Қазіргі БАҚ тілінің ерекшеліктері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті КЕ АҚ

Гуманитарлық-әлеуметтік ғылымдар факультеті

Филология және журналистика кафедрасы

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Жаңа медианың тілі мен стилі пәні бойынша

Тақырыбы: БАҚ-тағы омонимдер, антонимдер, синонимдер (басылым түрлерін көрсетіңіз)

Білімгер ___________________________ Тобы___ _________ ___________________
аты-жөні қолы
Жетекші____________________________ __________ ________________________ __
қызметі аты-жөні
Қорғауға жіберілді ____________________20____ж. __ _____________________
қолы

Жұмыс қорғалды __________________20__ж. бағасы ____________________
жазбаша
Комиссия мүшелері: _________________________ _____ ______________________
аты-жөні қолы

______________________________ ___ ___________________
аты-жөні қолы

______________________________ ____ __________________
аты-жөні қолы

Тараз 20___

М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті КЕ АҚ
Филология және журналистика кафедрасы
6В03212 тобының білімгеріне _ Жанәбіл Ә.___курстық жоба(жұмыс)
аты-жөні
Жаңа медианың тілі мен стилі пәні бойынша
ТАПСЫРМА
1.Тақырыбы_________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ____________________
2. Тапсырманың арнайы нұсқауы ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ ___________________________________ _____________________
3. Есепке-түсініктеме жазбаларының негізгі тараула - ры (жұмыстары)
Орындау кестесі

Көлемі, %
Орындау уақыты

5. Жобаның (жұмысты) жинақтау мерзімі

6. Қорғау

Кафедра мәжілісінде бекітілген ___________________20___ ж. хаттама № ______
Жетекшісі:
_____________________ _____________ ________ __________________________ _
қызметі қолы аты-жөні

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
I. АРНАЙЫ ЛЕКСИКА ЖӘНЕ ОНЫ ҚОЛДАНУ ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.1 Лексика. Лексиканың белсенді және пассивті қоры ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.2 Қазақ тіліндегі антонимия, синонимия, омонимия және паронимия ... ... .7
II. БАҚ МЫСАЛЫНДА АРНАЙЫ ЛЕКСИКАНЫ ҚОЛДАНУДЫ ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2.1 Сәндеу мақсатында БАҚ - та ескірген лексика мен неологизмдерді қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
2.2 . Қазіргі БАҚ тілінің ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..10
III. БАҚ - ТА СИНОНИМДЕР МЕН АНТОНИМДЕРДІ ҚОЛДАНУ...12
3.1 БАҚ-тағы синонимия ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 12
3.2 БАҚ-тағы антонимия ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..16

Кіріспе

Курстық жұмыстың өзектілігі: кез-келген тіл үнемі дамып отырады. Оның ең мобильді деңгейі-лексика. Ол қоғамда болып жатқан барлық өзгерістерге жаңа сөздермен жауап береді. Адамдардың өмірінде енді қолданылмайтын заттар мен құбылыстардың атаулары уақыт өте келе қолданыстан шығады.
Қазіргі заманғы бұқаралық ақпарат құралдары қоғамдағы негізгі әлеуметтік және экономикалық процестерді және тілдегі трансформация процестерін көрсетеді. Кез-келген құбылыс немесе оқиға газет-журнал беттерінде, теледидар экрандарында, интернет-порталдардың жаңалықтар арналарында көрінеді. Бұқаралық ақпарат құралдарының тілдің дамуына әсері өте маңызды екенін бәріміз білеміз. Бұқаралық ақпарат құралдары тілге енгізген белгілі бір сөзжасамдар біздің сөйлеуімізде мәңгілікке тамыр жайуы мүмкін. Қазіргі заманғы бұқаралық ақпарат құралдары ескірген лексиканы, неологизмдерді, синонимдерді, паронимдерді өз ойларын дәлірек және дұрыс жеткізу және болған оқиғаны бейнелеу үшін жиі қолданады.
Бұл жұмыстың мақсаты: "бірінші Қырым"газетінің мысалында арнайы лексиканың қалай және қандай контексте қолданылатынын зерттеу және көрсету.
Жұмыстың өзектілігі: арнайы лексиканы қолдану ерекшеліктерін зерттеу қажеттілігі баспасөзде арнайы лексиканы белсенді қолданумен байланысты (белсенді, пассивті, неологизмдер, ескірген лексика, синонимдер, антонимдер, паронимдер және т.б.). Бұл байланысты (Кр пікірі бойынша. Меллер) кейбір шетелдік газеттен жаңа ұғым немесе әдемі түрде айтылған ескі деген сөзді тапқан журналист сәтті жағдайда бұл сөзді бүкіл ұлтқа жүктей алады.
Жұмыстың міндеттері: Баспасөз антонимдерді, паронимдерді, неологизмдерді және т. б. не үшін қолданатынын зерттеу, талдау және түсіну
Сондай-ақ:
арнайы лексиканы (историзмдер, архаизмдер және неологизмдер)анықтау;
сөздің ескіруінің себептерін анықтау белсенді қолданыстан шығады;
нақты мысалдармен Қырым БАҚ-та ескірген лексиканы, синонимдерді, антонимдерді және неологизмдерді қолдануды қарастырыңыз.
Зерттеу әдістері: мен өз жұмысымда "бірінші Қырым"газетінің медиа мәтіндерінде арнайы лексиканың қолданылуын талдаймын.
Жұмыстың практикалық маңызы: "ұлттық медиалингвистика", "газет - журнал өндірісі".
Жұмыс құрылымы: курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, практикалық бөлімді талдаудан, қорытындыдан тұрады. Пайдаланылған әдебиеттер тізіміне 7 дереккөз кіреді.
Кіріспеде зерттеудің өзектілігі, мақсаты, міндеттері, пәні, әдістері, ғылыми жаңалығы және практикалық маңызы анықталған.
Бірінші бөлімде қазіргі лексикологияның теориялық мәселелері келтірілген.
Екінші бөлімде баспа басылымдарының мониторингі сипатталған.
Үшінші бөлім практикалық бөлімді талдауға арналған.
Курстық жұмыстың соңында ғылыми ізденістің қорытындылары шығарылады және зерттеудің одан әрі перспективалары белгіленеді.
Айта кету керек, бұл жұмысты дайындау кезінде
әртүрлі көздер пайдаланылды. Жұмысты жазу үшін ақпарат көзі негізгі оқу әдебиеті, Анықтамалық әдебиет және басқа да өзекті ақпарат көздері болды.

1 тарау. АРНАЙЫ ЛЕКСИКА ЖӘНЕ ОНЫ ҚОЛДАНУ

1.1 Лексика. Лексиканың белсенді және пассивті қоры

Қазіргі қазақ тілі-қазақ халқының ұлттық тілі, Қазақ ұлттық мәдениетінің бір түрі. Ол тарихи қалыптасқан тілдік қауымдастықты білдіреді және қазақ халқының тілдік құралдарының барлық жиынтығын, соның ішінде барлық қазақ диалектілері мен үстеулерін, сондай-ақ әртүрлі жаргондарды біріктіреді.
Ұлттық қазақ тілінің ең жоғарғы формасы-қазақ әдеби тілі, оны тілдің басқа формаларынан ерекшелендіретін бірқатар белгілері бар: өңдеу, қалыпқа келтіру, қоғамдық қызметтің кеңдігі, ұжымның барлық мүшелері үшін жалпыға бірдей міндеттеме, қарым-қатынастың әртүрлі салаларында қолданылатын сөйлеу стильдерінің әртүрлілігі.
Қазіргі қазақ әдеби тілі-Көркем әдебиет, ғылым, баспа, радио, теледидар, театр, мектеп және Мемлекеттік актілердің тілі.
Қазақ әдеби тілінің екі формасы бар - ауызша және жазбаша, олар лексикалық құрамы жағынан да, грамматикалық құрылымы жағынан да ерекшеліктерімен сипатталады, өйткені олар қабылдаудың әртүрлі түрлеріне - есту және көру қабілеттеріне арналған.
Жазбаша әдеби тіл ауызша синтаксистің күрделілігімен, абстрактілі лексиканың басым болуымен, сондай-ақ терминологиялық, ескірген, неологизмдердің лексикасымен ерекшеленеді.
Лексика термині (гр. lexikos-сөздік, сөздік) тілдің сөздік құрамына сілтеме жасайды. Бұл термин тар мағынада да қолданылады: тілдің белгілі бір функционалды әртүрлілігінде (кітап лексикасы), жеке шығармада ("Игорь полкі туралы сөздер" лексикасы) қолданылатын сөздердің жиынтығын анықтау үшін жазушының лексикасы туралы айтуға болады (Пушкин лексикасы) және тіпті бір адам (сөйлеушінің бай лексикасы бар).
Лексикология (гр. lexis-сөз + logos-ілім) деп аталады лексиканы зерттейтін тіл туралы ғылым бөлімі. Лексикология сипаттамалық немесе синхронды болуы мүмкін, содан кейін ол тілдің сөздік құрамын қазіргі күйінде, Тарихи немесе диахронды түрде зерттейді, содан кейін оның тақырыбы-Берілген тілдің лексикасын дамыту.
Тарихи лексикология оның дамуындағы лексиканың қалыптасуын зерттейді. Қазақ тілінің сөздік құрамын қалыптастыру-бұл уақыт өте келе жалғасатын және ешқашан тоқтамайтын процесс. Тілде жақында пайда болған және үнемі пайда болатын сөздермен қатар, оның шығу тегі өте ұзақ, бірақ қазір белсенді жұмыс істейтін көптеген сөздері бар.
Лексикада қоғамның тарихи дамуының барлық процестері көрініс табады. Кейбір заттар, өмір шындығы, ұғымдар, қасиеттер, құбылыстар бұрыннан бар, ал сөздер, олардың атаулары ана тілінде сөйлейтіндер белсенді қолданады; басқа заттар мен ұғымдар өледі - олардың атаулары олармен бірге кетеді.
Қоғам өміріндегі өзгерістер (саяси, әлеуметтік, экономикалық, мәдени) тілде, ең алдымен оның сөздік қорында көрінеді. Лексикалық жүйедегі өзгерістер өмірде жаңаның пайда болуы жаңа сөздердің пайда болуына әкеліп соқтырады, нәтижесінде тілдің сөздік құрамы толықтырылады. Кері процесс те байқалады-өлу, кейбір сөздердің жоғалуы, бұл қоғам өміріндегі өзгерістердің көрінісі. Тілдің тарихи даму процесінде сөздің семантикалық өзгерістері жүреді: сөзде жаңа мағыналардың пайда болуы және ескілерінің жоғалуы. Осылайша, тілде сөздердің екі қабаты бар: үнемі қолданылатын, адамдар қызметінің әртүрлі салаларында белсенді жұмыс істейтін сөздер және кеңінен қолданылмайтын сөздер. Сөздердің бірінші тобы-орыс лексикасының белсенді қоры, екіншісі-пассивті қор. Лексикологияның міндеттеріне сөздердің мағыналарын, олардың стилистикалық сипаттамаларын зерттеу, лексикалық жүйенің қалыптасу көздерін сипаттау, оны жаңарту және архаизациялау процестерін талдау кіреді.

1.2 Қазақ тіліндегі антонимия, синонимия, омонимия және паронимия
I) антонимдер (Anti - vs + olyma - аты) - дыбысы әртүрлі, қарама - қарсы мағыналары бар сөздер: шындық - өтірік, сөйлеу-үндемеу. Антонимдер әдетте сөйлеудің бір бөлігіне сілтеме жасайды және жұптар құрайды.
Антоним терминін алғаш рет А. М. Пешковский 1927 жылы қолданған.
Лексикадағы антонимдік қатынастардың дамуы біздің шындықты оның барлық қарама-қайшы күрделілігі мен өзара тәуелділігінде қабылдауымызды көрсетеді.
Антонимдік қатынастарға тек сөздер енеді. Кез-келген негізде - сапалық, сандық, уақытша, кеңістіктік және бір - бірін жоққа шығаратын ұғымдар ретінде объективті шындықтың бір категориясына жататын: әдемі - ұсқынсыз, көп - аз, таңертең-кеш.
Құрылымы бойынша антонимдер бір түбірге (күн - түн) және көп түбірге (келу - кету) бөлінуі мүмкін. Біріншісі - лексикалық антонимдер тобы, екіншісі-лексикалық-грамматикалық . Бір түбірлі антонимдерде мағынаға қарама - қарсы әр түрлі префикстерден туындайды, олар антонимдік қатынастарға түсуі мүмкін: кірістіру - қою, қою-кейінге қалдыру.
Қазіргі Лингвистикада кейде контекстік антонимдер, яғни белгілі бір контексте қарама-қарсы сөздер туралы айтылады: "қасқырлар мен қойлар". Мұндай сөздердің мағыналарының полярлығы тілде бекітілмеген, олардың қарама-қайшылығы жеке-жеке сипатта болады. Жазушы әртүрлі ұғымдардағы қарама - қарсы қасиеттерді анықтай алады және осы негізде оларды сөйлеуде қарама-қарсы қоя алады: анасы емес, қызы; күн сәулесі-Ай сәулесі.
Антонимия тек контрастты білдіру үшін ғана емес. Антонимдер кеңістіктік және уақыттық шекаралардың кеңдігін көрсете алады: Оңтүстік таулардан Солтүстік теңіздерге дейін; әскерлер күндіз-түні жүреді.
II) біз қарастыратын сөздердің келесі түрі деп аталады синонимдер.
Синонимдер - дыбыстық жағынан әр түрлі, бірақ мағынасы жағынан бірдей немесе жақын, көбінесе стилистикалық түсімен ерекшеленетін сөздер: (көңілді - қуанышты; бақытты әйелі - жұбайы; Отан-Отан).
Бір ұғымды көрсететін және бірдей лексикалық мағынаға ие синонимдер экспрессивті бояумен, белгілі бір стильге, қолдану жиілігіне байланысты ерекшеленеді.
Көптеген синонимдер бір-бірінен лексикалық мағынамен және экспрессивті бояумен ерекшеленеді.
Синонимдердің үш түрі бар:
- семантикалық-мағыналарында реңктермен ерекшеленетін синонимдер: дымқыл-дымқыл, шикі (белгінің әр түрлі көріну дәрежесін көрсетеді).
- мәнерлі-эмоционалды түсінде айырмашылықтары бар және сондықтан сөйлеудің әртүрлі стильдерінде қолданылатын стиль-синонимдер: әйелі (жалпы қолданыс.)- жұбайы (офицер.); жас (разг.)- жас жұбайлар (кітап.).
- семантикалық-стилисти еские-мағынасында реңктермен ерекшеленетін синонимдер және стилистикалық: кезбе-"мақсатсыз немесе ешкімді іздемей, белгілі бір бағытсыз жүру немесе жүру"дегенді білдіретін кітап сөзі.

2 тарау. БАҚ МЫСАЛЫНДА АРНАЙЫ ЛЕКСИКАНЫ ҚОЛДАНУДЫ ТАЛДАУ

2.1 Сәндеу мақсатында БАҚ - та ескірген лексика мен неологизмдерді қолдану

Қазіргі филологтардың пікірінше, қазір тілде "тірі және өлі"әр түрлі болады. Жаңаны жақсы ұмытылған ескі деп айту кездейсоқ емес. Соңғы уақытта пассивті Қордың тілдік бірліктерінің ұтқырлығы айтарлықтай жанданды. Бұқаралық ақпарат құралдарында историзмдер тиісті тақырыптардағы жұмыстарда, Тарихи тергеулерде, археологиялық орындардан, мұражайлардан және басқа да тарихи орындардан репортаждарда қолданылады, егер, әрине, репортаж немесе мақала осы жерге арналған болса. Бұқаралық ақпарат құралдарындағы архаизмдер негізінен оларға арналған мақалаларда немесе мақала тіліне ерекше дәм немесе экспрессивті күш беру үшін қолданылады. Бұл белсенділікті біз бір кездері бас тартқан заттар мен ұғымдардың біздің өмірімізге оралуымен ғана түсіндіруге болмайды.
Тілдегі архаикалық материалға деген қызығушылық экстралингвистикалық және себептерге байланысты: қоғамның тарих барысында жоғалған рухани дәстүрлердің, мәдени құндылықтар мен әлеуметтік шындықтардың бір бөлігін жандандыруға деген көзқарасы. Сонымен қатар, қоғамда шіркеуге, дінге деген көзқарас өзгерді - Социалистік дәуір тыйым салған конфессиялық (діни) және шіркеу-славян лексикасы мен фразеологизмдеріне деген көзқарас өзгерді.
Ескірген тұрақты комбинациялар ескі шындықтардың оралуына байланысты тілде сұранысқа ие болады-олардың қызметі бейтарап Номинация шеңберінде жүзеге асырылады.
Ескірген сөздер көркем сөйлеуде әртүрлі стилистикалық функцияларды орындайды. Архаизмдер мен историзмдер алыс уақыттың дәмін қалпына келтіру үшін қолданылады. Ескірген сөздер публицистикада жеке-жеке қолданылды және қолданылды-оқырманды автор жазған дәуірге жеткізу үшін экспрессивтіліктің авторы.
"Бірінші " газеті, №498, 1-7 қараша 2013 ж.
"Александр Сергеевич әлі де сол донжуан болды": (Ефремованың айтуы бойынша донжуан сөзінің мағынасы: Донжуан - уфр. әйел жүректерін жаулап алушының, азғырушы мен азғырушының символы ретінде).
"Жүз жылдан астам уақыт бойы пушкинистерге ақынның "крепостнойлық махаббатының" құпиясын ашу қажет болды": (Ушаковтың сөздігі бойынша Пушкин сөзінің мағынасы: а. с. Пушкиннің шығармашылығын зерттеуге маманданған Пушкин - әдебиеттанушы).
"Ольга Михайловна Калашникова Петр Абрамович Ганнибалдың үйінде дүниеге келді": (Ушаковтың сөздігі бойынша жылжымайтын мүлік сөзінің мағынасы: Жылжымайтын мүлік - жер иелігі, жылжымайтын мүлік).
Ескірген сөздердің мысалдарын келтіруге болады: совхоз, колхоз, бюро. ("Бірінші Қырым" газетінің басылымдарынан мысалдар).

2.2 Қазіргі БАҚ тілінің ерекшеліктері

Қазіргі БАҚ тілінде жеке стильге бұрынғыға қарағанда әлдеқайда аз орын бар (және негізінен көркем сөйлеу саласына қарағанда аз); сонымен бірге бұқаралық ақпарат құралдарының сөйлеу келбетінің әртүрлілігі ауқымды жалпылауға мүмкіндік бермейді. Айталық, оппозициялық басылым стильдік келбеттің жарқын ерекшеліктерімен және мәтіндердің тән лексикалық құрамымен ерекшеленеді және бұл туралы тәуелсіз стиль құбылысы ретінде айту керек.Осы кезеңде белгілі бір басылымның сөйлеу бейнесі мәтінге қойылатын талаптар нақты тұжырымдалған редакциялық құжат түрінде немесе редакцияның осы газет (журнал) үшін идеалды мәтіннің қандай болуы керектігі туралы кейбір алыпсатарлық идеялары түрінде ұсынылған тұжырымдаманы қатаң анықтайды [6, 47-бет].Тұтастай ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.