Жас ғалымдардың баспасөзде насхатталуы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:

Кейінгі жылдары мемлекет тарапынан жас ғалымдарға қолдау шаралары қарқынды қолға алынды. Бұған жас зерттеушілердің жобаларына арналған бөлек грант пен жыл сайын «Жас ғалым» жобасы аясында шетелдік ғылыми ұйымдарда тағылымдамадан өтуге берілген мүмкіндік дәлел бола алады. Соның нәтижесінде Қазақстанда кейінгі 2 жылда жас ғалымдардың саны көбейген.

Бұрынғы білім және ғылым минстрлігінің дерегінше, 2018 жылы ғалымдар саны 8 000-нан астам болса, 2021 жылдың қорытындысы бойынша ғылым саласында 9 200 жас қызметкер еңбек етеді.

Ғылымның дамуы бойынша Қазақстан әлем рейтингісінде 61 орында. Демек, дамыған елдер деңгейінен 24 есе төмен. Өкінішті, бұл өте төмен көрсеткіш. Дүние жүзінде әрбір 1000 адамның біреуі ғалым. Ал Қазақстанда әрбір 2500 адамның біреуі ғалым. Олардың бәрін ғалым деуге болмайды. Себебі енді қызығушылық танытып, іс бастағандар бар. Қазақстанда 1 млн халыққа 662 ғалымнан келеді, бұл Ресейге қарағанда 4, 3 есе аз. Ал Беларусьтен 2, 7 есе және АҚШ-тан 6, 4 есе аз.

Сауаттылық деңгейі туралы жазсақ, әлемде Қазақстан оқу бойынша 34-орынды, математикалық сауаттылықтан 39 елдің ішінен 33-орынды және ақпараттық-коммуникативтік технологиялар саласындағы сауаттылық бойынша 36 елдің ішінен 32-орында. Демек, сауаттылық деңгейі де жоғары емес.

Жастардың ғылым саласына келуі оларды қызықтыратын жағдай жасалып жатқанын білдіреді. Ғылым саласын бюджеттен қаржыландыру соңғы екі жылда 2 есеге жуық өсті. Ғылыми жобаларды гранттық қаржыландыру мерзімі 5 жылға дейін ұзартылды. Егер бұрын гранттар конкурсы 3-5 жылда бір рет өткізілетін болса, қазір олар жыл сайын өткізіледі. Есеп беру азайды, бюрократиялық кедергілер жойылды. Жас ғалымдар үшін жеке гранттар қарастырылған. Магистранттар мен докторанттардың стипендиялары айтарлықтай өсті. Жас зерттеушілерге арнайы сыйлықтар тағайындалды.

Бұнымен қоса жас ғалымдардың еңбегі баспасөзде жиі насихатталып тұрады. Әсіресе, Қазақстан баспасөзінде биология және медицина саласы жас ғалымдарының еңбегі туралы жиі ақпарат көруге болады.

Мәселен, биологиялық қауіпсіздік проблемалары ғылыми-зерттеу институтының (БҚПҒЗИ) ғылыми қызметкері Руслан Әбітаев - отандық «QazVac» вакцинасын әзірлеуге қатысқан жас ғалымдардың бірі. Ол бақылау, биологиялық технологиялар зертханасында жұмыс істейді және вакциналардың қауіпсіздігі мен иммуногенділігін тексереді. 28 жастағы Руслан жас ғалымдарға мемлекет тарапынан көрсетілетін қолдаудың айтарлықтай артқанын атап өтті.

Мәселен, бұл ғалымның еңбегі жайында казинформ, егемен қазақстан, бәрібар секілді сайттарда жазылған.

Биылғы жылдың тағы бір жаңалығы - Шымкенттік жас ғалымдар қанттың орнын баса алатын өнім алуға мүмкіндік беретін стевия дәрілік өсімдігін өсіруді қолға алғаны.

«Бал шөбі» атауына ие болған стевия өсімдігінің жапырақтарынан өндірілетін табиғи өнім қолданыстағы қанттан 15 есе тәтті. Сондай-ақ, тағамның дәмін қанық ететін табиғи тәттінің бағасы қолданыстағы қанттан арзанға түседі. Оны қантты алмастырумен бірге, фармацевтикалық бағытта да қолдануға болады. Бұл одан алынатын дәрі-дәрмектің қарапайым азаматтар үшін қолжетімді болуына сеп болмақ.

Бұл жаңалық туралы да казинформ, егемен қазақстан сайттарында жазылған.

Стевия жылу сүйгіш өсімдік болғандықтан, Қазақстанның климатына төзімсіз әрі өнуге бейімсіз келеді. Осыған байланысты жоба авторлары оны М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университетінің жылыжай кешенінде жүзеге асырып жатыр. Заманауи құралдармен жабдықталған кешеннің топырағы өңделіп, қосымша минералды тыңайтқыштармен байытылған.

Жоба сәтті шықса, алдағы уақытта өсімдікті қаладағы жылыжай кешендерінде көптеп өсіру жоспарланып отыр.

Бұнымен қоса Қазақстан баспасөзінде IT саласы мамандарының еңбегі жиі айтылады.

Мәселен RoboLab студенттер зертханасы жасап шығарған үздік жобалардың бірі - даяшы-робот. Робот «I waiter» деп аталады. Ағылшын тілінен аударғанда «Мен даяшымын» деген мағына береді. Технологиялар дамыған сайын адам баласы жасайтын істердің барлығын атқаратын балама табылып жатыр. Мейрамханаларда адамдарға қызмет көрсететін даяшыларды алмастыратын роботтар әлемде көптеген елдерде бар. Әсіресе, Қытай елінде роботтардың осы түрі өндірісте жақсы қызмет етіп жүр. Ал Қазақстанда бұл роботтың баламасы жоқ.

Ердәулет Беков жасынан қант диабетімен ауырады. Ауруханаға барғанда қан құрамын тексеру үшін күніне бірнеше рет кішкентай балалардың саусағын тесетінін көрген. Осылайша, құлақтың сырғалығына тағатын құрылғыдағы пульс, ультрадыбыс, қысым арқылы адам ағзасындағы қант мөлшерін анықтауға болатынын зерттеген. Жобаға GlucoWays деп ат қойып, бірнеше байқауда топ жарған. Кейіннен сырқаты сыр бергесін, ауруханада жатқан уақытында эндокринология саласын зерттеп, қан мөлшерін анықтайтын 7 әдіс ойлап тапқан. Соның екеуін құрылғы жүйесіне енгізген. Тәжірибені шыңдай келе, GlucoMed сағатын шығару жоспарланған. Алайда қазір бұл жоба тоқтап тұр. Өйткені инвестор жоқ. Айтпақшы, жас ғалымның ең алғашқы жетістігі жануарларға арналған GPS навигатор болған. Құрылғының көмегімен адамдар үй жануарларының қайда жүргенін бақылап отырған. Бірақ жыл өткен сайын бәсекелестері көбейгесін, жобаны жалғастыруды жөн санамаған.

Ердәулет Беков Алматыдағы қарапайым мектепте оқып, білікті IT-маман болған. Ол 24 жасында Қазақстанның медицинасы мен жаңа технологиялар саласына маңызды жаңалық әкелгені айтылған.

Сағаттың кәсіпкерлерге және балалар мен фитнеске арналған екі түрі шығарылады. Сағат үш түсті көрсетеді. Егер қант мөлшері төмен болса - сары, орташа болса - жасыл, көп болса - қызыл түс жанады. Бұл сағаттар қазіргі таңда жасалып жатыр, жоспар бойынша 2020 жылы сатылымға шығады. Бағасы барлығына қолжетімді болады және алдағы уақытта қант мөлшерін цифрмен көрсететін сағаттар шығарамыз деген жоспар бар. Қазір зерттеуді бастап кеттік. Осы жоба аясында мобильдік қосымша дайындалып жатыр. Қосымшаға дәрігерлер, фармацевтикалық компаниялар мен науқастар онлайн тіркеледі, яғни сол аумақта науқас пен дәрігер бір-бірін тауып, қажет дәрілерін де сол жерден ала алады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.