Табиғи газды өңдеуге дайындау

Мазмұны

1. Кіріспе

2. Табиғи газды өңдеуге дайындау
3. Табиғи газдарды өңдеу
4. Газдарды пайдалану
5. Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы

6. Қолданылған әдебиеттер

1. Кіріспе

Мұнай - жердің қалдық қабатына көп тараған, сұйық жанғыш материал. Мұнай құрамы жөнінен көміртегі мен сутегінен бөлек, оттегі, күкірт және азотты көмірсутектердің өте күрделі қоспасы (алкандар, сақинаалкандар, арендер) болып саналады. Мұнай өзінің атын нафата деген, ағып жиналушы, ағып шығушы мәнін беретін парсы сөзінен алынған.Мұнайды өңдеуден алынатын жеңіл алкандар және алкендер, сұйық және қатты парафиндер, жеке ароматикалық көмірсутектері одан әрі химиялық өңдеудің ( мұнай химиялық синтездің) өте құнды шикі заттары болып саналады.
Табиғи жанғыш газдар негізінен метаннан, этаннан, пропаннан және бутаннан тұрады, кейбір кездерде сұйық көмірсутектерінің қоспасы болады. Табиғи жанғыш газдардың кен орындары, басқа пайдалы қазбалармен байланыссыз, газдар жиынтығынан тұрақты газды кен орнына; газ көмірсутектері мұнайда еріген немесе мұнай кенінің бетінде газ шапкасы деп аталатын газмұнайлы түріне; газ сұйық көмірсутектерімен қаныққан, газконденсатты түріне бөлінеді. Табиғи жанғыш газдар, мұнай сияқты, бірінші кезекте энергетикалық отын есебінде көп пайдаланады, оның 10 -ақ %-ті химия өндірісінің қажетіне жұмсалады. Табиғи газдың дүние жүзілік барланған потенциалдық қоры 282 трлн. м3, оның өндірілетін қоры 92 трлн. м3 құрайды. Табиғи газдың дүние жүзілік барланған қорының 40 % бұрынғы КСРО үлесіне, 25% жақын және Орта Шығыс елдер үлесіне келеді.
Энергия қорларының негізгі түрлері – көмір, мұнай, табиғи, төтел газдар, гидроэлектроэнергиясы және ядролық энергия.
Мұнай мен газ отын және энергия көздерінің ең тиімдісі ретінде, оларды пайдалану үнемі өсуде.Мұнайдың жер бетіне шығуын Каспий теңізінің жағалауында 500 жыл алдын, ал газдың жер бетіне шығуын Кавказда және Орталық Азияда біздің заманнан 6 мың жыл бұрын ғалымдар байқаған. Мұнай өндірістік мәнге XVIII ғасырдан бастап ие бола бастаған.
Энергетикалық қорлар қазіргі экономикада жетекші рөл атқарады. Кез – келген мемлекеттің өндіргіш күштерінің деңгейі негізінен энергия қорларын жұмсау ауқымымен анықталады.Энергия қорларының маңызына зорлығына дүние жүзінде өндірілетін пайдалы қазбалардың 70% астамы энергия көздеріне жататындығы дәлел бола алады.
Энергия қорларының негізгі түрлері – көмір, мұнай, табиғи, төтел газдар, гидроэлектроэнергиясы және ядролық энергия.
Мұнай мен газды энергия қоры есебінде пайдалануға 1987 жылы АҚШ-та – 64,7%, Италияда – 82,4 %, Францияда –56,4%, Жапонияда – 64,8%, ГФР және Ұлыбританияда – 59 - 60%, Канадада – 47,7%, Норвегияда – 28,9%, ал бұрынғы КСРО – да көмірсутекті отындар үлесі 1985 – 1990 жж шамамен 73% құрады. Бұл көрсеткіштер барлық елдерде де, мұнай мен газдың (оларды өндірмейтін елдерді қоспағанда) энергия қорының негізін құрайтынын көрсетеді. 1980 жылдары КСРО-да мұнай газ конденсатын бере бастағанынан, батыс және солтүстік батыс аудандарда жаңа мұнай өңдеу өндірістері – Белоруста - Мозыр, Литвада – Мажей, Украйнада – Кременчук, Санкт – Петербург облысында – Кириш, Қазақстанда Шымкент және Павлодар МӨЗ іске қосылды, бұрынғы зауыттар күрделі жаңаруда.
Дүние жүзі бойынша энергия қорларының негізін қатты органикалық жанғыш отындар құрағанымен ( 90% астамы тас және қоңыр көмірлер, антрацит, сланецтер, торф және т.б), бірақ дүние жүзілік отын энергетика баласында (ОЭБ), олардың үлесі қазіргі кезде мұнай мен газ отындарына қарағанда аз.
. Мұнай жанғыш зат, оның жану жылуы қатты жанғыш пайдалы қазбаларға (көмір, сланец,торф) қарағанда, жоғары, шамамен 42 МДж/ кг құрайды. Мұнайдың қатты жанғыш қазбалардан айырмашылығы күлі аз болады. сөзінен шыққан. Мұнайдың түзілуінің органикалық теориясының мәні, мұнай мен газ жер қыртысында шашыранды күйінде кездесетін органикалық заттардан түзіледі. деген қағида. Мұнай мен газдың, су сияқты жылжу қабілетінің әсерінен, олар шөгінді жыныстардың қабаттарында еркін

6. Қолданылған әдебиетттер

1. Т.Омарәлиев, Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы 1-ші бөлім Алматы, 2001,149-170 беттер.
2. Т.Омарәлиев , Мұнай мен газды өңдеудің химиясы және технологиясы 2 -ші бөлім Алматы, 2001,217-230 беттер.
3. Гуревич И.Л. Мұнай мен газды өңдеу технологиясы. 1 бөлім, М, Химия, 1972 – 360 б.

Пән: Мұнай, Газ
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

1. Кіріспе
2. Табиғи газды өңдеуге дайындау
3. Табиғи газдарды өңдеу
4. Газдарды пайдалану
5. Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы
6. Қолданылған әдебиеттер

1. Кіріспе

Мұнай - жердің қалдық қабатына көп тараған, сұйық жанғыш материал.
Мұнай құрамы жөнінен көміртегі мен сутегінен бөлек, оттегі, күкірт және
азотты көмірсутектердің өте күрделі қоспасы (алкандар, сақинаалкандар,
арендер) болып саналады. Мұнай өзінің атын нафата деген, ағып жиналушы,
ағып шығушы мәнін беретін парсы сөзінен алынған.Мұнайды өңдеуден алынатын
жеңіл алкандар және алкендер, сұйық және қатты парафиндер, жеке
ароматикалық көмірсутектері одан әрі химиялық өңдеудің ( мұнай химиялық
синтездің) өте құнды шикі заттары болып саналады.
Табиғи жанғыш газдар негізінен метаннан, этаннан, пропаннан және
бутаннан тұрады, кейбір кездерде сұйық көмірсутектерінің қоспасы болады.
Табиғи жанғыш газдардың кен орындары, басқа пайдалы қазбалармен
байланыссыз, газдар жиынтығынан тұрақты газды кен орнына; газ
көмірсутектері мұнайда еріген немесе мұнай кенінің бетінде газ шапкасы деп
аталатын газмұнайлы түріне; газ сұйық көмірсутектерімен қаныққан,
газконденсатты түріне бөлінеді. Табиғи жанғыш газдар, мұнай сияқты, бірінші
кезекте энергетикалық отын есебінде көп пайдаланады, оның 10 -ақ %-ті химия
өндірісінің қажетіне жұмсалады. Табиғи газдың дүние жүзілік барланған
потенциалдық қоры 282 трлн. м3, оның өндірілетін қоры 92 трлн. м3 құрайды.
Табиғи газдың дүние жүзілік барланған қорының 40 % бұрынғы КСРО үлесіне,
25% жақын және Орта Шығыс елдер үлесіне келеді.
Энергия қорларының негізгі түрлері – көмір, мұнай, табиғи, төтел
газдар, гидроэлектроэнергиясы және ядролық энергия.
Мұнай мен газ отын және энергия көздерінің ең тиімдісі ретінде, оларды
пайдалану үнемі өсуде.Мұнайдың жер бетіне шығуын Каспий теңізінің
жағалауында 500 жыл алдын, ал газдың жер бетіне шығуын Кавказда және
Орталық Азияда біздің заманнан 6 мың жыл бұрын ғалымдар байқаған. Мұнай
өндірістік мәнге XVIII ғасырдан бастап ие бола бастаған.
Энергетикалық қорлар қазіргі экономикада жетекші рөл атқарады. Кез –
келген мемлекеттің өндіргіш күштерінің деңгейі негізінен энергия қорларын
жұмсау ауқымымен анықталады.Энергия қорларының маңызына зорлығына дүние
жүзінде өндірілетін пайдалы қазбалардың 70% астамы энергия көздеріне
жататындығы дәлел бола алады.
Энергия қорларының негізгі түрлері – көмір, мұнай, табиғи, төтел
газдар, гидроэлектроэнергиясы және ядролық энергия.
Мұнай мен газды энергия қоры есебінде пайдалануға 1987 жылы АҚШ-та – 64,7%,
Италияда – 82,4 %, Францияда –56,4%, Жапонияда – 64,8%, ГФР және
Ұлыбританияда – 59 - 60%, Канадада – 47,7%, Норвегияда – 28,9%, ал бұрынғы
КСРО – да көмірсутекті отындар үлесі 1985 – 1990 жж шамамен 73% құрады. Бұл
көрсеткіштер барлық елдерде де, мұнай мен газдың (оларды өндірмейтін
елдерді қоспағанда) энергия қорының негізін құрайтынын көрсетеді. 1980
жылдары КСРО-да мұнай газ конденсатын бере бастағанынан, батыс және
солтүстік батыс аудандарда жаңа мұнай өңдеу өндірістері – Белоруста -
Мозыр, Литвада – Мажей, Украйнада – Кременчук, Санкт – Петербург облысында
– Кириш, Қазақстанда Шымкент және Павлодар МӨЗ іске қосылды, бұрынғы
зауыттар күрделі жаңаруда.
Дүние жүзі бойынша энергия қорларының негізін қатты органикалық
жанғыш отындар құрағанымен ( 90% астамы тас және қоңыр көмірлер, антрацит,
сланецтер, торф және т.б), бірақ дүние жүзілік отын энергетика баласында
(ОЭБ), олардың үлесі қазіргі кезде мұнай мен газ отындарына қарағанда аз.
. Мұнай жанғыш зат, оның жану жылуы қатты жанғыш пайдалы қазбаларға (көмір,
сланец,торф) қарағанда, жоғары, шамамен 42 МДж кг құрайды. Мұнайдың қатты
жанғыш қазбалардан айырмашылығы күлі аз болады. сөзінен шыққан. Мұнайдың
түзілуінің органикалық теориясының мәні, мұнай мен газ жер қыртысында
шашыранды күйінде кездесетін органикалық заттардан түзіледі. деген қағида.
Мұнай мен газдың, су сияқты жылжу қабілетінің әсерінен, олар шөгінді
жыныстардың қабаттарында еркін қозғалады. Осындай қозғалуды геологтар
миграция дейді. Бірінші және екінші миграцияға бөледі.
. Бұрынғы КСРО – ең үлкен газ кен орындары Батыс Сібірдегі Өзбекістанда –
Газлы, Туркменияда – Шатлық, Украйнада –Шебелинское, Коми Республикасында –
Ауктыльское, Орынбор және Астрахань облыстарында, Қазақстанда Қарашығанақ
газконденсат кен орындары жатады. Қарашығанақ өзінің қоры жөнінен Солтүстік
Америкадағы Пред – Хоббей кенішінен кейін екінші орын алады. Оның қоры 1
трлн 300 млрд м3, жылына 10 – 15 млрд. м3 пайдаланғанда, 150 жылға жетеді.
Газдың үлкен кен орындары Алжирде (Хасси – Рмель), АҚШ-та
(Панхондл Хьюготон), Нидерландыда (Слохтерен), Иранда (Парсы, Канган және
Пазанум), Қатарда, Абу – Дабиде, Сауд Аравияда және Кувейтте бар. Соңғы
жылдары біздің елде және шет елдерде көптеген газконденсатты кен орындары
ашылды. Солардың бірі біздің елдегі және дүние жүзі бойынша ең үлкен кен
орны Қарашығанақ газконденсаты болып саналады. Өңдеудің бірінші сатысы
ілеспе газды өңдеуге ұқсас. Одан кейін тұрақты конденсат бірнеше
фракцияларға (бензин, керосин, дизель, қалдық) бөлінеді.

Газды дүние жүзінде өндіру деңгейі 1985 ж. 1652 млрд м3 (00С)
құрады. Аймақтармен елдер арасында бұрынғы КСРО –да – 600, АҚШ – та 485,
Канадада 85, ГФР – да 1986ж. 20, Нидерландыда 76, Ұлыбританияда 42,
Норвегияда 25, Мексикада 28, Алжирде 20, Венесуэллада 15, Аргентинада 14,
Румынияда 32, Қытайда 13, ГДР –да 13, Венгрияда 7, Польшада 6 млрд газ
өндірілді.
Газдарды төтелдер арқылы өндіреді. Оларды өндіруде фонтан әдісін
пайдаланылады. Газ жер бетіне шығу үшін газ қабатына дейін бұрғыланған
төтелді ашу керек. Газдың өзіндік шығу жағдайында қабат энергиясы тиімді
пайдаланбайды, төтелдің бұзылуы мүмкін. Сондықтан газдың шығуын, төтел
басындағы құбырды жіңішкертіп барып шектейді. Газ кен орындарын пайдалану
соңғы 20 – 25 жылдары үлкен қарқынмен өсіп келеді, осы мезгілде қордың 80 –
90% өндірілуде.
Мұнай химия өндірісінің өсу қарқыны, басқа салалардың өсуіне
қарағанда жоғары. АҚШ –та және бұрынғы КСРО –да өте құнды мұнай химия
өнімдері 1960- 1988 жж. аралығында бірненше есе артты. Бұл саланың
келешекте қарқынмен өсуі күтілуде.
Мұнай және газ - өте құнды қазбалы арзан энергия көзі, әртүрлі
отындар алудың және химиялық синтездің бірден бір негізгі шикізаттары болып
саналады.Олардың экономикалық мәні қазіргі кезде ерекше зор.

2.Табиғи газдарды өңдеуге дайындау

Табиғи көмірсутек газдары отын және мұнай химиясының шикі затын
өндіруде өте құнды шикі заттарға жатады. Бұл газдарды алғашқы өңдеудің
негізгі өнімдері – газ бензині, сұйытылған және құрғақ газдар, техникалық
жеке көмірсутектері: пропан, н-бутан, изобутан, пентан. Табиғи мұнай
газдарын газ өңдеу зауыттарында, мұнай және газдардың үлкен кеніштерінде
орналасқан, іске асырады.

Газ өңдеу зауыттарының құрал –жабдықтарын пайдалану жағдайларын
жақсарту мақсатында, көмірсутекті газдарды механикалық қоспалардан (қалқып
жүрген шаң, құм, газ құбырының өнімдерінің бөлшектерінен және т.б.) алдын
– ала тазалайды, құрғатады және одан кейін күкіртті сутегінен және
көміртегінің қос оксидінен тазалайды.
Механикалық қоспалардан тазалау. Табиғи газдарды механикалық
қоспалардан тазалауды негізінен механикалық құралдар көмегімен іске
асырады. Газ тазалауды құрғақ және ылғалды әдістерге бөледі. Құрғақ
тазалауда құрғақ шаң ұстағыштар қолданылады: циклондар, тұндырғыш
аппараттар және электрофильтрлер.
Газды тозаңнан тазалаудың ең тиімді әдісі электрсүзгіште тазалау болып
саналады. Электрсүзгіштер жоғары кернеулі (40 – 70 квт) тұрақты электр
тогымен жұмыс істейді.Газдың булардағы тазалану дәрежесі 90 – нан 98 %
дейін жетеді.
Ылғал тазалау тозаңдалған газ ағымының сұйықпен (минералды майы)
тығыз контактта болуына негізделген.Ылғалды тазалауды жүргізу үшін
скрубберлер, ылғалды циклондар, айналушы жуғыштар және т.б. қолданылады.
Мұнай және табиғи газдар құрамына көмірсутектермен бірге қышқыл газдар –
көмірсутегінің қососксиді (СО2) және күкіртті сутегі (Н2S), тағы да
күкіртті қосылыстар – көміртегінің күкіртоксиді (СО S), қоскүкіртті
көміртегі (С S2), меркаптандар (RSH), тиофендер және басқа қоспалар кіреді,
олар белгілі жағдайда газдарды тасымалдауды және пайдалануды
күрделендіреді, металдардың коррозиясын күшейтеді, каталитикалық
процестердің тиімділігін төмендетеді және катализаторларды уландырады.
Газдарды Н2S пен СО2 –ден тазалаудың өндірістік әдістері өте көп. Ең көп
тарағаны этаноламинмен тазалау, бұл кейбір жағдайда Н2S, СО2 және Н2О – ны
газдан бөлуді бірге жүргізуге мүмкіндік береді.Табиғи газдарды тазалауда
бірэтаноламиннің (БЭА) 15 –30% судағы ерітіндісін пайдаланады.
Газдарды кептіру. Су буы көмірсутектермен комплексті қосылыстар –
гидраттар ( СН4 6 Н2О; СН4 7 Н2О; С3Н8 18 Н2О; Н2S 5Н2О және т.б.)
түзеді.Көмірсутек газдарының гидраттары қарға немесе мұзға ұқсаған ақ
кристалдар, олар құбырды бтеп, компрессордың қызметін қиындатады.Газдарды
кептірудің сұйық және қатты жұтқыштармен жүргізу әдістері ең көп тараған.
Газдарды кептірудің бірнеше әдістері бар. Олар газ көлемінің үлкеюіндегі
сыртқы әсерді пайдалануға, антифризді бүркуге, газдан сұйық немесе қатты
жұтқыштармен ылғалды жұтқызуға және т.б. негізделген.
Көмірсутекті газдарды сұйық жұтқыштарды қолданып кептіру абсорбциялық
процеске жатады, яғни су буы еріткіштермен жұтылады.
Соңғы кездері газдарды кептірудің қысқа мерзімді адсорбциялау
процестері көбірек қолдану табуда.
Қазіргі кезде газ өңдеу зауыттарында газдарды терең кептіру цеолиттерде
қолдану тапқандықтан, газдың ең төменгі шық нүктесіне жету үшін, кептірудің
қосарланған әдісін қолданады – газдың бірінші сатысында абсорбция, ал
екіншісінде – адсорбция әдісімен цеолиттерде іске асырады.
Пуризол процесі. Абсорбент есебінде N – метилпирролидон (NМП)
пайдаланады. Оның улық қасиеті жоқ, күкіртті сутегін, СО2, RSН және
көмірсутектерін жақсы ерітеді, су буын жұтады, коррозиялық әсері жоқ,
химиялық тұрақты, ағынды суды биологиялық тазалауда жеңіл ыдырайды,
талғамдағы жоғары және күкіртті сутегін СО2 - ның қатысуында талғамды
бөлуді қамтамасыз етеді. N – метилпирролидонның қаныққан буының қысымның
жоғарылығынан, оның шығыны көп болғанда, шығынын азайту үшін тазаланған
газды Пурризол қондырғысында сумен жуады.
Күкірт өндіру. Газдарды тазалаудың соңғы белесі күкіртті сутегін
пайдалану болып саналады. Қазіргі кезде мұнай мен табиғи газдардан алынатын
күкіртті сутегінен элементті күкірт алу өндірісі жолға қойылған. Клаус
процесі көп тараған, мұнда күкіртті сутегі жартылай тотығуға ұшырайды.Онда
мынадай реакциялар жүреді:

Н2S + 1,5О2 ( SО2 + Н2О + 124 ккал моль (517кДжмоль)
2Н2S + SО2 ( 3S + 2 Н2О + 25 ккал моль ( 104 кДжмоль)

Түзілген газдар тоңазытқыштан өтіп екінші реакторлардан кейін тоңазытқыштан
шыққан күкірт жинаушы ыдысқа түседі.

3.Табиғи газдарды өңдеу

Көмірсутекті газдарды бензинсіздендіру

Табиғи мұнай газдарын газ өңдеу зауыттарында өңдеудің мәнісі олардан
тұрақты газ бензинін бөлу, сұйытылған газдар және техникалық таза жеке
көмірсутектерін алу.
Мұнай газды өңдеуді мынадай операциялардан тұрады:
- газдардан тұрақсыз бензин деп аталатын С3 және одан жоғары
көмірсутектерін (газды бензинсіздендіру) шығару;
- бензинсіздендірілген газды бұл газды тұтынушыларға жеткізуге қажетті
қысымға дейін қысу;
- тұрақсыз бензинді жеке көмірсутектеріне – пропан, изобутан, бутан және
тұрақты бензинге бөлу.

Көмірсутекті газдарды бензинсіздендіру және сұйытылған газдарды алу екі
жалғасып жүретін процестер: тұрақсыз газ бензинін алу және оны сұйытылған
газдар компоненттерін бірден бөлумен тұрақтандыру.
Қазіргі кезде өндірісте тұрақсыз газ бензинін алудың төрт әдісі
қолданылады: компрессиялық, абсорбциялық, адсорбциялық, төменгі
температуралық конденсация немесе ректификация.
Компрессиялық әдіс. Газды компрессорлармен сығып және оны
тоңазытқышта суытуға негізделген. Газдарды сыққанда бөлінуші
компоненттердің қысымы осы компоненттердің қаныққан буларының қысымына
дейін жеткізіледі, осының нәтижесінде олар бу фазадан сұйық фазаға ауысып
тұрақсыз газ бензинін құрайды.Компрессиялық әдісті майлы газдарды 150 гм3
жоғары ауыр көмірсутектерден тұратын бензинсіздендіру үшін қолданады.
Газдарды бензинсіздендірудің абсорбциялық әдісі ең көп тараған. Бұл процесс
газ қоспасының кейбір компоненттерін сұйықпен (абсорбентпен) талғамды
жұтуға негізделген. Абсорбент есебінде бензинді, керосинді немесе соляр
дистиллятын қолданады.
Адсорбциялық әдісті кедей газдардан, құрамында ауыр
көмірсутектерінің мөлшері 50 мгм3 дейін газ бензинін алу үшін
қолданады.Әдістің негізгі мәні кеуек қатты заттардың, активтелген көмір,
силикагель, моекулалық тор сияқты, өздерінің бетерінде әртүрлі
көмірсутектерді адсорбциялануына байланысты.
Төмен температуралы бенсиздендіру процестерінің арасынан төмен
температуралы конденсациялау мен ректификациялаудың жеке немесе қосарланған
процестері өндірісте көбірек қолдануда.
Төмен температуралы конденсациялау әдісі бойынша адсорбенттермен
кептірілген газ теріс 30 бен 450С аралығына дейін суытылады да газ
сепараторына түседі.Оның жоғары жағынан газ, астынан конденсат бөлінеді.
Төмен температуралы ректификациялауды пропан мен этанды терең бөлуде және
сирек кездесетін газдарды бөлуде қолданылады. Ректификация газ қоспаларын
бөлудің соңғы сатысы болып саналады.Майлы газдарды өңдеуде төмен
температуралы конденсациялауды қолдану экономикалық жағынан пайдалылау,
себебі буландырғыштарға бұл әдісте жылыту мен суыту, колонна, компрессор
және жылуалмастырғыш құрал -–жабдықтары аз қажет болады.

Әртүрлі әдістермен алынған газ бензинінің құрамында этанның,
пропанның және бутанның мөлшері әжептеуір болады, қаныққан булар қысымы
жоғары, жеңіл компоненттерді және өзінің құрамын сақтау кезінде осылай
өзгерте отырып, тез буланады. Тұрақсыз газ бензинін пайдалануға болатын
өнімге айналдыру үшін, оны тұрақтандыру қажет болады, яғни метанды, этанды,
пропанды және аздап бутанды бөлу.

Гелийді бөлу

Соңғы онжылдықтары табиғи газдың өте алып кен орындары, құрамында
гелийдің мөлшері көп (1 – 7%) Канадада, Оңтүстік Америкада, Жақын Шығыста
және бұрынғы КСРО –да ашылған..
.Гелийді газдардан төмен темпераутралы конденсациялау мен ректификациялау
әдістерімен бөледі. Гелийді бөлу газды біртіндеп суытуға және одан әрі
гелий колоннасында теріс 1700С температурада (суытушы азот) түпкілікті
ректификациялауға негізделген. Газдан 98% гелий 65% концентрациялы бөліп
алады.
Кесте 1.

Компоненттер Тауарлы көмірсутектері
пропан Бутан изопентаН - гексан
н пентан
Этан 1,4 - - - -
пропан 97,9 1,0 - - -
Н - бутан - 74,3 1,1 - -
Изобутан 0,7 23,7 - - -
Н - пентан - - 3,2 94,4 2,0
Изопентан - 1,0 95,7 3,3 -
Гексан - - - 2,3 98,0

Мұнай шикізаттарын құрылымын өзгертіп алынған көмірсутекті газдарды өңдеу
Мұнай шикізатын құрылымын өзгертіп өңдеудің барлық процестері
көмірсутекті газдар түзілумен жүреді. Қазіргі озық мұнай өңдеу зауыты
жылына 12 млн.т. мұнайды терең өңдегенде шамамен 1 млн. т. (яғни 8% масс
жоғары ) газ көмірсутектерін береді.Құрылымын өзгертіп өңдеу процестерінің
арасынан пиролиз процесі ерекше орын алады, онда олефиндерге өте бай газ
өнімдері шығады. Мұнда этиленді, пропиленді және бутилен – бутадиен
фракциясын бөлгеннен кейін газдың қаныққан бөлігі қалады, оны негізінен
қайта пиролизге айналымға жібереді немесе газбөлу қондырғысына жібереді,
Мұнай шикізаттарын негізгі каталитикалық процестермен өңдеуде газ шығымы
едәуір жоғары: каталитикалық риформинг шикі затқа есептегенде 10 – 20%
(масс.) газ
(сонымен бірге 1 – ден 2% дейін сутегін) береді; каталитикалық крекингте
газ шығымы 12 - 15% (масс) құрайды.

2 кестеде мұнайды алғашқы және құрылымын өзгертіп өңдеу процестері
газдардың құрамы берілген.
Мұнайды терең өңдеуде құрғақ газдар шығымы 3,0 – 4,5%
( масс) құрайды, ал олардың құрамы шамамен мынадай
(% масс. газға):
Сутегі 3,0-3,5
Метан 26 - 27
Этилен – 27 -28
Этан ( 30
Пропан – пропилен 8,0 - 8,5
С4 фракция ( 5

Мұнда этиленді пропиленді және бутилен – бутадиен фракциясын
бөлгеннен кейін газдың қаныққан бөлігі қалады, оны негізінен қайта
пиролизге айналымға жібереді немесе газбөлу қондырғысына жібереді.
Сутегінің қатысуымен қысыммен жүретін процестерде (риформинг,
изомерлеу, гидрокрекинг, гидротазалау) газдар құрамында қанықпаған
көмірсутектері сі жүзінде болмайды, ал термиялық және каталитикалық крекинг
процестерінің газдар құрамында қанықпаған көмірсутектері көп (50% дейін)
болады,олардың мөлшері процестің технологиялық режиміне және катализатор
табиғатына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.