Тыныс алу мүшелерінің анатомиясы және физиологиясы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 35 бет
Таңдаулыға:

Тыныс алу мүшелерінің анатомиясы және физиологиясы

Тыныс алу жүйесі мұрын қуысынан, жұтқыншақтан, көмейден, кеңірдектен, бронхылардан, өкпе және плеврадан тұрады.
Кеңірдек - шеміршекті сақиналардан тұратын түтік, IV көкірек омыртқасының тұсында бронхыларға бөлінеді.
Өкпе - жұп мүше. Оң жақ өкпе 3 бөліктен (жоғарғы, ортаңғы, төменгі), сол жақ өкпе 2 бөліктен (жоғарғы, төменгі) тұрады. Екі бөлік арасында өкпені жауып тұратын қабырға аралық плевра болады, ол висцерал деп аталады. Көкірек клеткасын, диафрагманы, қабырға аралықты астарлап тұратын плевра париетальды деп аталады.
Бронхиолалар альвеолаларға айналады - бұл ауа кеңістіктері майда қан тамырларымен қоршалған (капиллярлармен).
15 - 20 алвеола және терминальды бронх - өкпе тінінің функциональды бірлігі саналатын ацинусты құрайды.
Альвеолаларда газ алмасу процесі жүреді - қан оттегімен байып, СО2 газы эритроциттерден альвеолалық ауаға түседі.
Тыныс алу қозғалысының 1 минуттағы саны 16 - 20 рет; жаңа туылған нәресте минутына - 40 - 45 рет; ұйқы кезінде - 12 - 14 рет.
Тыныс алу орталығы сопақша мида орналасқан. Тыныс алу актісі дем алу және дем шығарудан тұрады.
ӨТС = қалыпты тыныс ауасы + резервтік дем алу ауасы + резервтік дем шығару ауасы = Ерлерде - 3500 мл, әйелдерде - 2500 мл.

ТЫНЫС АҒЗАЛАРЫНЫҢ АУРУЛАРЫ

Тыныс мүшелері ауруларында мынадай синдромдар бар :
өкпе тіні тығыздалу синдромы;
өкпедегі қуыс синдромы;
өкпе ауалылығы өсу синдромы;
бронх өткізгіштігі бұзылу синдромы;
өкпе ателектазы синдромы;
плевра қуысына су немесе ауа жиналу синдромы;
тыныс жетіспеушілігі синдромы.

Т р а х е и т - кеңірдектің қабынуы.
Б р о н х и т - бронхтардың қабынуы.

Жіктемесі :
Этиологиясы бойынша :
Инфекциялық бронхиттер (вирустық, микоплазмалық, бактериалдық, вирусты-бактериалдық;
Инфекциялық емес бронхиттер (физикалық және химиялық факторлардың әсерінен дамитын бронхиттер);
Аралас бронхиттер.
Патогенезі бойынша:
алғашқы біріншілік бронхит (қабыну процесі бронхтан басталады);
екіншілік бронхит (басқа патологиялық процестерді асқындырады- тұмау, қызылша, көкжөтел, tbc, өкпенің және жүректің созылмалы аурулары);
Орналасуы бойынша:
проксимальді (ірі бронхтардың қабынуы)
дистальді немесе обструкциялы
жедел бронхиолит (ұсақ бронхтардың қабынуы)

Қабынудың түрі бойынша:
катаральды
ісіңкі
іріңді - некрозды

Ағымының варианттары:
жедел (ұзақтығы 2-3апта)
созылыңқы (1 айға дейін, одан да ұзақ созылатын)
созылмалы (6 айдан асқанда)

Ж е д е л (жіті) б р о н х и т - бронхтың кілегей қабатының жедел түріндегі қабынуы
Этиологиясы: салқын тию, ауа райы, еңбек жағдайлары, тұмау, қызылша, көкжөтел, дифтерия, созылмалы гайморит, ринит, тонзиллит, темекі шегу, маскүнемдік, улы заттармен дем алу (қышқыл және сілтілердің булары), ыстық және салқын ауаның әсері, басынан өткен ауыр аурулар, операциялар, гиповитаминоз, рационалды емес тамақтану.
Қоздырғыштары: пневмококк, стафилококк, стрептококк, Фридлендер пневмобацилласы, тұмау вирусы, парагрипп вирусы, хламидий, микоплазма, гемофилды таяқшасы, т.б.
Патогенезі : Зақымдану агенті кеңірдекке және бронхқа ауамен бірге, гематогенді мен лимфогенді жолдарымен енеді. Жедел бронхитта бронхтың кілегей қабаттары ісінеді (гиперемия, ісік). Бронх ішіне кілегей бөлінеді, экссудат әуелі серозды, кейін кілегейлі іріңді болады - ол екіншілік бактериалды инфекцияның енуінің нәтижесі.
Клиникасы: ауру тамақтың жыбырлауымен, мұрының бітелуімен, даусының қарлығуымен, кеуденің ауруымен басталады, жөтел, әлсіздік, кеуде, арқа бұлшық еттерінің ауырсынуы, терлеу болады. Алғашқы 2-3 күндегі жөтел құрғақ, кейін дөрекі, ұру тәрізді, ұстамалы болады. Сосын кілегейлі немесе кілегейлі-іріңді қақырық тастайды, кейде қатты жөтелгенде алқызыл - қан аралас қақырық бөлінеді. Жөтел бірте - бірте азайып, жұмсарады. Дене қызуы - 37 - 38°С;
Қараған кезде, пальпацияда және перкуссияда - өзгеріс байқалмайды;
Аускультацияда - қатқыл тыныс, құрғақ ысқырықты сырыл, кейін ылғалды дыбыссыз сырыл естіледі;
R - өкпе сүреті түбір аймағында күшейеді.
Жалпы қан анализі онша өзгермейді немесе нейтрофилдік лейкоцитоз (-цитоз) - 12*109 л және ЭТЖ-ның сәл жөғарылауы (15 - 20 ммсағ дейін) байқалады;

Ауру ұзақтығы: 2 - 3 апта.

Жедел бронхиттың асқынулары :
бронхопневмония
созылмалы бронхитқа айналу

Емі:
Науқастар ауруханаға обструкциялық бронхит болғанда ғана жатқызылады. Асқынбаған жағдайларда ем емханада жүргізіледі.
егер t° - сұйықты көп ішу (лимонмен немесе таңқурай қайнатпамен шай ішу), төсек режимі, t°- ны түсіретін дәрілер (парацетамол, аспирин, аспирин УПСА, фервекс, колдрекс);66
аэрозольды препараттар (каметон, ингалипт, йокс);
жөтелге қарсы дәрілер (бромгексин, тусупрекс, либексин, глаувент, кодеин, дионин);
қақырық түсіретін дәрілер (термопсис шөбінің тұнбасы, солутан, бронхолитин, қызылмия (корень солодки), амбросан, амбро, амброксол, мукасол, макропен, мукалтин, кофол, травясил, Доктор Мом, АЦЦ);
обструкция болса - бронхолитиктер (эуфиллин, теофедрин, сальбутамол, беротек);
қарапайым физиотерапия - оңқа, қыша қағазы, кеудесіне жылы компресс немесе перцовый пластырь, содалық ингаляция, бумен ингаляциялар (зверобой, ромашка тұнбалары, эвкалипт жапырақтары мен эфир майлары (анис, ментол), мать-и-мачеха, сосновые почки, шалфей + аяқ ванналары,соллюкс - лампасы;
2 - 3 күн көлемінде жүргізілген ем тиімсіз болса және ауыр түрінде антибиотиктер (эритромицин, ампициллин, амоксициллин, азитромицин, макропен, ципролет) мен сульфаниламидтер (бисептол) тағайындалады;
себебі вирустар болса - ремантадин, интерферрон қолданылады;

Алдын - алу шаралары:
организмді шынықтыру (суға шомылу, салқын душ қабылдау);
бронх кілегей қабаттарын тітіркендіретін заттарды жою (шаң-тозаң, газ);
зиянды әрекетпен күрес (шылым шегумен, маскүнемдікпен күресу);
мұрын қуысының созылмалы ауруларын дер кезінде емдеу;
жедел респираторлы вирусты инфекцияны алдын-алу керек.

С о з ы л м а л ы б р о н х и т - бронх талының кілегей қабатының ұзақ ағымымен және мезгіл-мезгіл қозуымен сипатталатын диффузды қабыну ауруы. Бұл ауруда науқас ең кемінде соңғы екі жыл қатарынан үш ай қақырық тастап, жөтеледі.
Тыныс алу жүйесінің аурулары ішінде созылмалы бронхит 3-10% құрайды, 40 және одан да жоғары жастағы адамдарда жиі кездеседі, ерлер әйелдермен салыстырғанда 2-3 есе жиі ауырады.
Созылмалы бронхит - өкпенің созылмалы бейспецификалық ауруларының (ӨСБА) негізгі түрі. ӨСБА термині тұңғыш рет 1958 жылы енгізілген. Оның құрамына кіретін аурулар : созылмалы бронхит, бронхтық астма, өкпе эмфиземасы, пневмосклероз, бронхоэктаз ауруы.

Этиологиясы: жедел бронхиттің толық емделмеуі, жоғарғы тыныс жолдарының созылмалы аурулары (ринит, синусит, тонзиллит), жедел респирациялық ауыру, зиянды әрекеттер - шылым шегу (50-80% - бронхит курильщика), маскүнемдік, өнеркәсіптік шаң-тозаңдар (мұнай, газ, сера), ылғалды климат, жүрек пен өкпенің созылмалы аурулары, кондиционердің әсері, бүйрек жетіспеушілігі, генетикалық бейімдеушілік (альфа1-антитрипсин ферменттың жетіспеушілігі (дефициті).

Клиникасы:
Созылмалы бронхиттың клиникасы қабыну процесінің бронхтарда таралуына, бронх қабырғасының зақымдалу тереңдігіне, бронх калибрінің зақымдалу түріне байланысты болады.
Клиникасына байланысты созылмалы бронхиттің екі түрі болады : катаральды (қарапайым) бронхит және іріңді бронхит. Функцияның бұзылуына қарағанда бұл бронхиттің әрқайсысы обструктивті немесе обструктивсіз болып екіге бөлінеді. Катаральды бронхитта науқас кілегей қақырық тастайды, іріңді бронхитте іріңді қақырық түкіреді. Созылмалы обструктивті бронхиттің клиникасында бронх өзегі өткізгіштігінің бұзылу белгілері басым болады.
Негізгі шағымдар: таңертеңгілік жөтел, қақырық тастау және ентікпе. Жөтел тұрақты, құрғақ немесе кілегейлі - іріңді қақырықпен, физикалық ауыртпалық кезінде ентігу (баспалдақпен көтерілгенде), мазасыздану, тез шаршау, терлеу болады. Жөтел салқын және ылғалды күндерде күшейеді. Өршіген кезінде - жөтел күшейеді, t°. Созылмалы бронхиттің асқынбаған түрінде ешқандай өзгеріс болмайды.
Пневмосклероз, өкпе эмфиземасы және өкпе - жүрек әлсіздігі, бронхоэктаз қосарласқанда науқасқа жалпы қарау жүргізгенде тыныс алуда қабырғааралық бұлшық еттер қатысады, мойын веналары ісінеді, цианоз болады, сағат әйнегі тәрізді тырнақтар байқалады;
Перкуссия - қорап тәрізді дыбыс;
Аускультация - әлсіз везикулярлы немесе қатқыл тыныс + құрғақ ысқырықты сырылдар, кейде дыбыссыз ылғалды сырылдар естілуі байқалады;
Қанда - цитоз және ЭТЖ
Қақырық анализінде - лейкоциттер, эпителий клеткалары, микробтар (кокктар) табылады.
Rграфия - өкпе сүреті күшейіп деформацияланады, пневмосклероз және өкпе эмфиземасы көрінеді.
Бронхография - бронхтың деформациясы байқалады.
Бронхоскопия - бронхтың шырышты қабатының қабынуы мен жұқаруы байқалады.

Созылмалы бронхиттің асқынулары:
бронхиалды астма (демікпе)
бронхоэктаз ауруы
өкпе эмфиземасы
созылмалы пневмония
жүрек - өкпе әлсіздігі

Емі: Созылмалы бронхит өршу кезеңінде көбіне емханада емделеді.
Амбулаториялық ем нәтиже бермегенде, созылмалы бронхиттің қатаң өршуінде, тыныс жетіспеушілігі және асқынулары қосылғанда стационарлық ем қолданады :
диета витаминді және белоққа (аққуыз) бай болуы тиіс;
микрофлораның антибиотиктерге сезімталдығын ескере отырып, антибиотиктер тағайындалады (пенициллин, тетрациклин, олететрин,
ампициллин, левомицитин, рондомицин, ампиокс, кефзол, цефалексин,
клафоран, морфоциклин);
сульфаниламидтер (сульфадиметоксин, бисептол, сульфален, сульфатон, бактрим);
қабынуға қарсы стероидты емес препараттар - аспирин, индометацин, ортофен, найз, нимез.
бронхолитиктер (бронходилятаторлар) - эуфиллин, теофедрин, теотард, теолонг, ипратропиум бромиді, изадрин, эуспиран, беродуал, беротек, алупент, астмопент, сальбутамол - аэрозоль түрінде және бронхоскоп арқылы дәрі жіберу (мукосальвин, мукосальван, муколист) ;
жөтелге қарсы дәрілер (кодеин, либексин, глаувент, тусупрекс);
қақырық түсіретін дәрілер;
дезинтоксикациялық ем - сусынды көп ішу, 5%глюкоза;
иммуномодуляторлар - декарис, тималин, Т-активин, иммунорм, иммунал;
адаптогендер ( лимонник, женьшень түбірінің тұндырмасы) + фитонцидтер ( жуа сөлі, чеснок және эвкалипт, пихта аэрозоль түрінде беріледі).
позициялық (постуральдік) дренаж - қақырық түсуін жеңілдететін дененің белгілі бір қалпында жату;
физиотерапия (УВЧ, индуктотермия, электрофорез, бронхолитиктермен, ферменттермен - трипсин, химотрипсин, панкреатин, дезоксирибонуклеаза ингаляциялар).
ЕДШ міндетті түрде қолданады .
Санаторлы-курорттық ем.

Алдын - алу шаралары:
ауаның шаң - тозаң және газбен ластануымен күрес;
дене шынықтыру (душ, физ-ра, спорт);
шылым шегумен күрес;
жұтқыншақтағы ошактардың санациясы;
туберкулезді, пневмонияны дер кезінде емдеу.

Б р о н х и а л д ы қ а с т м а
(бронх демікпесі)

Бронхиалдық астма ( бронхтық астма, бронх демікпесі) - бронхтың шырышты қабаты ісінуінен бронх тарылып, тұншығу пайда болуымен сипатталатын инфекциялық - аллергиялық ауру. Бұл ауру бүкіл әлемдегі халықтың 2%-да кездеседі. Ауылда тұратын адамдарға қарағанда қала тұрғындары жиі ауырады, сонымен қатар ер адамдармен салыстырғанда әйелдер көбірек сырқаттанады.
Этиологиясы: Негізгі себебі - аллерген - организмнің сенсибилизациясына әсер етіп, аллергия тудыратын зат.
экзогендік аллерген (иіс су, бензин, гүл, жастық үпелегі, кілем шаңы, үй жануарлары, бояу (краска), дәрілер (аспирин, витамин, антибиотиктер), жұмыртқа, балық, шоколад, бүлдірген, цитрустық өнімдер, металл, ағаш, мақта шаңы, қышқылдар мен сілтілер буы, түтін, стресс, психикалық әсерлер);
эндогендік аллерген (гаймориттің, созылмалы бронхиттің, созылмалы пневмонияның микробтары, олар антиген болып ауруды тудырады);

Патогенез 3 сатысына бөлінеді :
иммунды сатысы (антигенге антидене бөлінеді);
патохимиялық сатысы (биологиялық белсенді заттар - гистамин, ацетилхолин, серотонин бөлініп шығады );
патофизиологиялық сатысы (биологиялық белсенді заттар бұлшық ет тырысуын, майда бронхтың тарылуын тудырады, кілегей бөлінеді, тыныс алу қиындайды. Осының бәрі жүйке жүйесіне күш түсуіне, толқуға, қорқынышқа әкеп соқтырады).

Г.Б.Федосеев бойынша жіктемесі ( 1982ж):
атопиялық
инфекцияға тәуелді
аутоиммундық
дисгормональдық
нервтік психикалық
адренергиялық дисбаланс
холинергиялық
нервтік - психикалық
аспириндік

Клиникасы: тұншығу түнде немесе таңертеңгілік болады, кейде аллергеннің тікелей әсерінен дамиды. Науқасты ұстамалы түрінде жөтел мазалайды, қақырық өте қиындықпен түседі, демді сыртқа шығару қиын. Кеудеден шығатын ысқырықты сырылды алыстан естуге болады (дистанциондық сырылдар).
Қарағанда- Ұстама кезінде науқас аяғын төменге түсіріп, екі қолымен тіреп, кеудені алға қарай шалқайтады, мұны ортопноэ деп атайды.
Кеуде сарайы эмфизематозды бөшке тәріздес болады. Пульс жиі.
Пальпация - кеуде сарайының серпінділігі төмендейді.
Перкуссия - қорапша тәрізді дыбыс болады.
Аускультация - тыныс алу әлсіз, құрғақ ысқырықты сырыл ;
Ұстама бірнеше минуттан бірнеше сағатқа созылуы мүмкін. Тұншығу ұстамасының ұзаққа созылуын - status astmaticus деп атайды.
Біртіндеп қақырық сұйылып, қақырық оңай бөліне бастайды. Қақырық бөлінгеннен кейін ұстама басылады, тыныс алу қалпына келеді, науқас тынышталады, сырыл жоғалады.
Қақырық анализінде - лимфоциттер және эозинофил көбейеді, Куршман спиралі және Шарко - Лейден кристаллдары табылады .
Куршмана спиралі - майда бронхтардың көшерме бедерден тұратын қақырықтың ұзын түйірлері. Шарко - Лейден кристалдары - ацидофилды гранулоциттер.
Қанда - эозинофилия (8 - 15 %), лимфоцитоз.
Рентгенография: эмфиземаға байланысты өкпе сүретінің мөлдірлігі жоғарылайды.
Пикфлоуметрия тыныс шығарудың максималды жылдамдығын пикфлоуметр құрал арқылы анықтау әдісі. Бронх демікпесінде пикфлоуметрияның, пневмотахометрияның, пневмотахографияның көрсеткіштері төмендейді.

Бронхтық астманың асқынулары :
астмалық статус
жедел өкпелік жүрек
өкпе эмфиземасы
спонтанды пневмоторакс
ателектаз
миокардтың дистрофиясы

Ағымының түрлері :
1. жеңіл түрі - ұстама сирек, аптасына бір реттен көп болмайды, ұстама ұзақтығы бір сағаттан аспайды, қалталы ингалятормен басылады
2. орташа түрі - аптасына 1-2 рет ұстама болады, ұзақтығы 2-3 сағатқа созылады, бронхолитиктерді енгізгенде басылады;
3. ауыр түрінде - ұстамалары жиі және ұзаққа созылады, созылмалы пневмония, бронхоэктаз ауру, өкпе-жүрек жетіспеушілік фонында өтеді.

Бронхиалды астманың ұстама кезіндегі көмек және емі:

Аллергияны тұдыратын заттармен жаңасуды тоқтату;
Науқасты ыңғайлы отырғызу (ортопноэ), таза ауаны келтіру, кеудесіне және аяғына қыша қағазын қою;
Қалталы ингаляторлар (астмопент, беротек, интал, сальбутамол,
беродуал, атровент, бенокорт) қолдану немесе изадрин, эуспиран,
новодринмен ингаляциялар жасау;
Бронхолитиктер және спазмолитиктерді енгізу:
эуфиллин 2,4 % - 10,0 көк тамырға, атропин 0,1% - 0,5 - 1,0 та немесе адреналин 0,1% - 0,5 та;
оттегі беру;
гормондар (преднизолон, триамцинолон, дексазон, кеналог-40)
тыныштандырушы дәрілер (NaBr 3 %, седуксен) ;
десенсибилизациялық, аллергияға қарсы дәрілер (антигистаминді препараттар - кальций хлорид 10 %, димедрол, тавегил, пипольфен, супрастин, кестин, лоратидин);
антибиотиктерді байқап қолдану;
қақырық түсіретін дәрілер (термопсис, 3% калий йодид ерітіндісі, мукалтин, травясил, Доктор Мом, амбробене, амбро, АЦЦ);
плазмоферез, гемосорбция;
физиотерапия (бронхолитиктермен ингаляция, УВЧ, электрофорез, ультразвук, индуктотермия);
құрғақ және жылы ауа райы бар курорттар (Кавказ, Қырым, Армения, Қырғыз);
Дәстүрлі емес ем -

Спецификалық иммунды ем - әр түрлі аллергендерді аз дозадан бастап, кейін дозаларын көбейтіп, қолданады.
Жеңілдету - диеталық терапия -
Гемосорбция - токсиндерді жою үшін қанды сорбент арқылы өткізу
Плазмоферез - науқастың қанының сары суынан аллергенді жою
Лимфоцитоферез - қанның гравитациясы арқылы цитотоксикалық лимфоциттерді қаннан жою
Қанды лазер немесе ультракүлгін сәулелермен емдеу - ағзаның глюкокортикоидтерге қажеттілігін төмендетеді.

Алдын - алу шаралары:

аллерголог дәрігерге Диспансерлік есепке тұру;
салқыннан, ылғалдан сақтану;
атмосфераның ластануымен күресу;
бронхитпен ауырғанда дер кезінде емделу;
аллергеннің әсер етуін болдырмау.

П н е в м о н и я - өкпенің қабынуы.

Жіктесесі :
Пневмониялар жедел және созылмалы болып бөлінеді.

Жедел пневмонияның түрлері:
өкпенің барлық бөлігі қабынса, онда тотальды пневмония.
егер бір бөлігі қабынса - крупозды пневмония.
егер өкпенің кішкене бөлшегі қабынса - ошақты пневмония деп аталады.

Ошақты пневмонияның түрлері:
а) бронхопневмония
б) гриппозды
в) гипостатикалық .
Пневмонияның кейбір этиологиялық түрлері :
Ауруханадан тыс дамыған
Ауруханаішілік
Стафилококтық
Стрептококтық
Клебсиелламен қоздырылған пневмония (Фридлендер пневмониясы)
Атипті пневмониялар (микоплазмалық, легионеллалық, хламидтік...)

К р у п о з д ы п н е в м о ни я (бөліктік пневмония)
- өкпенің бір бөлігінің жедел қабынуы.
Этиологиясы: салқын тию, зиянды әрекеттер (алкоголь,темекі), организмнің қорғаныш қасиеттерінің төмендеуі.
Қоздырғыштар: пневмококк, Фридлендера және Пфейффер таяқшалары, стрептококк, стафилакокк.
Крупозды пневмония дамуында 4 саты болады :
қан кернеу сатысы (12 сағаттан 3 күнге дейін созылады) - пневмококк бронх арқылы немесе қанға токсин (у) бөледі, ол альвеолдардың қабынуына әкеп соқтырады, экссудат пайда болады.
қызыл бауырлану сатысы (3 - 5 күнге созылады) - кеңейген қантамырларынан эритроциттер экссудатқа (сары суға) түседі. Альвеолдардағы ауа айналаға шығады, сосын альвеолдар фибринге толады.
сұр бауырлану сатысы (6 - 7 күнге созылады) - экссудатта лейкоциттер жиналады.
аурудың шешілу сатысы (7 - 11 күні) - фибрин мен лейкоциттер альвеолда сіңіріліп, қақырықпен сыртқа шығады.

: алғашқыда жедел түрде, қалтыраудан басталады, t° - 39 - 40°С, қызба тұрақты. Жөтелген кезде ауырғандық зақымдалған жағында күшейеді, демікпе мазалайды. Науқас тотық түстес қақырықты (эритроциттер пайда болады) тастайды.
t - 7 - 12 күнге дейін тұрады, кейін бірден түседі (кризис) немесе жаймен түседі (лизис).
Қарағанда - беті қызарады, ерні мен мұрны көгереді, ентікпе, тынысы үстірт, тыныс алуы - 30 - 40 минутына. Ұшық ерін мен құлаққа шығады. Зақымданған бөлігі тыныс алуда қалып қояды. Пульс жиі - 100 - 120 рет минутына соғады.
Аурудың бастапқы кезенінде перкуторлы тимпаникалық дыбыс болады, кейін ол бәсеңдейді;
Аускультацияда - әлсіз везикулярлы тыныс, ылғалды сырыл және алғашқы үнді крепитация (crepitatio indux) естіледі.
Аурудың шешілу сатысында экссудат сұйықталады, ауа қайтадан альвеолаларға өтеді. Қатаңдау крепитация естіледі - бұл дыбыс альвеол қабырғалары бір - біреуінен ажырау кезінде пайда болады (crepitatio rеdux);
Бронхофония - күшейген.
Қанда - лейкоцитоз (15 - 20 * 109 л ), ЭТЖ .
Қақырықта - эритроциттер, лейкоциттер, альвеолды клеткалар, макрофаг және кокктар көбейеді.
Rграфия - алғашқыда өкпе суреті күшейеді, 1 - 2 күннен кейін қарайған ошақтар, ең соңында қабынған бөліктің көлеміне сәйкес келетін бірқалыпты (гомогенді) қарайғандықты көруге болады. 1-3 аптадан кейін R суреті қайта қалпына келеді.

Крупозды пневмонияның асқынулары:
іріңді экссудативтік плеврит; 4. менингит;
өкпе іріңдігі; 5. жедел нефрит;
миокардит; 6. ателектаз.

Емі: стационарлы
төсек режимі, басын жоғары көтеріп жатқызу; тағамы жартылай сұйық, жеңіл сіңірілетін, витаминді сусындар (сок, мин. су, шай) болу керек;
антибиотиктер
пенициллиндер тобы - пенициллин, ампициллин, амоксициллин
макролидтер тобы - эритромицин, олететрин (тетраолеан), рокситромицин (рулид), суммамед (азитромицин);
цефалоспориндер тобы - цефазолин (кефзол, цефамезин), цефалексин, клафоран;
аминогликозидтер тобы - стрептомицин, канамицин;
биостимуляторлар (ыдырататын дәрілер - алоэ, ФИБС, әйнекті дене);
қақырық түсіретін және жөтелге қарсы дәрілер;
оңқа, қыша қағазын қою;
физиотерапия (УВЧ, диатермия, электрофорез, индуктотермия, бронхолитиктермен ингаляция);
тыныштандырушы (седативті) - бром, валериана;
оттегі терапия;
коллапс кезінде (АҚ тез түседі) - камфора, кордиамин, кофеин, мезатон, норадреналин;
тыныс алу жүйесіне арналған жаттығулар (ЛФК);
қабынуға қарсы препараттар - аспирин, бутадион;
бронх спазмасын жою үшін - атропин, адреналин, эуфиллин;
иммунитетті көтеру үшін (иммуномодуляторлар) - пирогенал, бетин, анабол, тимозин, тималин, тимоген, тактивин, интерферон, левамизол.

О ш а қ ты п н е в м о н и я - өкпенің бір бөлшектерінің және сегмент, ацинустың жедел қабынуы. Егер инфекция бронх арқылы тараса, онда ол бронхопневмония деп аталады.

Этиологиясы: жоғарғы тыныс алу жолдарының катары, бронхит, тұмау, қызылша, өкпенің жарақаттары, салқын тию, ішімдік ішу, темекі тарту, т.б.
Қоздырғыштары: пневмококк, стрептококк, стафилакокк, тұмау (грипп) вирусы.
Клиникасы: Шағымдары - жөтел әуелі құрғақ, кейін кілегейлі - іріңді қақырық қосылады, t° - 38 - 39°С әлсіздік, терлеу, бастың ауруы.
Қарағанда: бет ұшының қызаруы, еріннің көгеруі байқалады.
Пульс - 100 бір минутына, АҚҚ немесе N (қалыпты).
Аускультацияда қатқыл тыныс және ылғалды сырылдар естіледі.
Қанда - цитоз, ЭТЖ .
Зәрде - белок, эритроцит көбейеді.
Rграфия - өкпе суреті күшейген және қарайған бөлшектер көрінеді.
Емі мен күтімі крупозды пневмониядай, бірақ ауруға саңырауқұлақтар қосылса - нистатин, леворин емге қосылады.

Гриппозды пневмония - тұмау эпидемиясында болуы мүмкін, интоксикациясының айқын белгілерімен ауыр түрінде өтеді, өкпе абсцесімен, өкпеден қан кетуімен асқынады, науқас қайтыс болуы мүмкін.
Гипостатикалық пневмония - қан айналым әлсіздігімен ауыратың, төсекте ұзақ уақыт жатқан науқаста (операциядан кейін, инсульт) және кәрілерде кездеседі.
Кәрілерде болатын пневмонияның себептері - қарттар үйінде болуы, вирусты инфекция, аспирация, аз қозғалу, қосалқы фондық аурулар, медикаментозды пневмония, иммунитет жетіспеушілік жағдайлар. Клиникалық белгілері айқын емес, бірақ өкпенің қатерлі ісігіне тексеру жүргізу қажет.

С о з ы л м ал ы п н е в мо н и я - өкпенің созылмалы қабынуы.

Созылмалы пневмонияның жіктемесі (Институт пульмонологии, 1984г) :
морфология бойынша :
интерстициалды
карнифицирлық
таралу бойынша - ошақты, сегментарлы, бөлекті
ауру фазалары - өршу, ремиссия
созылмалы пневмония формасы бойынша :
бронхоэктаздық
бронхоэктазсыз
Этиологиясы: дұрыс емделмеген жедел пневмония, қайта - қайта өршіген созылмалы бронхит, салқын тию, шылым шегу.
Клиникасы: Шағымдары - жөтел, кілегейлі - іріңді қақырық, түсі жасыл, сасық иісті, 500 мл тәулігіне бөлінеді, кейде қан аралас қақырық болады.
Өршіген кезде t° - 37 - 38°С.
Қарағанда: мұрны, ерні көгерген, бөшке тәрізді кеуде қуысы, саусақтары дабыл таяқшалары тәрізді, тырнақтары сағат әйнегі сияқты болады, науқас арықтайды, ентікпе мазалайды.
Перкуссия: тұйық және қорапша дыбыс естіледі.
Аускультация: әлсіз везикулярлы тыныс, көп ылғалды сырыл, крепитация.
Көп жылдардан кейін шағымдар мен симптомдар күшейеді, аяқ ісінеді, бауыр үлкейеді - өкпелік жүрек дамиды.
Rграфия - қабынған гомогенді емес инфильтрат, пневмосклероз, эмфизема анықталады.
Қанда - цитоз, ЭТЖ .

Емі:
жоғары каллориялы, белокқа, витаминдерге (С және В) бай тағам;
микрофлораның антибиотиктерге сезімталдығы анықталғаннан кейін
антибиотиктер тағайындалады ;
ферменттер (хемотрипсин, рибонуклеаза);
бронхолитиктер;
гормондар (4 - 6 апта);
бронхоскоп арқылы бронхты жуу және антибиотиктерді жіберу;
сан - куроттық ем;
тыныс алу гимнастикасы.

Профилактикасы:
қоршаған ортаны сауықтыру, еңбекті қорғау, технологияларды және кәсіптік санитарияны жетілдіру;
Коллектівтік және жеке бас гигиенасын сақтау;
Дене шынықтырумен және спортпен айналысу;
Зиянды әрекеттермен күресу;
Вирусты респираторлық инфекциялардың алдын алу және дер кезінде емдеу.
6 айдан 1 жылға дейін пульмонолог дәрігерінде Десепте болу қажет .

Ө к п е н і ң і р і ң д і а у р у л а р ы :

Өкпе іріңдігі (абсцессі)
Өкпе гангренасы (шірімесі)
Бронхоэктаз ауруы

Өкпе іріңдігі - өкпеде қуыс пайда болып, іріңге толуы; бір немесе бірнеше іріңдік түзіледі, бронхпен байланысты болады, іріңдік сау тіннен айқын шектеледі.
Іріңдік қоздырғыштары: алтын сары стафилококк, стрептококк А тобынан, клебсиелла, энтеробактериялар, протей.
Өкпе гангренасы - өкпе тіндері ыдырап, некроздалуы (өкпенің шіріп ыдырауы). Өкпенің гангренасында некроздалған тін сау тіннен шектелмейді.
Гангрена қоздырғыштары: анаэробты микробтар.

Этиологиясы: жедел пневмониялар, бронхтың ісікпен, жылауықпен (киста), бөтен денелермен (кілегей, ірің, құсық) бітелуі, тромбофлебиттер, сепсис.

Патогенезі: іріңдік тудыратын микробтар өкпе тініне әр түрлі жолмен енеді :
а) бронх арқылы - бронхогенді жол (пневмония, бронхоэктаз ауруы,
тамақ немесе бөгде денелермен аспирациясы);
б) қан арқылы енсе - гематогенді жол (тромбофлебит,
остеомиелит);
в) лимфа арқылы болса - лимфогенді жол.
Жіктемесі:
I. Этиологиясы бойынша:
1) аэробтық микрофлора;
2) анаэробтық микрофлора;
3) аралас микрофлора;
4) бактериялық емес (саңырауқұлақшалар, қарапайымдар, т.б.;
II. Патогенезі бойынша:
бронхогендік, соның ішінде аспирациялық, постпневмониялық, обструкциялық (ұйыған қанмен, тағаммен, іріңмен, т.б.;
гемотогендік;
жарақаттық;
басқа себептерден;
III. Клинико - морфологиялық ерекшеліктері бойынша:
өкпенің іріңді абсцесі;
өкпенің гангреналық абсцесі;
өкпе гангренасы;
IV. Орналасуы бойынша: орталық (түбір маңы)‚ шеткерілік;
V. Таралуы бойынша: бірлі-жарым, көптеген : бір жақты, екі жақты;
VI. Ауырлық дәрежесі бойынша: жеңіл, орташа, ауыр, аса ауыр;
VII. Даму түрі бойынша: жедел, жеделдеу (созылыңқы), созылмалы: өршу және ремиссия фазалары;
VIII. Асқынулары:
пиопневмоторакс ;
өкпеден қан кету ;
сепсис ;
бактеремиялық шок ;
екінші өкпенің зақымдануы .

Клиникасы 2 кезеңге бөлінеді:
іріңдік бронхқа ашылғанға дейінгі кезең (жарылмаған абсцесс);
іріңдік бронхқа ашылғаннан кейінгі кезең (жарылған абсцесс);

Бірінші кезең (10-12 күнге созылады) - науқас ауыр халде болады.
Шағымдар - t - 40°С (гектикалық қызба), қалтырау, ентікпе, малшып терлеу, әлсіздік, бас ауруы, тәбеттің төмендеуі болады. Тынысы 30-40 дейін жиіленеді. Пульс - 120'.
Пальпация: дауыс дірілі абсцесс аймағында күшейген.
Перкуссия: перкуссиялық дыбыс тұйық немесе тұйықталған.
Аускультация: зақымдалған бөлігінде қатқыл немесе әлсіз везикулалық тыныс; құрғақ және ылғалды сырылдар естіледі.
Rграфия - өкпеде дөңгелек қарайғандық болады.
Қанда - цитоз, ЭТЖ - 50 - 60 ммсағ.

Екінші кезең - науқас қайта-қайта қатты жөтеліп, өкпе абсцесінде ауызын тола, тәулігіне 1 л - ге дейін жасыл түсті іріңді сасық иісті қақырық тастайды, ал өкпе гангренасында - қақырық шоколад түстес, шірік иісті болады.
Өкпе абсцесінде қақырық тұнғанда 2 қабаттан тұрады: жоғарғы қабат- сары - жасыл түсті сұйықтық және төменгі қабат - жасыл түсті қою зат;
Өкпе гангренасында қақырық 3 қабаттан тұрады : жоғарғы қабат - көпіршікті, ортаңғы - қоныр түсті, төменгі - майда түйіршіктер.
Егер қуыс іріңнен толық тазарса, онда науқастың жағдайы жақсарады, дене қызуы мен интоксикация басылады, тәбеті жоғарылайды, қақырық мөлшері күн сайын азаяды.
Перкуссия: бұрынғы тұйық аймақта тимпанит пайда болады.
Аускультация: бронхтың немесе амфоралық тыныс, көптеген орташа және ірі көпіршікті сырылдар естіледі.
Рентгендік зерттеуде: өкпеде горизонтальді деңгейі сұйықтығы бар қуыс анықталады, ал гангренада - шеті анықсыз қара ошақ көрінеді.
Қанда - лейкоцитоз, лейкоцит формуласының солға ығысуы, ЭТЖ жоғарылауы, гипохромдық анемия байқалады.
Өкпе абсцесі және гангренасының асқынулары:
созылмалы абсцесс;
өкпеден қан кету;
плеврит;
пиопневмоторакс;
миға, бауырға, талаққа метастаздардың тарауы.

Емі: консервативтік және хирургиялық .
тағам жоғары каллориялы, витаминге, белокке бай болу керек;
дене қызуы түскенше төсек режимін сақтау керек;
қақырықтан антибиотиктерге сезімталдығын анықтағаннан кейін бұлшық етке, көктамырға және бронхоскоп арқылы максимальды дозада іріңдікке антибиотиктерді енгізу тиімді - ампициллин, амоксициллин, карбенициллин, цефазолин, цеф, клафоран, цефпирам, цефамандар, стрептомицин, канамицин, амикацин, офлоксацин, мегасеф, линкомицин, левомицин;
бронхолитиктер - эуфиллин;
қақырық түсіретін препараттар - бронхолитин,бромгексин, амброксол, ацетилцистеин, травясил, кофол, кызылмия, термопсис;
емдік бронхоскопия - мукосольвин, ацетилцистеин;
позициялық (постдуралды)дренаж - іріңнің ағып шығуына күніне 3-4 рет жасау керек (егер бронхоэктаз оң өкпеде болса, науқас басын төмен түсіріп, сол қырына жатса қақырық жақсы түседі, бронхоэктаздар сол өкпеде болса, онда науқас оң қырына жатады);
витаминдер (В,С тобы);
дезинтоксикациялық ем - тәулігіне 2-3 л сұйықтық ішкізеді (таңқурай қосқан шай, шырындар, түрлі сусындар), 5% глюкоза, инфузол, гемодез;
белокты препараттар (альбумин, казеин, гидролизин), плазманы құю;
иммуномодуляторлар - тималин, тактивин, метилурацил, левомизоль, нуклеат натрия, пентоксил, женьшень, элеутерококк, мумие;
ЕДШ мен тыныс жаттығулар, физиотерапия, кеуде массажы;
егер өкпеден қан кетсе - көк тамырға кальций хлорид ерітіндісі 10%-10 мл, аминокапрон қышқылы 5%-100 мл тамшылатып құю, викасол 1%-1 мл, дицинон 12,5%-2 мл бұлшық етке.
6 - 8 аптадан кейін консервативтік ем нәтижесіз болса және асқынулар қосылса - хирургиялық ем қолданылады (лобэктомия, пульмонэктомия).

Б р о н х о э к т а з ауруы - бронхтың патологиялық кеңеюі.

Этиологиясы:
Бронхоэктаз ауруы біріншілік (бронх қабырғасының әлсіздігінен іштен туа пайда болатын) және екіншілік (жүре пайда болған) болып бөлінеді.
Туа біткен бронхоэктаздар бронх талының кемшіліктерімен байланысты (туа біткен бронх қабырғаларының әлсіздігі, тегіс салалы бұлшық еттерінің, эластикалық және сіңір тіңдерінің жеткілікті емес дамуы, қорғаныш механизмдерінің төмен болуы).
Екіншілік бронхоэктаздардың даму себептері: созылмалы бронхит, созылмалы пневмония, өкпе туберкулезі, өкпе абсцесі, пневмосклероз, плеврит, зиянды кәсіптік ықпалдар (көмірсулар, силикаттар), бөгде денемен обтурациясы (аспирациялық пневмонияда).

Патогенезі:
бронхішілік қысым жөтелгенде жоғарылайды. Бронхтың эластикалық тіні тыртықтанады. Сосын бұлшық ет қабатының атрофиясы дамиды, бронх қабырғалары жұмсарып, созылып, өз тонусын жоғалтып, кеңейеді.

Жіктемесі:
I. Клиникалық дамуына байланысты аурудың түрлері:
1) жеңіл (бронхиттік);
2) орташа ауыр;
3) ауыр;
4) асқынған;
II. Бронхтардың кеңею түрлері:
1) цилиндірлік;
2) қапшық тәрізді;
3) ұршық тәрізді;
4) аралас;
III. Өршу фазалары: өршу кезеңі, ремиссия;
IV. Процестің таралуына байланысты түрлері: бір жақты немесе екі жақты (орналасу сегменттерін белгілеу қажет).
Клиникасы: Үш кезеңге бөлінеді.
I кезең - бұл кезең созылмалы бронхиттің жиі өршуінен болады.
Шағымдары: кілегейлі - іріңді қақырық тастап жөтеледі, әлсіздік, жылдың суық уақыттарында ауру өршиді.
II кезең - шағымдары: жөтел, таңертең ауызды толтыра іріңді сасық иісті қақырық тастайды, тәулігіне 500 мл, қақырық 3 қабаттан тұрады - ірің, сұйықтық, кілегей. Аурудың өршу кезінде қан кету, кеуденің ауырсынуы мен интоксикацияның белгілері болады - әлсіздік, бас ауыруы, тершеңдік, тәбеттің төмендеуі, дене қызуының көтерлуі және іріңді қақырықтың көбеюі.
III кезең - жүрек - өкпе әлсіздігі және интоксикация белгілері қосылады. Қақырық 1 л - ге дейін бөлінеді; аузынан жағымсыз иіс шығады, жүрегі айну, құсу, тәбеттің жоғалуы болады.

Қарағанда - жүре-бара науқастың терісі сұрланады, саусақтары дабыл таяқшалары, ал тырнақтары сағат әйнегі тәрізді болады. Науқас жүдейді. Өкпе эмфиземасы дамыса кеудесі бөшке тәрізді болады.
Перкуссияда - қорапша тәрізді дыбыс шығады.
Аускультацияда - тыныс әлсіз, қатқыл, құрғақ, орта және ірі көпіршікті ылғалды сырылдар естіледі.
Қанда - анемия, нейтрофилді цитоз байқалады, ЭТЖ .
Қақырык анализінде - лейкоцит, эритроциттер көбейеді және әр түрлі микрофлора табылады.
Rграфия - өкпе суреті ара ұясына ұқсас болады, қапшық тәрізді бронх, бронхтардың деформациясы, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.