Сұйық дәрілік формалардың классификациясы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ.

I. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

II. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5

1. Сұйық дәрілік формалардың классификациясы ... ... ... ... ... ... ... ... 5

2. Сұйық дәрілік формаларды дайындаудың негізгі ережелері. Сұйық дәрілік форманың жалпы көлемін анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9

3. Дәріханада сұйық дәрілік формаларды дайындаудың технологиялық схемасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10

4. Дәрілік заттарды дайындаудың жалпы ережелері, еріту және араластыру реттілігі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10

5. Сұйық дәрілік формалардың артықшылығы мен кемшілігі ... ... ... 14

III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15

IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16

I. КІРІСПЕ.
Көптеген мамандар біздің планетамыздағы өмір бір сулы ерітіндіден пайда болды деп санайды. Су ерітінді ретінде адамдардың назарын бұрыннан аударған. Ежелден философтар, әсіресе Аристотель (384-322 жж.б.з.д), суды табиғаттың басты элементі деп санаған. Алхимиктер әрбір сұйықтыққа және ерітінділерге өте үлкен мән берген. Олар химиялық ауысымдар қатты қалыптағыға қарағанда ерітінділерде жеңіл өтетінің ерте түсінді. Ежелгі химиктер барлық сұйықтықты су деп атаған. Сынап қана бұған жатпады, ол әр түрлі температурада өзінің қалпын өзгерпеген және көптеген металлдарды, алтынды да, еріткен. Ерітінділердің ерекше маңызын түсінген алхимиктер бүкіл қатты денені ерітетін ерітінді іздеумен айналысқан. Осы ізденісте олар көптеген етінділер тапқан, оларды қазір біз органикалық деп атаймыз.
Дәрілік форма - ол көмекші және технологиялық операцияға сәйкес материалды форма. Биофармация дәрілік форманың ғылыми түсіндірмесін берген. Ол дәрі-дәрмектің дұрыс әсерін тигізетін және клиникаларға керекті дәрілік формалар. Қазіргі танда дәрілік заттардың рационалды тағайындауы оның ғылыми дәрілік формасына сәйкес болу керек.
Медициналық тәжірибеде сұйық дисперсиялық дәрілік формалар кеңінен қолданылады. Олар жеке дайындалған рецепттердің жалпы санының шамамен 60% құрайды (әсіресе медициналық мекемелердің дәріханаларында). Қазіргі уақытта сыртқы қолдануға арналған сұйық дәрілік заттарды өндіру үшін дәріханаларда берілетін рецепттер санының өсу тенденциясы байқалады.
Медициналық тәжірибеде сұйық дәрілік формалардың таралуы олардың мыналарға мүмкіндік беретіндігімен түсіндіріледі:
* дәрілік заттардың биожетімділігін, шығарылу жылдамдығын және сіңуін реттейді (жылдам шығу және сіңу инъекцияға арналған ерітінділермен, клизмалармен қамтамасыз етіледі; ұзақ әсер ету эмульсияларға, суспензияларға тән; мақсатты тасымалдауды, мысалы, қолдану арқылы қамтамасыз етуге болады. липосомалық немесе магнитті басқарылатын сұйықтықтар);
* кейбір заттардың фармакологиялық әсерін күшейту (қорғалған коллоидтардың ерітінділері, танин, сығындылар);
* ұнтақ түрінде көрінетін бірқатар заттардың (бромидтер, йодидтер, салицилаттар, хлоралгидраттар және т.б.) жоғары тітіркендіргіш әсерін төмендету;
* педиатрия мен гериатриялық тәжірибеде ерекше маңызды болып табылатын препараттың органолептикалық қасиеттерін (дәмі, түсі, иісі) жақсарту;
* Сонымен қатар, сұйық дәрілік формалар әртүрлі енгізу жолдарын қамтамасыз етуге қабілетті (ішке, сыртқа, инстилляция, инъекция, ионтофорез және т.б. түрінде); дозалау дәлдігі (әсіресе шынайы ерітінділерді қолданған жағдайда); қаптаманың кейбір түрлерінің (ампулалар, тамшыларға арналған флакондар және т.б.) тасымалдануы; қолданудың қарапайымдылығы.
Сұйық дәрілік формалар дәрілік заттардың жергілікті (жергілікті) әсерін қамтамасыз ете алады, мысалы, лосьондарды тағайындау кезінде, сондай-ақ организмге жалпы (резорбциялық немесе рефлекторлық) әсер ету, мысалы, инъекцияға арналған ерітінділер, тік ішекте қолдануға арналған ерітінділер. Олар бақыланатын шығарылымы бар бағытталған әрекет түрі болуы мүмкін (липосомалық, магниттік басқарылатын сұйықтықтар).
Дегенмен, дәріханада дайындалған сұйық дәрілік формалардың сақтау мерзімі қысқа (2 - 3 күн) екенін атап өткен жөн. Бұл тұрақтылықтың әртүрлі түрлерінің (микробқа қарсы, химиялық, физико-химиялық), әсіресе су ортасында мүмкін бұзылуына байланысты. Физика-химиялық (термодинамикалық) тұрақтылықтың жоғалуы коагуляция процестерімен (қорғалған коллоидтардың ерітінділері) жүреді; тұндыру (суспензия), коалесценция (эмульсия) және т.б. Сулы ортада ингредиенттердің өзара әрекеттесу процестері белсендірек (әсіресе термиялық зарарсыздандыру кезінде).
Фармацевтикалық өндірістің сұйық дәрілік формалары бөлінбеген дәрілік формалар болғандықтан, қабылдау кезінде препараттың дозасын бұзу, сондай-ақ шыны ыдыстардың тұтастығын бұзу үлкен қауіп болуы мүмкін.

II. Негізгі бөлім.
Сұйық дәрілік формалардың классификациясы.

Қолданылуы бойынша:
* ішкі қолдану үшін (қоспалар, олардағы сұйық орта тазартылған су - Agua purificata);
* сыртқы қолдануға арналған (лосьондар, шаю, тамшылар және т.б.; тазартылған судан басқа, басқа еріткіштер сұйық орта болуы мүмкін - этанол, глицерин, май және минералды майлар, диметилсульфоксид, органикалық кремний қосылыстары және т.б.).
Фармацевт технолог дәрілік форманы қолдану әдісіне байланысты белгілі бір кәсіби әрекеттер мен технологиялық операцияларды орындауы керек:
* пер os енгізілетін сұйық дәрілік формалардың энтеральды енгізілетін препараттарындағы дозаларды тексеру; тік ішекке енгізілетін клизмалар;
* көз тамшыларында, инъекцияға арналған ерітінділерде механикалық қоспалардың болмауын қатаң бақылау;
* тері мен шырышты қабаттардың зақымдалуымен енгізілген сұйық дәрілік формаларды зарарсыздандыру қажеттілігі; көз тамшылары; жаралар мен күйік беттеріне қолданылатын сұйықтықтар; Құрамында микроорганизмдер жоқ дене қуыстарына енгізілген сұйық дәрілік формалар: жатыр, қуық және т.б.
Құрамы бойынша:
* қарапайым немесе жай (бір компоненттен тұратын);
* күрделі (екі немесе одан да көп құрамдас бөліктерден тұратын);
Еріткіштің табиғаты бойынша: сулы және сусыз (спирт, май, глицерин және т.б.).

Сұйық дәрілік формалар былай бөлінеді:
1) Тысқы қолданыстағы дәрі-дәрмектер,
2) Ішкі қолданыстағы дәрі-дәрмектер,
3) Инъекциялық қолданыстағы дәрі-дәрмектер.

Ішкі қолданыстағы сұйық дәрілік формалар микстура (лат. mixturae -- араластыру) деп аталады. Мұнда дисперсиялық орта болып тек су ғана болып келеді.
Микстура үш ингредиенттен құралады. Қатқыл дисперсия тез отыратын және ішу алдында шайқалатын болады. Дәріханалық тәжірибеде оларды шайқалмалы микстура дейди mixturae agitandae (от лат. agito -- шайқау). Жұқа ерітінділерді тұнбалы микстура деп атайды -- mixturae turbidae (от лат. turbidus -- бұлдыр).
Микстуралар ас (15 мл), десерт (10 мл) және шай қасықпен (5 мл) мөлшерленеді.
Ішуге арналған ерітінділерді 5-15 мл немесе шамалы суда араластырып ішуге тамшылармен белгілейді.
Тысқы қолданыстағы сұйық дәрілік формаларды шаюға, тартуға, сылауға жазып береді. Олардың құрамында судан басқа этанол, глицерин, әртүрлы майлар және басқа да сұйықтықтар болуы мүмкін.
Еріткіштер деп әртүрлі заттарды ерітетін зат.
Еріткіштерге мынадай қасиеттері бар заттар жатады:
1) Белсенді ерігіштігі бар;
2) Еритін затқа агрессияшыл емес;
3) Улылығы және өртке қауіптілігі аз;
4) Қолайлы және арзан.
Әр зат бір затқа еріткіш болып келеді. Алайда, тәжірибе жүзінде реіткіштерге тек белгілі қасиеті бар заттарды жатқызады:
1) Сақтауға қолайлы болуы тиіс;
2) Жоғары еріткіш қасиеті болу керек;
3) Арзан және жалпы қолданысқа ыңғайлы болуы тиіс;
4) Иісі мен дәмі жағымсыз болмауы керек;
5) Өртке қауіпті және ұшпалу болмауы керек;
6) микрооганизмдердің даму ортасы болмауы керек.
Ерітінділер болады:
А) қанықпаған,
Ә) қаныққан
Б) пересыщенный.
Қанықпаған ерітіндіге еру шегі толмаған ерітінді атаймыз.
Қаныққан ерітінді ол көп заттан құралған ерітінді.
Пересыщенный ерітінді дегеніміз - мұнда еріген зат дұрыс ерігенге қарағада көп болатын ерітінді.
Дәріханаларда көбінесе қанықпаған ерітінділер дайындайды.
Қатты және сұйық дәрілік заттардан басқа газ тәрізді ерітінділерде қолданыста бар, мысалы, аммиак (10-25%), хлорлы сутегі (25%), формальдегил (36,5-37,5%) және т.б. Дәріханаларда мұндай ерітінділер сумен араласытырылады.
Бейорганикалық ерітінділерге: суды жатқызамыз, ол табиғатта ең кең тараған еріткіш, сұйық аммиак - метал ерітетін жақсы еріткіш. Органикалық еріткіштерді маңызы өте зор. Олар көмірсулар, спирттер, жай және күрделі эфирлер, кетондар. Табиғатына қарай еріткіштер сулы және сулы емес болып бөлінеді.
Вазелин майы, сұйық парафин (Oleum vaselini, Paraffinum liquidum)
Вазелин майы, сұйық парафин - түссіз, иіссіз, дәмсіз жабысқақ сұйықтық. Вазелин майы суда және спиртте ерімейді. Хлороформмен, майлы майлармен, касторовый майдан басқасымен жақсы араласады. Медициналық тәжірибеде вазелин майы іш жүргізетін дәрі ретінде және басқа тысқы қолданыстағы дәрілік формалар жасауда (тамшы, мазь) қолданылады. Вазелин майын шыны ыдыста, күн түспейтін жерде сақталады.
Глицерин (Glycerinum)
Медициналық тәжірибеде глицерин 12-16% су қоспасымен қолданылады. Ол түссіз, иіссіз, тәтті дәмі бар, жабысқақ сұйықтық. Глицеринді тығыз жабылатын ыдыста сақтайды.
Су ең арзан еріткіш.
Минералсызданған су (Aqua demineralisata)
Дәріханалық ыдыстарды және басқа да ыдыстарды жууға қолданылады. Кейде көзге тамызатын тамшылар жасауда қолданылады.
Инъекция суы (Aqua pro injectionibus)
Инъекциялық дәрілер жасауда қолданылады. Оны ерекше жағдайда сақтайды, микроағзалардан сақ жерде. Ол дәрі жасауға 24 сағат ішінде қолдану тиіс.
Дистилденген су (Aqua destillata)
Ол ішетін су. Ол дәрі жасауға жарамсыз болып саналады. Ол иіссіз дәмсіз болуы тиіс.
Метил спирті немесе ағаш. Иісі этил спиртіне ұқсас. Күшті у: 15-20 мл өлтіреді. Сумен арластырылады.
Изопропилоды спирт. Улы.
Ацетон. Сумен және органикалық ерітінділермен араластырылады.
Сірке қышқылы. Сумен, спиртпен, эфирмен араластырылады.
Бензиндер. Ең басты ерекшелігі - тез ұшпалы және тез жанғыш.
Хлороформ. Спиртпен, эфирмен, бензинмен араласады.
Дихлорэтан. Спирпен, эфирмен араласады. Буымен дем алса улы.
Биофармация дегеніміз дәрілік заттардың ағзаға тигізетін әсерін зерттейтін ғылым саласы.
Ол дәрілердің физикалық химиялық қасиеттірін зерртеп, адам немесе жануар ішке қабылдағаннан кейін қандай әсер беретінін анықайды.
Қазіргі кезде барлық зерттелетін дәрілік формалар биофармацевтикалық салада қаралады. Биофармацияның ең басты мақсаты - ол дәрілік заттардың ағзаға емдік қасиетін арттыру және жанама әсерін азайту болып табылады.
Көптеген еріткіштер физиологиялық белсенді және органикалық өртенгіш, атылғыш болып келеді.
Хош иісті көмірсілар, аминдер, кетондар концентрация кезінде байыпты улануға және неше түрлі тері ауруларын әкеліп соғады (дерматит, ісік). Сондықтан еріткіштермен жұмыс жасау барысында техникалық қауіпсіздіктерді қатаң ұстау керек.

1-кесте.Дисперсті жүйелердің түрлеріне байланысты сұйық дәрілік формалардың жіктелуі:
Вид дисперсной системы
Дисперсная фаза
Размер частиц Дисперсной
фазы
Примеры лекарствен- ных форм
Истинные растворы низкомолекулярных
соединений
Ионы, молеку- лы
1 нм
Растворы глюкозы, на- трия хлорида, магния
сульфата
Истинные растворы ВМС
Макромолеку-
лы, макроионы
1-100 нм
Растворы пепсина, же-
латина, крахмала, Na- КМЦ
Коллоидные рас-
творы
Мицеллы
1-100 нм
Растворы колларгола,
протаргола
Суспензии
Частицы твер-
дых веществ
0,5-50 мкм
Суспензии серы, маг-
ния оксида

Эмульсии
Частицы жид- кости, не сме- шивающейся с дисперсионной
средой
1-150 мкм
Эмульсии касторового, персикового и др. ма- сел

Комбинированные
Любые сочета- ния из приве-
денных выше
1нм-150мкм
Настои, отвары

Дисперсологиялық классификацияға сәйкес сұйық дәрілік формалар сұйық дисперсиялық ортада дәрілік заттар (дисперсті фаза) біркелкі таралатын еркін, жан-жақты дисперсті физика-химиялық жүйелер болып табылады. Дегенмен, еркіндік ұғымы салыстырмалы, өйткені бәрі дисперстік фаза бөлшектерінің және дисперстік ортаның молекулааралық және фазааралық әрекеттесу сипатына байланысты. Сұйықтықтың дәрілік формалары: бір фазалы (гомогенді), фазалық шекарасыз және екі фазалы (гетерогенді), фазалық шекарасы бар (1-кесте) болуы мүмкін.
Біртекті дисперсті жүйелерге төмен молекулалық және жоғары молекулалық заттардың шынайы ерітінділері жатады. Олардағы дәрілік заттар молекулаларға және (немесе) иондарға дейін ұсақталады, тіпті ультрамикроскопта да көрінбейді.
Коллоидты ерітінділер, суспензиялар және эмульсиялар гетерогенді дисперсті жүйелер болып табылады. Коллоидты ерітінділерде молекулалар мен иондар белгілі бір жолмен жай көзге көрінбейтін мицеллаға (ультра гетерогенді жүйелер) қосылып кетеді. Суспензияларда дәрілік заттар салыстырмалы түрде үлкен қатты бөлшектер (микрогетерогенді жүйелер) түрінде болады. Эмульсиялар - дисперсиялық ортамен араласпайтын сұйық дәрілік заттар ұсақ тамшыларға (микрогетерогенді жүйелер) ұсақталған сұйықтықтар. Эмульсиялар тұрақтандырғыш (эмульгатор) болғанда ғана тұрақты болады.
Дайындалатын сұйық дисперсті жүйенің сипатын анықтау мүмкіндігі фармацевтке оңтайлы өндіріс әдісін таңдауға, сүзу кезеңін жүргізуге, сапасын дұрыс бағалауға және препаратты шығаруға дайындауға мүмкіндік береді.
Біртекті жүйелер еріту арқылы алынады. Гетерогенді - дисперсиялық (алдын ала ұнтақтау) немесе конденсация арқылы (физикалық конденсация - еріткіштің өзгеруі; химиялық - химиялық әрекеттесу нәтижесінде үлкен бөлшектердің өлшемі бар жаңа өнімнің түзілуі).
Шынайы ерітінділер рұқсат етілген кез келген фильтрлеуші материал арқылы сүзіледі, коллоидты ерітінділер - қатаң анықталған фильтрлеуші материалды пайдалана отырып, мицеллалардың қасиеттері мен өлшемдерін ескере отырып, суспензиялар сүзілмейді.

Сұйық дәрілік формаларды дайындаудың негізгі ережелері.
Сұйық дәрілік форманың жалпы көлемін анықтау.

а) Компоненттердің жеке рецепті кезінде дәрілік форманың жалпы көлемі рецептте көрсетілген барлық сұйықтықтардың көлемін қосу арқылы анықталады:
Rp Solutionis Glucosi 10% - 200 ml Solutionis Citrali spirituosae 2 ml Natrii bromidi 2,0
Tincturae Valerianae 10 ml
Общи объем равен 212 мл (200+2+10=212)
б) Егер құрамға салмағы бойынша жазылған сұйықтық кірсе, оның ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.