Бақты қорғайтын, шаруашылық құрылыстар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЕМЕС АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМЫ
Жеміс-көкөніс және жаңғақ шаруашылығы кафедрасы

Семестрлік жұмыс
Тақырыбы: Алматы облысы Панфилов ауданы жағдайында жеміс бағын отырғызу жобасын құру

Орындаған:Турсынғали Мадина
Тобы: ПВ-409
Тексерген:аға оқытушы Мажитова Р.

Алматы 2022 жыл

Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
1. Аймақтың топырақ-климат жағдайлары
2.Жеміс бағын отырғызуға арналған есептеулер
3.Сорттарға сипаттама
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Бақ шаруашылығы - ауыл шаруашылығы өндірісінің жеміс-жидек өсіретін саласы. Жеміс-жидек өсірудің өзіндік агротехникасы, әр дақылдың өз ерекшелігі( құрылысында, өну, жетілу, көбеюінде) бар. Бақ өсірудегі мақсат - халықты жыл бойы жеміс-жидекпен қамтамасыз ету. Қазақстанда бақ, жүзімдік және субтропиктік дақылдар өсіруді зерттейтін ғылыми институттар, тәжірибе станциялары жұмыс істейді. Бақта өсірілетін дақылардың құрамы жақсарды, жер көлемі кеңейтілді. Тың және тыңайған жерді игерген республикамыздың шығысы мен солтүстігіндегі аудандары да бақ өсіретін болды. Қазақстан ғалымдары республиканың табиғи-экономикалық аймақтарына қарай қандай жеміс-жидек сорттарын өсіруге болатынын жоспарлайды.
Еліміздің бақтарында 15 мыңнан астам жеміс-жидек сорттары бар, оның 400-і алма. Әр бақтың ерекшелігіне қарай жеміс ағашышың сорттары таңдап алынады. әсіресе жемісінің сапасы, ұзақ сақтауға төзімділігі ескеріледі.
Семестрлік жұмыста бақ бөлтектері(кварталдар) туралы, бақ алқабын құру, бақ қоғайтын егістер мен жолдар, шеткі жолақтар мен желқаққыш қатарларға байланысты есептеулер жүргізілді.
Берілген семестрлік жұмыс бойынша менде Түркістан облысы,Сарыағаш ауданы бойынша жеміс бағын отырғызу.Сарыағаш ауданының климаты қоңыржай болғандықтан, жеміс бағының көп бөлігін мен алма дақылына бөлдім,одан бөлек жеміс бағында алмұрт,алхоры,өрік, шие,жидек дақылдарын өсіруге болады.Осы берілген тапсырма бойынша мен толықтай қамтамсыз етілген,стандартқа сай жеміс бере алатын бақ құрылды.

Негізгі бөлім
Панфилов облысының климаты Шу алқабының батыс бөлігі үшін негізгі климаттық көрсеткіштермен сипатталады. Климаты континенттік, жазы құрғақ ыстық, қысы бірқалыпты суық. Шілде айының орташа температурасы 25°C шамасында. Күз құрғақ, қыстың күрт өтуімен жылы. Қар жамылғысы тұрақты емес. Алқап бөлігінде қар жамылғысы бар жылдағы күндер саны 71, қар жамылғысының биіктігі 21 см теңіз деңгейінен 800 м биіктікке дейін. Қырғыз жотасының солтүстік беткейлерінде абсолютті биіктікке байланысты жылдағы қар жамылғысы бар күндер саны мен қар жамылғысының биіктігі артады. Тәуелділік келесідей: 1000 м - қар жамылғысының биіктігі 25 см, күн саны 68; 1500 м - 26 см - 91 күн; 2000 м - 46 см - 118 күн; 2500 м - 66 см - 146 күн; 3000 м - 84 см - 183 күн; 3500 м - 115 см - 243 күн.
Облыстың гидрографиялық желісі өзен алабына жатады. Шу және оның көптеген сол жақ салаларымен ұсынылған. Олардың ең үлкені: Шоң-Қайыңды - разряд 26,9 м3с; Р. Шолок-Қайыңды 5,9 м3с; Р. Жарды-Қайыңды - 31,7 м3с; Р. Чорғолы - 3,0 м3с; Р. Талды-Бұлақ - 5,3 м3с; Қара-Бұлақ бөренесі - 3,0 м3с; Чоргола журналы - 1,0 м3с. Өзендер мұз бен қардан, ішінара жауын-шашыннан қоректенеді. Алқап бөлігінде тұрақты және уақытша су ағындары бар сай-сай желісі кең таралған.

2. Жеміс бағын отырғызуға арналған есептеулер
Бақ отырғызуға бірінен соң бірі орындалатын үш кезең кіреді: орын таңдау және бақ территориясын ұйымдастыру; 2) топырақты жеміс отыргызар алдында дайындау; 3) бақ отырғызу. Ең әуелі өнеркәсіптік аймақтар: қайта өңдеу зауыттарын, жемі: қоймаларын, сұрыптау, буып-түю цехтарын, ыдыс кәсіпорындары орналастырады, сондай-ақ, жолдарды, үлкен каналдарды тағы басқ гидротехникалық құрылыстар салу мәселелері шешіледі. Бақ беткейлерг отырғызылатын болса, оларды тікшелеу, эрозияға қарсы шаралар кешен қарастырылады. 100-200 га бақ отырғызылатын болса бригада тұрағы үшін 1-2 га жер бөлінеді. Содан соң бәрін жер бедерімен, бақ қорғау алқабы өсімдіктерінің орналасуымен, жолдармен сай келтіре отырып, бөлшектердің мөлшерін, пішінін және орналасуын анықтауға кіріседі.
Бақ қорғау алқаптарының екі түрі болады:
1) қорғаныш шеттер - бақтың сыртқы шекарасы бойынша егілетін көп
2) жел қаққыш қатарлар - бақтың ішкі жағынан бөлшектер жиектерін куалай отырғызылатын, бір-екі қатарлы биік өсетің орман ағаштар.

1-кесте. Бақ алқабының ауданы
Көрсеткіштер
%
Ауданы, га
Баққа арналған алқаптың жалпы аудан
100
88
Бақты қорғайтын, шаруашылық құрылыстар
12-15
13
Бақтың пайдалы көлемі
88-85
75

88 - 100 % Х = 88::15100 = 75 га
Х - 15%
Бақтың пайдалы көлемі, облыс (аймақ) бойынша қабылданған тұқымдық-сорттық аудандастырылған сүйене отырып, әр түрлі тұқымдастарға бөлінеді.Бақтың пайдалы көлемі 100%-ке теңестіріліп алынады,
Жеке тұқымдастардың көлемін есептеуде төмендегідей теңдестік қолданылады:

П- 100 %
X - M
мұнда,
П- пайдалы аулан, га
М - тұқымдық-сорттық аудандастырылуына қарай, түнымдас-
тардың пайыздық катынасы
Х- жекелеген тұқымдастардың анықталатын ауданы, га
мұнан шыққан көрсеткіштер 2-кестеге енгізеді.

2-кесте Жеміс өсімдіктерінің ауданы

Тұқымдық-сорттық аудандастыру бойынша

%
га
Алма
82
62
Алмұрт
8
3
Шие
2
2
Алхоры
2
3
Өрік
2
2
Бүлдірген
1
2
Таңқурай
0,5
0,5
Тұшала
0,5
0,5

Пайдалы аудандарды кварталдарға бөлу
Жоғарыда келтірілген есептер бойынша, бақ алқабын құру жоспары жасалады. Кварталдарды жоспарға енгізсе, ал сонан соң іс жүзінде бөлгенде, олардың шекаралары сол жергілікті жердің белдерімен, топырақтың әр түрлілігімен, басым жерлердің бағытымен және игерілетін жер ауқымының табиғи шекараларымен үйлестіріледі.
Кварталдарды ұзын жағымен желдің қатты соғатын бағытына көлденең, топырақтың мүжілу қаупі бар беткейлерде (3-4о одан да көп) еңіске көлденең орналасытырылады, ал суармалы бақтарда суару жүйелері ескеріледі. Сонан соң, қорғайтын жолақтардың жобаларын құрастырады.
Жеміс егістіктері желдің зиянды әсерлерінен қорғауды қажет етеді, өйткені күшті, тұрақты желдерден қорғалмаған ашық алаңдағы жеміс ағаштары дұрыс өнбейді, ақырын өседі, бір жақты бөртікбас қалыптасады.
Желдің әсерінен көбіне бұтақтары сынып, қабықтары жарылып кетеді, кейде ағаштар түбірімен қопарылып қалады. Сондықтан да, бақты айналдыра жеміс ағаштарын жел әсерінен қорғайтын, ауаның салыстырмалы ылғалдылығын жоғарылататын , бал аралының жұмысын жақсартатын және қар тоқтатуға мүмкіндігін туғызатын , бақты қорғайтын орман ағаштарын отырғызып тастайды.
Бақ қорғайтын жолақтың екі түрі болады:
А) шеткі жолақ әдетте көп қатарлы (3-4 және жел күшті соғатын солтүстік және орталық облыстарда 6-8 қатарлы ) орман ағаштары егістері бақ алқабының шекараларында орналасады;
Б) жел қаққыш қатар бір немесе екі қатарлы орман ағаштары егісі квартал шекараларында орналасады. Табиғи жағдайларына сәйкес биік, жылдам өсетін, ұзақ тіршілік ететін, жинақы бөртікбасты, жеміс ағаштары мен ортақ зиянкестері және аурулары жоқ ағаштарды қолданады.
1. Кварталдың ауданы топырақты климат жағдайында және жер бедеріне басым желдің күші мен жиілігіне байланысты болады. Егер, топырақтың климат жағдайы қолайлы болып желі бәсең сирек болған жағдайда квартал ауданы 15-18 ден 25га дейін бола алады.
2. жер, климат жағдайы қолайлы желінің күшімен жиілігі орташа болғанда квартал ауданы 8-12гадейін алуға болады.
3. Климаты қатаң (солтүстік аймақ) жері қатты тілімделген. Желі әрі боранды болуы мүмкін. Кварталдың пішіні (конфигурациясы) шаруашылық үшін ең қолайлы тіктөртбұрыш, бірақ жер жағдайына байланысты өзгеруі ықтимал.
Мендегі пайдалы бақ ауданы 100 га және қолайлы климатты төменгі таулы аймақта орналасқан, мен жерімді 11 кварталға бөлдім.
3 - кесте. Кварталдардың ауданы мен саны
Дақылдар
Есептелген аудан, га
Квартал ауданы,га
Кварталдар ұзындығы мен ені,м
Кварталдар саны,дана

Алма
62

5
500*400
3
Алмұрт
3

Шие
2

400*200

2
Алхоры
3

5

Өрік
2

Бүлдірген
2

Таңқурай
0,5

1
200*100
2
Тұшала
0,5

Бақты қорғайтын егістер және жолдар жүйесі
Бақты қорғайтын егістер, жеміс - жидек өсімдіктеріне желдің зиянды әсерлерін бәсеңдету үшін құрылады. Әсіресе, бақ отырғызу Қазақстанның солтүстік және орталық облыстарында жүргізілсе, бүл сұраққа ерекше көңіл бөлінуі керек. Бақты қорғайтын жолақтың екі түрі болады: а) шеткі жолақ әдетте көп қатарлы 3-4 және одан да көп қатарлы орман ағаштары егістері, бақ алқабының шекараларында орналасады; б) желқаққыш қатар бір немесе екі қатарлы орман ағаштары егісі, квартал шекараларында орналасады. Бақты қорғайтын орман ағаштары егістері құрылымы жағынан жел өткізгіш, жел өткізбейтін және селдір болып келуі мүмкін.
Бақты қорғайтын егістер үшін орман ағаштарын сол аймаққа арналған ұсыныстарға сүйене отырып таңдайды. Отырғызуға қажетті көшеттердің жалпы санын, орман жолағының құрылымына қатарлар саны, отырғызу жүйесіне байланысты және қажетті көшеттер санының 4-5% көлеміндегі сақтық қорын ескере отырып есептеп шығарады (4 кесте).

4-кесте. Бақ қорғайтын орман ағаштары жолағының құрылымы және отырғызуға қажетті көшеттердің саны
Тұқымдас атауы
Жолақтардың ұзындығы
Қашықтығы
Қатар саны,дана
Отырғызуға қажетті көшеттер саны,дана

Шеткі жолақ
Желқаққыш қатар
Қатар арасында
Қатар ішінде

Барлық алқапқа
Сақтық қоры
Жалпы саны
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Терек
3818
6600
3
1
1
10418
520
10938
Қарағаш
7702
-
3
1,5
2
5134
256
5390

С1=10х2+500х2+8х2=1036
С2=1036+6=1042
С3=1042+6=1048
С1=О1 С2=О2 С3=О3
Б1=200х4+10х2+14х4=876
Б2=876+3=879
Б3=879+3=882
Б1=Ш1 Б2=Ш2 Б3=Ш3
Ұт=1036х2+873х2=2072+1746=3818
Ұтж.қ.=200х8+500х10=6600
6600+3818=10418
Ұқ=1042х2+1048х2+879х2+882х2=2084+2 096+1758+1764=7702
77021,5=5134
10418х5100=520
10418+520=10938
5134х5100=256
5134+256=5390
Отырғызуға қажетті көшеттердің жалпы санын анықтағанда 3-5% көлеміндегі сактық қоры ескерілуі тиіс.Бақтағы жүктерді тасымалдау үшін, магистральды (негізгі), айналма,квартал аралық және шаршы аралық жолдар салынады.Орталық жол - әдетте біреу болады, ол барлық бақ арқылы өтеді және жемістерді жайластыру пунктерін шаруашылық орталырымен, темір жолмен байланыстырады. Олардың ені 7-9 м, ал жол жағалаулары 2-3 м-ден болады.Айналма жолдар, бақтың сыртқы шекараларымен бақ қорғайтын алқаптың ішкі немесе сыртқы жағынан жүргізіледі. Ені 4 м жолдыңжағалаулары 1-1,5 м-ден қалдырылады. Орталық жане айналмалы жолдардың екі жағында міндетті түрде жағалаулық ор (кювет) болуы керек.Квартал аралық жолдар, квартал шекараларында орналасады, ені 3м жол жағалаулары 1м-ден болады.
Бақ қорғау жолақтарын жане жол жүйелерін бақ жобасына енгізеді.Шаруашылық құрылыстарды (қойма, жаппалар) бақ алқабынын оларды пайдалануга ең ынғайлы деген жеріне орналастырылады.Қоректену алаңы жане өсімдіктердін отырғызу үлгісі (схемасы) қолданылып жүрген нұсқауларға,сорттардың өсу күшіне, телітушілерге, отырғызылатын бақтың құрылымына (бақ типі), (13-ші қосымша) карай аныкталады.Қоректену алаңын қатараралықты қатардары арақашыктыққа көбейту арқылы анықтайды (м2).Бір өсімдіктің қоректену алаңын білгеннен кейін, 1 гектарда орналасқан өсімдіктердің санын, 10000 м-ді сол қоректену аланына бөлу арқылы анықтауға болады.

5 - кесте. Отырғызуға қажетті көшеттер саны

Тұқымдар
Телітуші түрі
Ауданы,га
Отырғызу үлгісі,м
1 га ішіндегі өсімдік саны,дана
Отырғызылатын көшеттердің саны,дана

Жобаланған бақ ауданына
Сақтық қоры 3-5%
барлығы
Алма
ММ106
62
5х4
250
15500
465
15965
Алмұрт
Беке
3
5х3
357

1071
33
1104
Шие
Магалеб шиесі
2
6х3
357
714
22
736
Алхоры
Мәдени алхоры
3
6х3
250
750
22
1016
Өрік
Жергілікті өрік
2
7х5
250
750
23
601
Бүлдірген
-
2
0,7х0,3
47619
95238
2858
98096
Таңқурай
-
0,5
2,5х2
2000
2000
60
2060
Тұшала
-
0,5
3х1,5
2000
2000
60
2060

Квартал ішінде ағаштардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.