Комплемент жүйесінің нәруыздарына рецепторлар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 412 бет
Таңдаулыға:

Жалпы иммунология

Оқулық

Ә. Ә. Шортанбаев, С. В. Кожанова.

Алматы, 2008.

УДК 612. 017. 1 (075. 8) ББК 52. 54я73

Ш 80

ISBN 9965-826-87-0

Пікір берушілер:

ҚазҰМУ ішкі аурулар пропедевтикасы кафедрасының меңгерушісі, м. ғ. д., профессор Есенжанова Г. М.
РММ «ҚР ДМ дәрі-дәрмек сараптау ұлттық орталығы» Республикалық иммундық-биологиялық зертхана меңгерушісі, м. ғ. д., профессор Сатыбалдиева Ж. А.

Шортанбаев А. А., Кожанова С. В.

Ш80 Жалпы иммунология: Оқулық / Ә. Ә. Шортанбаев, С. В. Кожанова. - Алматы, 2008. - б. 452

ISBN 9965-826-87-0

Медициналық ЖОО студенттерінің, әр саладағы дәрігерлерге және ғылыми қызметкерлерге арналған оқулық. Жалпы иммунологияның барлық негізгі бөлімдерін меңгеруге арналған керекті мәліметтер жинақталған.

ББК 52. 54я73

ҚР жоғары оқу орындарының медициналық-биологиялық пәндерінің ОӘК ұсынған. №3 хаттама 12. 03. 2008 ж.

МАЗМҰНЫ

Алғы сөз . . . 4

Қысқартулар тізімі . . . 6

тарау. Ғылым ретіндегі иммунология . А. А. Шортанбаев . . . 8
тарау. Иммундық жүйенің құрылысы. Лимфоциттер генезі. Иммундық бақылау концепциясы. Иммундық жауап туралы түсінік. А. С. Каракушикова, А. А. Шортанбаев, С. В. Кожанова,

Г. С. Садвакасова 16

тарау. Антигендер. А. А. Шортанбаев, С. В. Кожанова,

А. С. Каракушикова, Г. С. Садвакасова . . . 32

тарау. Гуморалды иммунитет жүйесі. А. А. Шортанбаев,

Г. Т. Калиакбарова, С. В. Кожанова, Г. Т. Балпанова 42

тарау. Комплемент жүйесінің иммундық жауаптағы маңызы.

Б. Б. Бижигитова, С. В. Кожанова, А. А. Шортанбаев 61

тарау. Антигентаныстырушы жасушалар Б. Б. Бижигитова, С. В. Кожанова . . . 76
тарау. Жасушалық иммунитет жүйесі. С. В. Кожанова,

А. А. Шортанбаев, Б. Б. Бижигитова 92

тарау. Цитокиндер. Г. Т. Қалиакбарова, С. В. Кожанова,

Э. Ж. Битанова 124

тарау. Ісікке қарсы иммунитет. С. В. Кожанова,

А. А. Шортанбаев, Г. Т. Калиакбарова, Г. Т. Балпанова 163

тарау. Негізгі гистосәйкестік комплекс. А. А. Шортанбаев,

Г. Т. Балпанова 186

тарау. Трансплантациялық иммунитеттің негіздері.

Г. Т. Балпанова, А. А. Шортанбаев 195

тарау. Жоғары сезімталдық механизмдері. А. А. Шортанбаев,

С. В. Кожанова, А. С. Каракушикова, Г. С. Садвакасова 216

тарау. Иммундық тапшылық жағдайлар. С. В. Кожанова,

А. С. Каракушикова, Э. Ж. Битанова 233

тарау. Вакциналар және вакцинды профилактика.

С. В. Кожанова, Б. Б. Бижигитова, А. А. Шортанбаев 270

тарау. Иммундық жағдайды бағалау әдістері. А. С. Каракушикова,

С. Г. Мухамбетова, С. В. Кожанова, Г. С. Садвакасова 283

Өзіндік бақылауға арналған тесттер 312 Әдебиет тізімі 345 Алғы сөз

Қазіргі заманғы иммунологияның жетістіктері биология және медицина саласында кеңінен қолданылуда. Осы жетістіктерге сүйене отырып, көптеген аурулардың патогенезі, диагностикасы, емі және алдын алуы туралы түсініктер өзгерген. Қазіргі уақытта кез-келген аурудың патогенезіне иммундық жүйе қатысатыны мәлім. Көптеген жағдайларда иммундық жүйе компоненттерінің дисбалансы немесе иммунитетті реттеуші үрдістердің бұзылысы алуан түрлі клиникалық көріністер беретін патологиялық үрдістердің дамуына әкеледі.

Жалпы иммунологияның жетістіктері нәтижесінде клиникалық иммунология пайда болып кеңінен дами бастады. Иммундық тапшылық жағдайлардың жіктеуі, зертханалық диагностика әдістері және емі қолданыла бастады. Клиникалық тәжірибеде көптеген иммунитетті белсендіретін және иммунды коррекция препараттарын қолданады. Бірқатар аурулардың дамуында және жаңғыруында иммундық тапшылықтың маңызы анықталған. Соның ішінде, аутоиммундық патологияларды, жұқпалы аурулардың созылмалы түріне айналуы немесе шартты-патогенді флораның манифестациясы. Иммундық жүйенің жағдайы онкологиялық аурулардың дамуын, ағымын және нәтижесін негіздейтіні анықталған. Қатерлі ісік ауруларында дәстүрлі әдіспен қоса иммунды терапияны дұрыс қолданатын болса, науқастарға тағайындаған емнің тиімділігі жоғарылайды. Мүшелерді ауыстыру кезінде иммунологиялық мониторинг, иммундық депресанттарды дұрыс қолдану және гистосәйкестік антигендерін іріктеу арқасында үлкен табыстарға жетуге мүмкіндік берді. Антигендер химиясын анықтау, олардың әр түрлеріне қарсы дамитын иммундық жауаптың механизмдерін зерттеу вакцина түзудің жаңа қағидаларының түзілуіне, жалпы вакцинация проблемасына жаңа көзқарас қалыптасуына алып келді. Иммундық жүйе ауруларының ерекше тобына ісіктер және иммундық жүйенің жұқпалы аурулары кіреді. Қазіргі заманғы иммунология жетістіктері қысқа мерзімде АИВ-жұқпасының патогенезін анықтап, диагностикасын мен еміне жол салды.

Соңғы жылдары иммунологияда жаңа бағыт қалыптасты - ол экологиялық иммунология. Иммундық жағдайлардың бағалау әдістерін басқа да белгілі әдістермен бірге қолдану арқылы антропогендік факторлардың жасырын әсер етуі нәтижесінде дамитын аурулардың нозологияға дейін түрлерін уақытылы анықтауға болады.

Сонымен, иммунологияда зерттелетін өзекті мәселелері кеңінен таралғандықтан, әртүрлі саладағы дәрігерлер осы мәселелерге көңіл бөледі. Сол себептен медициналық факультеттердің және дәрігерлердің мамандығын жоғарлату институтында мамандықты дайындау жоспарында иммунология пәні енгізілген.

Қазіргі кезде ғылыми және медициналық оқулық әдебиеттерінің алуан түрлілігіне қарамастан, олар қымбат, сонымен бірге медициналық ЖОО оқу бағдарламаларына жиі сәйкес келмейді. Қазақстанда медициналық білім беру саласында жаңа мемлекеттік стандартқа ауысуы оқу сапасына

жоғары талап қояды, сондықтан оқу үрдістерінде жаңа буынды оқулықтарды пайдаланған жөн.

«Жалпы иммунология» оқулығының авторлары 25 жылдан астам әртүрлі мамандықтағы студенттерге жалпы, клиникалық иммунология және аллергология пәнін оқытып жатқан С. Д. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ иммунология және аллергология кафедрасының ұжымы. Профессор А. А. Шортанбаев және доцент С. В. Кожанова Қазақстанда иммунология бойынша оқытудың негізін қалаған. Кафедраның жұмыс жасау жылдары кезінде ғылыми, әдістемелік және қуатты кадрлар жиналған. 1992 жылы Е. С. Белозеровтың, В. С. Мошкевичтің және А. А. Шортанбаевтың редакциясымен «Клиническая иммунология и аллергология» атты алғашқы оқу құралы баспадан шығарылды. Онда иммунологияның өзекті мәселелері талқыланған. Ал 1994 жылы қазақ тілінде «Иммунология» атты оқу құралы жарыққа көрінді. Бұл құралдың авторлары Шортанбаев А. А., Шайкенов Т. Е., Кожанова С. В. болып табылады. Сонымен қатар, қазіргі уақытқа дейін кафедра оқытушыларымен 70-ке жуық студенттерге және тәжірибелік дәрігерлерге арналған оқу-әдістемелік құралдар баспадан шығарылды. Қайта өңделген және толықтырылған оқу-әдістемелік құралдар берілген оқулықтың негізінде жатыр.

«Жалпы иммунология» оқулығы медициналық ЖОО студенттеріне арналған және онда қазіргі замаңғы иммунологияның барлық бағыттары қамтылған. Бұл оқулықта жалпы иммунология курсын толық меңгеру үшін, кейін клиникалық иммунология мен аллергология пәндерін және тиісті клиникалық тәртіптерді оқып білу үшін қажетті барлық тақырыптар берілген.

Бұл оқулық иммунологияның жаңа жетістіктерін ескере отырып құрастырылған. Онда иммундық жүйенің құрылысы, иммундық тану механимздері, иммундық жауаптың кейбір звеноларының молекулалық және жасушалық деңгейлердегі реттелуі, иммундық жүйенің гормондары және медиаторлары туралы жазылған. Антигендерді таныстыру үрдісі, иммундық жауаптың дамуындағы цитокиндердің рөлі, цитокинді/антицитокиндік терапияның күрделі мәселелері мен болашағы берілген. Аутоиммундық патологияның негізінде жатқан иммунологиялық механизмдерінің, жоғары сезімталдық серпілістерінің, трансплантаттың тұрақтамауы және ісіктердің өсу ерекшеліктерінің қарастырылуы үлкен орын алады. Иммундық тапшылық жағдайлардың пайда болу себептері, диагностика және емдеу әдістері толық жазылған. Вакцинды алдын алу және вакцинация кезіндегі асқынулар туралы тарау бар. Ол тарауда иммундық тапшылығы бар науқастарда вакцинация кезінде ауыр асқынулардың даму мүмкіншілігіне ерекше көңіл бөлінген. Сонымен қатар, клиникада адамның иммуныдық жағдайын бағалауға арналған әдістер туралы мәліметтер келтірілген.

Оқулықтың үлкен құндылығы - авторлар иммунология саласындағы әлем ғылымының жаңа жетістіктері туралы көлемді материал берген. Сонымен бірге, оқулық мазмұны өте қызықты және де студенттерге түсінікті жазылған.

Медицина ғылымының докторы, профессор Г. М. Есенжанова

ҚОЛДАНЫЛҒАН ҚЫСҚАРТУЛАРДЫҢ ТІЗІМІ

ААИЖ ауыр аралас иммундық жетіспеушілік

АГ антиген

АД антидене

АДА аденозиндезаминаза

АИК (CIC) айналымдағы иммундық кешен

АІЖ асқазан-ішек жолы

АИВ адамның иммунды тапшылық вирусы

АЛК аралас лимфоциттер культурасы (mixed lymphocyte culture)

АЛС антилимфоцитарлы сары су

АТЖ антиген таныстырушы жасуша

АТЖЦТ антиденеге тәуелді жасушалық цитотоксикалық тетік

АТКЦ антиденетәуелдi клеткалы цитотоксикалық

ББЗ биологиялық белсенді заттар БЖЖС баяу жүретiн жоғары сезiмталдық БЖС жоғары сезімталдықтың баяу түрі

ВЖР В-жасушалық рецептор

Г-КСФ гранулоцитарлы колония стимулдаушы фактор

ГМ-КСФ гранулоцитарлы-макрофагалды колония стимулдаушы фактор

ДЖ дендритті жасуша

ДНФ динитрофенол

ЖБЖ жартылай бағаналы жасуша

ЖЖС жоғары сезімталдықтың жедел түрі

ЖҚЖ жүйелі қызыл жегі

ЖӨИЖ жалпы өзгермелі иммундық жетіспеушілік

ЖСБТ (БЖС)

жоғары сезімталдықтың баяу түрі

ИКА иммундық кешен аурулары

ИЛ (IL) интерлейкин

ИНА инактиватор

ИТЖ иммундық тапшылық жағдайлар

ИФТ иммуноферментті талдау

іВ ізашар В лимфоцит

іТ ізашар Т-лимфоцит

КҚБЖ көп қабілетті бағаналы жасуша

ЛАК-

жасуша

лимфокин белсендірілген жасуша

ЛБТС лимфоциттердің бластты трансформациялаушы серпілісі

ЛЖБЖ лимфоидты жартылай бағаналы жасуша

ЛМТС лимфоциттердің миграциясын тежеуші серпелісі

ЛПС липополисахарид

МЖ мес жасушасы

МКА моноклоналды антидене

М-КСФ макрофагалды колония стимулдаушы фактор

МЛЦТ тест

МФ макрофаг

НСТ-тест нитрокөк тетразоли тесті

ОЖЖ орталық жүйке жүйесі

ОСТА(ІМТ) ісік мамандандырылған трансплантациялық антиген

ПИФ (ТИФ) тік иммунофлуоресценция

ПНФ

ППН (НБК) нейтрофилдердің бұзылу көрсеткіші

ПС полисахарид

ПТС полимеразды тізбекті серпіліс

РА ревматоидтық артрит

РАСТ тест

РИА радиоиммунды анализ

РИФ иммунофлюоресценция реакциясы

РЭА рак-эмбрионалды антиген

ТБЖЖС баяу жүретiн жоғары сезiмталдықтың Т-эффекторы

ТИҚС «трансплантат иесіне қарсы» серпілісі

ТЖР Т-жасушалық рецептор

Тк Т-киллер

Тх Т-хелпер

Т _БЖЖС баяу жүретiн жоғары сезiмталдықтың Т-эффекторы

ФГА фитогемагглютинин

ФУМ (МТФ)

миграцияны тежейтін фактор

ЦТЛ цитотоксикалыТ-лимфоциттер

ВCR B cell receptor

bFGF фибробласт өсуінің базисті факторы

CD дифференцировка кластері (claster of differencation)

CDR complement-determining region

СоnA конканавалин А

СTLA citotoxic T-lymphocyte antigen

Fab fragment antigen binding

Fc fragment cristalisable

FcR Ғс-рецептор

GTF өсуші трансформациялаушы фактор

HLA адамның лейкоцитарлық антигендері (human leucocyte antigens)

ICAM Inter cellular adhesion molecules

IFN интерферон

Ig иммуноглобулин

IGF инсулин тәріздес өсуші фактор

LD-антиген лимфоцит көмегімен анықталатын антиген (Limphocyte Defined)

LFA leukocyte function-associated antigen

MAF макрофаг қаруландырушы фактор

MCL маннан байланыстырушы лектин (mannose-binding lectin)

MHC гистосәйкестіктің негізгі комплексі (major histocompatibility complex)

MMR макрофаг маннозды рецептор

MSR macrophag scavenger receptor

NGF нервтің өсуші фактор

NK табиғи киллер (natural killer)

PCA plasma cell antigen

PG простагландин

RCA regulators of complement activation

SD-антиген cерологиялық анықталатын антиген (Serological Defined)

SIg A секреторлық иммуноглобулин А

TNF ісік некроздаушы фактор (tumor necrosis factor)

К (killer) киллер жасушасы

ҒЫЛЫМ РЕТІНДЕГІ ИММУНОЛОГИЯ

Иммунитет анықтамасы. Иммунологияның даму тарихы. Қазіргі замандағы медициналық иммунология.

Иммунитет анықтамасы

Иммунология - организмнің бөгде субстанцияларға генетикалық, молекулярлық, жасушалық жауап беру механизмдерін зерттейтін ғылым.

«Иммунитет» сөзі алғашқыда юристтік терминге жатқан (immunitas - лат. бір нәрседен құтылу, босау) . Медициналық практикасына «иммунитет» термині XIX ғасырдың екінші жартысында, адамдар инфекциялық аурулардан қорғану әдістері зерттелу кезінде, яғни теориялық және эксперименталды иммунология қалыптасу кезінде енгізілген. Терминнің жаңа, «медициналық» мазмұны «аурудан құтылу» деп белгіленген. Бұл терминге ең қолайлы түсініктемесін Р. В. Петров 1982 жылы берген:

«иммунитет деген организмді генетикалық бөгде белгілері бар заттар мен тірі денелерден қорғау әдісі болып келеді». Организмге бөгде заттарға - бактериялар, вирустар, қарапайымдар, саңырауқұлақтар, нәруыздар, жасушалар, тіндер, өзгерген аутоантигендер, сонымен қатар, мутантты және ісік жасушалары жатады.

Арнайы гуморалды және жасушалық серпілістер дамуына жауапты иммунды жүйенің өз ерекшеліктері бар: ол барлық денеге жайылған, оның жасушалары қан арқылы барлық организмде рециркуляцияда жүреді және ол әр-бір антигенге түрлі арнайы антиденелер молекуласын өндіре алатын ерекше қабілетті жүйе болып табылады.

Негізгі иммунитет құруға жауаптылар - ол иммунды жүйенің жоғары арнайылықты жасушалары - лимфоциттер. Организмде тек осы жасушалар белгілі антигенмен байланысуға бағдарламаландырылған, «өзінікін»

«өзгенікінен» ажырата алатын және бірінші байланысу арқылы иммунологиялық зерделік қалыптасушы бір ғана жасушалар болып табылады. Эволюцияда лимфоцит организмнің генетикалық тұтастығын бақылау үшін пайда болған - осы қызмет иммунитет жүйесінің негізгі қызметі болып табылады. Бұл қызметтің нәтижесіне сыртқы ортадан түскен генетикалық бөгде жасушаларды тану және жою жатады.

Иммунологияның даму тарихы

Иммунитет туралы ғылым XIX ғасырға дейін адамдарды мазалаған инфекциялық ауруларды жеңу үшін қатан өмірлік қажеттілігі арқасында пайда болған. Мысал ретінде, адамдардың шешекті жеңуі. Ең алғаш шешек пустулаларының сау адамға қондыру арқылы қорғану Қытайда б. ғ. д. мың жыл бұрын, XI ғасырда қолданылды. Кейінірек бұл әдісті Индияда, Кіші Азияда; Европада қолдана бастады. Медицина тарихына белгілі Шығыс ғалымы Әр-Рази шешекке классикалық анықтама беріп, шешекті егу әдісін қолданғаны белгілі. Оның ізашары Авиценна опа мен шешекке тән белгілері және бұл аурулармен ауырған адамдар өте сирек қайта ауырғандығы туралы жазған. Бұрын инфекциямен байланыс болса,

организм қорғаныс қасиеттерін өндіретінін таза тәжірибе көрсеткен. Бірақ, егудің бұл әдісі (вариоляция) көбінесе аурудың жедел өтуіне немесе егілгендердің өліміне келтіргені анықталған. Ол заманда бұл жағдайға ғылыми түсінік берілмеген.

Иммунологияны ғылым ретінде классикалық және қазіргі заманғы иммунологияға бөледі. Классикалық иммунология Э. Дженнер мен Л. Пастер сияқты ғалымдар атымен байланысты. Бұл - негізінде инфекциялық иммунология. Әрбір ғылыми ашулардың өзінің тарихы бар. Барлық ғылыми ашулар осының алдында жетілген жетістіктер нәтижесінде ашылады. Осылай, 1776 жылы дәрігер-зерттеуші Э. Дженнер тәжірибелік иммунологияның негізін қалады. Ол ең алғаш вакцинация әдісін қолданған. Э. Дженнер сиыр шешегі материалын балаға егу арқылы, адамдардың инфекциялық аурулардан босататын маңызды теориялық және практикалық медицина бағытының негізін салды. Бірақ, Э. Дженнер және оның пікірлері қолдануға ие болмады, өйткені олар тек ғана бір ауруға байланысты болған, ал егу толығымен ғылыми дәлелденген жоқ. Егу урдісінің теориясының фундаменті бірінші егуден соң тек 85 жылдан кейін пайда болды, ол теориялық иммунологияның негізін салды. 1881 жылы Пастер Париж академиясында ең алғаш инфекциялық ауруларды аттенуацияланған микробтармен иммунизациялау арқылы алдын алуға болатынын жариялады. Негізі химик болып, Л. Пастер медицина мен биологияға химиялық тәжрибелердің нақтылығы мен ойын енгізді. Бұл қазіргі физико-химиялық, молекулалы биология мен биотехнологияның дамуы кезінде өте маңызды. Л. Пастер ғылым мен тәжірибенің дамуын көптеген жылдарға кешіп өткізді. Егу арқылы емделмейтін ауыр дерттің - құтырудың дамуын алдын алудан кейін ғана Пастер қолдау тапты. 1886 және 1887 жылдар арасында егу арқылы құтырудан 2, 5 мыңнан аса адам құтқарылды. Л. Пастердің вакцина алу және егу принциптері жақсы дамып, макро- және микрорганизмнің қарым-қатынасы арқылы ғылыми зерттелді. Иммунизация ғылымы мен тәжірибелерінің жылдар бойы дамуы нәтижесінде көптеген бактериялық және вирустық инфекцияларға қарсы эффективті вакциналар жасалған және қолданылған. Иммунизация арқылы көптеген ауыр инфекциялық аурулардың таралуы төмендегені байқалған. Бұл адамдардың әлеуметті дамуын, орта өмір сүру жасының ұзаруын қамтамасыз етті. Көптеген ашылған жаңалықтарға қарамай, Л. Пастердің иммунитет табиғатына сол уақыттағы биология мен медициналық жетістіктерінің дәрежесіне байланысты көзқарасы шектеулігімен ерекшеленеді. Оны өлімінен кейін біраз уақытқа дейін иммунитетті тек инфекциялық ауруларға қарсы тұрушылық деп түсінді.

Инфекциялық және инфекциялық емес иммунологияның дамуы және орнығуы И. И. Мечниковтың биологиядағы жетістігімен байланысты. Ол бірінші рет иммунологиялық көрсеткіштердің бағасына эволюциялық көзқарасты енгізді, бұл болмаса бірде-бір иммунологиялық эффект пен иммунитет түсінікті болмайтын еді. Ф. Бернет жазбақшы, “барлық биологиялық үрдістер - өзекті эволюцияның нәтижесі және кез- келген биологиялық жалпылама эволюциялық тұрғыда ғана мағынасы болады”. 1883 ж. И. Мечников “Организмнің емдік күші туралы” деген

баяндамасында, иммунитеттің жалпы биологиялық теориясының принциптерін көрсетіп берді. Бұл - алғаш теория болып есептеледі, ол жерде қорғаныс серпілістердің арнайылығы, ағзаның тек микробтардан емес және де өзінің токсиндерінің, денатурациялық ақуалдарынан, өлген жасушаларынан өзі арыла алатыны сияқты негізгі феномендер туралы айтылды. Бірақ, бұл фагоцитарлы теорияны кейбір биологтар мен медиктер жақсы қабылдаған жоқ. Оппоненттер де табылды, олар жасаған тәжірибелерінің нәтижесінде микроорганизмдер мен олардың токсиндерін бактерицидтік ерекшелігі бар гуморалды заттар бұзады деген пікір көрсетті. Ол ғалымдардың бірі - әйгілі ғалым П. Эрлих болды, ол осы үрдістің химиялық жағын зерттеді. Ол ең бірінші токсикалық заттардың инъекциясымен, оған қарсы - токсиндерді бейтараптаушы антиденелер, яғни биологиялық субстанциялар пайда болу уақыты арасындағы период бар екенін, яғни латентті периодты анықтады.

Жаңа эксперименттер нәтижесінде И. И. Мечников гуморалды теорияның жақтаушыларының анықтаған сарысуы дифтерия мен столбняк (сіріспе) қоздырғыштарын өлтірмей, тек сол қоздырғыштармен бөлінген токсиндерді, уды жойып, фагоциттерді стимулдайды, ал олар қоздырғыштарды жұтатыны дәлелденді. Қаншама талас-тартыстар болса да, бұл екі теория өзара жақындай бастады, себебі басында фагоцитарлы теорияға қарсы деп шешілген жаңа фактілер кейіннен бірікті.

Иммунологияның негізін салушылар И. И. Мечников пен П. Эрлих арасында жүрген ұзақ полемика 1887 жылы басталған. Әр теорияның жақтаушылары 15 жыл бойы өздерінің теориясының дұрыстығын дәлелдеу үшін көптеген эксперименттер жасады. Гуморалды теориясының жақтаушысы Э. Беринг ауырғаннан кейінгі сарысудың гуморалды фактормен байланысты бактерицидтік қасиеті жоғарлағанын анықтады. 1890 жылы Э. Беринг пен Ш. Китазато сіреспелік және дифтериялық токсиндермен егу нәтижесінде антитоксиндік сарысуларды алған. Алынған антитоксиндік сарысулар токсиндерді бейтараптаған.

Дифтерияны емдеуде антитоксикалық сарысуларды қолдану күшті патогенетикалық құрал болды және мыңдаған адамның өмірін сақтауға көмектесті. Бірақ, кейбір кезде антитоксикалық сарысуды қолданғанда, ол ауыр асқынуға (артериялық қысымның төмендеуінен) тіпті өлім нәтижесіне алып келген. Бұл асқынуды Ш. Рише тәжірибе жүзінде тексерді. Біріншілік теріішілік немесе теріастылық вакцинация иммундық жауаптың шыңында (10-14 күннен кейін) сол дозадан 5-10 есе жоғары дозада бұлшық етке немесе тамыр ішіне екіншілік вакцинация жасағанда, тәжірибелік жануарлардың 100% өмірге төзімділігі төмендеген. Бұл құбылысты анафилаксия деп, ал пайда болған ауыр жағдайды А. М. Безредка анафилаксиялық шок деп атаған.

Гуморалды және фагоцитарлы теория жақтаушыларының ұзақ уақыт дискуссиясы иммунологияның ғылым болып орнығуына жол тапты. Физиология мен медицинаға еңбегі сіңген үшін гуморалды және жасушалық теорияларды ашқан ғалымдарға - И. И. Мечников пен П. Эрлихқа 1908 жылы Нобель сыйлығы берілген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.