Мекендердің шекаралары бар топографиялық карта

1. ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖӘНЕ ӨЗІНДІК БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСТАРДЫ ОРЫНДАУ ҮШІН ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР

Модуль 1

1. 1 ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС (4 сағ)

Тақырыбы: Табиғи территориялық кешендердің картасын жасау (ТТК)

Жұмыстың мақсаты: топографиялық картамен және басқа ақпарат көздерімен жұмыс істеу дағдыларын алу, табиғи аумақтық кешендерді табиғи шекара дәрежесінде анықтау дағдыларын қалыптастыру.

Материалдар: Нүктелері белгіленген 1: 5 масштабтағы топографиялық карта, осы картаның көшірмесі және қарапайым, түрлі-түсті қарындаштар.

Жұмыс ландшафттың тік және көлденең құрылымы туралы білімді тереңдетуге арналған, бұл күрделі табиғи аумақтық объект болып табылады және сипатталады: 1) табиғи компоненттердің болуымен; 2) бағынышты жүйені құрайтын кішірек ТТК-нің болуы; 3) компоненттер арасындағы және ТТК арасындағы өзара байланыстың күрделі жүйесі. Ландшафт ішіндегі компоненттер мен табиғи территориялық кешендердің орналасуы, тәртібі оның құрылымы деп аталады. Ландшафттың тік (компоненттердің ретін) және көлденең (ТТК ретін) құрылымын ажыратады.

Ландшафттың көлденең құрылымы жұмыс ауқымына байланысты өзгереді, сондықтан зерттеудің жергілікті, аймақтық және планетарлық деңгейлерін ажыратады. Жергілікті деңгейде ландшафттың көлденең құрылымы морфологиялық бірліктердің бағынышты жүйесін құрайтын кешендермен ұсынылған, олар әдетте негізгі және аралық болып бөлінеді. Олардың негізгілері - ландшафт, мекен, фация; аралықтарға - жергілікті жер, күрделі мекен, мекенше. География факультетіндегі білім беру топографиялық карталарының масштабы (1:25 000 - 1:50 000) оларды жергілікті жер мен мекендер картасын жасауға негіз ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

Н. А. Солнцевтің мекенше - рельефтің дөңес немесе ойыс мезоформаларымен байланысты және генетикалық, динамикалық және аумақтық байланысты фациялардың немесе олардың топтарының табиғи құрылған жүйесін білдіретін ТTK. Мекеншенің анықтамасынан мекен құрылымы рельефтің мезоформаларының сипатына, аумақтың генетикалық ерекшеліктеріне, топырақ пен өсімдік жамылғысына байланысты екені көрінеді. Біртекті геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларда рельефтің мезоформалары - Кама немесе Морена төбешіктері, арқалықтар, жартастар, ағынды шұңқырлар, карст депрессиялары және т. б. мекендердің пайда болуының фактор болып табылатындығын атап өткен жөн.

Барлық осы ақпаратты қалай жинауға және қорытындылауға болатындығын кезең-кезеңмен қарастырайық.

Рельефтің мезоформасын анықтауды әр студентте бар үлкен масштабты топографиялық картаны зерттеу арқылы бастау керек, оған бақылау нүктелері салынған (сурет. 1) . Бақылау нүктелері орналасқан аймақтағы абсолютті белгілер мен көлденең сызбаларды мұқият талдап, олардың әрқайсысы үшін мезорельефті анықтау қажет. Сонымен, 150-200 м абсолюттік биіктікте орналасқан нүктелерді жазық аумақтарға жатқызып, оларға тиісті атаулар беру керек (мысалы, тегіс толқынды жазықтар, толқынды жазықтар және т. б. ), ал 200 м - ден асатын абсолютті биіктіктері бар нүктелерді - төбелерге қыраттарға. Әдетте камалық пен мореналық төбелер мен жалдар биіктіктердің осындай сатысына жатады

Сурет. 1. Бақылау нүктелері бар топографиялық картаның фрагменті

Әр учаскенің генезисін анықтау үшін 2. -кестеде келтірілген мәліметтерді пайдалану керек. Топырақ типінің атауына сол немесе басқа топырақ түзілетін төрттік шөгінділердің түрлері туралы ақпараттар кіреді. Бұл, мысалы, мореналық саздақтар (моренные суглинки), сулы-мұзды құмдар (водно-ледниковые пески), көл-мұзды саздар және т. с. с. болуы мүмкін. Шөгінділер типі мен рельеф нүкте тұрған аймақтың шығу тегін анықтайды. Нәтижесінде мұндай талдау шатқалдың геологиялық-геоморфологиялық ерекшеліктерін анықтауға және алынған нәтижелерді жазуға мүмкіндік береді. Ол үшін жұмыс дәптеріне картада көрсетілген барлық нүктелердің нөмірлерін жазып, олардың әрқайсысының жанында біз рельефтің формасы мен оның генезисін белгілейміз. Талдау сурет. 1 келесі жазбаны жасауға мүмкіндік береді:

т. 42-мореналық төбе; (моренный холм)

т. 46-жазық толқынды лесс жазығы; (плосковолнистая лессовая равнина)

т. 19 - таулы толқынды су-мұздық жазығы; ( холмисто-волнистая водно-ледниковая равнина)

т. 61-ағынды қуыс (генезис көрсетілмеген) . (ложбина стока (генезис не указывается) ) .

Алайда, алынған ақпарат мекен анықтау үшін жеткіліксіз, өйткені оларды биотаның сипаттамасымен толықтыру керек. Сондықтан келесі кезеңдер:

топырақ сорттарын анықтау, олардың барлық нүктелер бойынша атаулары 2 кестеде берілген.

Өсімдік топтарын анықтау, олардың барлық нүктелер бойынша атаулары 3. кестеде берілген. Бұл ретте өсімдік қоғамдастықтарының барлық жиынтығынан топографиялық картаның көмегімен тек осы нүктемен сипатталатын учаскеде болатындарын ғана таңдап аламыз.

Алынған жазбалар келесі түрде болуы керек:

т. 42-сортаң - күлгін орташа және қатты топырақты құмды сазды топырақтары бар мореналық төбе мекен, егістік;

т. 88-шымды -сазды құмды - құмды сазды топырағы, шөгінді шалғындары бар жазық, жайылма шатқалы.

Нәтижесінде біз, енді құрастыруды бастау керек картаға арналған мекендер (урочищ) тізімін аламыз.

Кесте 2

Бақылау нүктелеріндегі топырақ жамылғысының құрылымы

Кесте 3

Бақылау нүктелеріндегі өсімдік жамылғысының құрылымы

Сурет. 2. Рельефтің ойысы және жазық элементтері шегіндегі мекеншелердің шекаралары

бар топографиялық карта.

Сурет. 3. Мекендердің шекаралары бар топографиялық карта.

Сурет. 4. Табиғи территориялық кешендер

Шартты белгілер

Мекендер:

т. 42 сазды-күлгін әлсіз және орташа күлгін құмды топырақты, егістік жері бар үлкен морена шоқысы

т. 39 сазды- күлгін орта және қатты күлгінді сазды құмды сазды топырақтар, егістік жерлер, емен-шырша жасыл мүк ормандары бар толқынды мореналық жазық

т. 54, 61 сазды- күлгінді-глейлі және сазды-гумустық-глейлі сазды-құмды-сазды топырақты ағынды ойықтар, егістік жерлер, құрғақ шөп шабындықтары, қарағайлы дәнді ормандар

т. 19 сазды- күлгінді әлсіз және орташа күлгінді құмды-құмды сазды топырақты, қарағайлы қабықшалы, қайыңды дәнді ормандар, егістік жерлері бар толқынды-мұзды жазық

т. 11 сазды- күлгінді әлсіз және орташа күлгінді құмды-құмды сазды топырақты, қарағайлы қопсытқыш ормандар мен егістік жерлері бар толқынды сулы-мұзды жазық

т. 46 сазды-бозғылт-күлгін саздақ топырақты тегіс-толқынды лесс жазығы,

егістік жерлер

т. 96 қираған және қалпына келтірілген топырақ кешені бар жыралардағы

қайыңды дәнді ормандар

т. 22 сазды- күлгінді аздап күлгінденген құмды сазды топырақты тегіс терраса, егістік жер

т. 88 аллювиалды сазды-глейлі құмды-құмды сазды топырақты, дәнді-шөпті шалғынды жазық жайылма

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс