Шағын кәсіпкерлік субъектілері

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Елбасының ел халқына Жолдауында Қазақстан Республикасының 2050 жылға дейінгі даму стратегиясы таныстырылды. Оның басты мақсаты - мықты мемлекеттің, дамыған экономиканың және жалпыға ортақ еңбектің негізінде берекелі қоғам құру, Қазақстанның әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарында болуы. «Қазақстан Республикасында қазіргі таңда кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру және дамытуға, әсіресе, шағын және орта кәсіпкерліктің дамуы мен тиімді қызмет етуіне ерекше көңіл бөлініп отыр» [1] .

«Біз Қазақстанның жаһандық экономикалық үрдістерге сәйкес дамып келе жатқан ел болуын қалаймыз. Әлемдегі жасалған жаңа мен озық атаулыны бойына сіңірген, дүниежүзілік шаруашылықтан шағын да болса өзіне лайық орнын иемденген, әрі жаңа экономикалық жағдайларға жылдам бейімделуге қабілетті ел болуын қалаймыз. Мемлекет өз тарапынан іскерлік бастамашылықтың жолындағы заңнамалық, әкімшілік және бюрократиялық кедергілерді ысырып тастауға, жеке меншік капиталдың келешегі үлкен кемел бастамаларына тікелей қолдау көрсетуге, жаңа экономика жаңа басқару шешімдерін қажетсінеді, ал ондай шешімдерді осы заманға сай ойлай білетін және түпкі нәтижеге бағдарланған мемлекеттік менеджерлер ғана қабылдауға қабілетті» - деп айтып кеткен еді Республикамыздың Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев [1] .

Зерттеу тақырыбының өзектілігі. «Қазақстан-2050» бағдарлама-сында басты мақсатқа - тарихи қысқа мерзімде жоғары индустриалды қоғам құру үшін экономиканың тұрақты динамикалық дамуын қамтамасыз ету қажет екендігі атап өтілді. Шағын орта бизнес секторы экономикалық дамыған мемлекеттің басым бағыттарының бірі болып табылады. Осыған байланысты шағын және орта бизнесті қолдау үшін мемлекеттік бағдарламалар әзірленуде. Бағдарламаларға кәсіпкерлік субъектілері үшін барынша қолайлы жағдай жасау үшін арнайы шаралар кіреді. Нарықтық экономикаға көшу монополизмді жеңуге және бәсекелестікті дамытуға бағытталған өндіріс құрылымын түбегейлі өзгертуді талап етеді. Бұл міндетті шешу, әлемдік тәжірибе растағандай, меншіктің әртүрлі нысандарына негізделген кәсіпкерлікті дамытпай мүмкін емес. Бұл өндірісті, нарықты, демек, жалпы қоғамды дамытатын кәсіпкерлік. Ел кәсіпкерлердің арқасында, ал кәсіпкерлер өз мемлекеттерінің қолдауының арқасында өркендеп келеді. Қазақстанда шағын және орта бизнесті дамыту процесі Мемлекет басшысы мен Қазақстан Республикасы Үкіметінің тұрақты назарында жүреді. Нәтижесінде қазіргі уақытта қарастырылып отырған экономика секторының тиімді жұмыс істеуі үшін жағдайларды қамтамасыз ететін институционалдық және нормативтік-заңнамалық база құрылды.

Дипломдық зерттеу тақырыбы өзекті болып табылады, өйткені шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту экономиканы сауықтыру үшін қолайлы жағдай туғызады, өйткені бәсекелестік орта дамып, қосымша жұмыс орындары құрылуда, құрылымдық қайта құру белсенді жүріп жатыр, тұтыну секторы кеңеюде. Сонымен қатар, шағын және орта бизнесті дамыту нарықты тауарлар мен қызметтермен қанықтыруға, экспорттық әлеуетті арттыруға, жергілікті шикізат ресурстарын тиімді пайдалануға әкеледі. Шағын және орта бизнестің кәсіпкерлік сыныбы нарықты дамытудың ажырамас атрибуты, экономикалық қатынастардың дербес субъектісі болып табылады. Бұл кәсіпорындар монополиялық бірлестіктердің құрамына кірмейді және оларға қатысты экономикалық жағынан бағынышты немесе тәуелді позицияны алады. Шағын және орта кәсіпорынға мыналар тән:

құқықтық тәуелсіздік;
кәсіпкерлік табыс алу мақсатында кәсіпорынды капитал иесінің

немесе меншік серіктестерінің басқаруы;

шаруашылық жүргізуші субъект қызметінің негізгі көрсеткіштері

бойынша шағын көлемдер: жарғылық капитал, активтер мөлшері, айналым көлемі (пайда, кіріс) ; персонал саны.

Кәсіпорын қаржысының жеткіліксіздігі жағдайында оларды тиімді қолдану қазіргі кезде әрбір кәсіпорын қызметінің басым бағыттарының бірі болып табылады. Берілген жұмыстың өзектілігі кәсіпорынның одан әрі дамуы кәсіпорын қаржысын тиімді басқарудың маңыздылығымен анықталады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты. ҚР-да шағын және орта бизнесті дамытудың теориялық және нормативтік-құқықтық негіздерін зерделеу және оны жетілдіру бойынша негізгі бағыттарды қалыптастыр, шағын кәсіпорынның қаржылық қамтамасыз етудің тиімділігін және мәселелерін шешу жолдарын ұсыну.

Дипломдық жұмыстың мақсатына жету үшін келесі міндеттер қойылды:

шағын және орта бизнес кәсіпорындарының мәнін, ұйымдық-

құқықтық нысандарын, мақсаттары мен міндеттерін анықтау;

ҚР-да шағын және орта бизнесті дамытудың заманауи үрдістерін

зерделеу;

«Geo Proekt Service» ЖШС кәсіпорнының мысалында шағын бизнес

кәсіпорнының дамуын басқаруға талдау жүргізу;

«Geo Proekt Service» ЖШС қаржысын тиімді басқаруды талдау;
«Geo Proekt Service» ЖШС қаржысын басқарудың мәселелерін шешу

жолдарын ұсыну.

Зерттеу нысаны - шағын және орта бизнес кәсіпорындарының дамуын

басқару процесі.

Зерттеу пәні - «Geo Proekt Service» ЖШС дамуында қаржылық қамтамасыз ету тиімділігін бағалау.

Дипломдық жұмыстың әдістемелік негізін қаржылық талдаудың әдістері құрады: бухгалтерлік есептің көлденең және тік талдауы; статистикалық мәліметтерді жинау мен топтау; динамика қатарларын талдау; кәсіпорынның қаржысын басқарудың қазіргі заманғы әдістері. Бұл жұмысты жазу барысында М. И. Баканов, А. Д. Шеремет, Р. С. Сайфуллин, В. В. Ковалев, Е. В. Негашев, К. Ш. Дюсенбаев, Б. Ж. Ермекбаева, Б. Қ. Купешова, А. С. Өсербайұлы, Ж. А. Қалымбекова және т. б. ғалымдардың еңбектері әдістемелік арқау ретінде көрініс тапты. Зерттеудің ақпараттық негізін кәсіпорынның бухгалтерлік және қаржылық есептілігінің мәліметтері, кәсіпорынның ішкі нормативті-техникалық құжаттары, мерзімді баспа құралдарының ақпараттары, қаржылық менеджмент саласындағы отандық және шетелдік мамандардың оқулықтары құрайды.

Дипломдық жұмыстың тәжірибелік маңыздылығы : дипломдық зерттеудің нәтижелері - кәсіпорынның қаржылық қызметінде қаржыны басқаруға талдау жүргізу және оның тиімділігін арттырудың кейбір жолдары.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш маңызды бөлімдерден, қорытындыдан, қолданылған әдебиеттер тізімінен және қосымшалардан құралады.

Кіріспеде зерттеу тақырыбының өзектілігі айқындалады, мақсаттар мен алдына қойылатын мәселелер қалыптастырылады, зерттеудің объектісі мен пәні, әдістемелік және ақпараттық негіз анықталады, сонымен қатар зерттеудің тәжірибелік маңыздылығы көрсетіледі.

Бірінші бөлімде шағын және орта бизнесті дамытудың теориялық аспектілері келтірілген; кәсіпорын қаржысының экономкалық мәні және ұйымдастыру негіздері анықталған; шағын кәсіпорындағы қаржыны басқару түсінігі келтірілген; қаржыны басқарудың тұжырымдамалары мен коэффициенттер жүйесі ашылған.

Дипломдық жұмыстың екінші бөлімі кәсіпорынның қаржысын тиімді пайдалануға талдау жүргізуге арналған: «Geo Proekt Service» ЖШС-ның қаржылық тұрақтылығын талдау, капиталды қолдануын талдау, өзін - өзі қаржыландыру деңгейін талдау жүргізілген.

Үшінші бөлімде қойылған мақсаттар шегінде кәсіпорынның қаржысын басқару мәселелерін шешу бойынша тәжірибелік ұсыныстар келтірілген.

Құрылымы: Дипломдық жұмыс кіріспеден, 6 суреттен, 18 кестеден, 3 тараудан, қорытынды мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 ШАҒЫН ЖӘНЕ ОРТА БИСНЕСТІ ДАМЫТУ ЖӘНЕ ҚОЛДАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

Шағын және орта бизнестің қалыптасу және даму ерекшеліктері

Шағын кәсіпорын қаржысы қаржы жүйесінің саласы ретінде қоғам экономикасының іргетасын қалыптастырады, өйткені мұнда материалдық және материалдық емес игіліктер жасалады. Шағын кәсіпорын қаржысының саласы шеңберінде материал, еңбек және қаржы ресурстарының белгілі бөлігі шоғырладырылады, бұл қоғамда ұлғаймалы ұдайы өндіріс үдерісін қамтамасыз етеді.

Шағын кәсіпорын қаржысының болуы, жалпы мемлекеттің қаржысы сияқты, тауар-ақша қатынастарының өмір сүруімен және экономикалық заңдардың іс-әрекетімен байланысты.

Шағын кәсіпорын қаржысы − бірыңғай қаржы жүйесінің құрамды бөлігі және айырықша сферасы болып табылады, оның орталықтандырылмаған бөлігін құрайды, материалдық және материалдық емес игіліктер жасалатын және елдің қаржы ресурстарының негізгі бөлігі қалыптасатын қоғамдық өндірістің басты буынына қызмет көрсетеді. Елдегі ақша қатынастарының аса маңызды сферасын, атап айтқанда, жасалатын қоғамдық өнімді, ұлттық табысты және ұлттық байлықты − халықтың қажеттіліктерін, өндірістік емес сфераның материалдық шығындарын қамтамасыз етудің көздерін кейінгі бөлуді қамтитындықтан бұл буынның қаржысы қаржылардың қосымша, кейінгі бөлігі болып табылады. Шағын кәсіпкерлік шағын және орта қалалардың жұмыс істеуінің негізі болып табылады, бұл олардың тұрғындарына тұрғылықты жеріне жақын жерде жұмыс табуға мүмкіндік береді. Мамандандыру мен кооперацияны дамыту ірі бірлестіктердің ықпал ету сферасына шағын кәсіпорындарды тартады. Ірі кәсіпорындар оларға жеке бөлшектер мен жинақтарды шығаратын жоғары мамандандырылған шағын фирмаларды жиі тартады [2] .

Осы саланы дамытудың шетелдік және отандық тәжірибесін талдай отырып, шағын кәсіпкерліктің келесі артықшылықтарын атап өтуге болады:

жергілікті бизнес жағдайларына тезірек бейімделу;
шағын кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң iс-әрекеттерiнiң үлкен дербестiгi,

шешiм қабылдаудағы икемдiлiк пен нәтижелiлiк;

салыстырмалы түрде төмен операциялық шығындар, әсіресе басқару

шығындары;

жеке тұлғаға өз идеяларын жүзеге асыруға, өз қабілеттерін көрсетуге

үлкен мүмкіндік;

бастапқы капиталға төмен талаптар және жергілікті нарықтың

сұранысына сәйкес өнім мен технологиялық өзгерістерді жылдам енгізу мүмкіндігі;

меншікті капиталдың салыстырмалы түрде жоғары айналымы т. б.

Сонымен қатар, тәжірибе шағын бизнестің белгілі бір кемшіліктерін көрсетеді, олардың ішінде ең маңыздылары:

тәуекелдің жоғары деңгейі, демек нарықтық құбылмалылықтың

жоғары дәрежесі;

ірі компанияларға тәуелділік;
өз ісін басқарудағы кемшіліктер;
бизнес жағдайындағы өзгерістерге сезімталдықты арттыру;
қосымша қаржылық ресурстарды қарызға алудағы қиындықтар;
келісімдер (келісімшарттар) жасасу кезінде іскер серіктестердің

белгісіздігі мен сақтық шараларының төмендігі т. б. [2] .

Кәсіпкерлікті қолдаудың мемлекеттік бағдарламаларын іске асыру механизмін жетілдіру, кәсіпкерлікті дамыту мәселелерін зерделеу ұлттық экономиканың қызмет ету тиімділігі мен бәсекеге қабілеттілігін арттыру процесінде маңызды рөл атқарады. Өйткені, қазіргі жағдайда экономиканың тұрақты дамуы көбінесе кәсіпкерліктің даму деңгейіне байланысты. Өндірістің негізгі факторларына табиғи, еңбек және өндірістік ресурстар жатады.

Нарықтық экономикада жоғарыда аталған факторларды қозғалысқа келтіретін факторлар бар, яғни адамның басқару қабілеті, оның кәсіпорнының белгілі бір мақсат пен пайдаға жету үшін өз мүмкіндіктерін пайдалануы. Нарықтық экономиканың тиімді қызмет етуінде бизнес шешуші рөл атқарады.

АҚШ-та шыққан ғылыми әдебиеттер мен түсіндірме сөздіктерде «бизнес» ұғымы бизнесті жүргізу, қажетті және сұранысқа ие өнімдерді жасау жүйесі, нарықтық экономиканың негізгі бағыты, адам қажеттіліктерін қанағаттандыру көзі ретінде түсіндіріледі. Мысалы, А. Хоскинг бизнесті «жеке тұлғалардың, кәсіпорындардың, ұйымдардың мүдделі тұлғалардың өзара пайдасына немесе басқа тауарларға, қызметтерге немесе ақшаға айырбастау үшін табиғи игіліктерді алу, тауарлар мен қызметтерді өндіру, сатып алу немесе сату мақсатында жүзеге асыратын қызметі» деп анықтайды [3] .

Осылайша, бизнес өндірісті ұтымды ұйымдастырудың жүйелі негізі және шарты бола отырып, жоспарлау, басқару, маркетинг және өндірістің басқа факторларын қамтитын технологияларды қамтитын тауарларды жасау және жылжыту процестерін қамтиды.

Өздеріңіз білетіндей, бизнес ең алдымен қызметпен байланысты, оның мақсаты пайда табу болып табылады, онсыз бизнестің болуы мағынасыз болады. Бұл ретте, бұл жерде әңгіме тек жеке кәсіпкердің жеке пайдасы туралы емес екенін ескерген жөн. Дж. Шумпетердің ойынша, кәсіпкерлікке қатысушылардың кәсіпкерлік рухы мен белсенділігі өндірістің қозғаушы күші, кәсіпкерліктің табиғи, еңбек және өндірістік факторларын белсендіру және арттыру болып табылады [4] .

Ол кәсіпкерлік дегеніміз өндіріске немесе айналымға жаңа комбинацияларды енгізу немесе әртүрлі жаңалықтарды енгізу деп атап көрсетті. Бұл концепция арқылы ол тұтынушыға белгісіз жаңа игілікті жүзеге асыру немесе оның жаңа сапасын жасау, жаңа технологияны енгізу, жаңа нарықтар мен шикізат көздерін игеру деп түсінді. Айта кету керек, қазіргі экономика мен экономикалық ғылымда «бизнес» ұғымы «кәсіпкерлік» ұғымымен қатар кеңінен қолданылады.

Кәсіпкерлік теориясына саяси экономияның классигі А. Смит елеулі үлес қосты. «Халықтар байлығының табиғаты мен себептері туралы зерттеу» (1776) атты негізгі еңбегінде ол кәсіпкердің ерекшеліктеріне көп көңіл бөлді. А. Смиттің пікірінше, кәсіпкер капиталдың иесі бола отырып, белгілі бір коммерциялық идеяны жүзеге асыру және пайда табу үшін тәуекелге барады, өйткені белгілі бір бизнеске салынған күрделі салымдар әрқашанда тәуекел элементін қамтиды. Айта кету керек, нарық өзін-өзі реттейтін болғандықтан, А. Смит мемлекеттің бәсекелестік пен табыстылық істеріне араласуына қарсы болды [5] .

Кәсіпкерлік экономикалық мінез-құлықтың ерекше түрі ретінде өзінің артықшылықтарын жүзеге асырады. Демек, кәсіпкерлік қызметтің тиімділігі тек артықшылықтарға қол жеткізуде ғана емес, сонымен бірге өзіне жақсырақ бизнес жағдайларын жасауда да көрінеді.

Сонымен, кәсіпкерліктің мәні нарықтық экономиканың субъектілері арасында пайда табу және құқықтық нормаларды реттеу мақсатында пайда болатын экономикалық қатынастардың жиынтығында жатыр. Тұлғаның өндірісті ұйымдастырушы, кәсіпкер ретіндегі шаруашылық қызметін ұйымдастыру нысаны кәсіпкерлік болып табылады.

Өз кезегінде бизнес - бұл ұйымдық-өндірістік жаңашылдықпен, белсенді ізденіспен және табысты пайда нәтижесі үшін өндіріс факторларын пайдаланудың жаңа және тиімді жолдарын табумен сипатталатын кәсіпкерліктің ұйымдық нысаны. Кәсіпкерлік мазмұны бойынша объективті айырмашылықтары бар, көп жағдайда олардың экономикалық мүдделерімен анықталатын әртүрлі субъектілердің өзара әрекеттесу процесі ретінде көрінеді. Демек, бизнес немесе кәсіпкерлік - бұл жекелеген азаматтардың немесе олардың топтарының экономикалық пайда алуға бағытталған дербес, бастамашыл қызметі, табыс немесе пайда көзі.

Шаруашылық субъектілері әртүрлі ұйымдық-құқықтық нысандарда пайда болады, бұл олардың жіктелуінде келесі белгілер бойынша көрінеді: меншік нысаны, құқықтық жағдайы, қызмет мақсаты, өндіріс ауқымы, ұйымдық нысаны және т. б. [6] .

Қазақстанда шағын және орта бизнесті дамытуды мемлекеттік қолдау - бұл ықпал ету шараларының жүйесі, оның көмегімен нарықтық процестердің дамуын мемлекет үшін дұрыс бағытқа бағыттайтын белгілі бір жағдайлар жасалады. Мемлекет қабылдап жатқан шаралардың мақсаты - кәсіпкерлік үшін барынша қолайлы құқықтық және экономикалық жағдайларды, кәсіпорындардың қызметі үшін тұрақты ортаны құру, бәсекелестік ортаны қорғау, меншік құқығын және экономикалық шешімдер қабылдау еркіндігін қамтамасыз ету.

Кез келген мемлекеттің тұрақты экономикалық дамуында шағын кәсіпкерліктің жағдайы мен дамуы маңызды рөл атқарады. Шағын және орта бизнес экономиканың жетекші салаларының бірі бола отырып, экономикалық өсу қарқынының артуына ықпал етеді, ел бюджетіне жоғары салық түсімдерін қамтамасыз етеді. Шағын бизнес - барлық шаруашылық субъектілерінің қаржылық және өндірістік мүмкіндіктерін шоғырландыратын механизм. Шағын бизнес ел экономикасының дамуы үшін ерекше маңызға ие бәсекелестік ортаны қалыптастыру мен дамытуға зор үлес қосуда [7] .

Қазақстан Республикасында шағын және орта бизнестің қалыптасуы мен дамуын 5 кезеңге бөлуге болады:

1 кезең - республика тәуелсіздік алғанға дейінгі шағын кәсіпкерлік

және орта бизнес (1986-1990) ;

2-кезең - нарықтық экономикаға көшудің бастапқы кезеңінде шағын

және орта бизнес (1991-1996) ;

3-кезең - Қазақстанда нарықтық қатынастардың қалыптасу

кезеңіндегі шағын және орта бизнес (1997-2000) ;

4-кезең - экономиканың инновациялық дамуына көшу және

кәсіпкерлік инфрақұрылымды қалыптастыру (2001-2006) ;

5-кезең - кәсіпкерлікті дамыту үшін қолайлы жағдай жасау, мемлекет

пен тұтынушылардың мүдделерін қорғау (2007 жылдан бастап) [8] .

Соңғы 10 жылда мемлекет тарапынан кәсіпкерлікті дамытуға ерекше мән беріліп, кәсіпкерлікті қолдау мақсатында арнайы бағдарламалар әзірленіп, жүзеге асырылуда. Кластерлік-желілік тәсілге негізделген шағын және орта бизнесті дамытудың экономикалық моделін әзірлеу шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдаудың жаңа стратегиясына және мемлекет пен бизнес арасындағы қарым-қатынастың жаңа идеологиясына көшуді білдіреді.

Дамыған елдердің шағын және орта бизнесті дамыту тәжірибесін пайдалана отырып, Үкімет қаржы секторын реформалау жәнекәсіпкерлікті қолдау инфрақұрылымын кешенді дамыту: шағын және орта бизнес орталықтарының, бизнес-инкубаторлардың, консалтингтік, лизингтік және басқа фирмалардың желісін кеңейту, шағын кәсіпкерлікке қызмет көрсетуге маманданған деректер банктерін құруды жүзеге асырады.

2021 жылмен салыстырғанда көрсеткіштер айтарлықтай төмендегендіктен бұл салаға көбірек көңіл бөлу қажет және бұл көрсеткіштерді жақсарту және ісін жаңа бастаған кәсіпкерлерді ынталандыру үшін келесі шараларды қабылдау қажет:

ісін жаңадан бастаған кәсіпкерлерді несиелендіру шарттарын

жақсарт;

кәсіпорындарға салық салу жүйесін жетілдіру;
шағын және орта бизнесті мемлекет тарапынан қолдаудың жаңа

саясатын әзірлеу;

кәсіпкерлердің мамандану деңгейін арттыру;
салық және кеден саясатын өзгерту [9] .

Бірінші кезеңде 1986 жылы Кеңес Одағында кәсіпкерлік қызметті заңдастырған «КСРО-дағы азаматтардың жеке еңбек қызметі туралы» заң қабылданды. Айта кету керек, елімізде кәсіпкерліктің алғашқы белгілерінің пайда болуы 1980 жылдардан басталады, яғни алғашқы кооперативтердің пайда болу кезеңі, дегенмен бұл құбылыс шағын кәсіпкерлік деп аталмаған.

Сол кездегі шағын кәсіпкерліктің кең тараған көрінісінің бірі колхоз және киім-кешек және базарлар, сонымен қатар жеке көлік саласы болды. Кәсіпкерлік қызметтің бұл түрлері мемлекеттік қолдауға ие болмады, ал Қылмыстық кодексте мұндай әрекетті жазалайтын баптар болды. Бірақ, барлық тыйымдар мен жазаларға қарамастан, тұтыну тауарлары мен қызметтерінің өткір тапшылығы жағдайында сұраныс кәсіпкерліктің бұл нысандарын дамыту үшін қуатты негіз болды. Бұл кезең сондай-ақ белгілі бір нарықтық құрылымдардың болуымен сипатталады, мысалы, тұтыну кооперациясы, асыл металдар мен алтын өндіру артельдері. Дәл осы кезеңде заманауи кәсіпкерлік қызметтің алғашқы негіздері қаланды [10] .

1988 жылы «КСРО-дағы кооперация туралы» Заң қабылданды. Оның қабылдануымен кооперативтер мен серіктестіктерді жаппай құру басталды. Алайда нарықтық инфрақұрылым болмағандықтан, өз қызметін сақтап қалған кооперативтер аз болды. 1988-1990 жылдары қабылданған лизинг, бірлескен кәсіпорындар, банк қызметі туралы заңдар экономиканың әртүрлі салаларындағы экономикалық қызметті айтарлықтай ырықтандыруға мүмкіндік берді. Өндіріс құралдарына меншіктің басым бөлігі мемлекет меншігінде қалды. Дегенмен, мемлекеттік мүлікті жалға беру түріндегі шағын концессиялар белгілі бір дәрежеде кәсіпкерлік белсенділікті ынталандырды.

Болашақта Қазақстанда кәсіпкерлікті қалыптастыру мен дамытудың негіздері кәсіпкерлікті қолдау мен дамытудың мемлекеттік бағдарламаларында қаланды. Бұл мәселелер алғаш рет 1990 жылы 11 желтоқсанда қабылданған Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының «Қазақ КСР-дегі шаруашылық қызмет еркіндігі және кәсіпкерлікті дамыту туралы» Заңында көрініс тапты [11] .

Республикада кәсіпкерлікті дамытудың жаңа кезеңі 1991 жылы, Қазақстан тәуелсіздік алған кезде басталды. 1992 жылы 4 шілдеде Қазақстан Республикасында «Жеке кәсіпкерлікті қорғау және қолдау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы қабылданды, онда жеке кәсіпкерлік азаматтар мен мемлекеттік емес заңды тұлғалардың табыс алуға бағытталған бастамашылық қызметі болып табылады. Онда азаматтардың өздерінің (жеке кәсіпкерлік) немесе мемлекеттік емес заңды тұлғалардың (заңды тұлғалардың жеке кәсіпкерлік) мүлкіне негізделген және азаматтардың немесе мемлекеттік емес заңды тұлғалардың атынан олардың тәуекелі бойынша және мүліктік жауапкершілікпен жүзеге асырылады.

Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинетiнiң 1994 жылғы 17 тамыздағы №912 қаулысымен Қазақстан Республикасында кәсiпкерлiктi мемлекеттiк қолдау мен дамытуды жүзеге асыру жөнiндегi 1994-1996 жылдарға арналған мiндеттер мен шаралардың жоспарлары бекiтiлдi. 1995 жылдың аяғында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1996-1998 жылдарға арналған экономикалық реформаларды тереңдету жөніндегі іс-қимыл бағдарламасы қабылданып, оның негізгі міндеттерінің бірі кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдауды күшейту болды.

Бұл кезеңге посткеңестік кеңістіктегі күрделі әлеуметтік-экономикалық жағдайлар тән. Кеңес Одағының ірі кәсіпорындары арасындағы экономикалық байланыстар мен қарым-қатынастардың толық үзілуі көптеген кәсіпорындардың тоқтап қалуына және айтарлықтай жұмыс күшінің босатылуына әкелді. Осындай жағдайда күнкөріс көзін іздеп босатылған жұмыс күшінің көпшілігі шағын бизнес саласында өздерінің қабілеттері мен білімдерін қолдануға мәжбүр болды [12] .

Кәсіпкерлік қызметтің алғашқы субъектілері көбінесе бизнесті қалай жүргізу керектігін білмеді. Бұл жағдай сол кездегі макроэкономикалық күйзеліспен және жоғары салық ауыртпалығымен қосылып, көптеген жаңа кәсіпкерлердің банкротқа ұшырауының артуына ықпал етті. Осыған ұқсас жағдай 1994 жылдан 1996 жылға дейінгі кезеңде де байқалды, бұл кезде шағын кәсіпкерлік секторының объектілерінің саны күрт қысқарды. .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.