Шиеленіс - жанжал жағдайының жалпылама белгісі

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті КЕ АҚ

Гуманитарлық-әлеуметтік ғылымдар факультеті факультеті

Әлеуметтік психология кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Қарым-қатынас психологиясы пәні бойынша

Тақырыбы: Жеткіншек кезеңдегі баланың қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру
Білімгер ___________________________ Тобы___ _________ ___________________
аты-жөні қолы
Жетекші____________________________ __________ ________________________ __
қызметі аты-жөні
Қорғауға жіберілді ____________________20____ж. __ _____________________
қолы

Жұмыс қорғалды __________________20__ж. бағасы ____________________
жазбаша
Комиссия мүшелері: _________________________ _____ ______________________
аты-жөні қолы

______________________________ ___ ___________________
аты-жөні қолы

______________________________ ____ __________________
аты-жөні қолы

Тараз 20___
М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті КЕ АҚ
Әлеуметтік психология кафедрасы
6В03111 тобының білімгеріне _ Азимбаева Б.___курстық жоба(жұмыс)
аты-жөні
Қарым-қатынас психологиясы пәні бойынша
ТАПСЫРМА
1.Тақырыбы_________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ____________________
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _____________________
3. Есепке-түсініктеме жазбаларының негізгі тараула - ры (жұмыстары)
Орындау кестесі

Көлемі, %
Орындау уақыты

5. Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі

6. Қорғау

Кафедра мәжілісінде бекітілген ___________________20___ ж. хаттама № ______
Жетекшісі:
_____________________ _____________ ________ __________________________ _
қызметі қолы аты-жөні
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
ЭМОЦИЯЛЫҚ ҚАҚТЫҒЫСТАР ТҮСІНІГІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..6
1.1 Жанжал. Оның түсінігі мен мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.2 Жанжалдың пайда болуы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
1.3. Субъектінің психологиялық кернеуінің өлшемі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...9
II. ЭМОЦИЯЛЫҚ ҚАҚТЫҒЫРЫСТАР ТҮРЛЕРІ МЕН ӨЗІН ӨЗІ РЕТТЕУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.1 Конфликтогендер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
2.2 Психикалық жағдайдың өзін-өзі реттеуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .12
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 18
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19

Кіріспе

Курстық жұмыстың өзектілігі: өзін-өзі реттеу -- бұл адамның өзіне әсер ету арқылы қол жеткізілетін психоэмоционалды күйін басқару сөздердің күші бұлшықет тонусы мен тыныс алуды басқарудың психикалық бейнелері. Өзін-өзі реттеу әдістерін кез-келген жағдайда қолдануға болады. Өзін-өзі реттеу нәтижесінде үш негізгі әсер пайда болуы мүмкін:

* тыныштандыру әсері (эмоционалды шиеленісті жою);

* қалпына келтіру әсері (шаршау көріністерінің әлсіреуі);

* белсендіру әсері (психофизиологиялық реактивтіліктің жоғарылауы).

Психикалық жағдайды өзін-өзі реттеудің табиғи жолдары бар, олар: ұзақ ұйықтау, тамақтану, табиғат пен жануарлармен қарым-қатынас, массаж, қозғалыс, би, музыка және т.б. Бірақ мұндай құралдарды, мысалы, жұмыста, шиеленісті жағдай туындаған немесе шаршау жиналған сәтте қолдануға болмайды.
Уақытылы өзін-өзі реттеу психогигиеналық құрал ретінде әрекет етеді. Бұл шамадан тыс жүктеменің қалдық құбылыстарының жиналуын болдырмайды, күш-қуаттың толық қалпына келуіне ықпал етеді, іс-әрекеттің эмоционалды фонын қалыпқа келтіреді және эмоцияларды бақылауға алуға көмектеседі, сонымен қатар дене ресурстарының жұмылдырылуын күшейтеді.
Денені реттеудің табиғи әдістері өзін өзі реттеудің ең қолжетімді әдістерінің бірі болып табылады:

* күлкі, күлкі, әзіл;

* жақсы, жағымды ойлар;

* бұлшықет релаксациясы сияқты әртүрлі қозғалыстар;

* пейзажды бақылау;

* жабық Гүлдерді, фотосуреттерді, басқа да жағымды немесе қымбат заттарды қарастыру;

* күн сәулесінде шомылу (нақты немесе психикалық) ;

· таза ауамен тыныс алу;

· мақтау, мақтау және т. б.

Қоғамда адамдар арасындағы әр түрлі қақтығыстар әрқашан пайда болды және көрінді: тұлғааралық және отбасылардан әлеуметтік-таптық және мемлекетаралық. Адамдар арасында пайда болатын белгілі бір қақтығыстарға тап болып, ақыр соңында сынақ пен қателік арқылы соңғысын жоюдың қажетті құралдары мен тәсілдерін тапты. Алайда, бұл жағдайда қақтығыс құбылысының өзі, оның негізі мен шешу механизмі түсінілмеді. Ғасырлар бойы адамға көп әрекет ету және тым аз ойлау қасиеті тән болды. ( М. Хайггедер).Жанжал (лат. conflictus) -- қақтығыс немесе күрес, дұшпандық қатынас; Тараптардың әрқайсысы екінші Тараптың мүдделеріне сәйкес келмейтін және қарама-қарсы позицияны ұстануға ұмтылатын жағдай.
Қақтығыс жағдайларын конфликтология зерттейді.
Конфликтология -- кез-келген деңгейдегі қақтығыстардың пайда болу, пайда болу, даму, аяқталу заңдылықтары туралы ғылым. Жанжал өте күрделі әлеуметтік және психологиялық құбылыс болып табылады, оны зерттеудің сәттілігі көбінесе қолданылатын әдістердің бастапқы әдіснамалық және теориялық алғышарттарының сапасына байланысты. Төменде қарастырылған мәселелерді шешу қақтығыстың мәнін, конфликтологияның объектісі мен тақырыбын анықтауға байланысты белгіленген қиындықтарды жеңуге ықпал етуі мүмкін.Көптеген қақтығыстарды талдау көрсеткендей, қақтығысушылар, әдетте, қақтығыстың нақты себептерін тұжырымдай алмайды, олардың беткі жағында жатқан және терең себептердің салдары болып табылатын ең мазасыз сәттерге "ілінеді".

1.БӨЛІМ. ЭМОЦИЯЛЫҚ ҚАҚТЫҒЫСТАР ТҮСІНІГІ

1.1 Жанжал. Оның түсінігі мен мәні

Тәжірибе көрсеткендей, жанжал көбінесе жағымсыз эмоциялармен және шиеленіс, мазасыздық, қызғаныш, қызғаныш, дұшпандық, реніш, ашуланшақтық, ауырсыну, жарақат, стресс, апатия, ашу, ашу және т. б.Қақтығыс жеке пәнді зерттеу объектісіне айналғанына қарамастан, оған деген көзқарас жалпы қоғамда тез өзгермейді. Кейбір адамдар кез-келген жолмен жанжалдан аулақ болуға тырысады, басқалары олардың өмірінде қақтығыстар жоқ екенін дәлелдейді, ал басқалары ант беру, біреумен күресу әлі жанжал емес деп санайды. Қақтығыстың қолда бар анықтамаларының арасында екі негізгі тәсілді алға тартуға болады.Жалпыланған (кең) немесе конфликтологиялық тәсіл қақтығысты қарама-қарсы тараптардың, күштердің және т.б. кез-келген қақтығысы ретінде қарастырады. Бұл жағдайда тастың жерге құлауы, екі қозғалатын доптың соқтығысуы, доптың теннис ракеткасына соғуы мұның бәрі де жанжал. Басқаша айтқанда, "қақтығыс" ұғымын қақтығыспен сәйкестендіру сияқты, ал "қақтығыс" пен "қарама-қайшылықтар" көлемі жағынан салыстырмалы ұғымдарға айналады.
Қақтығыс пікірлердің, ұстанымдардың, көзқарастардың және т.б. қақтығыс ретінде қарастырылатын тағы бір тәсіл қақтығыс субъектісінің болуын, яғни санасы бар, өзін және айналасын бағалай алатын, келіп түскен ақпаратқа эмоционалды түрде жауап бере алатын, жеке пікірі бар адамның болуын болжайды. Басқаша айтқанда, бұл өзара әрекеттесетін тараптардың адамдық мәніне баса назар аударатын психологиялық тәсіл. Бұл тұрғыда қақтығыс психологиялық құбылыс болып табылады.
Қақтығысты психологиялық құбылыс ретінде қарастыруда үш негізгі бағытты ажыратуға болады: олардың бірі қақтығыста оның мінез-құлық аспектісін, екіншісін қарама-қайшылықтарды қабылдауды, ал үшіншісі оны өзара әрекеттесу түрі ретінде қарастырады.Мінез-құлық антагонизмін немесе жанжалды әрекеттерді баса көрсететін бағыт оларды қақтығыстың қажетті құрамдас бөлігі деп санайды немесе жай ғана қарама-қайшылықтар болса, бірақ жанжал әрекеттері болмаса (төбелес, шайқас, Соғыс және т.б.), онда жанжал іс жүзінде жоқ деп санауға болады. Жанжал тек мінез-құлық немесе жасалған әрекеттер арқылы болады. Сонда сізді ренжіткен барлық жағымсыз эмоциялар, тәжірибелер жанжал емес.Тағы бір бағыт мүдделердің, мақсаттардың, мотивтердің және т. б. объективті қалыптасқан антагонизммен қақтығыстың болуын мойындайды. Осы мақсаттарға жету жолдары, өмірлік жоспарлар мен принциптер және т.б. туралы әртүрлі мақсаттары, құндылықтары, пікірлері мен идеялары бар адамдар қақтығыстың ықтимал тасымалдаушылары болып табылады. Алайда, біз өздеріңіз білетіндей, біз түбегейлі қарама-қарсы көзқарастарды ұстана аламыз, әртүрлі мотивтер мен мақсаттарға ие бола аламыз, бірақ сонымен бірге ұрыспаймыз, ұрыспаймыз, агрессия көрсетпейміз. Бұл қайшылықтардың сыртқы іске асырылуы оларға әлеуметтік мән береді, бірінші бағыт авторлары қарсылық білдіреді. Біз қарама-қарсы позицияларда тұра аламыз және сонымен бірге бір-бірімізге құрметпен қарай аламыз, түсіністік, ортақ нүктелер табуға тырысамыз немесе жеткілікті негіздер болмаса да, өзара жойылуға дейін қыңырлықпен күресуге болады.
Үшінші бағыт қайшылықтардың өзін емес, субъектінің оларға деген көзқарасын, оларды қабылдауын баса көрсетеді. Американдық зерттеуші Д. Майерс өзінің "Әлеуметтік психология" кітабында жанжалды қабылдаудың осы маңызды аспектісін қарастырады. Ол қақтығысты "іс-әрекеттің немесе мақсаттың сәйкес келмеуі"деп анықтайды. Көбінесе бұл қарама-қайшылықты жағдайды шешуді қажет ететін міндет ретінде қарауға мүмкіндік бермейтін және олардың назары оның шешілмейтіндігіне байланысты болатын үйлесімсіздік. Есіңізде болсын, сіз өзіңізді басқаша әрекет ету мүмкін емес болып көрінген жағдайларға қалай тап болдыңыз, содан кейін шығу оңай және жақын болды.
"Қақтығыс" ұғымы бастапқыда, қақтығыстың өзі сияқты, қарама-қайшылықтар, әртүрлі, полярлық мағыналар байланысты. Шынайы көзқарас тек жалған болса ғана өмір сүре алатындығына ұқсас, жақсылық зұлымдықтың болуын болжайды (жақсы жаман және т.б.).
"Қақтығыс биполярлық құбылыс ретінде әрекет етеді -- қарама-қайшылықты жеңуге бағытталған тараптардың белсенділігінде көрінетін екі принциптің қарама-қайшылығы". Қақтығыс әлеуметтануындағы көрнекті заманауи теоретиктердің бірі Али р.Дарендорф кез-келген қақтығыс "екі элементтің қатынастарына"байланысты деп санайды. Қақтығысқа бірнеше топ қатысса да, олардың арасында коалициялар құрылып, қақтығыс қайтадан биполярлық сипатқа ие болады.
Жанжалдың тараптары бір-бірімен байланысты және бір уақытта қарама-қарсы. Бір-бірімен байланысы жоқ екі адамның қақтығысын елестету мүмкін емес. Ортақ және бір мезгілде бір-бірін жоққа шығаратын мүдделердің, қиылысатын мақсаттардың, құндылықтардың, өзара әрекеттесу мотивтерінің болуы міндетті шарт болып табылады. Мүдделердің қарама-қайшылығы бір-біріне сәйкес келмейтін кем дегенде екі позицияның, мотивтердің және т.б. болуын және жалпы шешім қабылдай алмауды қамтиды. Бұл "полюстер" бір-бірін сол және оң, жақсылық пен жамандық, жоғары және төмен және т.б. деп болжайды және олардың қарсыласуы тек өзара әрекеттесу кезінде мүмкін болады.

1.2 Жанжалдың пайда болуы

Жанжал жанжалды жағдай болған кезде пайда болады, онымен байланысты емес, бұл процесті түсіну мүмкін емес.Жанжал жағдайы-жанжалдың себебін іске қосудың бастапқы, жанжал алдындағы кезеңі. Көрсеткіш, дәлірек айтсақ, қақтығыс жағдайының көрінісі-белгілі бір субъектілердің қарым-қатынасындағы шиеленіс жағдайы. Шиеленіс-бұл субъектілердің санасы мен өзара әрекеттесуінің ерекше жағдайы, шындықты қабылдау мен бағалаудың нақты жағдайы. Шиеленіс-жанжал жағдайының жалпылама белгісі. Шиеленіс кешіктірілген қайшылықтар немесе Қайшылықтар субъектілерінің белгілі бір сана деңгейін және оларды шешу қажеттілігін, қалыптасқан жағдайдың олардың мүдделеріне сәйкес .стігін түсінуді көрсетеді. Бір сөзбен айтқанда, шиеленіс-бұл жанжал, олар айтқандай, есікті қағатын жағдай.Жанжалдың басталуы оның себептерінің кешенінің болуын болжайды. Мотив-бұл себеп емес, субъектілердің ниеттерін белгілеу, бұл оларға іс-әрекеттің барабар негіздемесі болып көрінеді. Мотивтер жанжалды жағдайды белсенділікке, сондай-ақ Тараптардың бірінің мүдделеріне қайшы келетін жаудың мінез-құлқына және өз әрекеттеріне түрткі ретінде бағалау негізінде қалыптасады.Жанжалды әрекеттің жарияланған себептері әрдайым нақты бола бермейді, оны кейбір жағдайларда қақтығысушы тараптар да түсінбейді. Кездейсоқ емес: мотивтер саналы және подсознание принциптерін біріктіреді.
Жанжалды жағдайды жүзеге асыру, оның айқын қақтығысқа ауысуы әрқашан қандай да бір итермелеуден басталады: қарама-қайшылық субъектілерінің бірінен шығатын ішкі немесе сыртқы. Қақтығысты тудыратын алғашқы әрекет оқиға деп аталады. Бұл Тараптардың бірінің екінші Тараптың реакциясын тудыратын әрекеті."Жанжал, - деп жазады Е. Ксенчук пен М. Криянова, - жанжалды жағдай мен оқиғаны қалыптастырады".Оқиға-бұл қақтығыстың денесі, оның материалдануы, көрерменге ұсынылған бейнесі, субъектіге анықталған қайшылықты анық білуге көмектесетін нормасы. Оның шиеленіс дәрежесі тез өсіп, субъектілерді қайшылықтан шығудың жолын іздеуге мәжбүр етеді.Оқиғаны қоздырушы себеп деп атаған жөн. Бірақ кез-келген оқиға бұл сапада емес, тек жанжалды өзара әрекеттесумен байланысты. Егер оқиға жанжалға қатысты сыртқы болса, онда оны себеп ретінде қарау керек. Жанжалды тез арада өртегісі келетін адамның арандатушылық әрекеті себеп емес, себеп болады.
Дегенмен, қақтығыс жағдайының нақты қақтығысқа айналуының ең терең ынталандыруы мүдделерге қарама-қарсы болып табылады. Егер қарама-қайшылықтың бастапқы нүктесі көптеген жағдайларда құндылықтар мен позициялардың қарама-қайшылығы болса, онда қақтығыстың қалыптасуы қандай да бір жолмен құндылықтарды мүдделердің өзгеруіне (Аптер) айналдыру проблемасын тудырады.Байқалмаған жанжал жағдайы байқалмаған оқиға сияқты қауіпті емес, өйткені біріншісі әлі де бар қарама-қайшылықтарды түсінуге әкеледі, егер олар жағдайлардың өзгеруімен жойылмаса, екіншісі қарама-қайшылықты ішке кіргізеді, ал шиеленістің өсуі санадан тыс болады, ал қайталанған оқиға кенеттен субъектілер үшін бөгеттің тез бұзылу формасын қабылдай отырып, қарым-қатынасты бірден бұзады. Дәл осы кезде олар прецедент туралы, бұрын болған оқиға туралы еске түсіре бастайды (лат. "алда келе жатыр").Не болып жатқанын оқиға ретінде жазып, прецедентті жіберіп алмау үшін қақтығыстың осы кезеңінің формасын ажырата білу керек.

1.3. Субъектінің психологиялық кернеуінің өлшемі

Наразылық -- қанағаттанбау сезімі және біреуге қанағаттанбау сезімі, күлімсіреу, интонация, пластика арқылы көрінеді, кейде лексикалық түрде тамақтанады. Бір жағынан, наразылық әлі қақтығыс емес, өйткені субъект мұндай жағдайдың себебін нашар біледі, іске асырылмайтын қызығушылық объектісі сананың шетінде, бірақ сананың орталығында емес. Екінші жағынан, наразылық қазірдің өзінде қақтығыс болып табылады, өйткені жағдайлар мүдделер қақтығысына әкеледі, дегенмен олар мүдделердің қайшылығын нақты көрсете алмады.Кейбір адам оны жұмыс орнында, тіс дәрігеріне барған кезде ауыстыруды сұрайды. Әріптес өтінішті орындауға келіседі, бурча тыныш: "Мен әрқашан мінемін". Мұнда ешқандай қақтығыс жоқ сияқты. Бірақ бұл жерде оның жоқтығы жоқ сияқты.Наразылық -- бұл субъектілер арасында, ал елес әрең сезілетін болса, қарама-қайшылық ұшатындығын көрсететін жеңіл жамылғы. Анықталмаған, сондықтан шешілмеген, ол қоюланып, айқын контурға ие болады келіспеушілікке айналады.

2.БӨЛІМ. ЭМОЦИЯЛЫҚ ҚАҚТЫҒЫРЫСТАР ТҮРЛЕРІ МЕН ӨЗІН ӨЗІ РЕТТЕУ.

2.1 Конфликтогендер

Бақылаулар көрсеткендей, қақтығыстардың 80% - ы қатысушылардың қалауынан тыс пайда болады. Бұл біздің психикамыздың ерекшеліктеріне байланысты және адамдардың көпшілігі олар туралы білмейді немесе оларға мән бермейді.

Жанжалдардың пайда болуында басты рөлді конфликтогендер деп атайды. Бұл сөз "жанжалға ықпал ету"дегенді білдіреді.

Қақтығыстар біз қақтығысқа әкелуі мүмкін сөздерді, әрекеттерді ( немесе әрекетсіздіктерді) атаймыз.

Қақтығыстардың жасырын мәнін біз өзіміз айтқаннан гөрі басқалардың сөздеріне әлдеқайда сезімтал екендігімізбен түсіндіруге болады. Тіпті мұндай афоризм бар:"әйелдер өз сөздеріне мән бермейді, бірақ өздері естігендеріне үлкен мән береді". Шын мәнінде, бұл тек әділ жыныстың ғана емес, бәрінің күнәсі. Бізге бағытталған сөздерге қатысты бұл ерекше сезімталдық өзін, қадір-қасиетін ықтимал қол сұғушылықтан қорғауға деген ұмтылыстан туындайды. Бірақ біз басқалардың қадір-қасиетіне келгенде соншалықты сергек емеспіз, сондықтан біз өз сөздеріміз бен іс-әрекеттерімізді қатаң қадағаламаймыз.Жеке тұлғаның психологиялық қорғанысы адамның сана-сезімін теріс психологиялық әсерлерден қорғау үшін жеке тұлғаны тұрақтандыру жүйесі ретінде бейсаналық түрде жүреді. Жанжалдың нәтижесінде бұл жүйе адамның еркі мен қалауынан басқа еріксіз жұмыс істейді. Мұндай қорғаудың қажеттілігі өзін - өзі бағалауға қауіп төндіретін ойлар мен сезімдер пайда болған кезде пайда болады, жеке тұлғаның қалыптасқан "өзіндік бейнесі", жеке тұлғаның өзін-өзі бағалауын төмендететін құндылық бағдарлары жүйесі.Кейбір жағдайларда адамның жағдайды қабылдауы нақты жағдайдан алыс болуы мүмкін, бірақ адамның жағдайға реакциясы оның қабылдауы негізінде қалыптасады, оған не көрінеді және бұл жағдай жанжалды шешуді едәуір қиындатады. Қақтығыстың нәтижесінде пайда болған жағымсыз эмоциялар проблемадан қарсыластың жеке басына тез ауысуы мүмкін, бұл қақтығысты жеке қарсылықпен толықтырады. Жанжал неғұрлым күшейсе, қарсыластың бейнесі соғұрлым нашар көрінеді, бұл оны шешуді одан әрі қиындатады. Тұйық шеңбер пайда болады, оны бұзу өте қиын. Мұны жағдай бақылаудан шыққанға дейін оқиғаны орналастырудың бастапқы кезеңінде жасаған жөн.

Конфликтогендердің түрлері.

Көптеген қақтығыстарды үш түрдің біріне жатқызуға болады:

үстемдікке ұмтылу;

агрессивтіліктің көрінісі;

өзімшілдіктің көрінісі.

Осы түрлердің барлығына ортақ нәрсе-қақтығысқандар психологиялық мәселелерді шешуге немесе кейбір мақсаттарға (психологиялық немесе прагматикалық) қол жеткізуге бағытталған көріністер.

Әр түрдің ең көп таралған қақтығыстарын қарастырыңыз.

Үстемдікке ұмтылу.

Кешірімді көзқарас, яғни артықшылықтың көрінісі, бірақ ізгі ниетпен: "ренжімеңіз", "тынышталыңыз", " мұны қалай білуге болмайды?", "Сізге орыс тілінде айтылады"...

Мақтану, тітіркенуді тудырады, мақтаншақты "кек алуға" деген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.