ҚР қызыл кітабы, оның мақсат міндеттері және тірі организмдердің биологиялық алуантүрлілігін сақтаудағы маңызы

Жоспар:

I. Кіріспе 1. ҚР қызыл кітабының мақсат, міндеттері

II. Негізгі бөлім 1. Тірі организмдердің биологиялық алуантүрлілігін сақтаудағы маңызы. 2. ҚР Қызыл кітабының маңызы 3. ҚР Қызыл кітабындағы өсімдіктер мен жануарлардың (аты, қоректенуі, таралған аймағы, түрі, тобы, т. б) кестеге түсіру.

III. Қорытынды

V. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Қызыл кітап -халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабы” - халықаралық дәрежедегі құжат. «Қызыл кітап» деген сөз тіркесі ғылымға 1966 жылдан бастап енді. Осындағы «қызыл» деген сөз «қауіп төніп тұр» деген адамзат баласына ескерту ұғымын білдіреді. Қызыл кітапқа сирек кездесетін, жылдан жылға азайып не жойылып бара жатқан, сондықтан да айрықша қорғауды қажет ететін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері тіркеледі. Жануарларды халықаралық дәрежеде қорғау мәселесі 20 ғасырдың бас кезінде қолға алынды. Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітапбы 1966 ж. тұңғыш рет 2 том болып шықты. Бұл кітап күнтізбе парақтары тәрізді арнайы жасалды, түрлер 4 категорияға топтастырылды. 1966 - 71 ж. Қызыл кітапқа тіркелетін түрлер туралы мәліметтер қайта толықтырылып, 2-басылымы, 1972 ж. 3-басылымы жарияланды. 1978 - 80 ж. 4-басылымы 5 том болып жарық көрді. 1980 жылдары бұрынғы томдар негізінде “Қызыл кітап” қайта шыға бастады. Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітабын шығаруға Құстарды қорғау жөніндегі халықаралық кеңес, Су құстарын зерттейтін халықаралық бюро, Жануарларды қорғау жөніндегі бүкіләлемдік федерация, т. б. ұйымдар қатысады. Әрбір «Қызыл кітап» шығарылу дәрежесіне сәйкес ең қажетті мемлекеттік құжат болып саналады.

Бірінші басылым. “Қазақстанның Қызыл кітабының” 1991 жылы шыққан бірінші басылымына тіркелген өсімдіктер мен жануарлар түрлері екі категория бойынша: А категориясы - жойылып кету қаупі төнген түрлер; Б категориясы - сирек кездесетін түрлер деп берілді. “Қазақстанның Қызыл кітабының” жануарларға арналған бірінші басылымында омыртқалы жануарлардың 87 түрі: -балықтың 4, -қосмекенділердің 1, -бауырымен жорғалаушылардың 8, -құстардың 43, -сүтқоректілердің 31 түрі тіркелді 1991 жылы тіркелді.

Екінші басылым. “Қазақстанның Қызыл кітабының” толықтырылған екінші басылымы 1996 жылы басылып шықты. Кітаптың екінші басылымына омыртқалы жануарлардың 129 түрі мен түр тармақтары тіркелді. Онда -балықтардың 16, -қосмекенділердің 3, -бауырымен жорғалаушылардың 10, -құстардың 58, -сүтқоректілердің 42 түрі мен түр тармақтары туралы мәліметтер берілген. “Қазақстанның Қызыл кітабының” екінші басылымында алғаш рет омыртқасыз жануарлардың 105 түрі берілді, онда -жәндіктердің 96, -шаянтәрізділердің 1, -ұлулардың 6, -құрттардың 2 түрі туралы деректер 1996 жылы тіркелген.

Үшінші басылым. “Қазақстанның Қызыл кітабының” үшінші басылымы қайта өңделіп, әрі толықтырылып, қазақ тілінде 2006 жылы шықты. Бұл үшінші басылымның бірінші томы “Жануарлар”, оның бірінші бөлімі “Омыртқалылар” деп аталды. Онда омыртқалы жануарлардың 125 түрі мен түр тармағы туралы деректер берілген. “Қазақстанның Қызыл кітабының” үшінші басылымында тіркелген жануарлар түрлері 5 категория бойынша: 1-категория - жойылып бара жатқан; 2-категория - саны жылдан-жылға күрт азайып бара жатқан; 3-категория - сирек кездесетін; 4- категория - ғылыми тұрғыдан толық зерттелмеген; 5-категория - қалпына келтірілген түрлер деп берілген. “Қазақстанның Қызыл кітабының” үшінші басылымында тіркелген омыртқалы жануарлар түрінің қандай отрядқа, қандайтұқымдасқа жататыны және әрбір жеке түрге қысқаша қазақша, ағылшынша деректер берілген. Сонымен бірге әрбір тіркелген түрдің суреті, Қазақстан аумағында таралуын көрсететін карта және сол жануардың түріне қатысты ақпарат көздері (кітаптар, мақалалар) көрсетілген. “Қазақстанның Қызыл кітабының” өсімдіктерге арналған бірінші басылымында өсімдіктердің 307 түрі тіркелген. Онда -жабықтұқымдылардың 288, -ашықтұқымдылардың 2, -қырыққұлақ тәрізділердің 3, -мүктердің 3, -саңырауқұлақтардың 10, -қыналардың - 1 түрі берілген.

Негізгі бөлім

Биоәртүрлілік (жерді мекендейтін организмдердің және олардың табиғи үйлесімдерінің әртүрлілігі) өсімдіктердің, жануарлардың, саңырауқұлақтардың, микроорганизмдердің түрлерін, сондай-ақ олардың бір бөлігі болып табылатын экожүйелер мен экологиялық процестерді қамтиды. Ол сондай-ақ генетикалық әртүрлілікті қамтиды.

Биоалуантүрлілікті сақтау және тұрақты пайдалану адамдардың ауыл шаруашылығы өнімдеріне, медициналық препараттарға, эстетикалық қызметтерге және т. б. қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін маңызды. Әлемде жабайы Өсімдіктерден және табиғи өнімдерден өндірілетін дәрілердің құны жоғары. Қазір де болашақта бір түрдің де жоғалуы қандай экологиялық-экономикалық шығын болуы мүмкін деп болжау қиын.

Шаруашылық қызметтің әртүрлі нысандарының нәтижесінде табиғи кешендердің қуатты трансформациясы, адамның айтарлықтай баспасөзі биотаның елеулі теріс өзгерістеріне алып келеді, адамдар үшін құндылығы немесе әлеуетті құндылығы бар, сондай-ақ экожүйелердің теңгерімін сақтау үшін маңызды болып табылатын түрлерін қоса алғанда, биологиялық түрлердің жоғалуы салдарынан тірі табиғаттың әртүрлілігін жоғалту артады. Беларусьте, оның ішінде Гомельщинде де түрлердің қайтымсыз жоғалу үрдісі, аңшылық-кәсіпшілік жануарлар санының төмендеуі, жер үсті және су кешендерінің флористикалық және фаунистік құрылымының өзгеруі, сирек кездесетін және жойылып кету қаупі бар түрлердің едәуір санының пайда болуы байқалады. Бірақ белгілі (Л. М. Суденя, М. М. Пикулик, 1990), мысалы, жануарлар түрлерінің бесінші бөлігінің де жоғалуы экожүйелердің азып-тозуына әкеп соқтыратын экологиялық тепе-теңдіктің жоғалуын білдіреді. Биологиялық әртүрлілік, тірі организмдердің гендік қорын сақтау биотикалық айналуды, экожүйелердің тұрақты жұмыс істеуін қолдауды қамтамасыз етеді. Табиғатты дұрыс пайдалану кезінде өсімдіктер мен жануарлардың түрлік әртүрлілігін сақтау ғана емес, сондай-ақ мекендейтін ортаны, жануарлардың көбею жағдайлары мен қоныс аудару жолдарын қорғау, табиғи қоғамдастықтардың тұтастығын сақтау, биотты негізді ұтымды пайдалану мен молықтыру, халықтың денсаулығын қорғау және шаруашылық залалдың алдын алу мақсатында оның санын реттеу маңызды экологиялық принцип болып табылады.

Биологиялық әртүрлілікті (биоалуантүрлілікті) сақтау және табиғи биологиялық ресурстарды тұрақты (жүйесіз) пайдалану проблемасы барлық елдердің адамдарын біз де бір бөлігі болып табылатын табиғи экожүйелердің тамақтануын болдырмау жолдарын бірлесіп іздеуге мәжбүрлейді. БҰҰ-ның Рио-де-Жанейродағы конференциясында (1992) 179 мемлекеттің өкілдері биоәртүрлілік жөніндегі Конвенцияны қабылдады. Биоалуантүрлілік жөніндегі Конвенцияда маңызды ретінде мынадай міндеттер қойылды: - биоалуантүрлілікті сақтау; - оның компоненттерін тұрақты пайдалану; - генетикалық ресурстарды пайдалану нәтижесінде пайда болатын пайданы әділ және тең құқықты алу.

Экологиялық мәселелерді және биологиялық алуантүрлілікті сақтаудың бір жолы - Қызыл кітап. Табиғат ресурстары мен табиғаттағы қорғаудың Халықаралық одағы (МСОП) бүкіл планетаның Қызыл кітабын құрастырған.

Халықаралық бірлестік адамзаттың түрақты дамуын қамтамасыз ету үшін биосфераның биологиялық алуантүрлілігін сақтауға бағытталған іс-әрекетін бір арнаға бағытауы керек.

Қазақстан Республикасының негізгі міндеттемелері

• Сирек және жоғалып жатқан түрлерді қорғауды, заңды түрде бекіту;
• Жоғалып жатқан түрлерді қайта көбейту бойынша шараларды жүзеге асыру;
• Тұрақты қолдану бойынша шаралар қабылдау;
• Биологиялық сан алуандық қоспалары;
• Экологиялық білімді дамыту;
• Ағарту және тәрбие;
• Биосаналуандығы мүдделерін есептеу бойынша мәліметтерді жинау;
• Шаруашылық жобаларды жоспарлау және жүзеге асыру бойынша жұмыстар жүргізу
• Биосаналуандықты сақтау бойынша жүзеге асыру жоспарын және ұлттық стратегиясын құру;
• Жоспар шараларын қаржымен қамтамасыздандыру;
• Қорғау үшін обьектілерді анықтау;
• Шаруашылықтың әсерінен биосаналуандыққа қауіпті бағалау;
• Биосаналуандығының ахуалына мониторинг өткізу, проблема бойынша мәліметтер банкін құру;
• Генетикалық модифицирленген ағзаларды бақылау

29 желтоқсан - Халықаралық биологиялық алуан түрлілік күні.

Біз биоалуантүрлілік жайында сөз өткенде, ең біріншіден көптеген жануарлар және құстар түрлерін жатқызамыз, кез келген түр дараларды құрады. Генетикалық жағынан бір-біріне өте жақын келеді. Олар еркін шағыласады және өсімтал ұрпақ береді. Сол уақытта кейбір даралар түрлері басқа даралар түрлерімен еркін шағылыса алмайды. Ғалымдар әрдайым жаңа жанурлар түрлерін сипаттап, жаңа түрлерін атауда. Біздің планетамыздағы түрлердің нақты санын ешкім келтіріп бере алмайды. Алайда жануарлардың түрлері өсімдіктер мен саңырауқұлақтардың санынан әлдеқайда басым түседі.

Түрлердің санының күрт төмендеуі мен түрлердің жойылуы себептері алуан түрлі. Көбінесе олар мекен ету ортасының өзгеруі немесе бұзылуымен байланысты. Омыртқалы жануарға қатысты алсақ бұл факторға түрлердің жойылуының 60% жағдайлары сәйкес келеді. Екінші орында шектен тыс пайдалану, содан кейінгі орында азық қорының кемуі зиянкестерді жою және кездейсоқ жемтік түр.

Егер Қазақстан Республикасында жануарлардың немесе құстардың қандай да бір түрі жоғалып кетсе, онда олар міндетті түрде "Қазақстанның Қызыл кітабы"деп аталатын анықтамалыққа енгізіледі. Жақын арада жойылып кету қаупі бар өсімдіктер де осы басылымға енгізіледі. Бұл жойылып бара жатқан түрді қалпына келтіруге көмектесу үшін жасалады. Ірі жануарлар үшін арнайы жабық қорықтар құрылады, онда жойылып кету қаупі бар жануарлар түрлері әкелінеді. Әдетте бұл әйелдер мен еркектер, олар өздері үшін таныс тіршілік ету ортасын жасайды, онда олар көбейе бастайды және осылайша өз түрлерін толықтырады.

Қандай да бір қауіп төніп тұрған Қазақстанның Қызыл кітабының барлық жануарлары мемлекеттің қорғауында. Бұл кітапқа енгізілген түрлердің бірі өмір сүретін ел де оны қорғауға міндетті және табиғаттың қазынасы болып табылатын осы жануардың қауіпсіздігі үшін барлық адамдар алдында үлкен жауапкершілікке ие

ҚР Қызыл кітабына енген өсімдіктер

ҚР Қызыл кітабына енген өсімдіктер

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс