Философия дүниетанымның өзегі ретінде

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Тақырыбы: Философия дүниетанымның өзегі ретінде

1. Кіріспе
2. Дүниетаным және оның түрлері
3. Философия және оның қоғамдағы рөлі

1. Кіріспе
Философияның қоғамдағы рөлі өте жоғары. Фмлософия мәдениеттің негізі ғана
емес, ол көтерген мәселелер шынайы өмірде де өз көрінісін табады.
Әдетте, студенттер өздеріне және оқытушыға қоятын сұрақтар жиі қайталанатын сауалдар:
- философия не үшін керек?
- философия деген не?
- оның мағынасы мен пәні қандай?
- философияны қалай оқып меңгеруге болады?
Бұл сұраққа жауап беру, әрине, оңай емес. Бірақ философияны оқу арқылы студенттер өздерінің дүниетанымын қалыптастырады, өзінің қоғамдағы рөлі мен маңызын түсінеді, әлеуметтік және жеке белсенділігін сезінеді, өзінің істеріне жауапкершілікпен қарайтын болады.
Философия негіздерін оқуда студенттерде - философия әлемінің ғылыми және діни бейнелері, адам өмірінің мағынасы, адам білімінің формалары және оның қазіргі қоғамдағы көрінісі, ерекшеліктері туралы танымы қалыптасады.
Философияны не үшін оқу керек деген сауалға ұлы тұлғалардың сөзімен жауап беруге де болады.
Қазақтың атақты жазушысы М.Әуезов былай дейді:
Философия...- кең ақыл, терең қиял шығарған, адамның жанын тәрбиелейтін, жүрегін ағартып, адамшылығын арттырып, ақтылыкқа сүйрейді. Философия:
1. адамның қайдан жаралғанын шешпек;
2. адамның жанын, ішкі халін тексермек;
3. адамның дүниеге келген мақсатын тексермек.
Философия адамшылық жолындағы қараңғы қалтарыстарда қолға ұстаған шамшырақ.
Адамның дүниетанымдық мәдениетінің қалыптасуында және дамуында философия әрқашанда маңызды рөл ойнады. Барлық уақытта философия адамның болмысын ой елегінен өткізіп түсіндіру функциясын өз міндетіне ала отырып, адам болу деген не, ол қалай өмір сүру керек, нені бағдарға алуы тиіс, мәдениет дағдарысы кезінде өзін қалай ұстау керек деген сұрақтарға жауап беріп отырды.

2. Дүниетаным және оның түрлері
Алғашқы адамдар өзі және қоршаған орта туралы бастапқыда көзбен көріп,
образдар арқылы ой қалыптастырды. Адам ақылы мен санасының және өмір сүру деңгейінің өсуі дүние туралы ойлаудан дүниені танып білуге әкелді.
Дүниетанымның қалыптасуы адамнан ақылының күрделене түсуін, санасы өсуін, көкжиек өрісінің кеңеюін талап етті.
Дүниетаным дегеніміз - айнала қоршаған орта, бүкіл әлем, тұтас дүние туралы, ондағы адамның орны, тіршіліктің мән-мағынасы туралы көзқарастардың, пікірлер мен түсініктердің жүйеленген жиынтығы.
Дүниетаным немесе дүниеге көзқарас адам қоғамымен бірге пайда болған тарихи құбылыс. Оның шығуының қайнар көзі - адамның өзі, адамның тіршілік болмысы.
Дүниеге көзқарастың негізгі ұғымдары - дүние және адам. Олар ажырамас бірлікте, яғни бірінен бірін ажыратып дүниетаным туралы айта алмаймыз.
Дүниетанымды жүйе түрінде қарастыратын болсақ, онда ол келесі элементтерден тұрады:
1) Білім - дүниетанымның негізін құрастыратын негізі. Білім дегеніміз - қоршаған
орта туралы мәліметтердің жиынтығы. Олар ғылыми, кәсіби, күнделікті-тәжірибелік болады. Адамның білімі неғұрлым көп болса, оның дүниетанымының тірегі соғұрлым мықты болады.
2) Құндылықтар - адамның өзінің мақсаты, мүддесі, қызығушылықтары мен
өмірдің мәнісі туралы түсініктеріне сай дүниеге және онда болып жатқан құбылыстарға деген көзқарасы мен қатынасы.
Құндылық ұғымы маңызды, пайдалы, зиянды деген түсініктермен сипатталады. Маңызды - сіздің қатынасыңыздың интенсивтілігін білдіреді, яғни ол құбылыс сізге қаншалықты күшті не әлсіз әсер етеді немесе ешқандай әсер етпейді. Пайдалы - сіздің күнделікті өмірдегі мұқтаждығыңызды білдіреді. Бұл құндылықтар материалдық және рухани деп бөлінеді. Зиянды - белгілі бір құбылысқа деген сіздің негативті көзқарасыңыз не қарым-қатынасыңыз.
3) Эмоциялар - ішкі және сыртқы тітіргендіргіштерге адамның субъективті
реакциясы. Олар қанағаттану, қанағатсыздану, қуаныш, реніш, қорқыныш т.б. тұрінде көрінеді. Эмоциялар күнделікті өмірде көптеп туындап жатады. Дүниетанымға мықты импульс беретін адамгершілік эмоциялар бар: ұят, ар-ождан, парыз, мейірімділік т.б.
4) Ерік - өзінің іс-әрекетіне мақсат қоя білу және оны жүзеге асыру үшін ішкі
күш-жігерін қолдана білу қабілеті. Бұл адамға өз дүниетанымын жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
5) Сенім - адамның өмірлік қызығушылықтары мен мүдделеріне сәйкес
көзқарастарды қабылдау. Сенім дегеніміз - дүниеге көзқарастың түп қазығы, бағыттаушысы, адамның өз позициясына, істеген ісіне, ұмтылған мақсат-мұратына беріктігі. Сенімі үшін адамдар өмірін құрбандыққа шалуға дайын. Сенім - бұл ерік пен білімнің бірігуі. Бұлар жеке тұлғаның, топтардың, ұлттардың, халықтардың өмірінің, іс-әрекетінің, жүріс-тұрысының негізі болып табылады.
6) Наным - өзінде бар білімге деген адамның сенімінің деңгейі. Адам нанымының
диапозоны өте кең. Ол күнделікті нанымнан бастап дініи наымдар мен ақылға сыйымсыз нанымдарға дейін жалғасып жатыр.
7) Күмән - белгілі бір білімге не құндылыққа деген сыни көзқарас не қатынас.
Күмән - бұл жеке дүниетанымның міндетті элементі. Қандай да бір көзқарасты өзінің сыни пікірінсіз қабылдау - бұл догматизм болса, ал ештеңге сенбеу, идеалдардың болмауы - бұл скептецизм немесе нигилизм деп аталады.
Сонымен, дүниетаным дегенміз - білімнің, құндылықтардың, эмоциялардың, еріктің, сенімнің, наным мен күмәннің қарама-қайшы күрделі бірлігі, ол қоршаған ортада адамға бағыт-бағдар береді.

Дүниетанымның негізгі түрлері

Дүниетанымның түрлері

қарапайым
кәсіби
теоретикалық
Күнделікті өмір тәжірибесі мен ақыл-ой нәтижесінде қалыптасады. Бірақ бұл жүйе-сіз болады және қоғамның көп бөлігін қамтып, миллиондаған
адамдар үшін негізгі дүниета-
ным болып табылады. Бірақ бұл дүниетанымның ғылыми деңгейі төмен.
Төменгі деңгей
Дүниетанымның келесі деңгейі. Түрлі кәсіби салаларда білім мен тәжірибенің нәтижесінде қалыптасады. Мысалы, жазушының, ғалымның, саяси қайраткерді немесе т.б. мамандық иелерінің дүниетанымы.
Орта деңгей
Дүниетанымның жоғары деңгейі - ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.