Информатикадан негізгі мәліметтер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 114 бет
Таңдаулыға:

ИНФОРМАТИКА

Зертханалық жұмыстарға арналған әдістемелік құрал

№1 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Негізгі түсініктер: деректер және ақпарат.
Ақпаратты өңдеу әдістері мен түрлері.

Жұмыстың мақсаты:
1. Ақпарат ұғымының жан-жақтылығын талдау;
2. Ақпараттың қасиеттерін зерттеу;
3. Ақпаратты өлшеу әдістерімен танысу.

Жұмыстың мазмұны:
ЭЕМ-де ақпараттың негізгі түрлері: символдық текстік және графиктік
ақпараттар.
Символдық ақпарат символдардың, белгілердің көмегімен беріледі. Мысалы:
сандық, әріптік немесе жай таңбалар, түстер. Мұндай өрнектеу ақпарат туралы
толық мәлімет бермейді, олар тек қарапайым сигналдар арқылы басқарылады.
Мысалы, оған бағдаршам түстері арқылы жол ережесін реттеуді, тек бір ғана
таңбаның, не әріптің көмегімен “рұқсат етілген” немесе “рұқсат етілмеген”
деген түсінік беретін әртүрлі шартты белгілерді жатқызуға болады.
Текстік ақпарат деп ақпаратты әріптер, сандар, математикалық таңдалар
тізбегі арқылы бейнелеуді айтады. Олар тізбек түрлеріне қарай әртүрлі
мәліметтер береді. Бұған кітаптар, оқулықтар, формулалар мысал бола алады.
Графиктік ақпарат - мәліметтерді көлемді де, күрделі өрнектеудің түрі.
Оған мысал ретінде сурет, сызба графиктік, диаграмма тәрізді бейнелеу
жолдары арқылы берілетін мәліметтерді жатқызуға болады.
Ақпараттың массасы, геометриялық өлшемі болмайды. Дегенмен ақпаратты
беретін, қабылдайтын, сақтайтын объектілер болады. Жалпы жинауға,
сақтауға, тасымалдауға болатын мәліметтер тобы ақпарат болып табылады.
Ақпараттың санын, сапасын өлшеуге болады. Бұл алынған мәліметтерді
салыстыру және бағалау үшін өте қажет.
Ақпаратты өңдеу үшін оны салыстыруға болатындай етіп, белгілі бір
жүйеге айналдыра білу керек. Символдық, текстік, графиктік жолмен
өрнектелген ақпаратты бір-ақ өлшеммен салыстыруға болады. Бұл - ақпаратты
өрнектеудің екілік санау жүйесі. Ол үшін екілік санау жүйесіндегі сандар,
яғни екілік сандар түсінігін білуіміз қажет. Кез-келегн санды шектелген
таңбалар санымен өрнектеуге болады.
Ақпарат көздері 2-ге бөлінеді: үздіксіз және дискретті (үзілісті).
Үздікті ақпарат көзі ақырлы уақыт аралығында ақырлы мөлшерлі ақпартты
қамтитын ақырлы мөлшерлі дискретті хабарлар жасайды.
Дискретті хабарлар жекелеген элементтердің (белгілердің) жинақты
жинағынан тұрады. Элементтер жинағы ақпарат көзінің алфавиті деп аталады.
Бұған алфавит көмегімен немесе сандар тізбектерімен жазылған мәтіндер мысал
бола алады.
Үздіксіз хабар үздіксіз ақпарат көзінен тұрады және физикалық
шамалармен (кернеу, тоқ т.с.с) көрсетіледі.
Дискретті хабар ақпараттың ақырғы санын қамтитындықтан оны өлшеуге
болады.
Ақпарат шамасының 3 түрі бар:
- құрылымдық өлшем;
- статистикалық өлшем;
- семантикалық өлшем.
Ақпарат теориясында бит – екі әртүрлі мағынадағы деректерді айыру үшін
ақпарат саны. Ал есептеу техникасында бит деп машина ішінде берілетін
деректер мен командаларда қолданылатын “0” немесе “1” белгілерін сақтау
үшін керек , жадының ең кіші бөлігін айтамыз.
Бит – өлшеудің ең кіші бірлігі. Практика жүзінде одан үлкен бірліктер
қолданылады ол - байт. Бір байтта 8 бит бар. Кеңінен қолданылатын байттан
де үлкен ақпарат бірлігінің түрлері:
- 1 Килобайт (Кбайт) = 1024 байт.
- 1 Мегабайт (Мбайт) = 1024 Кбайт.
- 1 Гигабайт (Гбайт) = 1024 Мбайт.
- 1 Терабайт (Тбайт) = 1024 Гбайт.
- 1 Петабайт (Пбайт) = 1024 Тбайт.

1-тапсырма. Ақпарат түрлеріне мысал келтіріңіздер.
Ақпарат түрі Мысалдар
1 Генетикалық ақпарат
2 Синоптикалық ақпарат
3 Экономикалық ақпарат
4 Техникалық ақпарат
5 Ғылыми ақпарат
6 Тарихи ақпарат
7 Жалған ақпарат
8 Толық ақпарат
9 Графикалық ақпарат
10 Музыкалық ақпарат
11 Видео ақпарат
12 Саяси ақпарат
13 Әлеуметтік ақпарат
14 Сандық ақпарат
15 Құпия ақпарат
16 Тактильді ақпарат

2-тапсырма. Мына схеманы толықтырыңыздар.

3-тапсырма. Мына сұрақтарға жауап беріңіздер:
1. Адам қандай сезім мүшелерімен ақпарат алады?
2. Адам көру мүшесі арқылы зат туралы қандай ақпарат алады?
3. Тактильді ақпарат деген не?
4. Ақпарат қандай түрде беріледі?

4-тапсырма. Мына сөз жұмбақты шешіңіз.

Сұрақтары (жоғарыдан төмен қарай):
1. Белгілі бір тілдің кез келген сөздерін құрай алатын символдарының
жиыны.
2. Ақпартты есту мүшесі?
3. Бұл әмбебаб автоматтандырылған электронды құрылғы (көпфункционалы),
ақпаратты беру мен өңдеу және жинақтау үшін керек.
4. I = log2N бұл ақпаратты өлшеу формуласын кім ұсынған?
5. Ақпарат көздері 2-ге бөлінеді: 1. Үздіксіз, екіншісін атаңыз?
6. 1024 Гбайт = 240 байт бұл?
7. ЭЕМ арқылы информацияны жинау, сақтау, түрлендіру, жеткізу және оны
пайдалану заңдылықтары мен тәсілдерін зерттейтін жаңа ғылыми пән?

Өзіндік жұмыстар:
1. Ақпараттық технология тақырыбына баяндама жазыңыз
2. Ақпарат ұғымына байланысты сөз жұмбақ құрыңыз.
3. Ақпараттық жүйе тақырыбына баяндама жазыңыз.
4. Компьютер - ақпаратты өңдеу құралы тақырыбына баяндама жазыңыз.
5. Ақпараттың құрылымдық өлшемі тақырыбына баяндама жазыңыз.
6. Ақпараттың статистикалық өлшемі тақырыбына баяндама жазыңыз.
7. Ақпараттың семантикалық өлшемі тақырыбына баяндама жазыңыз.
8. Ақпарат тақырыбына 25 сұрақтан тұратын тест тапсырмасын құрыңыз.
9. Ақпарат көзі тақырыбына баяндама жазыңыз.
10. Ақпараттың берілу тәсілдері тақырыбына баяндама жазыңыз.
11. Ақпарат қауіпсіздігі тақырыбына баяндама жазыңыз.
12. Құқықтану саласында ақпаратты өңдеу тақырыбына баяндама жазыңыз.
13. Экономика саласында ақпаратты өңдеу тақырыбына баяндама жазыңыз.
14. Электрондық ақпарат тақырыбына баяндама жазыңыз.
15. Денсаулық саласында ақпаратты өңдеу тақырыбына баяндама жазыңыз.
16. Білімді ақпараттандыру тақырыбына баяндама жазыңыз.
17. Ақапаратты қорғау тақырыбына баяндама жазыңыз.
18. Ақпаратты түрлендіру тақырыбына баяндама жазыңыз.
19. Сандық ақпарат тақырыбына баяндама жазыңыз.
20. Ақпарат нарығы тақырыбына баяндама жазыңыз.

№2 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Санау жүйесі. Бір санау жүйесінен басқа санау
жүйесіне өту

Жұмыстың мақсаты:
1. Санау жүйелерімен танысу;
2. Екілік, сегіздік, ондық және оналтылық санау жүйесінде есептеулер
жүргізуді меңгеру;
3. Бір санау жүйесінен екінші санау жүйесіне ауыстыруды меңгеру.

Жұмыстың мазмұны:
Санау жүйелері – сан деп аталатын, символдар көмегімен бейнеленетін
атаулар тәртібінің жиынтығы. Санау жүйелері позициялық және позициялық
емес болып екіге бөлінеді. Позициялық емес санау жүйесіне мысал — рим
сандары: бірнеше сандар негізгі болып алынған (мысалы, І, V, X), ал
қалғандары осы негізгі сандарды қосу арқылы алынады ( VІ, VІІ сияқты)
немесе алу ( ІV, ІX сияқты). Ал позициялық санау жүйелеріне екілік, ондық,
сегіздік, оналтылық сандар жатады.
Екілік санау жүйесі. Екiлiк жүйеде кез келген сан екi 0 және 1
цифрларының көмегiмен жазылады және екiлiк сан деп аталады. Екiлiк санның
әрбiр разрядын (цифрын) бит деп атайды. Кез келген санау жүйесiнiң негiзiн
осы санау жүйесiнде қолданылатын цифрлар санын анықтап ЭЕМ-де ақпаратты
өрнектеу үшiн екiлiк жүйе қолданылады. Екiлiк жүйеде қосындыда негiздеушi
ретiнде 2 санын қолданады.
Сегіздік санау жүйесі. Сегіздік санау жүйесі, яғни сегіздік негіздеуіші
санау жүйесі, сегіз цифрдың көмегімен санды көрстеді: 0,1,2,3,4,5,6,7.
Ондық санау жүйесі. Ондық санау жүйесiнегi сандарды өрнектеу үшiн 0-9
дейiнгi араб цифрлары қолданылады: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9. Мысалы:
234=200+30+4. 2 жүздiктер разрядынан, 3 ондықтар разрядынан, 4-бiрлiктер
разрядынан тұрады. Ондық жүйе позициялық болып табылады, өйткенi ондық
санды жазуда цифрдың мәнi оның позициясына немесе санда орналасқан орнына
байланысты. Санның цифрына бөлiнетiн позицияны разряд деп атайды.
Егер 234 санын қосынды түрiнде былай жазамыз: 2*102+3*101+4*100. Бұл
жазбадағы 10-саны санау жүйесiн негiздеушi. Санның әрбiр цифры үшiн 10
негiздеушi цифрлың орнына байланысты дәрежеленедi және осы цифрға
көбейтiледi.
Егер сан ондық бөлшек болса, ол терiс дәрежеде жазылады.
Оналтылық санау жүйесi. Оналтылық санау жүйесiнде санды жазу үшiн ондық
санау жүйесiнiң цифрлары 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 және латын алфавитiнiң алғашқы
үлкен әрiптерi: A,B,C,D,E,F қолданылады. Мұнда A=10, B=11, C=12, D=13,
E=14, F=15.
Сандардың қандай сандық жүйеде тұрғанын бiлу үшiн, оның төменгi жағына
индекс жазылады және индекске қандай жүйеде екенi көрсетiледi.

1-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіздер:
1. Санақ жүйесi дегенiмiз не?
2. Санақ жүйелерiнiң түрлерiн атаңыз?
3. Позициялық және позициялық емес санақ жүйелерiнiң айырмашылығы неде?
4. Позициялық санақ жүйелерiне қандай санақ жүйелерi жатады?
5. Санақ жүйесiнiң негiзгi сандары деп қандай сандарды айтамыз?
6. Ондық санақ жүйесiндегi санды екiлiк санақ жүйесiне ауыстыру қалай
жүзеге асады?
7. Ондық санақ жүйесiндегi санды сегiздiк санақ жүйесiне ауыстыру қалай
жүзеге асады?
8. Ондық санақ жүйесiндегi санды он алтылық санақ жүйесiне ауыстыру
қалай жүзеге асады?
9. Екiлiк санақ жүйесiндегi сандарды ондық санақ жүйесiне ауыстыру
қалай жүзеге асады?
10. Сегiздiк санақ жүйесiндегi сандарды ондық санақ жүйесiне ауыстыру
қалай жүзеге асады?
11. Он алтылық санақ жүйесiндегi сандарды ондық санақ жүйесiне ауыстыру
қалай жүзеге асады?

2-тапсырма. Кестені толтырыңыз:
Санау жүйелері Негізі Алфавит
Екілік
Сегіздік
Ондық
Он алтылық

3-тапсырма. Кестені есептеп толтырыңыз:
2 8 10 16
20 = 80 = 100 = 160 =
21 = 81 = 101 = 161 =
22 = 82 = 102 = 162 =
23 = 83 = 103 = 163 =
24 = 84 = 104 = 164 =
25 = 85 = 105 = 165 =
26 = 86 = 106 = 166 =
27 = 87 = 107 = 167 =
28 = 88 = 108 = 168 =
29 = 89 = 109 = 169 =
210 = 810 = 1010 = 1610 =
211 = 811 = 1011 = 1611 =
212 = 812 = 1012 = 1612 =
213 = 813 = 1013 = 1613 =
214 = 814 = 1014 = 1614 =
215 = 815 = 1015 = 1615 =

4-тапсырма. Екiлiк санау жүйесiндегi сандарды ондық санау жүйесіне
ауыстырып жазыңыздар:

1. 111110112=
2. 1111110012=
3. 1001110112=
4. 1011110112=
5. 1010101012=
6. 1000000012=
7. 1011000012=
8. 1111000012=
9. 1011111012=
10. 111111102=
11. 1011111,112=
12. 1111011,1012=
13. 11110101,1112=
14. 111101,10012=
15. 100110101,1012=
16. 11101111,1112=
17. 1000001,1112=
18. 1111111,10012=
19. 1111011,112=
20. 10101011,101=

1-мысал. 110100012=1*27+1*26+0*25+1*24+0*23+ 0*22+0*21+1*20 =
=128+64+16+1=20910.
Жауабы: 110100012 =20910.

2-мысал. 11101,1012=1*24+1*23+1*22+0*21+1*20 +1*2-1+0*2-2+ +1*2-
3=16+8+4+0+1+0,5+0+0,125=29,62510.
Жауабы: 11101,1012 =29,62510.

5-тапсырма. Санды ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне
алмастырыңзыдар:

1. 25610=
2. 51510=
3. 95610=
4. 78510=
5. 99910 =
6. 98810=
7. 75210=
8. 84510=
9. 95010=
10. 89710=
11. 952,3610 =
12. 741,7910 =
13. 852,5610 =
14. 951,3210 =
15. 753,2510 =
16. 963,4510 =
17. 852,3810 =
18. 987,5610 =
19. 986,8710 =
20. 759,8110=
3-мысал. 25 санын 2-ге бөлеміз, шыққан бөліндіні тағы 2-ге бөлеміз
т.с.с бөлінді 2-ден кіші болғанда бөлуді тоқтатып, нәтижеде ақырғы
бөлiндiнi және барлық қалдықтарды соңғысынан бастап бiрiнен соң бiрiн
жазамыз.

Жауабы: 12510=11111012.
4-мысал. 206,35 санын ондық санау жүйесінен екілік санау жүйесіне
ауыстыр.
206 санын әдеттегі тәсілмен екілік санау жүйесіне алмастырамыз:

206
2

206

103
2

102

51
2

50

25
2

24

12
2

112

6
2

6
3
2

32

Бүтін бөлік 20610=110011102 болды, үтірден кейінгі бөлшек бөлімін негіз 2-
ге көбейтеміз:
0,35• 2 = 1,4 - бүтін бөлігі 1-ге тең;
0,4 • 2 = 0,8 - бүтін бөлігі 0-ге тең;
0,8 • 2 = 1,6 - бүтін бөлігі 1-ге тең;
0,6 • 2 = 1,2 - бүтін бөлігі 1-ге тең;
0,2 • 2 = 0,4 - бүтін бөлігі 0-ге тең;
0,4 • 2 = 0,8 - бүтін бөлігі 0-ге тең.
Соңғы көбейтінді екінші рет қайталанып тұр, яғни ауыстыру аякталды.
Жауабы: 206,3510 = 11001110,1011002.

6-тапсырма. Ондық санау жүйесіндегі сандарды сегіздік санау жүйесіне
алмастырыңыз:

1. 215610=
2. 121510=
3. 135610=
4. 178510=
5. 297410 =
6. 198810=
7. 275210=
8. 184510=
9. 195010=
10. 229710=
11. 159610 =
12. 256110 =
13. 123410 =
14. 134510 =
15. 156810 =
16. 234510 =
17. 299910 =
18. 288810 =
19. 272710 =
20. 252510 =

5-мысал. 815 ондық санын сегіздік санау жүйесіне алмастыру қажет.
Ондық жүйеде берiлген 815 бүтiн оң санды сегiздiк жүйеде жазу үшiн бұл
санды 8-ге бөлемiз, келiп шыққан бөлiндiнi тағы 8-ге бөлемiз және т.с.с.
бөлудi ақырында 8-ден кiшi болып қалғанға дейiн жалғастырамыз. Нәтижеде
ақырғы бөлiндiнi және барлық қалдықтарды соңғысынан бастап бiрiнен соң
бiрiн жазамыз.

815 8
8
808 101
96 8
12
8

Жауабы: 81510 = 14578

7-тапсырма. Сегіздік санау жүйесіндегі санды ондық санау жүйесіне
ауыстырыңыздар:

1. 12538= 54128 =
2. 24158 = 45458 =
3. 16178 = 65568 =
4. 17418 = 74418 =
5. 17718 = 55668 =
6. 21458 = 66778 =
7. 41358 = 35628 =
8. 14728 = 66668 =
9. 12678 = 73258 =
10. 41578 = 55558 =

6-мысал. 1572 санын сегіздік санау жүйесінен ондық санау жүйесіне
ауыстыру керек. 1572 сегіздік санау жүйесіндегі санын ондық санау жүйесіне
алмастыру үшін сегіздік жүйедегі санды цифрлік коэффициенттерімен 8-ң
дәрежелерінің қосындысы түрінде жазып, осы қосындыны есептек керек.

15728 = 1*83+5*82+7*81+2*80 = 512+320+56+2 = 89010.

8-тапсырма. Ондық санау жүйесінен он алтылық санау жүйесіне
ауыстырыңыздар:

1. 1589610=
2. 1442010 =
3. 1617510 =
4. 1452310 =
5. 1552310 =
6. 1589610 =
7. 1985610 =
8. 1896310=
9. 1578910 =
10. 1789610 =
11. 1442510 =
12. 1488810 =
13. 1933310 =
14. 1478110 =
15. 1788110 =
16. 1852810 =
17. 1977310 =
18. 1393910 =
19. 1977710 =
20. 2012510 =

7-мысал. 1598 ондық санын оналтылық санау жүйесіне ауыстыру қажет.
Ондық жүйеде берiлген бүтiн оң санды оналтылық жуйеде жазу үшiн бул санды
16-ға бөлемiз, келiп шыққан бөлiндiнi тағы 16-ға бөлемiз және т.с.с. бөлудi
ақырында 16-дан кiшi болып қалғанға дейiн жалғастырамыз. Нәтижеде ақырғы
бөлiндiнi және барлық қалдықтарды соңғысынан бастап бiрiнен соң бiрiн
жазамыз.

159816

158499 16
96

Мұнда E=14 ескерсек, есептің жауабы 159810 = 63Е16.

9-тапсырма. Он алтылық санау жүйесінен ондық санау жүйесіне
алмастырыңыздар:
1. A2B616= 1. A3С616=
2. F2BC16 = 2. FАBC16 =
3. CD3A16 = 3. C53A16 =
4. 14AD16 = 4. 14AҒА16 =
6. 2FD616 = 6. 2F2А616 =
7. 2E7C16 = 7. 2EҒ7А16 =
8. 3DEF16 = 8. 3ҒDEF16 =
9. 9ACD16 = 9. 9ЕC2D16 =
10. ADCF16 = 10. 1A2CЕ16 =

8-мысал. 2ACB он алтылық санын ондық санау жүйесіне алмастру қажет.
Мұнда A=10, B=11, C=12, D=13, E=14, F=15 ескерсек:

2ACB16=2*163+10*162+12*161+11*160=2 *4096+10*256+192+11=
=1095510.

Өзіндік жұмыстар:

1 нұсқа 11 нұсқа
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік СОндық
е
г
і
з
д
і
к
Екілік Сегіздік
№ Фамилиясы Аты Әкесінің Туған күні Тұрғылықты жері
аты
1
2
3
4
5

2-тапсырма. Төменде берілген кестені сызып, оны мәліметтермен
толтырыңыз.

Ақпаратты адамзат мен компьютердің қабылдауы
Ақпараттық түрі Адамзат Компьютер
Екілік Электрлік
импульстің
бірізділігі
Сандық 5 00000101 00000 1 0 1
Мәтіндік А 11000000 11 000000
Графикалық • 00000000 00000000
Дыбыстық Дыбыс 11111111 11111111

3-тапсырма. Төменде берілген кестені сызып, оны мәліметтермен
толтырыңыз.

КОРОЛЬ САЛАТЫ

2 қызылша, 3 алма, 1 гранат, 200 гр грех жаңғағы,
200 гр қара изюм, майонез

Қызылшаны суға асып, төртбұрыштап тураймыз. Алманы қабығынан
тазалап оны да төртбұрыштап тураймыз. Қызыл гранатты қабығынан
аршып, тазалап ыдысқа саламыз. Тәтті қара изюмді жуып кептіреміз.
Жаңғақты қабығынан тазалап, төртбұрыштап тураймыз. Бәрін бір
ыдысқа салып, майонез қосып араластырамыз.
Салатты биік әдемі ыдысқа салып, үстелге қоямыз.

4-тапсырма. Төменде берілген кестені сызып, оны мәліметтермен
толтырыңыз.

№ Рахат Атауы Бағасы Саны
кондитерлік
өнімдері
ТапсырысСатылды Сатылу
көлемі
1 Қазақстан 150 18 14 2100
2 Магия 180 27 12 2160
3 Саварин 210 10 9 1890
4 Престиж 260 26 18 4680
5 Алматы 235 17 15 3525
Барлығы 98 68 14355

5-тапсырма. Төменде берілген кестені сызып, оны мәліметтермен
толтырыңыз.

Пән атауы Пән коды Кредит саны Курс, семестр
Бағдарламалау 3 1-курс,
2-семестр
Мамандық аты Мамандық шифры Кафедра факультет
Математка, Механика 5В060100, 5В060300Оқытудың Физика-матема
ақпараттық тика
жүйелері
Оқыту формасы - күндізгі, іштей Оқыту тілі – қазақша
Пәнді өткізу уақыты және орны сәрсенбі 8.00-11.50; 408, 226 аудитория
сенбі 1000-1150, 226 аудитория
Лекция сәрсенбі 800-850
Лабораториялық сабақ сәрсенбі 900-1150
сенбі 10.00-11.50
СОӨЖ сабақ кестесіне сәйкес
Консультация уақыты- сабақ кестесіне сәйкес
Рубеждік бақылау кестесі- 7 апта, 14 апта
Оқытушының аты-жөні, Контактілік ақпарат (телефон, e-mail)
лауазымы, дәрежесі, атағы
Тойғанбаева Н.А., аға жұмыс телефоны: 272-15-13
оқытушы;
Ануарбекова Г.Ж. оқытушы
Кафедра меңгерушісі: п.ғ.д., доцент
Сыдықов Б.Д.

№7 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Microsoft Word мәтіндік редакторында формула енгізу

Жұмыстың мақсаты: Microsoft Word мәтіндік редакторында математикалық
формула құруды оны редактрлеуді үйрену.

Жұмыстың мазмұны:
Математикалық формулаларды енгізу үшін Вставка-Формула батырмасын басу
қажет:

Сурет 1 – Формула енгізу
Формуламен жұмыс істеу терезесі Сервис, Символдар, Структура бөлімінен
тұрады:

Сурет 2 – Формулалармен жұмыс істеу терезесі.

Microsoft Ofice Word 2007 бағдарламасында кірістірілген белгілі
математикалық формулаларды қоюға болады. Мысалы Ньютон биномын қою үшін
формулалармен жұмыс істеу терезесінен Сервис бөлімнен ашып, Ньютон
бином формуласын таңдау жеткілікті:

Сурет 3 – Ньютон биномы

Математикалық символдарды қою үшін Формулалармен жұмыс істеу
терезесінен Символы бөлімін таңдау жеткілікті:

Сурет 4 – Математикалық символдарды қою.
Грек символдарын жазу үшін формулалармен жұмыс істеу терезесінен
Символы бөліміне кіріп Греческие буквы таңдау қажет:

Сурет 5 – Грек әріптерін қою.

Әріп тектес символдарды жазу үшін формулалармен жұмыс істеу терезесінен
Символы бөліміне кіріп Буквоподобные символы таңдау қажет:

Сурет 6 – Әріп тектес символдарды қою.

Операторларды жазу үшін формулалармен жұмыс істеу терезесінен Символы
бөліміне кіріп Операторы бөлімін таңдау қажет:

Сурет 7 – Операторларды қою.

Бағыттаушыларды жазу үшін формулалармен жұмыс істеу терезесінен Символы
бөліміне кіріп Стрелки таңдау қажет:

Сурет 8 – Бағыттаушыларды қою.

Жоққа шығару қатнастарын жазу үшін формулалармен жұмыс істеу
терезесінен Символы бөліміне кіріп Отношение с отрицанием таңдау қажет:

Сурет 9 - Жоққа шығару қатнастарын жазу.

Ерекше математикалық әріптерді жазу үшін формулалармен жұмыс істеу
терезесінен Символы бөліміне кіріп Особын начертание букв таңдау қажет:

Сурет 10 - Ерекше математикалық әріптерді жазу.

Геометриялық белгілерді жазу үшін формулалармен жұмыс істеу терезесінен
Символы бөліміне кіріп Геометрия таңдау қажет:

Сурет 11 – Геометриялық белгілерді жазу.

Бөлшекті жазу үшін Структуры бөлімінен Дробь бөлімшесін таңдау қажет:

Сурет 12 – Бөлшекті жазу.

Жоғарғы және төменгі индексті жазу үшін Структуры бөлімінен Индекс
бөлімшесін таңдау қажет:

Сурет 13 – Жоғарғы және төменгі индексті жазу

Радикалдарды жазу үшін Структуры бөлімінен Радикал бөлімшесін таңдау
қажет:

Сурет 14 – Радикалдарды жазу

Интегралдарды жазу үшін Структуры бөлімінен Интеграл бөлімшесін таңдау
қажет:

Сурет 15 – Интегралдарды жазу.

Ірі операторларды жазу үшін Структуры бөлімінен Крупный оператор
бөлімшесін таңдау қажет:

Сурет 16 – І і операторларды жазу.

Жақшаларды жазу үшін Структуры бөлімінен Скобка бөлімшесін таңдау
қажет:

Сурет 17 – Жақшаларды жазу.
Тригонометриялық функцияларды жазу үшін Структуры бөлімінен
Тригонометрические функции бөлімшесін таңдау қажет:

Сурет 18 – Тригонометриялық функцияларды жазу.

Диакритикалық белгілерді жазу үшін Структуры бөлімінен Диакритические
знаки бөлімшесін таңдау қажет:

Сурет 19 – Диакритикалық белгілерді жазу.

Функцияларды жазу үшін Структуры бөлімінен Функции бөлімшесін таңдау
қажет:

Сурет 19 – Функцияларды жазу
Операторларды жазу үшін Структуры бөлімінен Оператор бөлімшесін таңдау
қажет:

Сурет 20 – Операторларды жазу.

Матрицаларды жазу үшін Структуры бөлімінен Матрица бөлімшесін таңдау
қажет:

Тапсырма 1. Мына формулаларды жазу керек:

1.

2.
3.
4.
5.
6.

8.

9. Төмендегі формулаларды формулалар редакторын пайдаланып жазыңдар.

10. Квадрат теңдеудің түбірін табу формулаларын жазыңдар
11. Төмендегі матрицаны жазыңдар:

12.

13.

14.

№8 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Microsoft Word мәтіндік редакторында фигураларды
және WordArt объектісін енгізу

Жұмыстың мақсаты: Microsoft Word мәтіндік редакторында WordArt
объектісін және фигураларды енгізуді, сонымен қатар олар редактрлеуді
үйрену.

Жұмыстың мазмұны:
Мәтінге геометриялық фигураларды қою үшін Қою=Фигуралар
(Вставка=Фигуры) батырмасына басамыз (8.1-сурет).

8.1-сурет.

Керек фигураны таңдап, жұмыс алаңына орналастырамыз. Мысалы,
жұлдызшаны алып, оның керегімізше өлшемін өзгертеміз.

Фигураны тышқанның сол батырмасымен басып ерекшелейміз. Лентада пайда
болған Салу құралдары = Пішім (Средства рисования = Формат) құралдарын
пайдаланамыз (8.2-сурет) немесе жанама мәзірден Автофигура пішімі (Формат
автофигуры) (8.3-сурет) командасын таңдаймыз.

8.2- сурет. Фигуралармен жұмыс істеу құралдары

8.3- сурет. Автофигураның пішімі сұқбат терезесі

Нәтижеде алынған суреттер

Фигураның үстіне мәтін жазу үшін фигураны ерекшелеп, Салу
құралдары = Пішім = Мәтінді өзгерту (Средства рисования =
Формат=Изменить текст) батырмасына басамыз немесе жанама мәзірден Мәтін
қосу (Добавить текст) командасын таңдаймыз.

1-тапсырма. Төменде берілген лентаны сызып, оған мәтін енгізіңіз.

2-тапсырма. Төменде берілген фигураларды сызып, оларға мәтін енгізіңіз.

3-тапсырма. Төменде берілген суретті фигуралардың көмегімен салыңыз.

4-тапсырма. Төменде берілген суретті фигуралардың көмегімен салыңыз.

5-тапсырма. Төменде берілген суретті фигуралардың көмегімен салыңыз.

WordArt объектісімен жұмыс. WordArt объектісін қою үшін Қою = WordArt
(Вставка = WordArt) батырмасына басамыз (8.4-сурет).

8.4 – сурет. WordArt объектісі

WordArt объектісінің керек стилін таңдаймыз. Пайда болған WordArt
мәтінін өзгерту (Изменение текста WordArt) сұқбат терезесінде мәтінді
енгізіп Ok батырмасына басамыз (8.5-сурет).

8.5 – сурет. WordArt мәтінін өзгерту сұқбат терезесі

Жұмыс алағында өзгеріс енгізуге болатын WordArt пішімінде мәтін пайда
болады.

Мәтінді пішімдеу немесе оған өзгеріс енгізу үшін оны ерекшелеп, лентада
пайда болған WordArt объектісімен жұмыс = Пішім (Работа с объектами
WordArt = Формат) орындаймыз (8.6–сурет) немесе жанама мәзірден WordArt
объектісінің пішімі (Формат объекта WordArt) командасын таңдаймыз.

8.6–сурет. WordArt объектісімен жұмыс істеуге арналған құралдар

Жиі пайдаланылатын негізгі құралдарға сипаттама берейік:
- мәтінді өзгеріс енгізу;
WordArt объектісінің стилін өзгерту;
- объектіге көлеңке түсіру;
- объектіге көлем беру және т.с.с.

5- тапсырма. Егер x0 болса, онда y=x+5 әйтпесе y=x2 функциясының блок
схемасын сызыңыз.

№9 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Microsoft Word мәтіндік редакторында диаграмма құру

Жұмыстың мақсаты: Microsoft Word мәтіндік редакторында диаграмма және
SmartArt объектілерін (ұйымдастырылған диаграммалар) құруды үйрену.

Жұмыстың мазмұны:
Диаграммалар – мәліметтерді графикалық түрде кескіндеудің ыңғайлы
түрі.
Диаграмма құру үшін Қою = Диаграмма (Вставка = Диаграмма)
батырмасына басамыз. Жаңа құжатқа диаграмма құратын болсақ, онда жұмыс
алаңына диаграмманың 11 типі бар Диаграмманы қою (Вставка диаграммы) сұқбат
терезесі пайда болады. Диаграмманың әрбір типінің бірнеше түрлері бар
(9.1–сурет).

9.1 – сурет. Диаграмма қою сұқбат терезесі

Мысалы дүкенде бір аптада кір жуатын ұнтақтардың сатылу деңгейлерін
көрсететін диаграмма құрайық. Диаграмманың Сақиналы (Кольцевая) типін
таңдап, ok батырмасына басамыз. Экранда 9.2 – суреттегідей терезелер пайда
болады. Диаграмма құру үшін 9.3 – суретте көрсетілгендей MS Excel –де
мәліметтерді енгізіп, осы терезені жабамыз.

9.2 – сурет.

9.3 – сурет. MS Excel –де диаграмма мәліметтерін енгізу

Терезенің жоғары бөлігіндегі лентада Диаграммамен жұмыс (Работа с
диаграммами) пайда болады. Конструктор (9.4 – сурет) лентасында
диаграмманың стилін, макетін таңдауға және диаграмманың мәліметтерін
өзгертуге болады.

9.4 – сурет.

Макет (9.5–сурет) лентасында диаграмманың тақырыбына, легендасына
өзгерістер енгізуге, диаграммаға мән немесе пайыз қоюға, сонымен қатар,
диаграмманың фонын өзгертуге болады.

9.5 – сурет.

Пішім (Формат) (9.6–сурет) лентасында диаграмманы пішімдеуге болады.

9.6 – сурет.
Алынған нәтиже 9.7 – суретте көрсетілген.

9.7 – сурет.
1-тапсырма. Кестеде берілген мәліметтер бойынша диаграмма құрыңыз. 9.8-
суреттегідей нәтиже алыңыз.

1-семестр 2-семестр
Үздіктер 8 13
Екпінділер 12 11
Үлгерушілер 7 3

9.8-сурет.

2-тапсырма. Компьютер құрылғыларын сатудан түскен пайдаға диаграмма
құрыңыз. Мәліметтер кесте берілген. 9.9-суреттегідей нәтиже алыңыз.

Пайда
Монитор 700
Принтер 500
Сканер 600
Жүйелі блок 400

9.9-сурет.

Диаграмманың өзге түрлерін құру үшін Қою=SmartArt (Вставка=SmartArt)
клмандаларын орындаймыз. Экранда Диаграмма кітапханасы (Библиотека
диаграмм) сұқбат терезесі пайда болады. Мұнда диаграмманың төмендегідей
типтері бар (9.10-сурет):
- Ұйымдастырылған диаграмма (Организационная диаграмма);
- Циклдік диаграмма (Циклическая диаграмма);
- Радиальді диаграмма (Радиальная диаграмма);
- Пирамидалық диаграмма (Пирамидальная диаграмма);
- Венна диаграммасы (Диаграмма Венна);
- Мақсаттық диаграмма (Целевая диаграмма).

9.10-сурет.

Ұйымдастырылған диаграмма таңдайық. Лентада Ұйымдастырылған
диаграммамен жұмыс беті пайда болады (9.11-сурет).

9.11-сурет.

Жұмыс алаңында 9.12-сурет пайда болады. Диаграммаға өзгеріс енгізу үшін
9.11-суреттегі батырмаларды пайдаланамыз.

9.12-сурет.

Диаграмманың стилін таңдау үшін 9.11-суреттегі Стиль батырмасын
басамыз. Экранда Ұйымдастырылған диаграмманың стилінің кітапханасы
(Библиотека стилей организационных диаграмм) сұқбат терезесі пайда болады
(9.13-сурет).

9.13-сурет.

Ұйымдастырылған диаграмманың макетін таңдау үшін 9.11-суреттегі
макеттің керек түрін таңдаймыз. Мысалы Екіжқты (Двухсторонний).
Диаграммаға көмекші және т.б. мәліметтер қосу үшін 9.11-суреттегі
мына батырмаларды пайдаланамыз.

3-тапсырма. ҚазҰПУ туралы мәліметтерге ұйымдастырылған диаграмма
құрыңыз.

9.14-сурет.

№10 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Microsoft Excel электрондық кестесімен танысу,
формуламен жұмыс

Жұмыстың мақсаты: Microsoft Excel электрондық кестесі туралы мағлұмат.
Мәлiметтердi енгiзу және редакциялау. Автотолтыру. Сан форматтары. Баған
және жол қосу. үйрену.

Жұмыстың мазмұны:
Microsoft Excel электрондық кестесі математикалық амалдарды пайдалана
отырып есептеулер жүргізуге, дайын функцияларды пайдалананып күрделі
есептерді шешуді жеңілдетуге, түрлі диаграммалар тұрғызуға, мәліметтер
қорын құрып, олармен жұмыс істеуге, сандық эксперимент жүргізуге болатын
программа.
Excel мүмкіндіктерінің көпжақтылығы оны тек экономика саласында ғана
емес, сондай-ақ, оқып-үйренуде, ғылыми-зерттеу істерінде, әкімшілік және
жәй шаруашылық жұмыстарында да кеңінен пайдалануға мұрсат береді.
Программаны іске қосу үшін төмендегідей әрекеттерді орындаңыз: Бастау
= Бағдарламалар = Microsoft Office = Microsoft Excel (Пуск = Все
программы = Microsoft Office = Microsoft Excel).
Бағдарламаны іске қосқаннан кейін төмендігей терезе пайда болады:

10.1 – сурет. MS Excel 2007 мәтіндік редакторының терезесі

MS Excel 2007 электрондық кестесінің терезесінің сипаттамасы:
1. Терезенің сол бұрышында “Office” түймешесі орналасқан. Бұл
түймешеде жаңа құжат құру, құжатты ашу, сақтау, баспаға жіберу және т.с.с
командалар бар (10.2-сурет).

10.2-сурет. “Office” түймешесі

2. Терезенің келесі қатарында мәзір лентасы орналасқан. Әрбір мәзірде
қызметіне қарай топтастырылған батырмалар бар. Оның қандай да бір пунктін
таңдау арқылы біз таңбаша түрінде берілген қажетті құралдарды аламыз (10.3-
сурет).

10.3-сурет. Мәзір лентасы

3. MS Office 2007-нің барлық қосымшаларында бас менюдің лентасы мен
астарлы бетінен басқа жылдам қызмет панелі бар. Ол лентаның жоғарғы жағында
"Office" түймешесінің жанында орналасқан. Онда жиі орындалатын операциялар
бар (10.4-сурет).

10.4-сурет.

4. Одан кейін формула қатары орналасқан. Формула қатарында ұяшыққа
енгізілген мәліметтерді көруге болады (10.5-сурет).

10.5-сурет. Формула қатары

5. Жұмыс алаңы бағаналар мен қатарлардан тұрады. Бағаналар латынның бас
әріптерімен белгіленген. Мысалы, A, B, C,..., XFD. Қатарлар араб сандарымен
белгіленген. Мысалы, 1,2,3, ..., т.с.с. Бағана мен қатардың қилысқан жерін
ұяшық дейміз. Әрбір ұяшықтың өзінің адресі бар. Мысалы, А1, В3 және т.б.
6. Ең соңғы қатар қалып күй қатары деп аталады (10.6-сурет).

10.6-сурет. Қалып –күй қатары

Microsoft Excel электрондық кестесін іске қосқанда қалыпты жағдайда
кітапта 3 бет болады. Кітапқа бет қосу үшін бет жанындағы жұлдызшасы
бар Бет қою (Вставить лист) таңбашасына немесе Shift + F11 батырмаларана
басамыз.
Microsoft Excel электрондық кестесіне мәліметтердің 3 типін енгузге
болады. Олар: мәтін, сан және формула. Формула енгізу үшін міндетті түрде
тең батырмасына (=) басамыз. Керек формуланы енгізіп, Enter батырмасына
басамыз.
Бағананың енін өзгерту үшін бағана тақырыптарының ортасын тышқанның сол
жақ батырмасын басып тұрып созып үлкейтеміз немесе керегімізше
кішірейтеміз. Осылай қатарлардың ұзындығын өзгертеміз.
Ұяшықтың 3 түрлі адресі бар. Олар: салыстырмалы, абсолюттік және
аралас.
Салыстырмалы адрес. Салыстырмалы адрес ішінде формуласы бар ұяшыққа
салыстырмалы орналасуына негізделген ұяшыққа мезгейді. Салыстырмалы адресті
көшірген кезде ол өзгеріп, ұяшықтың ішіндегісі ауысады. Салыстырмалы
сілтеме баған әріптері мен жол санынан тұрады, мысалы, А1, В3, С14 және
т.б.
Абсолюттік адрес. Абсолюттік адрес деген – мәні абсолютті болып
қалатын, басқаша айтқанда, көшіру барысында ұяшықтың ішіндегі мәні
өзгермейтін адрес. Мұндай адрестің ішінде екі $ (доллар) таңбасы бар.
Абсолюттік адресті табу үшін F2 пернесін басу арқылы ұяшықты редакциялау
режіміне кіріп, абсолюттік болдырғыңыз келген адрестің тұсына
меңзерді әкеліп, F4 пернесін басыңыз. Абсолюттік адрес $A$1, $E$4 және т.б.
түрінде жазылады.
Аралас адрес. Аралас адрес дегеніміз – жартылай абсолютті ұяшықтың
адресі, мәселен, $E1 – баған бойынша, ал A$2 жол бойынша абсолютті. Аралас
адрестің бір $ (доллар) таңбасы бар. Адресті аралас ету үшін F4 пернесін
қайта басыңыз.

1-тапсырма. Компьютердің құрылғылары туралы мәліметтерді енгізіп,
есептеулер жүргізіңіз. Ол үшін Е2 ұяшығына =C2*D2 формуласын енгізіп, Enter
батырмасына басыңыз. Барлығын есептеу үшін Бастапқы (Главная) лентасындағы
Сумма батырмасын пайдаланыңыз.

10.7-сурет.

2-тапсырма. Қала билеттері туралы мәліметтерді енгізіп, есептеулер
жүргізіңіз. Барлығы қатарын есептеу үшін Бастапқы (Главная) лентасындағы
Сумма батырмасын пайдаланыңыз.

10.8-сурет.

3-тапсырма. y1=x2-1; y2=x2+1; y=k(y1y2) функциясын есептеңіз. Мұндағы
k=10.

10.9-сурет.

4-тапсырма. Фирманың жалпы пайдасы саудалық кірістен саудалық шығыстың
айырымына; барлық шығын жалақыға кеткен шығын, жарнамаға кеткен шығын және
фирманың қосымша шығындарының қосындысына; өндірісітік кіріс жалпы пайда
мен барлық шығынның айырымына тең. Сонымен қатар жылдық қорытынды
есептеңіз.

10.10-сурет.

Ұяшық адрестерінің 3 түрі бар. Олар: салыстырмалы, абсолютті және
аралас.

5 - тапсырма. Төменде берілген тапсырманы орындаңыз.

P=2(a+b) формуласымен тіктөртбұрыштың периметрін табыңыз;
формуласымен трапецияның ауданын табыңыз;
a)
формуласымен екі нүктенің ара қашықтығын есептеңіз;

Герон формуласы бойынша үшбұрыштың ауданын табыңыз;
Тік бұрышты үшбұрыштың а және в катеттерінің ұзындықтары берілген. Тік
бұрышты үшбұрыштың гипотенузасы мен ауданын табыңыз ; .
6 - тапсырма. Төменде берілген тапсырманы орындаңыз.

10.11-сурет.

7 - тапсырма. Аты – жөні бағанасына 10 адамның аты –жөнін енгізіңіз.
Алаша ақша бағанасына 70 000 – 150 000 аралығындағы сандарды енгізіңіз.
Мұндағы Аванс - алаша ақшаның 40% пайызын, Зейнетақы – алаша ақшаның 10%
пайызын, Салық ақша – алаша ақша мен зейнетақының айырымының 12% пайызын
құрайды. Алатын ақшаны есептеңіз.

10.12-сурет.

8 - тапсырма. Абсолютті адрес арқылы көбейту кестесін толтырыңыз.

10.13-сурет.

9 - тапсырма. Төменде берілген тапсырманы орындаңыз.

10.14-сурет.

№11 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Microsoft Excel электрондық кестесінде ұяшықтарды
пішімдеу

Жұмыстың мақсаты: Microsoft Excel электрондық кестесінде ұяшықтарды
форматтауды үйрену.

Жұмыстың мазмұны:
Ұяшықтарды пішімдеуге болады. Ол үшін ұяшықты белсенді етіп алып,
Басты=Сан (Главная=Число) лентасындағы батырмаларды пайдаланамыз немесе
Сан жанындағы стрелкаға басамыз. Сондай-ақ жанама мәзірден Ұяшықтың
пішімі (Формат ячеек) командасын орындауға болады (11.1-сурет).

11.1-сурет. Жанама мәзір терезесі

Жұмыс алаңына Ұяшықтардың пішімі (Формат ячеек) сұқбат терезесі пайда
болады. Ол бірнеше беттерден тұрады.
Сан (Число) бетінде ұяшықтың пішімдері берілген (11.2-сурет):
- Жалпы (Общий) мәтін және сандық мәндер енгізу үшін;
-Сандық (Числовой) сандық мәндер енгізу үшін, мысалы, 2 125;
-Қаржылық (Денежный) қаржылық мәндер енгізу үшін, мысалы, 45р:
-Күн (Дата) күнді енгізу үшін, мысалы, 18.05.2012;
-Уақыт (Время) уақытты енгізу үшін, мысалы, 13:30:55;
-Пайыздық (Процентный) пайыздық мәндер енгізу үшін, мысалы, 10%;
-Бөлшектік (Дробный) бөлшектік мәндерді енгізу үшін, мысалы, 12;
-Экспенсионалдық (Экспоненциальный) экспенсионалдық мәндерді енгізу
үшін, мысалы, 2,00Е+00;
-Мәтіндік (Текстовый) мәтіндік мәліметтерді енгізу үшін.

11.2-сурет. Ұяшықты пішімдеу сұқбат терезесі

Туралау (Выравнивание) бетінде ұяшықтағы мәліметтерді көлдең және тік
бойынша ортаға және т.б. туралауға болады. Ол үшін көлденеңінен немесе
тігінен өрістеріндегі керегін таңдаймыз. Сонымен қатар, ұяшықтағы
мәліметтерді астына түсіріп, бір ұяшыққа сыйдырып жазуға болады. Ол үшін
сөзді астына түсіру (переносить по словам) өрісінде жалауша қоямыз. Бірнеше
ұяшықтарды біріктіру үшін оларды ерекшелеп алып, ұяшықтарды біріктіру
(объединение ячейки) өрісіне жалауша қоямыз. Сонымен қатар, ұяшықтарды
біріктіру үшін Басты (Главная) бетіндегі ұяшықтарды біріктіру
батырмасын пайдалануға да болады. Ұяшықтағы мәліметтерді тігінен немесе
градус бойынша бағытын өзгертіп жазуға болады. Ол үшін бағыт (ориентация)
өрісінен керек градусты енгіземіз.

11.3-сурет. Ұяшықты пішімдеу сұқбат терезесі

Шрифт бетінде ұяшықтағы мәліметтердің шрифтінің түрін, көлемін, түсін
және т.б. өзгертуге болады. Сонымен қатар, шрифті пішімдеу үшін Басты
(Главная) бетіндегі құралдарды да пайдалануға болады.

11.4-сурет. Ұяшықты пішімдеу сұқбат терезесі

1-тапсырма. Төменде берілген тапсырманы бағаналарының атына сәйкес
пішімдеңіз.

11.5-сурет.

2-тапсырма. Төменде берілген тапсырманы орындаңыз. В5 және B6
ұяшықтарына Числовой форматын, В7 ұяшығына Время, В8 және В9 ұяшықтарына
Числовой форматын пайдаланыңыз.

11.6-сурет.

3-тапсырма. Төменде берілген тапсырманы орындаңыз. C, E және G
бағандарына Процентный форматын пайдаланыңыз.

11.7-сурет.

№12 Зертханалық жұмыс

Жұмыстың тақырыбы: Microsoft Excel электрондық кестесінде функцияларды
пайдалану

Жұмыстың мақсаты: Microsoft Excel электрондық кестесінде математикалық,
статистикалық және логикалық функцияларды пайдалануды үйрену.

Жұмыстың мазмұны:
Күрделі есептеулерді шешуді жеңілдету үшін Microsoft Excel электрондық
кестесінде функциялар бар. Олардың бірнеше категориясы бар:
Қаржылық
Күн және уақыт
Математикалық
Статистикалық
Сілтемелер және массивтер
Мәліметтер қорымен жұмыс
Мәтіндік
Логикалық
Инженерлік

Функияны қою үшін керек ұяшықты ағымды етіп аламыз. Лентадан Формулалар
(Формулы) ашамыз (12.1-сурет). батырмасына немесе формула
қатарындағы батырмасына басамыз. Функция шеберінің терезесі пайда
болады. Функция шебері екі қадамнан тұрады. Функция шеберінің бірінші
қадамында функцияның категориясы мен түрін таңдаймыз. Функция шеберінің
екінші қадамында функцияның аргументтерін енгіземіз.

12.1-сурет. Формулалар беті

Математкиалық функциялар.

Жиі кездесетін Функциялардың Excel
стандартты функцияларде жазылуы
cosx cos(x)
sinx sin(x)
tgx tan(x)
ex exp(x)
xn x^n
x abs(x)
lnx ln(x)
КОРЕНЬ(Х)

1- тапсырма. функциясының мәнін есептеңіз.

12.2-сурет.

2-тапсырма. функциясының мәнін есептеңіз.

СУММЕСЛИ(диапазон, критерий, диапазон_суммирования) функциясы белгілі
бір шарт бойынша қосындыны есептеуге арналған. Мұндағы:
диапазон – массив критерийлерімен салыстырылатын салыстыру диппазоны;
төмендегі мысалда A6:A20 аралығы, автотолтыру кезінде ұяшықтардың адресі
ауысып кетпеу үшін $ белгісін қоямыз. Демек, $A$6:$A$20 адресін аламыз (9.4-
сурет);
критерий – сан, өрнек, мәтін және т.с.с. түрінде берілетін қандай
ұяшықтарды қосу қажет екенін анықтайтын аргумент;
диапазон_суммирования – критерийге сәйкес келетін мәліметтерді қосуға
арналған диапазон; төмендегі мысалда В6:В20 аралығы, автотолтыру кезінде
ұяшықтардың адресі ауысып кетпеу үшін $ белгісін қоямыз. Демек, $В$6:$В$20
адресін аламыз (9.4-сурет).

3-тапсырма. Әр қала бойынша ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.