаусыз көптеген процесстерді автоматтандыруға мүмкіндік береді) сияқты; іштестірілген тіл- VBA - Visual Basic for Applications (тәжірибелі программистке мәліметтерді өңдеудің күрделі процедураларын жасауға мүмкіндік береді) сияқты.
Бұл тарауды оқып, мынаны үйренуге болады:
Бір кестелі мәліметтер құрылымын жасау;
мәліметтерді енгізу және редакциялау;
реляциялық деректер базасы құрылымын жасау;
мәліметтерді таңдау мен іздеу үшін сұраныстар жасау;
мәліметтермен жұмыс үшін формалар жасау;
мәліметтерді баспаға шығару үшін және қорытындысын шығару үшін есептер дайындау.

№1 лабораториялық жұмыс
Тақырыбы ACCESS (Деректер базасын басқару жүйесі) - мен танысу Мақсаты ACCESS-ті (Деректер базасын басқару жүйесі) жүктеуді үйрену, деректер базасы құрылымымен танысу, кестелерді құруды үйрену, кестеге мәліметтер енгізіп және оларды қарап шығуды үйрену.
Тапсырмалар
ГруппаПодгруппа атымен мәліметтер базасын құрыңыз(мысалы, ИСКО201).
КУРС кестесін құрыңыз. Кестені Конструктор режимінде құрыңыз.
КУРС кестесі
№
Оқушылардың аты-жөні
Туылған күндері
Оқу деңгейі
Телефон номерлері
1
Абылұлы Мағжан
16.05.2001
Грант
87058004005
2
Аргынгазы Данияр
25.01.2002
Ақылы
87478844125
3
Даулеталина Дана
18.05.2000
Ақылы
87754454504
4

Доллар США
1
126
5
EUR
ЕВРО
1
167
Фирма қызметкерлері кестесін құрыңыз. Мастер режимінде кестені құру.
Материалдар мен құрал-жабдықтар Access бағдарламасы Жұмыстың орындалу реті
Теориялық материалды игеру
Жұмыстың орындалуы
Есеп беру
Лабораториялық жұмыстың орындалуына есеп беру формасы
Бағдарлама мәтіні.
Тестілеу нәтижесі
Бақылау сұрақтарына жауап беру.
Глоссарий
Access деректер базасы құрылымы
Деректер базаларына қызмет етуші программалар көмегімен (мысалы, ACCESS ) деректерді арнайы түрде сақтауға, олардан керекті деректерді таңдауға және берілген критерийлер бойынша деректерді іздеуді орындауға болады.
Access обьектілері
Кесте - мәліметтерді жазбалар(жолдар) және өрістер(бағандар) түрінде сақтауға арналған обьект. Әдетте әрбір кесте нақты бір сұрақ бойынша мәліметтерді сақтауға арналған.
Сұраныс - бір немесе бірнеше кестелерден керекті деректерді алуға мүмкіндік беретін обьект.
Форма - негізінен деректерді енгізуге арналған обьект. Формада деректердің басқару элементтерін кестелер өрістеріне орналастыруға болады.
Есеп - Microsoft Access деректер қорының деректерді баспаға шығаруға арналған обьектісі.
Макростар - бұл макрокомандалар. Макрокоманда - бірнеше командалардың бір командаға біріктірілуі және оған клавиштар комбинациясы белгіленген.
Модульдар - бұл Visual Basic тілінде жазылған бағдарламалық процедуралар.
Кестелер
Барлық деректер қоры бір немесе бірнеше кестелерден тұрады. Кестежазбалар жиынтығы. Кестедегі бағандар өрістер деп аталады, ал жолдар - жазбалар деп аталады. Кестедегі жазбалар саны қатты диск сиымдылығымен шектеледі. Жазбадағы бар өрістер саны - 255 болады. Әрбір кестенің бірденбір аты болады. Деректер базасындада әрбір үлкен элементтер жиынтығы үшін бөлек кесте болуы керек, мысалы, қызметкерлер туралы, клиент сұраныстары туралы жазбалар үшін. Бірнеше кестелерде мәліметтерді қайталауға болмайды.
Кестелерді үш түрлі тәсілмен жасауға болады:
Мастер көмегімен;
Конструктор режимінде;
Кесте режимінде мәліметтерді енгізу және өрістерді анықтау.
Өрістер
Өріс- берілген обьектінің белгілі бір атрибутының мәні, мысалы клиент фамилиясы, кітап аты, оқиға мерзімі және т.б.
Өріс параметрлері:
өріс аты 64 символға дейін болады (әріптер, цифрлар, пробелдар);
мәліметтер типі (стандартты немесе қолданушымен анықталған); * өріс қасиеттері; * өріс мазмұны.
Мәліметтер құрылымының көпшілігі кестелік құрылымды болып келеді. Өріс - бұл кестенің элементі. Әрбір өрістің аты болады. Өрістің типі болады.
Өрістер типтері :
Мәтіндік (Текстовый) - өлшемі ақырлы кәдімгі мәтіндік ақпаратты сақтауға арналған мәліметтер типі;
Сандық (Числовой) - нақты сандарды сақтауға арналған мәліметтер типі; МерзіміУақыты (ДатаВремя) - күнтізбе бойынша күнін, айын және уақытты сақтауға арналған мәліметтер типі
Ақшалық (Денежный) - қаржылық шаманы сақтауға арналған мәліметтер типі;
OLE обьектілер өрісі (Поле обьектов OLE ) әртүрлі обьектілерді (картинкалар, клиптер және т.б) сақтауға арналған мәліметтер типі;
MEMO өрісі (Поле MEMO) - (65535 символға дейінгі) үлкен көлемді мәтінді сақтауға арналған мәліметтер типі;
Санауыш (Счетчик) - жазбаларды автоматты түрде нөмірлеуге арналған мәліметтер типі;
Логикалық - логикалық мәліметтерді сақтауға арналған мәліметтер типі.
Жазбалар.
Жазба - белгілі бір обьект туралы толық мәліметтер жиынтығы. Жазбакестенің жолы. Әрбір жазба бөлек өрістерден тұрады. Бір жазбаны екіншісінен айыру үшін кестеге бірінші кілт өрісін қосамыз.
Бірінші кілт - әрбір жазба үшін бірден-бір идентификатор (мысалы, компонент шифры, тауар коды). Бірінші кілт ұқсас деректерді айыру үшін қызмет етеді. Сонымен бірге деректерді біріктіру үшін қызмет етеді. Және оның көмегімен бір кестені екіншісмен байланыстыруға болады.
Деректер базасын жасау.
Деректер базасын РФК301А атпен жасау үшін Access СУБД(Деректер базасын басқару жүйесі) ортасына кіру керек: ПУСКПРОГРАММЫМS Access. Деректер базасын жасау сұқбат терезесі ашылады.
Бұл терезеден Жаңа деректер базасы пунктін таңдап, OK батырмасын басу керек. Тағы бір терезе ашылады.
Бұл терезеде жаңа базаның атын РФК301А енгізу керек.
Деректер базасы терезесі ашылады. (1-суретті қараңыз)

1-сурет. Деректер базасы.
Екінші тәсіл:
Саймандар панеліндегі Жасау (Создать) батырмасын басыңыз немесе Файл менюіндегі Жасау (Создать) командасын таңдаңыз.
Деректер базасын жасау сұқбат терезесі ашылады.
Онда деректер базасының аты енгізіледі және деректер базасын сақтайтын каталог таңдалады. Деректер базасының аты сегіз символға дейін болады.
Нәтижесінде 1-суретті көруге болады.
Кестені жасау Автосалон кестесін жасау. Конструктор режимінде кесте жасау
Автосалон кестесі
код
Модель
Жүрісі
(мың.км)
Шыққан мерзімі
Түсі
Бағасы
($)
1257
Ауди-100
100
1984
Металик
2800
1257
Ауди-100
220
1989
Көк. мет.
4000
1278
Опельомега
100
1989
Күмістелге н
7600
1287
БМВ-525
86
1995
Шие
13800
1234
ВАЗ-2105
35
1998
Мурена
3200
1234
ВАЗ-2105
98
1989
Сағым
2600
1245
ВАЗ-21093
72
1995
Лагуна
2800
1287
БМВ-525
87
1994
Қара
23000
1290
ТойотаКарина
65
1995
Ақ
17000
1290
ТойотаКарина
140
1989
Қызыл
4000
Деректер базасы терезесінде Кестелерді жасау үшін:
Кестелер (таблицы) жапсырмасын, жасау (создать) батырмасын басу керек. Кестелерді жасау сұқбат терезесі ашылады, бұл терезеде конструктор пунктін таңдау керек. ОК батырмасын басу керек.
Сонда өрістер типтері көрсетілген кестелер ҚҰРЫЛЫМЫ-н сұрайтын терезе(2-ші сурет) пайда болады:

2-сурет. Конструктор терезесі.
Бұдан кейін терезені жабу керек және толтыру режимінде кестені ашу керек.
Ол үшін:
Деректер базасы терезесінде кестелер жапсырмасын қосу керек;
АВТОСАЛОН кестесінің атын ерекшелеу керек; * АШУ (ОТКРЫТЬ) батырмасын басу керек;
Кестені толтыруды бастау керек.

КлиентАвто кестесін жасау. Мастер режимінде кесте жасау

КлиентАвто кестесі
Клиент коды
Компания аты
Қала
Телефон (факс)
Банк коды
Есепшот нөмірі
4567
ЖАҚ ТоСТ
Ақтөбе
57-78-89
57-65-34
129999
456342890
4578
Алтын
Диірмен
Корпорациясы
Алматы
35-75-88
25-48-31
367003
238906875
4534
ТОО Дизайн
Алматы
64-02-34
64-02-34
30000
789054342
4512
Kodak
LTD
Алматы
54-65-67
349087
234890054
4587
ABDI
Company
Алматы
40-67-78
345632
678000981
4538
IMAN ALI
SOFT
Алматы
42-19-00
68-24-02
316438
112764547
Мастер көмегімен кестелерді жасауда кестелер үлгілері ұсынылады, ал оның әрқайсысы сәйкес өрістер жиынтығынан тұрады. Өрістер үлгілерін таңдау ғана қалады, одан кейін Мастер автоматты түрде кесте жасайды:
Деректер базасы терезесінде кесте жапсырмасын қосып, және Жасау (Создать) батырмасын басу керек.
Кестелерді жасау терезесінде Мастер пунктін таңдау керек.
Кестелерді өңдеу терезесінде КЛИЕНТ - кесте үлгісін таңдаңыз(тізімде үшінші).
Әрі қарай кестеге қосылатын өрістер тізімін анықтау керек болады. Ол үшін өріс атын өрістер үлгілерінің тізімдерін кезек-кезек тышқанмен
ерекшелеп, - батырмасын басыңыз.
Өріс үлгісі жаңа кестенің өрістер тізіміне түсу үшін өрісті таңдаңыз: Клиент коды, Компания аты, Қала, Телефон нөмірі, Электрондық пошта адресі, Ескерпелер.
Одан кейін өріс атын өзгерту батырмасын басыңыз... * Пайда болған сұқбат терезеде Банк кодын енгізіңіз.
Тағы да ескертпелерді таңдап, Есепшот нөміріне атын өзгертіңіз.
Әрі қарай(Далее) батырмасын басыңыз...
Ашылған сұқбат терезеде КлиентАвто кестесінің атын енгізіңіз. * Әрі қарай(Далее) батырмасын басыңыз... * Дайын(Готово) батырмасын басыңыз.
Енді кестені ашып, оны толтыра бастаңыз.

Бақылау сұрақтары
ДҚБЖ(деректер қоры басқару жүйесі) деген не?
Access деректер қоры басқару жүйесінің негізгі функцияларын ата
Access - те жаңа деректер қорын қалай құруға болады?.
Access - те бар деректер қорын қалай ашуға болады?
Access жұмыс істейтін обьектілерді атаңыз?
Access - те қандай мәліметтер типі қолданылады?
Блиц-тест
Деректер қорының бірлік элементі не болып табылады?
кесте
форма
файл
жазба
ұяшық.
Microsoft Access деген не?
деректер қорын қолданушыға арналған программа
компьютер мен адамның өзара сұхбаттасу құралы
мәтіндік редактор
анықтамалық жүйе
графикалық редактор
Сауал қою құралы болып табылатын Microsoft Access обьектісі a) кесте
форма
сұраныс
есеп
модуль.
Microsoft Access деректер базасы файлының кеңейтуі
DOS
BMP
EXE
MDB
BAT
MS Access программасы мәліметтер базасының қандай түрлерін қарастырады?
Құрылымдық
Ағаш тәріздес
Желілік
Реляциялық
Компьютерлік
Әдебиеттер [1],[4],[5],[8],[9]
№2 лабораториялық жұмыс
Тақырыбы: Сұраныстарды құру
Мақсаты: Сұраныстарды құруды үйрену: таңдамаға сұраныс, параметрлі сұраныс
Тапсырмалар
Курс кестесі бойынша 130 теңгеден жоғары валютаның атын анықтайтындай сұраныс жасау керек.
КУРС кестесі
№
Валюталар индексі
Валюталар аты
Саны
Теңгеге шаққанда
01.01.09
1
AUD
Австралия доллары
1
91.14
2
ATS
Австралия шиллингі
1
10.95
3
GBP
Англия фунті
1
231.28
4
USD
АҚШ доллары
1
147
5
EUR
ЕВРО
1
200
Сүт кестесі бойынша 100 г өнімде белоктың құрамы 3 граммнан артық болатындай және энергетикалық құндылығы 100 килокалорийдан кем болатындай сүт өнімдеріне сұраныс жасау керек.
СҮТ кестесі
№
Өнім
Су гр.
Белоктар гр.
Майлар гр.
Углеводт ар гр.
Энергет. Құндыл.
1
Ірімшік
52,0
17,9
20,1
0
260
2
Йогурт
88,0
5,4
1,5
3,5
51
3
Кефир
91,4
3,1
0,1
3,8
30
4
Сүт
88,5
2,8
3,2
4,7
58
5
Кілегей
82,2
3,2
10,0
4,0
118
6
Сыр
40,0
23,4
30,0
0
371
Баға кестесі бойынша қалалар бойынша өнімге бағаларды анықтайтындай параметрлі сұраныс жасау керек, мұнда өнімді таңдау- қолданушының қалауы бойынша.
БАҒА кестесі
№
Өнім
Астана
Алматы
Актау
Актобе
Урал
КР орта есеппен
1
Сиыр еті
145
200
250
170
135
175
2
Қой еті
220
205
220
175
145
185
3
Шошқа еті
185
160
290
150
165
178
4
Тауық
195
160
200
-
-
191
5
Жұмыртқа
55
70
95
60
65
65
6
Жартылай
Сүрленген
Колбаса
200
105
450
340
270
311
7
Пісірілген колбаса
250
310
500
260
205
281

Материалдар мен құрал-жабдықтар Access бағдарламасы Жұмыстың орындалу реті
Теориялық материалды игеру
Жұмыстың орындалуы
Есеп беру
Лабораториялық жұмыстың орындалуына есеп беру формасы:
Бағдарлама мәтіні.
Тестілеу нәтижесі
Бақылау сұрақтарына жауап беру.
Глоссарий Сұраныстар
Сұраныс - бір немесе бірнеше кестелерден керекті деректерді алуға мүмкіндік беретін обьект.
Таңдама сұраныс
Түпкі кестеден әртүрлі критерийлер бойынша мәліметтерді таңдап алуға болады. Бұны сұраныстар көмегімен орындауға болады. Сұраныстар нәтижесінде нәтижелік кесте жасалады, яғни оны таңдау деп атайды. Ол жалпы бастапқы базадан алынған жалпы ақпараттан тұрады және сұранысқа сәйкес келеді. Сұраныстың көмегімен мәліметтерді сұрыптау, сүзгілеу амалдары орындалады. Сұраныстың көмегімен бұрыннан бар кестенің негізінде жаңа кесте құрылады, басқа мәліметтер көзінен импортталады, кестелерде қарапайым есептеулер жүргізіледі.
Параметрлік сұраныс
Көп жағдайда қолданушыға құрылған сұраныс бойынша жұмыс істеуге тура келеді, бірақ кей жағдайларда таңдау кезінде біршама өзгешеліктер болады. Осы кезде қайта- қайта сұранысты баса бермес үшін, сұранысты параметрмен құру керек.
Қорытынды сұраныс
Бұл сұраныстың ерекшелігі - олар негізгі кестедегі мәліметтердің негізінде уақытша қорытынды кесте құрады. Негізгі кестемен жұмыс істегенде қатты дискімен жұмыс істейміз, ал оған кез келген кезде қатынау көп уақыт алады. Ал сұраныстың көмегімен алынған уақытша кестеде біз тек экрандағы бейнемен жұмыс істейміз, оған қатынау тез уақытта жүзеге асады. Нәтижелік кестені жасауда ақпаратты тағы да өңдеуге болады (мысалы, мәліметтерді алфавиттік ретпен және өсуі бойынша орналастыруға болады және т.б)
Сұраныс үлгі бойынша сұраныс бланкісі негізінде құрылады.
Есептеулері бар сұраныстар
Кестеге сандық өріс мәндерінің қосындыларынан тұратын жаңа өріс қосу есептеулері бар сұраныстар құру деп аталады

3-ші сурет. Сұранысқа мысал.
Таңдамаға сұранысты құру
Автосалон кестесінен конструктор режимінде бағасы 6000$ -дан төмен барлық автомобильдерді көрсететіндей сұраныс жасау керек.
Ол үшін:
Сұраныстар жапсырмасын қосып, Жасау батырмасын басу керек.
Кестелерді қосу терезесінде Автосалон кестесін таңдап, Қосу батырмасын басу керек.
Жабу батырмасын басу керек.
Экранда тек қана Автосалон кестесінің аты бар, осы кестенің өрістері көрсетілген үлгі бойынша сұраныс бланкісі бар терезе қалады.
Модель өрісін таңдаймыз және тышқан батырмасын басулы күйінде ұстап, Өріс жолына бланкінің төменгі жағына көшіреміз. Өріс аты жолында автосалон кестесінің аты пайда болады.
Баға өрісін де осылайша көшіреміз.
Сосын Баға бағанында, таңдау шарты жолында 6000-ны тереміз.
Терезені жабамыз, пайда болған терезеде сұраныс атын береміз, мысалы, Баға.
Қарау режимінде сұранысты ашамыз және бағасы 6000$-дан төмен автомобильдер тізімін көреміз.
Таңдамаға сұранысты жасау(екі шартпен)
Автосалон кестесінен конструктор режимінде бағасы 3000$-дан жоғары және жүрген жолы 80 мың .км болатын барлық автомобильдерге сұраныс жасау. Бұл сұраныс та алдыңғы сияқты жасалады, тек Таңдау шарты(Условие выбора) жолында шарт Құн бағанында (3000) және Жүрген жолы бағанында (80) беріледі.
Параметрлік сұранысты жасау
Чемпионат кестесін жасау және осы кесте бойынша қай жылы қандай команда жүлделі орынды жеңіп алғанын көрсететін сұраныс жасау, мұнда команданы таңдау - қолданушының жеке өз ісі.
Ол үшін кесте жасағаннан кейін:
Сұраныс жапсырмасында тышқанды сырт еткізіп, Жасау(Создать) командасын таңдау керек.
Сұраныс конструктор режимінде жасалады. Кестені қосу(Добавление таблицы) сұхбат терезесі ашылады. Чемпионат кестесінде тышқанды сырт еткізіп, Қосу(Добавление) батырмасын басамыз және жабамыз.
Сұранысты Жылы және Жүлделі орын өрісіне көшіреміз. Жүлделі орын өрісіне таңдау шарты жолына Like [елдің атын енгізіңіз] деп енгіземіз.
Сұранысты жасау(Создать запрос) терезесін жабамыз.
Сұранысты жасап болғаннан кейін, Ашу(Открыть) батырмасын басамыз, сонда пайда болған сұхбат терезеде ел сұралады: атын енгізіңіз және ол нәтижесін шығарып береді: дүние жүзі чемпионатында бұл ел қай жылы, қашан жүлделі орын алғанын.
Бақылау сұрақтары
1. Қандай мақсатта сұраныс қолданылады? 2. Үлгі бойынша сұраныс бланкі деген не ?
Таңдамалы сұраныс деген не, ол қалай жасалады?
Параметрлі сұраныс қалай жасалады?
Нәтижелік кесте деген не?

Блиц-тест
Сұраныс дегеніміз...
Мәліметтер базасынан немесе ақпараттық іздестіру жүйесінен керекті ақпарат беруді талап ету
Мәліметтерді енізу құралдары
Мәліметтерді баспаға шығару
Макрос
HTML кодында жазылатын айрықша объект
MS Access-тің қай объектісі басқа кестелерден алынған өрістерден виртуалды кестелерді құруға мүмкіндік береді:
Сұраныс (Запрос)
Модуль
Қалып (Форма)
Есеп беру (Очет)
Макрос
MS Access-те сұраныстар көмегімен...
бірнеше кестелердегі мәліметтерді қарап шығуға, талдауға және өзгертуге болады
параметрлерді енгізуге арналған диалогты терезенің информациялық сыйымдылығын өзгертуге болады
барлық байланысқан кестелерден біріккен бір виртуальді кесте алуға болады
кестедегі мәліметтерді түзетуге болады
түзету-табу командасын айтамыз
MS Access -те таңдауға арналған сұранысты орындау кезінде...
кестелер арасындағы байланыстар өзгереді
таңдау шарттарына қанағаттандыратын мәліметтер автоматты түрде баспаға шығарылады
таңдау шарттарын қанағаттандыратын мәліметтер бір немесе бірнеше кестелерден таңдалынып, нақты бір ретпен шығарылады
жаңа мәліметтер базасы құрылады
кестелер арасындағы байланыстар күрделенеді
MS Access -те сұраныс конструкторы режимі
сұраныстың құрылымын графикалық түрде өзгертуге арналған
тек қана таңдалған кестелерді қарап шығу үшін
бірнеше кестелердегі мәліметтерді қарап шығу үшін
кестедегі мәліметтерді түзету үшін
кестелер арасындағы байланыстарды өзгерту үшін
Әдебиеттер [1],[4],[5],[8],[9]

№3 лабораториялық жұмыс
Тақырыбы: Сұраныстарды құру.
Мақсаты: Есептеулері бар және қорытынды сұраныстарды құруды үйрену
Тапсырмалар
1-тапсырма. Автосалон кестесі бойынша бір жылы шыққан автомобильдердің ең кіші және орта бағасын анықтайтын қорытынды сұранысты жасау.
2-тапсырма. Қуат тасымалдаушылар кестесі бойынша баға мен сату көлемінен тәуелді қуат тасымалдаушылар құнын анықтайтын Құн деп аталатын есептелетін өрісі бар сұраныс жасау керек.

Қуат тасымалдаушылар кестесі
Қуат
тасымалдаушылар типі
Тонна бағасы
(мың теңгемен)
Сату көлемі (тоннамен)
Брент смесь
100
100
Газойль
256
20
WTI
55
3000
3-тапсырма. Бір, екі, үш бөлмелі пәтерлердің орта бағасын анықтайтын Қорытынды сұраныс жасау керек.
Аудан,
Көше
Бөлме саны
Қабат
Үй
Үй жобасы
Материа лы
Баға $
Телефонд ары
Көктем
1
3
9
У
П
100000
292-40-19
Самал
1
4
5
С
К
90000
258-50-00
Аксай
2
4
8
У
К
130000
264-26-99
Таугүл
2
1
5
С
П
120000
264-16-75
Алмагүл
2
3
5
Н
К
120000
296-99-72
Казах фильм
3
1
5
У
П
160000
250-93-03
Орбита
3
2
6
У
П
150000
243-59-42
Материалдар мен құрал-жабдықтар: Access бағдарламасы Жұмыстың орындалу реті
Теориялық материалды игеру
Жұмыстың орындалуы
Есеп беру
Лабораториялық жұмыстың орындалуына есеп беру формасы
Бағдарлама мәтіні.
Тестілеу нәтижесі
Бақылау сұрақтарына жауап беру.
Глоссарий
Қорытынды сұраныстар
Жазбалар топтары үшін қорытынды функциялар болады. Қандай да бір белгілері бойынша жазбаларды топтастыруға болады. 2-ші тапсырмада топтастыруды автомобильдер моделі бойынша(яғни, сұраныста бірінші өріс- Модель өрісі болады), 3-ші тапсырмада автомобильдердің шыққан жылы бойынша жасаймыз.
Қорытынды сұраныстар бізге белгілі үлгі бойынша сұраныстар негізінде жасалады, тек қана онда қосымша қатар - Топтастыру(Группировать) пайда болады.
Бұл қатарды бланкке енгізу үшін саймандар панеліндегі Access бағдарламасындағы Топтық(Групповые) операциялары батырмасына шерту керек. Әрі қарай барлығы өте қарапайым болады.
Топтастыру(Группировать) жүргізілетін сол өрістерде
Топтастыру(Группировать) функциясын орналастыру керек.
Қорытынды есептеулер жүргізілетін сол өрістерде Топтастыру(Группировать) қатарына тізім ашып жазу керек, және бірнеше қорытынды функциялар ішінен біреуін таңдау керек.
Түр(Вид) батырмасына шерту сұранысты шығарады және қажетті қорытынды деректермен нәтижелік кестені шығарады.
Топтастыру(Группировать) қатарына тек қана бір қорытынды функцияны көрсетуге болады.
Ал егер де қосындыны, және орта мәнді, және ең үлкен мәнді табу керек болса, не істейміз деген сұрақ тууы мүмкін. Жауап қарапайым: бір ғана өрісті үлгі бойынша сұраныс бланкісіне бірнеше рет қосуға болады:
БағаMAX, БағаAVR(бағаның орта мәні).
Есептеулері бар сұранысты құру
Командалар бойынша Қорытындылар кестесіне бір ойын ішінде командалардың соққан доптарының орта санын анықтайтын Нәтижелік есептеулері бар сұраныс жасау керек және осы өрісті кемуі бойынша сорттау керек.

Қорытындылар кестесі
Сборная
Ойын
дар
Жеңістер
Тепетең
Жеңіліс тер
Соғылғ ан доп
Өткізілг ен доп
Ұпайла р
Бразилия
73
49
3
11
159
68
111
Германия
73
42
16
15
154
87
100
Италия
61
35
14
12
97
59
84
Аргентина
52
26
9
17
90
65
61
Англия
41
18
12
11
55
38
48
Испания
37
15
9
13
53
44
39
Россия
34
16
6
12
60
40
38

Есептеулері бар сұранысты жасау үшін сол үлгі бойынша сұраныс бланкісі қолданылады. Айырмашылығы тек сонда, бағандардың біреуінде өріс атының орнына формула жазылады. Формулаға есеп-айырысатын квадраттық жақшаға алынып жазылған өріс аттары кіреді, сонымен қатар математикалық операциялар белгілері де кіреді, мысалы, былай:

НӘТИЖЕЛІК: [CОҒЫЛҒАН] [ОЙЫНДАР]
Тар бағанға ұзын формуланы сиғызып жазу оңай емес, бірақ та егер SHIFT+F2 клавиштар комбинациясын бассақ, онда енгізу облысы деп аталатын қосымша сұхбат терезесі ашылады. Ал бұл терезеде қандай ұзын болмасын кез келген формуланы енгізуге болады, сосын ОК батырмасына шертіп , оны үлгі бойынша сұраныс бланкісіне көшіруге болады.
Егер есептелетін өріс бейнесін қоссақ, есеп-айырысу нәтижесі нәтижелік кестеде шығатын болады.
Есептелетін өрісті сорттау өрісі қылуға болады: ол үшін Сорттау қатарында Нәтижелік есептелетін өрісте сорттау түрін көрсету керек, мысалы, өсуі бойынша.
Қорытынды сұранысты жасау
Автосалон кестесі бойынша (лаб.жұм.№1) автомобильдердің модельдері бойынша ең үлкен және орта бағасын анықтайтын қорытынды сұранысты жасау.
Бұл қорытынды сұранысты жасау үшін:
Үлгі бойынша сұраныс бланкісін ашу керек.
Саймандар панеліндегі батырмасын басамыз(бланкіде топтастыру қатары пайда болады.
Бланктің төменгі бөлігіне Модель өрісін көшіреміз.
Баға өрісін 2 рет көшіреміз.
Топтастыру(Группировать) қатарындағы Баға бірінші өрісінде менюді ашып, Max-ды таңдаймыз.
Топтастыру(Группировать) қатарындағы Баға екінші өрісінде менюді ашып, AVR-ді таңдаймыз.
Сұранысты жабамыз.
Қарап шығу режимінде сұранысты ашамыз.
Бақылау сұрақтары
Қандай өріс есептелетін деп аталады?
Есептелетін өрісті қолдану мен жасау.
Қорытынды сұраныстар қалай жасалады?
Жазбаларды топтастыру деген не?
Блиц-тест
Кестелер арасында байланыс ұйымдастыратын өріс
Кілт..
Өріс.
Отчет
Сұраныс.
Форма.
Өріс мәні басқа өрістер ішіндегі берілгендерді есептеу нәтижесінен тұратын сұраныс қалай аталады?
Қосымша
Есептік
Бастапқы
Қорытынды
Параметрлік
Әр кестедегі деректердің біріктірудін, сақтауын, іздестіруін тиімді түрде ұйымдастыру үшін қай құрал қолданылады?
Сұраныс
Шебер
Счетчик
Кілттік өріс
Конструктор
Access-те сұраныстардың қорытындысы не болып табылады:
Пішін (форма)
Макрос
Конструктор
Таңдау (выборка)
Модуль
Кестелер құрылымын өзгерту тәсілі:
Кестені Таблица режимінде ашу керек
Кестенің құрылымын өзгертуге болмайды
Кестені Мастер таблиц режимінде ашу керек
Кестені Консруктор режимінде ашу керек
Кестені Связь с таблицами режимінде ашу керек
Әдебиеттер [1],[4],[5],[8],[9]
№4 лабораториялық жұмыс
Тақырыбы: Кестелер арасындағы байланысты орнату.
Мақсаты: Кестелер арасындағы байланысты орната білу және ол байланыстарды ақпарат іздеу үшін қолдана білу.
Тапсырмалар
1-тапсырма. Ұсынылатын модельдер мен Клиенттер кестелерін байланыстыру.
модель коды
Модель
Дв.қуаты
Коробка передач
Қапта лған
Бағам ы
Транс.
Шығын.
Арнайы модель
12410
Corolla
Combi
6090
Автомат.
мата
46200
1100
Жоқ
12579
Corolla
Liftback
XL
5375
қолмен
мата
35700
950
Жоқ
12580
Corolla
Liftback
GT
6990
Автомат.
мата
39200
1200
Жоқ
12651
Corolla
Compact
XL
90135
қолмен
Велюр
37900
1050
Ия
12653
Corolla
Compact
GT
100139
қолмен
Тері
41100
975
Ия
модель Коды
Келіс.
Нөмірі
Аты
Фамилия
Тел.
заказ мерзімі
жеңілдік
12579
120
Алия
Майданова
2-96-68
2.02.2000
5
12789
121
Ерканат
Умаров
3-05-08
3.02.2000
7
126574
122
Аркадий
Долгов
56-98-74
3.02.2000
8
123654
123
Асет
Абуов
5-76-87
4.02.2000
10
123676
124
Алла
Лакова
55-45-87
4.02.2000
12
Corolla Kombi - ді сатып алғысы келіп жүрген клиенттерді шығару.
Клиент Умаров сатып алғысы келіп жүрген машинаға деген жеңілдікті және оның бағасын шығарыңыз.
Материалдар мен құрал-жабдықтар: Access бағдарламасы Жұмыстың орындалу реті
Теориялық материалды игеру
Жұмыстың орындалуы
Есеп беру
Лабораториялық жұмыстың орындалуына есеп беру формасы
Бағдарлама мәтіні.
Тестілеу нәтижесі
Бақылау сұрақтарына жауап беру.
Глоссарий
Кестелер байланысы
Деректер базасын басқару жүйесінің артықшылығы бөлек кестелермен жұмыс жасағанда емес, атап айтқанда, өзара байланысты кестелер тобымен жұмыс жасағанда көрінеді. Егер кестелер арасындағы байланыс берілсе, онда әртүрлі кестелермен жұмыс жасау бүтін бір мәліметтер қорымен жұмыс жасау сияқты болады.
Бастапқы және сыртқы кілттік өрістер
Деректер қорының бірдей атаулы өрістері бар кестелерді байланыстыру және олардың кілттік етілген кейбір өрістерін пайдаланып, басқа кесте құру - Access-тің негізгі ерекшеліктерінің бірі. Негізгі кестені басқаларымен байланыстыру үшін оның мәндері қайталанбайтын (бірегей) кілттік өрісі болуы және басқа кестенің осы атаулы өрісі болуы тиіс(бірегей кілттік өрісті бастапқы(первичный) кілттік өріс деп атайды).
Мәліметтер схемасы
Кестелері арасындағы байланысты орнату үшін Access ДББЖнің(деректер базасы басқару жүйесі) Мәліметтер схемасы(Схема данных) деп аталатын арнайы сұхбат терезесі болады.
Ескерту. Кестелері арасындағы қатынастар туралы байланысатын кестелерде бірдей өрістердің болғанында сөз болады. Міне, осы өрістер арқылы байланыс жүзеге асырылады.
Мәліметтер схемасы(Схема данных) терезесі саймандар панеліндегі батырманы шерту арқылы немесе Сервис - Мәліметтер схемасы(Схема данных) командасы арқылы ашылады.
Егер бұрыннан кестелер арасындағы ешқандай байланыс болмаса, онда Мәліметтер схемасы(Схема данных) терезесін ашқанда бірмезгілде Кестелерді қосу(Добавление таблицы) терезесі де ашылады, онда кестелер арасындағы байланыстар құрылымына қосу үшін керек кестелерді таңдау қажет болады.

4-сурет. Деректер схемасы және кестелерді қосу.
Егер кестелер арасындағы байланыстар әлдеқашан беріліп қойса, онда Деректер схемасына(Схема данных) жаңа кесте енгізу үшін Деректер схемасында(Схема данных) тышқанның оң жақ батырмасын шерту керек, және контекстік менюде Кестені қосу(Добавление таблицы) пунктін таңдау керек.
Байланыстыру керек барлық кестелерді Деректер схемасына енгізе отырып, кестелер өрістері арасындағы байланысты жасауға көшу керек.
Өрістері арасындағы байланыс өріс аттары бір кестеден екінші кестеге оған сәйкес байланысқан өрісте тасымалдау арқылы орнатылады.
Тасымалдағаннан кейін жасалынған байланыс қасиетін көрсететін Байланыстар сұхбат терезесі ашылады.
Мәліметтердің бүтінділік шартын қамтамасыз ету жалаушасын қою бір кестеден жазбаларды алып тастаудан қорғауға мүмкіндік береді.
Бүтінділік шарты болу үшін, негізгі кестенің өрісі міндетті түрде кілттік болуы керек және екі өріс те бірдей типті болуы керек.
Байланысқан өрістерді Каскадты жаңарту және байланысқан жазбаларды Каскадты алып тастау жалаушалары бас кестедегі өзгеріске байланысты барлық бағынышты кестелердегі мәліметтерді бір мезгілде алып тастау немесе жаңартуды қамтамасыз етеді.
Фирма клиенттері кестесі
Фамилия
Аты
Әкесінің аты
Шифр
Мекен-жайы
Төлқұжа т
Кепіл
Паршин
Павель
Анатолий ұлы
3ПС56
Саратов, Ул.
Жарокова 43
XIV-AB 123456
500р
Воронцов
Владимир
Егорұлы
ЖИК67
Саратов,пер. Ясный 71
XIV-AK 555554
500р
Тараненко
Игорь
Михайлұл ы
ПФИ00
Москва, ул. Кирова56
XV-ЛР 456789
500р

Прокат кестесі
№
Клиент
Диск
Алған күні
Қайтару мерзімі
Қайтару
Тур. белгі
Прокат Төлемі
1
ЗПС56
D001
09.12.06
09.01.07

50р
2
ЖИК67
S001
10.12.06
10.01.07

50р
3
ПФИ00
S002
11.12.06
11.01.07

40р
Қойма кестесі
Прокат аты
Жанр
Шифр
Диск саны
Кепілдік
Құны
Бар болуы
Иллюстр.
Diablo2
RPG
D001
1
560р

Ip Galler
Spase
War4
Strategy
S001
1
560р

Клип AV
Spase
Quest9
Adventur
S002
3
600р

Monkey
Is1
Adventur
M001
2
590р

Байланыстарды жасау.
Фирма клиенттері, Прокат, Қойма кестеселерін жасау. Фирма клиенттері кестесіндегі Шифр өрісі мен Прокат кестесіндегі Клиент өрісі арасындағы байланысты жасау керек, сонымен бірге Прокат кестесіндегі Диск өрісі мен Қойма кестесіндегі Шифр өрісі арасындағы байланысты жасау керек.
Байланысқан кестелерді қолдану.
D001 дискісін алған клиенттердің және олардың төлқұжаттық деректерін көрсететін сұраныс жасаңыз.
Үлгі бойынша сұраныс бланкісін ашыңыз.
Сұраныс жасау үшін Фирма клиенті және Прокат кестелерін бөлек алыңыз.
Фирма клиенттері кестесінен бланкке Фамилия, Аты, Әкесінің аты * өрістерін, ал Прокат кестесінен Диск өрісін көшіріңіз.
Диск бағанына , Бөлек алу шарты қатарына = D001 -шартын енгізіңіз.
Осы бағанда, Экранға шығару қатарына жалауша қойыңыз (бұл өріс экранда көрінбейтін болады).
Бланкті жабыңыз
Қарап шығу режимінде сұранысты ашыңыз.
ЗПС56 - киентінің алған дискісінің кепілдік құнын көрсетіңіз.
Үлгі бойынша сұраныс бланкісін ашыңыз.
Сұраныс жасау үшін Прокат және Қойма кестелерін бөліп алыңыз.
Прокат кестесінен бланкке Клиент және Диск өрістерін, ал Қойма кестесінен Кепілдік құн өрісін көшіріңіз.
Клиент бағанына , Бөлек алу шарты қатарына = ЗПС56 -шартын енгізіңіз.
Бланкті жабыңыз.
Бақылау сұрақтары
Кестелер арасындағы байланыс қалай жасалады?
Кестелер арасындағы байланыс қандай мақсат үшін орындалады?
Кілттік өріс деген не?
Мәліметтердің бүтіндік шартын қамтамасыз ету деген не?
Байланысқан жазбаларды Каскадты жаңарту және Каскадты алып тастау деген не?
Блиц-тест
1. Реляциондық мәліметтер қорындағы анықталған обьект жайлы толық мәлімет жиыны-бұл: a) кесте
өріс
жазба
макет
ағаш
2. Әр кестедегі деректердің біріктірудін, сақтауын, іздестіруін тиімді түрде ұйымдастыру үшін қай құрал қолданылады? a) Шебер
Сұраныс
Счетчик
Кілттік өріс
Конструктор
3. MS Access - те кестелерді байланыстыру
барлық байланысқан кестелерден біріккен виртуальді кесте алуға арналған
параметрлерді енгізу үшін қолданылатын диалогты терезенің информациялық сыйымдылығын үлкейтуге арналған
формадағы тек нақты бір жазбаларды қарап шығуға арналған
кестені баспаға шығаруға арналған
кестені көшіруге арналған
4. MS Access терезесіндегі кестелер мен сұраныстар арасындағы байланысты көру, құру немесе өзгерту қалай аталады: a) мәліметтер қорының жобасы
мәліметтер құрылымы
мәліметтер қорының макеті
мәліметтер қорының шаблоны
мәліметтер қорының схемасы
5. Мәліметтер қорында жолдар мен бағаналардың тікбұрышты кесте ретінде берілуі қалай аталады a) реляциялық
иерархиялық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.