Ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытындағы мемлекеттік саясат

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бағытындағы мемлекеттік саясат

1) Ақпараттық қауіпсіздіктің қандай негізгі ұғымдарын білесің?

2) Ақпараттық қауіпсіздікке қатысты ең басты қауіптерді ата.

3) Ақпаратты мемлекеттік қорғау жүйесінің негізгі міндеттерін ата.

4) Ақпаратты мемлекеттік қорғау үшін, қандай нормативті-құқықтық құжаттар қабылданған?

5) Қызмет көрсету салаларын цифрландыруға байланысты ақпараттық қауіпсіздік үшін негізгі тәуекелдерді ата.

Ақпараттық қауіпсіздік - мемлекеттік ақпараттық ресурстардың, сондай-ақ ақпарат саласында жеке адамның қүқықтары мен мүдделері қорғалуының жай-күйі .

Ақпаратты қорғау - ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған шаралар кешені. Тәжірибе жүзінде ақпаратты қорғау деп деректерді енгізу, сақтау, өңдеу және тасымалдау үшін қолданылатын ақпарат пен қорлардың тұтастығын, қол жеткізулік оңтайлығын және керек болса жасырындылығын қолдауды түсінеді. Сонымен, ақпаратты қорғау - ақпараттың сыртқа кетуінің, оны ұрлаудың, жоғалтудың, рұқсатсыз жоюдың, өзгертудің, маңызына тимей түрлендірудің, рұқсатсыз көшірмесін алудың, бұғаттаудың алдын алу үшін жүргізілетін шаралар кешені. Қауіпсіздікті қамтамасыз ету кезі қойылатын шектеулерді қанағаттандыруға бағытталған ұйымдастырушылық, бағдарламалық және техникалық әдістер мен құралдардан тұрады.

Ақпараттық қауіпсіздік режімін қалыптастыру кешендік мәселе болып табылады. Оны шешу үшін заңнамалық, ұйымдастырушылық, бағдарламалық, техникалық шаралар қажет.

Ақпараттық қауіпсіздіктің өте маңызды 3 жайын атап кетуге болады: қол жеткізерлік (оңтайлық), тұтастық және жасырындылық.

Қол жетерлік (оңтайлық) - саналы уақыт ішінде керекті ақпараттық қызмет алуға болатын мүмкіндік. Ақпараттың қол жеткізерлігі - ақпараттың, техникалық құралдардың және өңдеу технологияларының ақпаратқа кедергісіз қол жеткізуге тиісті өкілеттігі бар субъектілердің оған қол жеткізуін қамтамасыз ететін қабілетімен сипатталатын қасиеті.

Тұтастық - ақпарттың бұзудан және заңсыз өзгертуден қорғанылуы. Ақпарат тұтастығы деп ақпарат кездейсоқ немесе әдейі бұрмаланған кезде есептеу техника құралдарының немесе автоматтандырылған жүйелердің осы ақпараттың өзгермейтіндігін қамтамасыз ететін қабілетін айтады.

Жасырындылық - заңсыз қол жеткізуден немесе оқудан қорғау.

Қауіпсіз жүйе - белгілі бір тұлғалар немесе олардың атынан әрекет жасайтын үрдістер ғана ақпаратты оқу, жазу құрастыру және жою құқығына ие бола алатындай етіп ақпаратқа қол жеткізуді тиісті құралдар арқылы басқаратын жүйе.

Сенімді жүйе - әр түрлі құпиялық дәрежелі ақпаратты қатынас құру құқығын бұзбай пайдаланушылар тобының бір уақытта өңдеуін қамтамасыз ету үшін жеткілікті аппаратық және бағдарламалық құралдарды қолданатын жүйе.

Жүйенің сенімділігі (немесе сенім дәрежесі) екі негізгі өлшеме бойынша бағаланады: қауіпсіздік саясаты және кепілділік.

Қауіпсіздік саясаты - мекеменің ақпаратты қалайша өңдейтінін, қорғайтынын және тарататынын анықтайтын заңдар, ережелер және тәртіп нормаларының жиыны. Бұл ережелер пайдаланушының қайсы кезде белгілі бір деректер жинағымен істей алатынын көрсетеді. Қауіпсіздік саясатын құрамына мүмкін болатын қауіптерге талдау жасайтын және оларға қарсы әрекет шаралар кіретін қорғаныштың белсенді сыңары деп санауға болады.

Қауіпсіздік саясатының құрамына ең кемінде мына элементтер кіруі керек: қатынас құруды ерікті басқару, объектілерді қайтадан пайдаланудың қауіпсіздігі, қауіпсіздік тамғасы және қатынас құруды мәжбүрлі басқару.

Кепілділік - жүйенің сәулетіне және жүзеге асырылуына көрсетілетін сенім өлшемі. Ол қауіпсіздік саясатын іске асыруға жауапты тетіктердің дұрыстығын көрсетеді. Оны қорғаныштың, қорғаушылар жұмысын қадағалауға арналған, белсенсіз сыңары деп сипаттауға болады. Кепілділіктің екі түрі болады: операциялық және технологиялық. Біріншісі жүйенің сәулеті және жүзеге асырылу жағына, ал екіншісі - құрастыру және сүйемелдеу әдістеріне қатысты.

Есепберушілік (немесе хаттамалау тетігі) қауіпсіздік қамтамасыз етудің маңызы құралы болып табылады. Сенімді жүйе қауіпсіздікке байланысты барлық оқиғаларды тіркеп отыруы керек, ал хаттаманы жазу - жүргізу тексерумен (аудитпен - тіркелу ақпаратына талдау жасаумен) толықтырылады.

Сенімді есептеу базасы (СЕБ) - компьютерлік жүйенің қауіпсіздік саясатты жүзеге асыруға жауапты қоршаған тетіктерінің жиынтығы. Компьтерлік жүйенің сенімділігіне баға беру үшін тек оның есептеу базасын қарастырып шықса жеткілікті болады. СЕБ негізгі міндеті - қатынасым мониторының міндетін орындау, яғни, объектілерімен белгілі бір операциялар орындау болатындығын бақылау.

Қатынасым мониторы - пайдаланушынына бағдарламаларға немесе деректерге әрбір қатынасының мүмкін болатын іс-әрекеттер тізімімен келісімді екендігін тексеретін монитор. Қатынасым мониторынан үш қасиеттің орындалуы талап етіледі:

оңашаланғандық . Монитор өзінің жұмысы кезінде аңдудан қорғалуға тиісті; толықтық. Монитор әрбір қатынасу кезінде шақырылады. Бұл кезде оны орай өтуге мүмкіндік болмау керек; иландырылатындық. Мониторды талдау және тестілеуге мүмкін болу үшін ол жинақы болуы керек.

Қауіпсіздік өзегі - қатынасым мониторының жүзеге асырылуы. Қауіпсіздік өзегі барлық қорғаныш тетіктерінің құрылу негізі болып табылады. Қатынасым мониторының аталған қасиеттерінен басқа қауіпсіздік өзегі өзінің өзгерместігіне кепілдік беруі керек.

Қауіпсіздік периметрі - сенімді есептеу базасының шекарасы. Оның ішіндегі сенімді, ал сыртындағы сенімсіз деп саналады. Сыртқы және ішкі әлемдер арасындағы байланыс ретқақпа (gateway) арқылы жүзеге асырылады. Бұл ретқақпа сенімсіз немесе дұшпандық қоршауға қарсы тұра алуға қабілеті бар деп саналады.

Объектінің ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналған жұмыстар бірнеше кезеңге бөлінеді: даярлық кезеңі, ақпараттық қорларды түгендеу, қатерлі талдау, қорғаныш жоспарын құрастыру және қорғаныш жоспарын жүзеге асыру. Осы аталған кезеңдер аяқталған соң эксплуатациялау кезеңі басталады.

Даярлық кезеңі. Бұл кезең барлық келесі шаралардың ұйымдастырушылық негізін құру, түпқазық құжаттарды әзірлеу және бекіту, сондай-ақ, үрдіске қатысушылардың өзара қарым - қатанастарын анықтау үшін қажет. Даярлық кезеңде ақпарат қорғау жүйесінің атқаратын міндеттері анықталады.

Ақпараттық қорларды түгендеу. Бұл кезеңде, әдетте, объект, ақпараттық ағындар, автоматтандырылған жүйелердің құрылымы, серверлер, хабар тасушылары, деректер өңдеу және сақтау тәсілдері жайында мәлімет жиналады. Түгендеу аяқталған соң олардың осалдылығына талдау жасалынады.

Қатерлі талдау. Келесі шаралардың нәтижелігі ақпараттық қорлардың қорғанылу күй-жағдайының қаншалықты толық және дұрыс талдануына тәуелді болады. Қатерлі талдау мыналардан түрады: талданатын объектілерді және оларды қарастырудың нақтылану дәрежесін таңдау; қатерлі бағалау әдіснамасын таңдау; қауіптерді және олардың салдарын талдау; қатерлі бағалау; қорғаныш шараларын таңдау; таңдап алынған шараларды жүзеге асыру және тексеру; қалдық қатерді бағалау.

Қауіп бар жерде қатер пайда болады. Қауіптерді талдау кезеңі қатерді талдаудың орталық элементі болып табылады. Қауіптердің алдын алу үшін қорғаныш шаралары мен құралдары қажет. Қауіптерді талдау, біріншеден, мүмкін болатын қауіптерді анықтаудан (оларды идентификациялаудан) және екіншіден, келтірілетін болашақ зиянды болжау-бағалаудан тұрады.

Бұл кезеңнің орындалу нәтижесінде объектідегі қауіп-қатер тізбесі және олардың қауіптік дәрежесі бойынша жіктемесі құрастырылады. Бұлар бәрі ақпарат қорғау жүйесіне қойылатын талаптарды айқындауға, қорғаныштың ең әсерлі шаралары мен құралдарын таңдап алуға, сондай-ақ, оларды жүзеге асыруға қажетті шығындарды анықтауға мүмкіндік береді.

Қорғаныш жоспарын құрастыру. Бұл кезеңде осының алдында жүргізілген талдаудың нәтижесінде анықталған қатерлерді бейтараптау үшін қорғаныштың тиісті ұйымдастырушылық және техникалық шаралары таңдап алынады.

Қорғаныш жоспарын құру ақпарат қорғау жүйесінің функциональдық сұлбасын әзірлеуден басталады. Ол үшін қорғаныш жүйесінің атқаратын міндеттері анықталады және нақты объектінің ерекшіліктерін ескере отырып жүйеге қойылатын талаптар талқыланады. Жоспарға мынадай құжаттар қосылады: қауіпсіздік саясаты; ақпарат қорғау құралдарының объектіде орналасуы; қорғаныш жүйесін жұмысқа қосу үшін қажет шығындардың сметасы; ақпарат қорғаудың ұйымдастырушылық және техникалық шараларын жүзеге асырудың күнтізбелік жоспары.

2-Сұрақ. Ақпараттық қауіпсіздікке қатысты ең басты қауіптерді ата:

Ақпараттық қауіпсіздіктің негізгі қауіптері

Қазіргі заманғы ақпараттық жүйелердің күрделі екені белгілі. Олар әртүрлі сатылы бір-бірімен байланысты үлкен санды компоненттерінен жиналып, деректермен алмасады. Тәжірибе жүзінде әрбір компонент саптан шығуы немесе сыртқы әрекетке ұшырауы мүмкін. Автоматтандырылған ақпараттық жүйенің компоненттерін мына топтарға бөлуге болады:

1) аспаптық құрал - компьютер және оның құрылымы (процессор, монитор, терминал, шеткі (перифериалдық) құралдар - дисковод, принтер, контроллер, кабель, байланыс сызықтары және т. б. ) ;

2) бағдарламалық қамтамасыз ету - операциялық жүйелер және жүйелік бағдарламалар (компиляторлар, құрастырушылар және т. б. ), утилиттер, диагностикалық бағдарламалар және т. б. ;

3) деректер - магнитті таратушыда терілген, архивтегі жүйелі журналдарда тұрақты және уақытша сақталады;

4) персонал - қолданушы және қызмет ету персоналы

Компьютерлік ақпараттық жүйелерге қауіпті әрекеттерді кездейсоқ және әдейілеп жасалынған деп бөлуге болады. Жұмыс кезінде кездейсоқ әрекеттердің себебі мыналар болып табылады:

- электр көздерін сөндіру және апаттылық кезіндегі ахуал;

- аспаптардың жұмыс істеуден шығуы;

- бағдарламалық қамтамасыз етудегі қателіктер;

- персонал жұмысындағы қателіктер.

Сыртқы ортаның әрекетінен желі байланыстарындағы бөгеуіл деп отырғанымыз - әдейілеп жасалынған әрекеттер - бұл бұзушының мақсат қойған әрекеті. Бұзушы ретінде: жұмысшы, келуші, бәсекелесуші және тағы басқалар болуы мүмкін. Сондықтан қауіптердің келесі түрлерін қарастыруға болады:

- Өздік қауіптер (стихиялық апаттар, от, заттың уақыт өте бұзылуы және т. б. ) .

- Ұрлап алу.

- Рұқсатсыз оқу/жазу.

- Ақпараттың жойылуы.

- Электр қорек көзінің тұрақсыздығы.

Қауіптердің пайда болу жолдары келесі:

- Өздігінен болатын қауіптер (техниканың өзіне байланысты) .

- Қызметкерлердің абайсыздығынан (құлату, сындыру, т. с. с. ) .

- Заңсыз бұзу арқылы.

- Табиғи апаттар.

- Заңсыз ақпарат алу арналарының топтары.

- Байланыс сымдарына қосылу.

- Жүйеге зақым келтіріп, ақпарат алуға мүмкіндік беретін бағдарламаларды енгізу.

- Ақпарат сақтағыштарды ұрлау.

- Ақпарат сақтағыштардағы ақпаратты көшіру.

Ақпараттың бұзылу себептеріне тоқтасақ, олар:

- құралдардың ескіруі (дискінің фрагментациясы) ;

- физикалық көрсеткіштердің белгілі бір шамадан ауытқуы (кернеу, ылғалдылық т. б. ) ;

- зиянды бағдарламалардың салдары.

Сонымен біздің қарастырған ақпараттық қауіпсіздіктің негізгі қауіптері:

- Ақпараттың бүтіндігінің бұзылуы.

- Қызметкерлердің абайсыздығынан (құлату, сындыру т. с. с. ) .

- Заңсыз бұзу арқылы.

- Жүйеге зақым келтіріп, ақпарат алуға мүмкіндік беретін бағдарламалық енгізу.

- Ақпарат сақтағыштардағы ақпаратты көшіру.

Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету

Жоғарыда қарастырылған қауіптерге төтеп беруді және шабуылдармен күресу жолдарын қарастырайық:

- Сервердегі ақпараттың көшірмесін жасаймыз.

- UPS орнатамыз.

- Вирустарға төтеп беретін бағдарламаларды орнатамыз.

- Ақпаратты көшіруге тыйым салынады (яғни салмақты ақпаратты көшіру мүмкіндіктері тек қана әкімші арқылы іске асырылады) .

Серверде белгілі құқықтары бар пайдаланушыларды, топтарды құрамыз (әр пайдаланушыға өз аты, кілті беріледі және жасайтын жұмысына тән белгілі бір құқықтары беріледі) .

Ақпаратты қорғаудың төменде көрсетілген бірнеше түрлері бар: физикалық (механикалық, электро- және электронды-механикалық потенциалды енушілердің жолындағы қарама-қайшылық) ; заң шығару, демек заңды түрде (заңдар, нормативті актілер, үлгілер және т. б. ) ; әкімшілік (жалпы мінез-құлықтағы әрекеттер, кәсіпкер басшысымен ұйымдастыру) ; аспапты-бағдарламалы (электронды құрылыс және арнайы ақпаратты қорғау бағдарламалары) ; адамгершілік-этикалық; құраулық-бағдарламалық (электронды құрылғылар және ақпаратты қорғаудың арнайы бағдарламалары) .

3-Сұрақ. Ақпаратты мемлекеттік қорғау жүйесінің негізгі міндеттерін ата:

Ақпаратты қорғау амалдарының мақсаты - бұл ақпараттық жүйе администраторын (АИС) тексеру ықтималдылығын ойластыру, залалданған жүйенің фактілерін анықтау; ақпараттық инфекцияның нәтижесінің әсерін азайту, вирустардың жайылып кетпеуін қадағалау немесе жою; ақпараттық жүйенің ақпараттарын қалпына келтіру.

3) Қазақстан Республикасының ақпараттық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi негiзгi мiндеттер:

ақпараттық қауiпсiздiк саласында ұлттық заңнаманы жетiлдiру;

ақпараттық қауiпсiздiк қатерлерiнiң көздерiн анықтау, бағалау, болжау, қорғалатын объектiлердiң барлауға қолжетiмдiлiк өлшемдерiн айқындау;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.