Нуклеин қышқылдарының түзілуін тежейтін антибиотиктер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Алматы технологиялық университеті
Тамақ өндірісі факультетінің биотехнология кафедрасы

Реферат
"Нуклеин қышқылдарының түзілуін тежейтін антибиотиктер"

Орындаған:
Тексерген:

Алматы, 2023
Жоспар
Ⅰ. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3
Ⅱ. Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
5
2.1.1 Антибиотиктердің жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... .
5
2.1.2 Антибиотиктер өндірісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
6
2.1.3 Өнеркәсіптік жағдайда антибиотиктердің пайда болуы ... ... ...
8
2.1.4 Бактериямен пайда болатын антибиотиктер ... ... ... ... ... ... ...
8
2.2.1 Нуклеин қышқылдарына жалпы сипаттама ... ... ... ... ... ... ...
8
2.2.2 Нуклеин қышқылдарының ашылу тарихы ... ... ... ... ... ... ... ..
9
2.2.3 Нуклеин қышқылдарының құрамы мен құрылысы ... ... ... ... ...
9
2.2.4 Нуклеин қышқылдарының маңызы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... .
10
2.2.5 Нуклеин қышқылдарының түзілуін тежейтін антибиотиктер ... ..
10
III. Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
13
IV. Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
14

I. Кіріспе
Биотехнология - биологиялық процестер мен агенттерді пайдалана отырып табиғатка мақсатты түрде әсер ету үшін, сонымен катар адамға пайдалы өнімдерді, соның ішінде дәрілік заттарды өнеркәсіптік денгейде алуға негізделген ғылыми-техникалық прогрестің заманауи бағыты. Биотехнология микробиология, биохимия, молекулалық биология, биоорганикалық химия, биофизика, вирусология, генетика, иммунология, химиялык инженерия, электроника, приборлар мен машина жасау салаларынын жетістіктеріне негізделеді. Биотехнологиянын жетістіктері мен әдістері және биотехнологиялық өнімдер медицинада, ауылшаруашылығы өндірістерінде, әртурлі өнеркәсіптерде, экологияда пайдаланылады. Осыған байланысты биотехнологияны медициналық, ауылшаруашылык, өнеркасіптік және экологиялык биотехнология салаларына бөледі. Медициналық биотехнология фармацевтикалық биотехнология және иммунобиотехнология болып белінеді.
Биотехнологиянын дамуы аурулардын ерте кезеңіндегі диагностикасын жүргізуге, жұқпалы ауруларды емдеу үшін жаңа әдістерді жасауға, жаңа дәрілік препараттарды жасау мен алуға мүмкіндік ашады, табиғи ресурстарды тиімді пайдалануға және энергияның жаңа көздерін ашуға, экологиялық мәселелерді шешу мүмкіндіктерін кеңейтеді.
Биотехнологиялык зерттеулердің 70 %-тен астамы фармацевтикалык және биомедициналық препараттар алуға бағытталған. Адам инсулинін кодтайтын генді бактерияға енгізу аркылы 1982 жылдан бастап ақуыздық дәрілік препараттарды көп мөлшерде алуға мүмкін болды.
Жыл сайын битехнологиялық әдістердің көмегімен алынған медицинада пайдаланылатын табиғи заттардың түрлері қарқынды кеңеюде, солардың ішінде рекомбинантты ақуыздар, моноклональды антиденелер, антибиотиктер мен гормондар, жартылай синтетикалык дәрілік препараттар, вакциналар жоне т.б. заттарды атап өтуге болады.
Қазіргі кезде микробтардан көптеген антибиотиктер алынады. Солардың кейбір маңыздыларына тоқталып өтсек.
Пениципллин - пенициллум зең саңырауқұлақтарынан алынатын антибиотик. Оған стрептококтар, стафилококтар және пневмококтар жатады. Пенициллин микробтар жасушасына өте шапшаң енеді. Пенициллин әсер еткен микробтардың сыртқы пішіндері өзгереді, өніп-өсу қабілеті жойылады, қоректенуі баяулап қалады.
Стрептомицин - актиномицеттің бір түрінен алынатын антибиотик. Оның көптеген микроорганизмдерді, соның ішінде өкпе ауруы таяқшасының тіршілігін жоятын қасиеті бар. Пенициллинге қарағанда ол жасушаға нашар сіңеді. Дегенмен ол жасушадағы тотығу процесін шапшаң тоқтатады. Стрептомицин тұз және күкірт қышқыл тұздары түрінде өндіріледі.
Гризеофульвин - зең саңырауқұлақтарының кейбіреуінен бөліп алынған антибиотик. Көптеген тері, шаш ауруларын емдеуге кеңінен қолданылады. Ашытқылар қоздыратын кандидамикоз ауруына бұл препарат қолданылмайды.
Нистатин - кандидамикоз ауруына қарсы қолданылғанда жақсы нәтиже беретін антибиотик. Бірқатар микроорганизмдер антибиотиктерді үзбей қолданғанда оған төзімділік көрсетеді.
Фитонцидтер -- өсімдіктер тіршілігі барысында түзіледі де, бактериялар мен саңырауқұлақтарға жойқын әсер етеді. Фитонцидтерді тез бұзылатын өнімдерді сақтау мақсатында қолдану кеңінен сыналуда.
Грамицидин - спора түзетін топырақта тіршілік ететін Бациллус бревис микробынан алынады. 1942 жылы одан Сграмицидин антибиотигі алынады. Ол стафилококтарға, стрептококтарға, пневмококтарға жойқын әсер етеді. Сонымен қатар актиномицеттердің әр тобынан алынған, окситетрациклин деген антибиотиктер де медицинада кеңінен қолданылады. Тетрациклиннің азғана концентрациясы белок синтезін, ал жоғары концентрациясы нуклеин қышқылдарының түзілуін тежейді.

II. Негізгі бөлім
2.1.1 Антибиотиктердің жалпы сипаттамалары
Антибиотиктер - бактериялар, саңырауқұлақтар, карапайымдылар, вирустар және кейбір қатерлі ісіктердің өсуі мен дамуын төмен концентрацияда(10-3-10-2 мкгмл) тежейтін табиғи биологиялық белсенді заттар. Әдетте антибиотик - бұл бір микроорганизмдерде түзіліп, басқа микроорганизмдердің өсуі мен дамуын жоятын зат. Казіргі кунде антибиотиктердің тобына табиғи қосылыстардан химиялық модификация нәтижесінде алынған өнімдерді, жартылай синтетикалық антибиотиктер деп аталатын заттарды да жатқызады. Өсімдіктер мен жануарларда түзілетін антибиотикалық белсенділігіне ие заттар да белгілі.
Медицинада пайдаланатын антибиотиктер - микроорганизмдердің тіршілік процесінде түзілетін өнімдер немесе олардың жартылай синтетикалык аналогтары. Медицинада ең алғаш рет кең көлемде пайдаланылған антибиотикке пенициллинді жатқызуға болады.
Антибиотиктерді синтездеу - микроорганизмдердің зат алмасуынын және бұл процестің ұрпақтан ұраққа берілетін ерекше қасеті. Микроорганизмдерде антибиотиктер түзілетін процесс антибиоз деп аталады. Антибиоз деген терминді 1889 жылы француз ғалымы Вюильмен ұсынды. Антибиоз процесін қолданбалы мақсатта пайдалану туралы идеяны Л. Пастер мен И.И. Мечников, ал антибиотик атауын 1942 жылы 3. Ваксман ұсынған болатын.
А. Флеминг 1928 жылы антибиоз процесін зерттеп, егер де стафилококк се-біндісі Penicillium notatum көк зенімен ластанған болса, онда зен колониясының айналасында стафилококтардын өспейтіндігін, себебі зен құрамында стафилококк жасушаларынын өніп-өсуін тежейтін және лизисін жүзеге асыратын зат болатындығын анықтап, оны пенициллин деп атады. Пенициллин стафилококк, стрептококк, пневмококк, гонокок және күл ауруы таякшаларының өсуін тежейді, бірак Е.соі мен іш сүзегі таякшасына әсер етпейді. Пенициллин стафилококк, стрептококк, пневмококк, гонокок және күл ауруы таякшаларының өсуін тежейді, бірак Е.соі мен іш сүзегі таякшасына әсер етпейді.
Антибиотиктерді патогенді микроорганизмдердін пайда болуына себеп болатын әртурлі жұқпалы ауруларды емдеу үшін пайдаланады. Жыл сайын әлемде антибиотиктерді шығару үшін 20 млрд доллар шамасындай қаржы жұмсалады.
Дамыған мемлекеттердің фармацевтикалык өнеркәсібі шығаратын препараттардың ішінде бірінші орынды антибиотиктер алады. Дүниежүзінде BusinesStat анализі бойынша 2014 жылы 789,1 мың тонна антибиотиктер шығарылып, оның 566.1 мың тоннасы сатылды.
Антибиотиктердің әсерінен микроорганизмдердің өсуі басылады, сонымен бірге олар микроорганизм метаболизміне таңдаулы түрде әсер етеді. Микроорганизм тіршілігін камтамасыз ететін метаболиттік реакциялардын көпшілігінен антибиотиктер тек бір немесе бірнеше реакцияларды ғана тежейді. Мысалы, пенициллин пептидогликан синтезін тежейді де, бактерия клеткаы кабыргасынын тузілуін бұзады, стрептомицин бактерия рибосомасынын 30S-суббірлігінін құрамына кіретін акуыздармен кайтымсыз ковалентті байланысып, жасушаларда жүзеге асырылатын акуыздардың синтезін тежейді.
Қазіргі күнде 14000-ға жуык табиғи антибиотиктер белгілі, ал медицина мен ветеринарияда ауруларды емдеу үшін олардың 200-і ғана пайдаланылады. Себебі белгілі антибиотиктердің, шамамен, 97%-і медицина талаптарына сай келмейді. Қазіргі күнде 14000-ға жуык табиғи антибиотиктер белгілі, ал медицина мен ветеринарияда ауруларды емдеу үшін олардың 200-і ғана пайдаланылады. Себебі белгілі антибиотиктердің, шамамен, 97%-і медицина талаптарына сай келмейді.
Медициналық тұрғыдан антибиотиктерге келесідей талаптар қойылады:
- антибиотиктің өзінің және оның әсерінен түзілетін өнімдердің адам ағзасы үшін уыттылығы және қосымша зиянды әсері болмауы тиіс;
- төмен концентрацияда (10-30 мкгмл) ауру қоздырушыларының өсуін
тежеу және олардың жойылуын камтамасыз етуі тиіс:

2.1.2 Антибиотиктер өндірісі
Антибиотиктерді алу процесі мынандай сатылардан тұрады: антибиотиктің өнеркәсіптік деңгейдегі өндірісі үшін жарамды продуцент-штамын алу; анти-биотиктің синтезі; антибиотикті бөліп алу және тазалау; оларды концентрлеу. тұрақтандыру және дайын өнімді алу.
Қазіргі күнде өнеркәсіпте антибиотиктерді мынадай әдістерді пайдалана
отырып алады:
- микробиологиялык биосинтез;
- микробиологиялык синтезді химиялык реакциялармен біріктіре отырып жасалатын әдіс;
- жартылай синтетикалык әдіс;
- мутасинтез;
- генді-инженерлік әдіс;
- микробиологиялык синтезді химиялык реакциялармен біріктіре отырып жасалатын әдіс.
Өнеркәсіптік әдістердің барлығы антибиотиктердің продуценті ретінде ми- кроорганизмдерді пайдаланады. Антибиотиктердің микробиологиялық синтезі өнеркәсібінін бірінші өндісінде продуцент ретінде мутагенез және сұрыптау жолымен алынған микроорганизмдердің жоғары өнімді табиғи штамдары пайдаланылады. Екінші әдісте микроорганизмнің табиғи штамын антибиотик молекуласының ядросын алу үшін колданады, одан кейін молекула ядросын химиялық немесе биологиялык әдістің көмегімен түр өзгеріске ұшыратады (моди-фикациялайды). Мутасинтез әдісінде мутантты штамм-продуцентті пайдаланады да, түрі өзгерген (модификацияланган) антибиотикті алады. Генді-инженерлік әдісте антибиотиктін продуценті ретінде геномы генді-инженерлік әдіспен өзгертілген микроорганизмдерді қолданады. Мутасинтез әдісінде мутантты штамм-продуцентті пайдаланады да, түрі өзгерген (модификацияланган) антибиотикті алады. Генді-инженерлік әдісте антибиотиктін продуценті ретінде геномы генді-инженерлік әдіспен өзгертілген микроорганизмдерді қолданады.
Организмдердің әр түрлі топтарында түзілген, жаңа антибиотиктерді белсенді түрде іздестірудің жалғасуы, көптеген антибиотиктік заттардың медицинада және ветеринарияда химиотерапиялық препарат ретінде, халық шаруашылығының әртүрлі салаларында (тамақ өнеркәсібі, ауыл шаруашылығы және т.б.) сонымен бірге ғылыми зерттеу жұмыстарында зерттелетін организмнің зат алмасу реакциясын блокирлейтін реагент ретінде кеңінен қолданылуына байланысты. Басқа жағынан қарағанда, антибиотикті медициналық практикада емдік препарат ретінде қолдану микробтың резистенттік формасының санының пайда болуының сәйкестенуіне байланысты. Антибиотикке тұрақты микроорганизм формаларына қарсы күрестің бір әдісі резистентті формаға қатысты биологиялық белсенді жаңа антибиотикті қолдану. Басқа жағынан қарағанда, антибиотикті медициналық практикада емдік препарат ретінде қолдану микробтың резистенттік формасының санының пайда болуының сәйкестенуіне байланысты. Антибиотикке тұрақты микроорганизм формаларына қарсы күрестің бір әдісі резистентті формаға қатысты биологиялық белсенді жаңа антибиотикті қолдану.
Антибиотиктік заттардың химиялық құрылысының әртүрлілігінің арқасында биологиялық әсерінің әртүрлі механизмін меңгереді және оларды келесі топқа бөлуге болады:
1. Антибиотиктер, метаболизм процесінде нақтылы әсер етуінің арқасында болады (пуромицин, D-циклосерин, актитиазды қышқыл).
2. Жасуша қабырғасының синтезін ингибирлейтін антибиотиктер (пенициллин, бацитрацин, ванкомицин, цефалоспориндер).
3. Мембрана функциясын бұзатын антибиотиктер (полиендер, валиномицин, грамицидин, трихомицин жене т.б.)
4. Антибиотиктер, нуклеин қышқылдарының (алмасу) таңдалған бәсеңдететін синтезі.
А. РНҚ бәсеңдететін синтезі (анзамициндер, гризеофульвин, канамицин, неомицин, новобиоцин, оливомицин т.б.).
Б. ДНК бәсеңдететін синтезі (актиномицин Д, (акиномицин С11), брунеомицин митомицин, новобиоцин, саркомицин және баскалар).
5. Пурин және пиримидин синтезінің ингибиторлары антибиотиктер (азасерин, декоинин, саркомицин жене т.б.)
6. Антибиотиктер - ақуыз синтезін бәсеңдететін (бацитрацин, аминогликозидтер, метимицин, тетрациклиндер, хлорамфеникол, макролидтер және т.б.)
7. Антибиотиктер -тыныс алудың ингибиторлары - (олигомицин, натулин, пиоцианин жене т.б.)
8. Антибиотиктер - тотыққан фосфорирленуші ингибиторлары (валиномицин, грамицидиндер, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.