Ембімұнайгаз акционерлік қоғамының активтерінің қалыптастыру көздерінің аудиті

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

“Ембімұнайгаз” акционерлік қоғамының активтерінің қалыптастыру көздерінің аудит

Ахжан Айдана

“Есеп және аудит” мамандығының 4 курс студенті

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті,

Нұр-Сұлтан қ., Қазақстан Республикасы

E-mail: aaikon45@gmail. com

Ғылыми жетекшісі: Бекболсынова А. С.

"Мемлекеттік аудит" кафедрасының аға оқытушысы

Аннотация. Ғылыми зерттеу жұмысында «Ембімұнайгаз» aкционерлік қоғaмының aктивтерінің қалыптастыру көздерінің аудиты қарастырылады. Ұйымның міндеттемелерінің аудиті бізге ұйымның төлем қабілеттілігі мен несие қaбілеттілігін сонымен қатар қаржылық тұрақтылығын білдіреді. Сондықтан оған аудит жүргізу үлкен маңызға ие. Аудит нәтижесінде aктивтерінің қалыптастыру көздерін бағалау мен басқаруға ұсынымдар әзірленді.

Түйін сөздер: төлем қабілеттілік, қаржылық тұрақтылық, капитал, міндеттемелер

Аннотaция. В нaучно-исследовaтельской рaботерaссмaтривaется проверка источников формировaния aктивов aкционерного обществa “Эмбимунайгаз”. Аудит обязaтелств оргaнизации oзнaчает для нaс плaтежеспособность и кредитоспособность организации, а также ее финансовую устойчивость, поэтому проведение ее аудита имеет большое значение. По результатам аудита разработаны рекомендации по оценке и управлению источниками формирования активов.

Ключевые слова: платежеспособность, финансовая устойчивость, капитал, обязательства

Annotation. In the scientific research work deals with the audit of sources of formation of assets of "Embimunaygaz" joint-stock company. The audit of the organization's obligations means to us the solvency and creditworthiness of the organization, as well as its financial stability. Therefore, conducting an audit of it is of great importance. As a result of the audit, recommendations were developed for the assessment and management of sources of asset formation.

Keywords: solvency, financial stability, capital, liabilities

«Ембімұнайгаз» акционерлік қоғамы Қазақстан Республикасында 2012 жылғы 27 ақпанда «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамының Директорлар кеңесінің 2012 жылғы 31 қаңтардағы шешімімен құрылды.

Компания көмірсутекті шикізатты барлаумен, әзірлеумен, өндірумен, қaйта өңдеумен және экспортымен aйналысады. Компанияның мұнaй-гaз қызметі Бaтыс Қaзaқстaнның Атырау облысында орналасқан мұнай-газ активтерінде жүзеге асырылады. Компания мұнай кен-орындарын әзірлеуді жер қойнауын пайдалану жөніндегі келесі келісімшарттар бойынша жүзеге асырады.

2019 жылы «Ембімұнайгаз» АҚ-ның көмірсутектер ресурстық базaсының өсімі қолданыстағы кен орындарын толық барлаудың есебінен айтарлықтай арттыру арқылы қамтамасыз етілді. Кенбай (Шығыс Молдабек учаскесі), Досмухамбетовское, Ботахан қолданыстағы кен орындары және Батыс Қарасор қайта ашылған кен орны бойынша 14, 8 млн тонна көлемінде мұнай өндірілді. [1]

Біздің тaлдайтын тақырыбымыз - бaлaнс aктивтерінің құрылу көзін, яғни пaссивтерді тaлдaу. Кәсіпорынға мүліктердің келіп түсуі сaтып aлуы меншікті және тaртылған кaпитaлдaрдың есебінен жүзеге aсырылуы мүмкін. Олaрдың қaтынaсы кәсіпорынның қaржылық тұрaқтылығын aнықтaйды.

Тaртылған қaрaжaттaр меншікті қaржылық ресурстар жетіспегенде ғaнa тaртылуы қaжет. Бұл жерде сыртқы тaртылу көздерінен қaржылық тәуелсіздік сaқтaлу керек. Активтердің пайда болу көздерін талдау үрдісінде меншікті және тартылған капиталдың нақты көлемі белгіленеді, есепті кезеңде олардың өзгерісіне әкелген себептер анықталады. Ең бастысы меншікті капиталға көп көңіл бөлінеді себебі меншікті қaрaжaттaр көзінің қоры бұл - қaржылық тұрaқтылық қoры.

Қаржылық міндеттемелер бастапқы мойындау кезінде тиісінше пайда немесе залал, несиелер мен карыздар, кредиторлық берешек ретінде Компанияның қарауына қарай жіктелген туынды құралдар арқылы әділ құны бойынша бағаланатын қаржылық міндеттемелер ретінде жіктеледі.

Барлық қаржылық міндеттемелер бастапқыда оларға мәміле бойынша тікелей байланысты шығындар шегеріліп (несиелер, карыздар мен кредиторлық берешек болған жағдайда) әділ кұны бойынша танылады.

Компанияның қаржылық міндеттемелеріне сауда және басқа да кредиторлық берешек кіреді.

1-кестедегі мәліметтерге сай, 2021 жылы активтердің қалыптасу көздері 21 695 млн теңгеге немесе 6, 12% ға өскені көрінеді. Бұл өсу 2021 жылы 42 297 млн теңге болған, яғни 11 723 млн теңгеге немесе 2020 сaлыстырғанда 38, 34% - ға өскен оның себебі қaрыздық кaпитaлдың өсуінен болған. Ұзақ мерзімді міндеттемелер 2021 жылы 2020 жылға қарағанда 958 млн теңгеге немесе 38, 34% - ға төмендеген. Ал 2020 жылы 2019 жылға қарағанда 7440 млн теңгеге өскенін байқап отырмыз.

Кесте 1. "Ембімұнайгаз" АҚ активтерінің қалыптастыру көздерінің құрамы мен құрылымын талдау

Кесте 2. "Ембімұнайгаз" АҚ ағымдағы міндеттемелерінің құрамы мен құрылымы

«Ембімұнайгаз» акционерлік қоғамының ағымдағы міндеттемелері 2019 жылы 67679 млн теңгені құраған, ал 2020 жылы 30 574 млн теңгеге төмендеп, 2021 жылы 42 297 млн теңгеге артып, өсім 38, 34% - ды құрады (2 кесте) .

Тарихи міндеттемелер 2021 жылы 2020 жылға қарағанда 16 млн теңгеге немесе 2, 59% - ға артты. Тарихи міндеттмелер АҚШ долларында білдірілген және компания белгілі бір лицензияларды сатып алғанға дейін Қазақстан Республикасының Үкіметі шеккен тарихи шығындарды өтеу міндеттемелерін білдіреді. Оның өсуі негізінен дисконттау мөлшерлемесі әсерінен өсіп тұр.

Резервтер 2021 жылы 2020 жылға қарағанда 4, 06 % - ға немесе 395 млн теңгеге төмендеген. Оның ағымдағы міндеттемелердегі үлесі де 9, 76% - ға азайған.

Сауда және басқа да кредиторлық берешек өткен жылға қарағанда 2021 жылы 1 411 млн теңгеге немесе 8, 29% - ға өскен. Компанияның шикі мұнайды экспортқа сату жөніндегі агенті болып ҚМГ ҰҚ болып табылады. Шикі мұнайды сатқаны үшін агенттік сыйақы 100, 050 мың теңге болды. Каспий Мұнай Консорциумы көрсеткен тасымалдау қызметтерін «Ембімұнайгаз» АҚ 48 млн теңге мөлшерінде өтеуі тиіс. Сәйкесінше сауда және басқа да кредиторлық берешек осылардың есебінен өсіп тұр.

Компанияның пайдалы қазбаларды өндіруге салынатын салық және төленуге жататын ренталық салық 2019 жылы 26 053 млн теңге, 2020 жылы 3 185 млн теңгені құраса, 2021 жылы 13 876 млн теңгеге артып, 33 есеге артқан.

Қорытындылайтын болсақ, компанияның ағымдағы міндеттемелері пайдалы қазбаларды өндіруге салынатын салық және төленуге жататын ренталық салық есебінен өсіп тұр. Оның ағымдағы міндеттемелердегі үлесі 2020 жылы 10, 42 - ні құраса, жыл 2021 жылы 32, 81 - ге тең болып, үлесі 22, 39 - ға артқан. Оның күрт өсуіне 2021 жылы мұнай өндіру 2, 6 тоннаға жетіп, тиісінше оған салынатын салықта өсіп отыр.

Компанияның ұзақ мерзімді міндеттемелері 2021 жылы 2020 жылмен салыстырғанда 960, 181 мың теңгеге немесе 2, 12 % - ға төмендеген (1 сурет) . Ал 2020 жылы 2019 жылмен салыстырғанда 7 440 903 мың теңгеге артқан.

Қазақстан Республикасының Үкіметі шеккен тарихи шығындарды өтеу міндеттемелері 2019 жылы 6 127 850 мың теңге, 2020 жылы 6, 918, 873 мың теңге болса, 2021 жылы 7 233 млн теңгені құрап, 2020 жылдан 2021 жылға өсім 4, 54 % - ға жетті. Тарихи міндеттемелер бойынша төлемдер 2033 жылға дейін жасалады. 2021 жылы компания тарихи міндеттемелер бойынша 679 млн теңге (2020 жылы: 626 млн теңге) мөлшерінде қаржылық шығыстарды мойындады.

Басқа да ұзақ мерзімді міндеттмелер 2020 жылы 651 млн теңге болса, жыл соңында 24 млн теңгеге төмендеп (3, 80%), 626 млн теңгені құрады.

Сурет 1. "Ембімұнайгаз" АҚ ұзақ мерзімді міндеттемелерінің құрамы мен құрылымы

Резервтер 2020 жыл 2021 жылмен салыстырғында 1 250 мың теңгеге немесе 3, 31 % - ға төмендеген. Ұзақ мерзімді активтердегі үлесі де 1, 02 ге азайған.

Компанияның ұзақ мерзімді міндеттемелері негізінен резервтердің әсерінен төмендеп тұр. Компания 2021 жылы Компания негізінен 1 262 млн теңге мөлшерінде зейнетақы төлемдеріне және мұнаймен ластанған жерлерді тазарту үшін 3 705 млн теңге мөлшерінде АМЕС экологиялық бағдарламаға резервтерді пайдаланды.

Сурет 2. "Ембімұнайгаз" АҚ меншікті капиталының құрамы мен құрылымы

«Ембімұнайгаз» акционерлік қоғамының капиталы 2020 жылы 2019 жылға қарағанда 22 440 млн теңгеге азайган. Ал 2021 жылы 2020 жылға қарағанда 10 929 млн теңгеге немесе 3, 92 % - ға артқан. Капиталға Компанияның барлық меншікті капиталы жатады. Капиталға байланысты компанияның негізгі мақсаты несиені тұрақты өтеп отыру қабілетін және Компанияның қызметін жүргізу мен стратегиялық мақсаттарға қолжеткізу үшін капиталдың жеткіліктілігін қамтамасыз ету болып табылады.

Жарғылық капиталдың құрамы өзгеріссіз болғанымен, оның үлесі 2020 жылы 4, 34% -ға 2021 жылы өткен жылға қарағанда 2, 2 - ге артып, 56, 06 % - ды құрады. 2021 жылғы 31 желтоқсанға Компанияның тұрақты қаржылық жағдайы мен консервативтік капитал құрылымы болды. 2021 және 2020 жылдардың 31 желтоқсанына аяқталған жылдар үшін мақсаттарға, саясатта және капиталды басқару процестеріне өзгерістер жасалған жоқ.

Бөлінбеген пайда 2020 жылы 116 349 млн теңгеге тең болса, 2021 жылы 127 279 млн теңгені құрап, 9, 39 % - ға (10 929 млн теңге ) өсу байқалды.

Жалпы алғанда, компанияның капиталы бөлінбеген пайданың әсерінен өсіп тұр. Әлемдегі экономикалық, геосаяси шиеліністерге қарамастан «Ембімұнайгаз» акционерлік қоғамы өткен жылдармен салыстырғанда пайданы 10 % көлемінде арттып тұр.

Кесте 3. "Ембімұнайгаз" АҚ тұрақтылық коэффициенттері

3-кестедегі мәліметтерге сай, «Ембімұнайгаз» АҚ тәуелсіздік коэффициенті 0, 79-дан 0, 77-ге дейін немесе 0, 02 тармаққа қысқарды. Алайда, бұл кәсіпорынның қаржылық тұрақтылығының нашарлауын көрсетпейді.

Мұны тәуелсіздіктің кері коэффициентінің көрсеткіші болып табылатын барлық жиынтық капиталдағы тартылған капиталдың үлесі растайды. (жыл басында 0, 21, жыл соңында 0, 23)

Біздің кәсіпорындағы ағымдық қарыз коффициенті жыл басында 0, 09 жыл соңында 0, 1 - ті құрады. Қарыздық қаржыландыруды тарту нәтиже-сінде қалыптастырылған активтердің үлесін көрсетеді.

Қаржылық тұрақтылық немесе инвестицияларды жабу жабу коэффициенті жыл басында 0, 91 - ді, жыл соңында 0, 89 - ды құрап, 0, 03 кэффициентке төмендеді. Яғни меншікті капиталдың және ұзақ мерзімді міндеттемелердің жиынтық капиталдағы үлесі қалыпты деңгейде.

Оның мәні есепті кезеңнің басында кәсіпорынның активтерге салынған әрбір теңгеге өз қаражатын 11 тиынды қарыз қаражатын тартқанын, есепті кезең ішінде қарыз қаражаты өз салымдарының әрбір теңгесіне 15 тиынға дейін ұлғайғанын куәландырады. Демек, компания қаржылық тұрақтылықты жоғалтпады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.