Темірбетон құрылыс конструкциялары

Жұмыс түрі: Диссертация
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:

Магистрлік диссертация
Н 3-1.3.06-2022
1 баспа 02.02.2022

МАЗМҰНЫ
Анықтамалар 4
Белгілеулер мен қысқартпалар 5
Кіріспе 10
ТАҚЫРЫП ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ ЖОЛДАРЫ 14
1. Темірбетонды конструкция түрлері 14
1.1. Асты темірбетон үсті металл конструкциялар 14
1.2. Темірбетон және металлдан жасалған көпірлер 21
1.3. Темірбетонды және металлды өндірістік және азаматтық құрылыстар 25
2. Темірбетон конструкциялары 29
2.1. Бетон 29
2.2. Арматура 34
3. Ауыл-Береке базарында нарықтағы арматуралар 38
3.1. Нарықтағы арматуралар 38
3.2. Беріктігі анықталған арматураның физикалық механикалық қасиеттерін пайдалана темірбетон конструкция элементтерін есептеу 44
Қорытынды 54
Қолданылған әдебиеттер 55

Анықтамалар
Бұл диссертацияда келесі терминдер мен анықтамалар қолданылған:
Сенімділік
сенімділік деп құрылым мен ғимараттардың конструкцияларының пайдалану кезінде өз қасиеттерін сақтай алуын айтамыз (сол жерде тұратын немесе жұмыс істейтін адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және жақсы жағдайды, технологиялық процесстің машина мен құралжабдыққа жобалау кезеңінде 20-25 теріс әсерін тудырмауды айтамыз
Беріктік
Материалдардың сыртқы күшке қарсыласуы
Құрылыс
конструкциялары
ғимарарат пен құрылымдарда қолданылатын жүк көтергіш конструкциялар
Болатты бетон материалдар
жоғары сортты металлмен цемент араластырған құрылыс

Белгілеулер мен қысқартпалар
А - қима ауданы;
d - шыбық диаметрі;
Е - серпімділік модулі (Юнга модулі);
Ек - жанама модуль;
F - күш;
J - өстік инерция моменті;
i - инерция радиусы;
l - ұзындық;
RУ - болаттың созылуға сығылуға, иілуге аққыштық шегі бойынша есепті қарсыласуы;
t - сынау уақыты;
γmin - материал бойынша сенімділік коэффициенті;
λ - иілгіштік;
λпр -- шекті иілгіштік;
Ncr - қауіпті күш;
σТ - болаттың аққыштық шегі;
σcr - қауіпті кернеу;
σв - беріктік шегі;
μ - ұзындықты келтіру коэффициенті;
φ - бойлық иілу коэффициенті.
A - қима ауданы;
𝐴𝑐 - бетон қимасының ауданы;
𝐴𝑐𝑐 -бетонның сығылған аймағының ауданы;
𝐴𝑐,𝑒𝑓𝑓 - созылатын аймақтың тиімді ауданы;
Ac0 - мыжылатын аудан;
Ac1 - мыжылуға есептеу кезінде жайылу ауданы;
𝐴𝑐𝑜𝑟𝑒 - қосымша темірлеу кезіндегі аудан;
𝐴𝑐𝑜𝑛𝑡 - бақылайтын қима ішіндегі бақыланатын аудан;
𝐴𝑐𝑡 -созылатын аймақтағы бетон ауданы;
𝐴𝑑 - ерекше әсердің есепті мәні;
𝐴𝑙𝑜𝑎𝑑 - түйіле жайылатын ауданыіле әсер ететін күштің;
𝐴𝑝 - кернеуленген арматура ауданы;
Ap1 - созылған немесе аз сығылған аймақта орналасқан кернеуленген арматура қимасының ауданы;
Ap2 - сығылған аймақтағы кернеуленген арматура ауданы;
𝐴𝑠 - кернеуленбеген арматура ауданы;
As1 - созылған немесе аздау сығылған арматура қимасының ауданы;
As2 - сығылған немесе аздау созылған арматура қимасының ауданы;
𝐴𝑠𝑓 - таврлы қималы элемент сөресіндегі арматура қимасының ауданы;
𝐴𝑠,𝑡𝑜𝑡 - қимадағы бойлық арматураның толық ауданы;
𝐴𝑠𝑤 - көлденеңплощадь арматураның ауданы;
𝐸𝑐, 𝐸𝑐(28) - 28 тәлік өткеннен кейінгі ауыр бетонның кернеу 𝜎с= 0 кезіндегі жанама серпімділік модулі𝜎с= 0;
𝐸𝑐,𝑒𝑓𝑓 - бетонның тиімді серпімділік модулі ( ұзақ мерзімді әсер ететін жүкті ескере);
𝐸𝑐𝑑 - бетонның есепті серпімділік модулі ;
𝐸𝑐𝑚 - бетонның қималы серпімділік модулі;
𝐸𝑠 - арматуралық болат модулінің есепті мәні;
F - күш, әсер;
𝐹𝑐 - бетоның сығылған бөлігіндегі тең әсер ішкі күш;
𝐹𝑠 - арматарадағы күшке тең күш;
H - горизонталь күш (тартпа);
I - бетонның көлденең қимасындағы инерция моменті;
𝐼𝑐 - бетон элеметінің көлденең қимасының ауырлық центрі бойынша инерция моменті;
𝐼𝑠 - элемент ауырлық центрі бойынша арматура ауданының инерция моменті;
M - иілу моменті;
𝑀𝑐𝑟 - жарық пайда болар кездегі иілу моменті;
𝑀𝑅𝑑 - иілген кездегі қима беріктігі;
𝑀𝐸𝑑 - сыртқы жүктен пайда болатын иілу моментінің есепті мәні;
𝑀𝐸𝑑,𝑥 - х өсі бойынша сыртқы жүктен пайда болатын иілу моментінің есепті мәні;
𝑀𝐸𝑑,𝑦 - y өсі бойынша;
N - бойлық күш;
𝑁𝑐𝑟 -жарық тудыратын бойлық күш;
𝑁𝑐𝑟𝑖𝑡 - шартты қауіпті бойлық күш;
𝑁𝑅𝑑 - прочность сечения при действии продольного усилия;
𝑁𝐸𝑑 - расчетная продольная сила от внешнего воздействия;
𝑁𝐸𝑑,𝑧 - z өс бойынша сыртқы әсердің бойлық күші;
𝑁𝐸𝑑,𝑙𝑡 - жүктер квази тұрақты үйлесімінің есепті бойлық күштің есепті мәні;
Q - айнымалы әсер;
S - статикалық момент;
S1; Sp1 -бойлық арматура мен кернеуленген арматуралардың белгіленулері :
а) сыртқы күш әсерінен созылатын сығылатынаймқтарында орналасқандағы;
б) сыртқы күш әсерінен толық соғылатын қиманыңаздау сығылған бөлігіндегі ;
в)сыртқы күш әсерінен толық созылатын қималарда: центрден созылатын элемент толық қимсындағы; центрден тыс созылған элементтердекөбірек созылатын бөлігіндегі;
S2; Sp2 - бойлық арматура мен кернеуленген арматуралардың белгіленулері:
а) сығылған бөлікте орналасқан сығылған және созылған арматуралары бар кезде;
б) сыртқы күш әсерінен қима толық сығылатын кезде;
𝑆 𝑐 - бетонның созылған арматурасының ауырлық центрі бойынша сығылған бөлігінің есепті статикалық моменті;
𝑆𝑐𝑁 - 𝑒𝑜𝑑 эксцентрицитетпен әсер ететін 𝑁𝐸𝑑 күш өсі бойынша анықталған бетонның сығылған бөлігінің есепті статикалық моменті ;
𝑇𝑑 - бойлық арматураның көлбеу қима бойынша есептегендегі созатын ішкі күштің есепті мәні;
𝑇𝑅𝑑,𝑚𝑎𝑥 - сығылған бетон көлбеу тіреудің бұралғандағы шекті моменті (элементтің бетон бойынша бұралғандағы беріктігі);
𝑇𝑅𝑑,𝑠𝑦 -арматура қабылдай алатын бұрайтын моменттің шекті мәні (элементтің арматура бойынша бұралғандағы беріктігі);
𝑇𝐸𝑑 - жүк әсерінен туатын бұрайтын есепті момент;
𝑉𝑐𝑑 - расчетная поперечная сила, воспринимаемая бетоном;
𝑉𝑅𝑑,𝑐 - көлденең арматурасы бар элементтегі бетон қабылдайтын көлденең қиюшы күш ;
𝑉𝑅𝑑,𝑐𝑡 - көлденең арматурасы жоқ элементтің қабылдайтын көлденең қиюшы күш;
𝑉𝑅𝑑,𝑚𝑎𝑥 - көлбеу қима бойына есептегендесығылған көлбеу арматураның қабылдайтын көлденең қиюшы күштің есепті мәні;
𝑉𝑅𝑑,𝑠𝑦 - көлденең темірленген элементтің арматура қабылдайтын көлденең қиюшы күші;
𝑉𝐸𝑑 - жүк әсерінен пайда болатын көлденең қиюшы күш;
𝑊𝑐 - сызықтық серпімді материал ретінде есептелген бетон қимасының қарсыласу моменті.
Латын алфавитінің кіші әріптері
𝑎𝑙𝑖𝑚 - иілудің шекті шамасы;
𝑎𝑝 - арматураныңанкердегі сырғуы;
𝑏𝑒𝑓𝑓′ - таврлы қима белдеуінің тиімді ені;
𝑏𝑗 - монлитті бөліктің құрама бөлікпен бірігу бетінің және құрама монолитті конструкцияларының бірігу беттерінің ендері;
𝑏𝑤 - көлденең күшке есептеу кезінде таврлы қиманың есепті ені;
𝑑𝑔 - максимальная крупность заполнителя;
𝑒𝑎 - кездейсоқ эксцентриситет;
𝑒𝑒 - есепті эксцентриситет;
𝑒𝑜 - бойлық күштің келтірілген қиманың ауырлық центріне бастапқы эксцентриситеті ( иілу мөлшерін ескермей);
es1 - бойлық күштің созылатын арматураауырлық центріне дейінгіэксцентриситеті;
es2 - бойлық күштің сығылатын арматураауырлық центріне дейінгіэксцентриситеті;
𝑓 𝑐 -бірөстік кернеулі жағдайдағыбетонның сығылған бөлігінің беріктігі ;
𝑓 𝑐𝐺 ,𝑐𝑢𝑏𝑒 - бетоныңқамтамасыз ететін беріктігі;
𝑓 𝑐𝑑 - бетонның сығылуға есепті қарсыласуы ;
𝑓 𝑐𝑘 - бетонның өстік сығылуға сипаттамалы қарсыласуы;
𝑓 𝑐𝑚 - бетонның жобалау үшін керек өстік сығылуға қарсыласуы;
𝑓 𝑐𝑡𝑘 - бетонның өстік созылуға 5% квантилдік сипаттамалы қарсыласуы ;
fctk,0,95 - 95% жайылатын бетонның өстік созылуға квантилдік қарсыласуы;
𝑓 𝑐𝑡𝑚 - конструкциларды жобалау үшін өстік созылуға бетонның беріктігі;
𝑓 𝑐𝑢𝑑 - бетонның мыжылуға есепті қарсыласуы;
𝑓 𝑦𝑘(f0,2k) - кернеуленбеген арматураның сипаттамалы қарсыласуы;
𝑓 𝑦𝑑 - кернеуленбеген арматураның есепті қарсыласуы;
𝑓 𝑦𝑤𝑑 - көлденең арматураның есепті қарсыласуы ;
′ℎ𝑓 - таврлы қиманың белдеу биіктігі ;
𝑙𝑏 - арматураның қарнағының негізді ұзындығы;
𝑙𝑒𝑓𝑓 - есепті аралық;
𝑙𝑛 - тірек арасындағы таза қашықтық;
𝑙𝑜 - тіректің есепті ұзындығы;
𝑛𝑤 -көлденең армауралар саны ;
𝑠 - көлденең армауралар қадымы;
Грек алфавитәріптер
𝛼 - болаттың серпімділік модулінің 𝐸𝑠 бетон модулінің 𝐸𝑐𝑚 қатынас бұрышы, коэффициент;
𝛼𝑒 - болаттың серпімділік модулінің 𝐸𝑠 бетонның серпімдіэффекті модуліне қатынасы
𝐸𝑐,𝑒𝑓𝑓;
𝛼𝑘 - иілу мөлшерін табу кезінде элементтің тірелуі мен жүктеу әсерін ескеретін коэффициент;
𝛼𝑡 - сызықтық температуралық ұлғаю коэффициенті;
𝛾𝑐 -бетон қауіпсіздігінің жеке коэффициенті;
𝛾𝑠 - арматура қауіпсіздігінің жеке коэффициенті;
𝛾𝐹 -әсер қауіпсіздігінің жеке коэффициенті;
-моменттерді бөлуге және одан кейін, әрі -- коэффициент;
𝜀𝑐 - бетонның салыстырмалы деформациясы;
𝜀с1 - сығудағы беріктікке 𝑓 𝑐 сәйкес бетонның салыстырмалы деформациясы ;
𝜀𝑐2, 𝑐𝜀𝑐3 -бетонның есепті қарсыласуына 𝑓 𝑐𝑑 бетонның салыстырмалы деформациясы;
𝜀𝑐𝑠,infinity - бетонның семуінің шекті шамасы;
𝜀𝑐𝑢, 𝜀𝑐𝑢2,𝜀𝑐𝑢3 - бетонның шекті сығылуына сәйкес салыстырмалы деформациясы;
𝜀𝑠 - арматураның салыстырмалы деформациясы;
𝜀𝑠𝑚 - арматураның элементте жарық пайда болғандағы орта салыстырмалы деформациясы;
𝜀𝑐𝑠(𝑡, 𝑡0) - 𝑡 𝑡0 болғандағы бетонның сему шамасы;
𝜀𝑠𝑅 - үзілер кездегі арматураның салыстырмалы деформациясы;
𝜀𝑠𝑢 - созғандағы арматураның салыстырмалы деформациясы;
𝜀𝑦𝑑 -аққыштық шегіндегі арматураның салыстырмалы деформациясы;
𝜉 - 𝑥𝑑 қатынасы, әрі коэффициент;
𝜂 - коэффициент;
𝜃 - бұрыш;
𝜈𝑐 - бетонның көлденең деформация коэффициенті (Пуассон);
𝜌𝑙 - бойлық темірлеу коэффициенті;
𝜌𝑟 - бетонның созылған ауданына бөлінген темірлеу коэффициенті;
𝜌𝑤 -көлднең темірлеу коэффициенті;
𝜎 - тік кернеу;
𝜎𝑐 - бетонды сғатын тік кернеу;
𝜎𝑐𝑁 - сыртқы бойлық күштен пайда болатын бетондағы кернеу;
𝜎𝑐𝑅 - жүк көп қайталана әсер еткендегі бетондағы рұқсат етілген кернеу;
𝜎𝑐𝑡𝑚 - бетондағы созатын орташа кернеу ;
𝜎𝑠 - арматурадағы кернеу;
Δ𝜎𝑠𝑅 - жүк көп қайталана әсер еткендегі арматурадағы кернеудің рұқсат етілген өзгеру шамасы;
𝜏 - жанама кернеу ;
𝜏𝑅𝑑 - бетонның қиылуға есепті қарсыласы;
𝜑(t, t0) - t0 дан t уақыт аралығында бетонның жылжу коэффициенті ;
𝜑( бетон үшін сусымалы коэффициентінің шекті мәні;
𝜑 - эксцентрицитет пен иілгішті ескеретін коэффициент;
𝜔𝑢 - мыжылу кезіндегі бетон беріктігінің артуын ескеретін коэффициен;
∅ - арматура диаметрі;
Өлшем бірліктері:
күш- Н, кН;
сызықтық - мм (қима үшін), м ( элемент үшін );
жайылған жүктер - кНм, Нмм ( ұзындық бірлігінде); кН⁄м𝟐 ( аудан бірлігінде);
тығыздық - кг⁄м𝟑;
кернеу - Н⁄мм𝟐 (МПа);
момент - кНм.

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Қазахстан Республикасында короновирус таралуына қарамай құрылыстың жүргізілуі қарқынды жүруде. Құрылысқа қажет қаражат әртүрлі бағыттан алынуда. Негізгі қаржыны мемелекет бюджетінен алынуда. Бұл бағыт республика халықының, ел территориясының барлық аймақтарында, әлеуметтік жағдайларын көтеру үшін жүргізіледі. Бөлінген қаражат мектеп, спорт сарайлары, театр тағы басқа жеке адамдардың қаржысы көбінде жете қоймайтын, әлеуметтік маңызы бар объектілер салынады. Кейбір объектілер жеке адамдар қаражаттарына салынады. Ол үшін туған еліне спорт залдар салған мердігерлер бар. Мысалға Мәскеу олимпиада чемпионы Үшкемпіров салған объект. Соңғы жылдары елімізде бүкіләлемдік іс-шаралар өткізілді. Осы іс-шаралар өткізу кезеңінде мемелекеттің орталығы Астана қаласында әлемдік стандарт деңгейіне сай келетін көптеген ғимараттар салынды. Кейбір обектілердің әлемде ешқандай ұқсастығы жоқ бірінші біздің елімізде салынды. Соңғы жылдары Казахстан Республикасында қабылданған 100 мектеп және 100 аурухана бойынша көптеген мектептер мен ауруханалар салынды. Бұл бағыт алдымыздағы жылдарда өз жалғаса бермек. Қазахстан Республика Президенті Қасымжомарт Кемелұлы Тоқаевтың нұсқауымен үш аусымды оқу мәселелерін шешу үшін орталық Үкімет пен жергілікті атқарушы ұйымдар бар мүмкіндікті пайдаланып мектеп құрлысын жүргізу үшін орталықтан және жергілікті бюжеттен жеткілікті қаражат бөліп мектептер салынбақ. Қазақстан халқы үшін әсіресе көп балалы отбасылар үшін тұрғын үй құрылыстары келесі бағыттарда жүргізіледі:
Тұрғын жеке үй немесе пәтер қажет ететіндер республика азаматтарының екінші деңгейдегі банктер арқылы ипотека алып оны құрылыс жүргізетін фирмаларға төлеп соның есебінен жүргізіледі. Бұрынырақ банктен ипотекалық кредит алғандар қайтарымы 18 пайыз болса, кейінірек, әсіресе 2017 жылдан бастап, мемлекет ипотека алушылар кредитінің 7 пайызын көмек ретінде төлейтін болды. Осындай жеңілдікке қарамастан 2007 жылы екінші деңгейден алынған ипотека 418 милиард теңге көлемінде болса, ал 2017 жылы азаматтардың алған ипотека мөлшері 357 милиард тенге көлеміне азайған. Халықтың иптотека алуға қызығушылық азайғаны анықталған соң Қазақстан Республикасының ұлттық банкі Республикалық мемлекеттік мекемесі басқармасының 2018жылғы 31мамыр күні Алматы қаласында қабылданған 7-20-25 әрбір отбасына баспана алудың мүмкіндіктерін беру ипотекалық тұрғын үй кредиттеу бағдарламасын бекіту туралы қаулысы қабылданған. Оған 2020 жылғы мамыр айының 11 жұлдызында өзгерістермен толықтырулар енгізілді. Қабылданған бағдарлама мемелекет аматтарының баспана мәселесін жақсартуға арналған. Республиканың әрбір азаматы өзінің жеке баспанасы болуына қарамастан басқа баспана алу үшін екінші деңгей банкілерінен ипотека алуға құқылы.
Жалпы ипотека алу бес саты бойынша жіргізіледі:
Табыстары күн көрудің ең аз мөлшерінен аспайтын 32 668 тенгеден аспайтын адамдарға кейін алған үйді сатып алу құқығы жоқ етіп беріледі. Оларға кезекте тұратын тұл жетімдер, 1 және 11 топ мүгедектері, зейнеткерлер және т.б. жатады. Бұл жүйе бойынша тұрғын үй 5 жылдық шарт жасалып беріледі. Ай сайын төлем мөлшері 5-15 мың көлемінен аспайды.
Табыстары күн көрудің ең аз мөлшерінен екі еседен асатын адамдарға қол жетімді үй Бақытты отбасы бағдарламасы бойынша тұрғын үй құрылыс жинақтау банкі арқылы беріледі. Бұл сұлба 2-10-20 ( 2 төлем ставкасы, 10 бастапқы төлем пайызы, 20жыл қарыз қайтаратын уақыт).
Табыстары күн көрудің ең аз мөлшерінен 3,1 еседен аспайтын (101 271 тенге), әкімшілікте кезекте тұратын адамдарға қайтарымы 5 пайыз кредит алу бойынша тұрғын үй құрылыс жинақтау банкісі арқылы 5-20-25 бағдарламасымен жүргізіледі. Бұл жерде 5 төлем ставкасы, 20 бастапқы төлем пайызы, 25 жыл төлем уақыты.
Табыстары күн көрудің ең аз мөлшерінен 3,1 еседен асатын (101 271 тенге) несие алу бойынша тұрғын үй құрылыс жинақтау банкісінен 7-20-25 бағдарлама бойынша әкімшілікте кезекте тұратын адамдарға бөлінеді. Бұл жерде 7 төлем ставкасы, 20 бастапқы төлем пайызы, 25 жыл төлем уақыты.
Табыстары күн көрудің ең аз мөлшерінен 5 еседен көп (163 340 тенге) кредит алу бойынша кез келген екінші дәрежелі банктен сұрай алады. Бұл кредит жеке үй салуға немесе пәтер алуға жұмсауға құқылы.
Бұрын жеке құрлыс жүргізуші фирмалар екінші деңгейдегі банктерден кредит алып құрылыс жүргізетін болса, кейінірек мемелекет салынған тұрғын үйдің құрылысына кеткен шығынның 50 пайызын құрылыс жүргізген фирмаға қайтарып, жергілікті әкімшіліктер құзырына бөліп беретін болды, ал олар тұрғын үйге мұқтаж республика азаматтарына, бұрын әкімшілік құрған кезек, бойынша бөліп береді.
Құрылысты жеке құрылыс фирмалары мемелекетпен бірігіп жүргізу мүмкіндігіне ие болды. Ол үшін мемлекет құрылысқа қажетті жерді бөліп, тұрғын үйге қажет коммуникацияларды жүргізіп береді және құрылыстың жобағаға сәйкес орындалуын, әрі бір шаршы метр бағасы алдын - ала келіскен суммадан асып кетпеуін қадағалайды.
Құрылыс құрылыс жүргізуші фирмалар күшімен жеке азаматтардың Тұрғын үй құрылыс банкте жиналған қаржысын олардың есебіне аударған қаржы бойынша тұрғын үй құрылысы жүргізіледі. Бұрынырақ жалпы сумманың 30 пайызын жинау керек болса, қазір ол 20 пайызға төмендеді.
Бұл бағыт жаңадан дами басталды. 2019 жылғы РҚ Президенті Қ.Ж. Тоқаев Қазахстан халқына жолдауында республика азаматтарының 1,5 миллион азаматтары соңғы 15 жылда тұрғын үйлі болып, жағдайлары жақсарады. Құрылыс негізінен мемелекет қаржысынан жүргізіледі. Құрлысты мемелекет жеке құрылыс салушы фирмалармен бірге де жүргізе алады. Бұл бағыттардың барлығы мемелекеттің тұрақты бақылауында болады. Барлық құрылыс жүргізу бағытына мемелекет қаржы бөліп отырады. Үстіміздегі жылы барлық құрлыс жүргізу бағыттарына 360 миллиард тенге бөлінді, соның ішінде 40 миллиард тенге кредит беру үшін, ал 149 миллиард тенге арендалық тұрғын үйлер салу үшін 53 миллиард тенге, жеке құрылыс үшін 97 миллард тенге, әртүрлі құрылыс үшін 61 миллард тенге бөлінді.
Елімізде әрбір отбасын тұрғын үймен қамтамасыз ету. Осы салада 2019 жылы 13,1 миллион шаршы метр қолдануға берілді. Үстіміздегі жылы бұл көрсеткіш 15 миллион шаршы метр пайдалануға беру жоспарланып отыр, әсіресе соның ішінде көп балалы аналар мен әл ауқаты төмен отбасыларды тұрғын үймен қамтамасыз ету қарастырылған. Айлығы аз адамдарға салықты азайтып айлығын көтеріп, тұрғын үй алуға мүмкіндік беру. Елімізде 75 мың орындық жатақхана тұрғызу.
Жеке құрылыс жүргізуші фирмалар үшін көп жағдай жасалынған.
Соған бір мысал мемелекетпен жеке құрылыс компаниясының бірігіп құрылыс жүргізуі. Жеке құрылыс мекемелері өз бетінше құрылыс жүргізе алады. Қазақстан Республикасында Қол жетімді бағдарламасы қабылданған.
Қазақстанда құрылыс өндірісін дамытуға көп көңіл бөлінуде. Мемелекетімізде цемент көп мөлшерде шығарылып жатыр. Ақтөбеде және басқа қалаларда ірі панельді құрылыс үйлер тұрғызу үшін үй құрылыс комбинаттар құрылып құрылысты қарқынды жүргізуге мүмкіндік алып отыр.
Біздің елде Құрылыс ел экономикасын алға тартатын бағыттардың бірі болып отыр. Құрылыс еліміздің экономикасының ішкі саласының 5 тен 6 пайызға дейін бөлігін құрайды. Құрылыс нашар жүргізлген аймақтарға қаражат көптеп бөлінеді. Бұл бағытта біздің ел көп табыстарға жетіп отыр. Соның бірі Астана құрылысы. Аз уақыт ішінде дүниежүзлік стандардтқа сәйкес әдемі қала салынды. Астана ел экономикасы дамымай тұрған кезінде салынып, астана құрлысы ел экономикасын тез дамытуға септігін тигізді.Астана қаласында жер жүзінде ұқсас құрылыс жоқ, Байтерек, Пирамида, Хан шатыры және тағыда басқа объектілер салынды. Аз уақытта Түркістан қаласы адам танымастай өзгерді. ЭКСПО - 2017 объектілері өзінше бір жаңа қала секілді дер кезінде салынып, көрме өткізіліп, ел құрылыс индустриясын бүкіл әлемге паш етті. Универсиада - 2017. құрылыстары да, жер жүзіне еліміздің бүкіл әлемдік іс шараларды өте жоғары деңгейде өткізе алатынын көрсетті. ЭКСПО - 2017 объектілері әлемдік сәулеттік өнерге өз үлесін қосып белгілі орнын алды, өйткені кейбір объектілер тәрізді объектілер ешбір жерде жоқ. Алдағы уақытта Абай ,Жетісу, Жезқазған жаңа құрылған облыстарда құрылыстың қарқынды дамуы сөзсіз. 2022 жылдың өзінде 7-20-25 бағдарламасы бойынша 1триллион қаржы бөлінген еді соның үстіміздегі жылы 65554 адам 853,4 милиард теңгедей бөлігі пайдаланды, қалғаны 146,6 миллиардтай тенге әлі сұраусыз жатыр. 2023 жылдан бастап 7-20-25 бағдарламасы алдында тоқтатылады деген еді, бірақ 2023 жылы бұл бағдарлама өз жалғасын табатын болды. Құрылыс жүргізудің басқа тәсілдері де іздестіріледі. Президент жарлығымен жеке тұрғын үй сатып алуға пенсия фондысының бір бөлігін өзіне немесе туысына қолдануға рұқсат етілді.
Жоғарыда келтірілген объектілерде металл конструкциялар көптеп қолданылды кейбіреулері толықтай темір бетон конструкциялардан салынды. Сонымен темір бетон конструкциялары халық шаруашылығын дамытуда үлкен үлесін қосады.

Зерттеу тақырыбының зерттелу нәтежиесі.
Зерттеу Тараз қаласында қолданысқа ұсынылатын арматуралар Шымкент қаласында шығарылып темірбетон конструкциялар даярланады. Ол арматуралардың сертификаттары жоқ. Олар қолданылған темірбетон қалай жұмыс істеуін анықтап, олардың конструкция элементтерін жобалау кезіндегі есептеу әдістері белгіленеді.
Біздің магистрлік диссертацияда осы сұрақтарға көңіл бөлінеді.
Диссертациялық зерттеулер М. Х. Дулати атындағы Тараз мемлекеттік университеті жанындғы Сенімділік ҒЗО жоспарына сай жүргізілген.
Зерттеу мақсаты, міндетті: қазіргі кезде қолданылып жатқан темірбетон құрылыс конструкциялардың есептеу жолдарын анықтау.
Мақсатқа жету үшін алдымызға келесі шарттар қойылды:
Тараз қаласындағы нарықтағы арматура түрлерін анықтап, олардың беріктігін тексеру;
Құрылыс қолданылатын темірбетон конструкциялардың сенімділігін арттыруға ұсыныстар беру.
Зерттеу нысаны. Темірбетон құрылыс конструкциялары.
Зерттеу әдістері. Темірбетон конструкциялар элементтерінің жұмыс істеу жолдарын анықтап, оларды есептеу жолдарын ұсыну. Құрылыс және материалдар өндіру кафедрасының ғылыми лабораториясында жүргізілді
Ғылыми жаңылығы
Тараз қаласындағы арматуралардың беріктігін анықтау;
Тараз қаласында нарықтағы арматураларды қолданып темібетон конструкцияларды есептеу жолдарын ұсыну;
Тараз қаласында нарықтағы арматураларды қолданып темібетон қолданғанда сметалық құнын азайту жолдарын ұсыну.
Жұмыстың практикалық маңыздылығы Тараз қаласында нарықтағы арматураларды қолданып темібетон конструкция элементтерін қолданып еңбек шығынын және сметалық құнын азайту жолдарын тауып жалпы сенімділігін артыру.
Зерттеу жұмыс нәтежиелері әртүрлі жүк әсер ететін құрылыс конструкцияларды жаңа құрылыста, қайта құру кезінде және техникалық салада кадр даярлау кездерінде қолданылады.
Қорғауға шығарылады:
1. Тараз қаласында нарықтағы арматураларды қолданып темірбетон конструкцияларды есептеу кезінде арматуралардың нақты беріктігін ескеру;
2. Тараз қаласында нарықтағы арматураларды қолданып темірбетон конструкцияларын жобалауда нақты беріктігін ескере металл шығынын азайту;
Зерттеу нәтежиелерін өндіріске енгізу.
Жұмыстың баяндалуы диссертациалық жұмыс М. Ф: Үркімбаев оқулары халықаралық конференцияда баяндалды.
Басылуы. Зерттеу нәтежиелері ғылыми жұмыста жарияланды.
Құрлымы мен жұмыстың көлемі. Диссертациалық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қортындыдан және қолданылған әдебиет тізімінен. Диссертация 59 бет компьютерлік жазбадан, 19 суреттен, 1 кестеден тұрады.
ТАҚЫРЫП ЖАҒДАЙЫ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ ЖОЛДАРЫ
1. Темірбетонды конструкция түрлері

Құрылыста Темірбетон конструкциялар өте көп қолданылады. Ең көп қолданылатын сала өндірістік, азаматтық ғимарат қаңқалары, көпірлер мен жолөткіздіштер, құбырлы бетондар, және аралас конструкциялар. Аралас конструкциялар асты жағы темірбетон ал жоғары жағы металдан жасалған аса биік конструкциялар. Құрылыста металл конструкциялары да қолданылады. Бұл салада металл конструкциялардың қолданылуы олардың элементтерінде өте үлкен ішкі күш пайда болуы себепті. Ғимарат ішінде көпірлі кран жұмыс істеуіне байланысты, әсіресе, олар аса қиын режимде жұмыс істеуіне және көтеретін жүктерінің ауыр болуына байланысты басқа материалдарды өндірістік ғимарат қаңқалары ретінде қолдану мүмкін емес.

1.1. Асты темірбетон үсті металл конструкциялар
Асты жағы темірбетон үсті жағы металдан жасалған биік ғимараттар әлемде көптеп тұрғызылған. Бұндай конструкциялардың қолданылуы астыңғы жақтағы қолданылған темірбетон қатаңдығын қамтамасыз етеді. Егер үстінгі жағын да темірбетоннан тұрғызатын болса, онда құрылым салмағы көбейіп, оған әсер ететін жүктің негізгісі өз салмағы болғандықтан, құрылымға қажет материал шығынын арттырып жібереді [1]. Егер құрылымның үстінгі жағын металдан тұрғызатын болса, онда құрылым салмағы едәур азайып, материал шығынын азайтуға мүмкіндік береді. Бұндай құрылымдарды жобалау кезеңінде құрылыс жүргізетін елдің ғылыми жетістігінің құрлыста қолданылуын көрсеткіші ретінде қабылданды, өйткені ол тәрізді құрылым жер жүзінде өте аз салынғадықтан практика жүзінде сирек қолданалатындықтан, құрылыс тәжиірбиесі жоқ болғандықтан, іс жүзінде күрделі болып келген. Жиырмасыншы ғасыр ортасында әлемнің көптеген елдерінде асты темірбетон, ал үсті металл құрылымдар көптеп салынды. Біз солардың кейбіреулерін келтіреміз. Бұл құрлымдар теледидардың қатты дамуына сәйкес келген кезең еді. Мемелекеттер арасында қай елде ең биік құрылым тұрғызылады деген талас басталып, Кеңестер одағында Мәскеу қаласында Останкина телемұнарасы салынса, содан он жыл өткен соң, Канададың Торонто қаласында биіктігі 550м теле мұнара салынды, сөйтіп бұл мұнара Мәскеу қаласындағы теле мұнарадан он метрге биік етіп салынды. Остакино мұнарасы сол кезде еліміздің құрылыс саласындағы жетістігі ретінде қабылданып, сол кездегі мемелекет мақтанышына айналды. Жобалауға сол кезеңдегі аса тәжірибелі конструктор Никитин және тағы басқа инженерлер қатыстырылды. Останкино мұнарасының 360м деңгейінде айланып тұратын ресторан салынып жетінші аспан деп аталды. Әрине, бұл құрылымдар жер жүзіндегі елдер арасында, құрылым салған елдердің экономикалық әлеуеті мен ғылымдарының жетістігі ретінде қабылданды. Өйткені, бұрын аса биік объекттер жобаланып салынған емес еді. Құрылымдар шет елдерден туристер келіп көретін объект ретінде қызмет жасай бастады. Осы құрлымдар қазірге дейін пайдалануда болып өз қызметтерін орындап келе жатыр, сөйтіп ғылым мен техника салаларында жеткен жетістіктерінің мысалы ретінде салған елдердің орынды мақтанышы болып отыр.
CN Tower 1976 жылдан 2007 жылға дейінгі әлемдегі ең биік ғимарат болды(Сурет 1). Оның биіктігі - 553,3 метр. Торонто қаласында орналасқан (Канада, Онтарио) және осы қаланың символы болып табылады. СN аббревиатурасы Canadian National дегенді білдіреді (ғимарат сол кезде мемлекеттік канадалық ұлттық теміржол компаниясына тиесілі болғандықтан). Алайда 1995 жылы мұнараны Canada Lands Company (CLC) компаниясы сатып алды. Торонто тұрғындары телемұнараның бұрынғы атауын сақтағысы келді, сондықтан қазір CN аббревиатурасы Канададағы National деген ұғымды білдіреді. Бұл Батыс жарты шардағы ең биік құрылым.

Сурет 1. Си Эн Тауэр - мұнарасы
Салмағы 130 000 тонна болатын арматураны кейіннен соза отырып, темірбетон конструкциясын салу үшін қазу жұмыстары 1973 жылы 12 ақпанда басталды, ал 1975 жылдың 2 сәуірінде мұнара аяқталды.
Мұнара телекоммуникация қажеттіліктері үшін қолданылады. Сонымен қатар, мұнара бақылау алаңы ретінде қолданылады. Мұнара үстінде айналмалы мейрамхана да бар.
447 м биіктікте әлемдегі барлық обсерваториялардың жұлдыздарына жақын орналасқан астрономиялық обсерватория бар. Оның үстінде тік биіктікте блоктардан жиналған радио антеннаның шпилькасы көтеріледі.
Останкино телемұнарасы - бұл тек астананың визит картасы емес, бұл кеңес дәуіріндегі салтанатқа арналған ескерткіш және сонымен бірге Ресей теледидарының болашағына көзқарас [2]. Останкино телемұнары құрылған кезінен бастап Мәскеудің символдарының біріне айналды. Онда екі бақылау алаңы бар: ашық және жабық, онда мамыр мен қазан айлары аралығында елорда тұрғындары мен қонақтарына экскурсиялар ұйымдастырылады
Мәскеудің күндізгі және кешкі көріністері - бұл шынымен де әсерлі көрініс, және ол жөндеу жұмыстары аяқталғаннан кейін қайтадан қол жетімді болады. Жөндеу сонымен қатар экскурсиялардың түрін кеңейтеді. (Сурет2).

Сурет 2. Останкино теле мұнарасы
Мәскеудің күндізгі және кешкі көріністері - бұл шынымен де әсерлі көрініс, және ол жөндеу жұмыстары аяқталғаннан кейін қайтадан қол жетімді болады. Жөндеу сонымен қатар экскурсиялардың түрін кеңейтеді.
1938 жылы 31 желтоқсанда Кеңес телеарнасының туған күні болып саналады, ал Останкино теледидар және хабар тарату мұнарасында жарты ғасырға жуық тарихы бар. Оны 1967 жылы кеңестік инженерлер мен сәулетшілер тобы салған: Н.В.Никитин, Б.А.Злобин, Л.И.Баталов және басқалар.
Сол уақыт үшін бұл әлемдегі ең биік құрылым болды (540 метр). Қазірдің өзінде мұнара - ғаламшардағы ең биік алтыншы құрылым.
Құрылымның қарапайымдылығы мен беріктігі болат кабельдермен қысылған темірбетонды қолдану арқылы жүзеге асырылады. Бірдей прогрессивті идея мұнара негізімен байланысты. Жоқ! Бас дизайнер Никитиннің идеясы бойынша мұнара тұрақтылығы жердегі негізсіз дерлік тұрып, конус тәрізді негіз массасының діңгектік құрылым массасынан артықшылығы арқасында жүзеге асырылады. Негіз 10 тіреуішпен салынған. Төңкерілген лалагүл мұнараның прототипіне айналды.
Ғимарат ресейлік телерадио хабарларын тарату желісін кеңейту мақсатында салынған (алғашқы телемұнара Шаболовкада болған), сондай-ақ адамдарды астанамен таныстыру үшін - 337 метр биіктікте палуба ретінде. 10 миллионнан астам адам бақылаушы палубаны өмір сүрген кезде көрген.
Бұған дейін телемұнараның құрылысы туралы фильмдер Останкино концерт залында көрсетіліп келген болса, қазір театрландырылған қойылымдар, семинарлар мен түрлі конференциялар өткізілуде. Сондай-ақ, кеңестік уақытта мәскеуліктер мен қала қонақтары жетінші аспанға сөзбе-сөз баруға мүмкіндік алды.
Останкино телемұнарасының басты көрікті жерлерінің бірі - Жетінші аспан мейрамханасы.
Ол 334 метр биіктікте (тұрғын үйдің 112-ші қабатының деңгейі) тікелей бақылау алаңының астында орналасқан және үш қабатты алады, олардың әрқайсысы өз осінің айналасында бір немесе екі айналым жылдамдығымен айналмалы қозғалыстар жасайды. 40 минут.
Берлин телемұнарасы (нем. BerlinerFernsehturm) Митте метрополиясында, Александрплатцтың жанында орналасқан [3]. Бұл 368 метрлік құрылым Германиядағы ең биік, ал Еуропадағы төртінші құрылым. 1969 жылы телемұнара әлемдегі ең биіктігі бойынша екінші орында тұрды. Мұнда жылына миллионнан астам келуші келеді, бұл Берлин телемұнарасын Германиядағы ең танымал көрікті жерлердің ондығына айналдырады (Сурет 3).

Сурет 3. Берлин телемұнарасы
Берлин телемұнарасы (нем. BerlinerFernsehturm) Митте метрополиясында, Александрплатцтың жанында орналасқан. Бұл 368 метрлік құрылым Германиядағы ең биік, ал Еуропадағы төртінші құрылым. 1969 жылы телемұнара әлемдегі ең биіктігі бойынша екінші орында тұрды. Мұнда жылына миллионнан астам келуші келеді, бұл Берлин телемұнарасын Германиядағы ең танымал көрікті жерлердің ондығына айналдырады.
Неміс почтасы (ГДР) құрған мұнара салу жұмыстары 1965-1969 жылдар аралығында Берлиннің тарихи орталығы Митте ауданында жүрді. Салтанатты ашылуы 1969 жылы 3 қазанда өтті. Жаңа телемұнара 1920 жылдары қаланың батыс бөлігінде салынған ескісінен 220 метрге асып түсті. Бүгінгі таңда мұнара қаланың сәулеттік келбетінің ажырамас бөлігі, оның символы және маңызды белгісі болып табылады. Берлинге қатысты көптеген фильмдерде телемұнара Бранденбург қақпасы, Жеңіс колоннасы және Рейхстаг ғимараты сияқты қаланың рәміздерімен бірге ашылатын кадрларда көрсетілген.
Көптеген радио және теледидар арналарын таратудың негізгі мақсаттарынан басқа, ішкі Broadcast Tower 32 деп аталатын құрылым да бақылау алаңы ретінде қолданылады. Бақылау қабаты 203 м биіктікте, бар да сол жерде орналасқан. Жоғарыда теледидар мұнарасын іс-шараларды өткізуге шақыратын айналмалы мейрамхана орналасқан. Қала үшін маңызы зор бұл керемет ғимарат өзінің символдық мағынасын бірнеше рет өзгерткен. Бұрын ГДР-дің маңызды саяси белгісі, Германия біріктірілгеннен кейін мұнара біртұтас Берлиннің эмблемасына айналды. Түрлерінің әмбебаптығы мен уақыттың маңыздылығының арқасында телемұнаралар бүкіл әлем тек Берлинді ғана емес, Германияны да анықтайтын танымал сауда белгісіне айналды. 1979 жылы ГДР-де Берлин телемұнарасына Германия бірлігі қалпына келтірілгеннен кейін де жоғалтпаған ескерткіш мәртебесі берілді.
1952 жылы Стокгольмде өткен Еуропалық хабар тарату конференциясы кезінде және бүкіл Еуропа бойынша теледидарлық және радиохабар тарату үшін жиіліктер бөлген кезде, ГДР көптеген еуропалық елдердің саяси танымауына байланысты тек екі арнаны ала алды. Осындай жағдайларда Шығыс Берлиндегі телерадио хабарларын тарату жүйесі көптеген шағын станциялардың жұмысына негізделмеді, олар кедергілермен, кедергілермен және теледидар бағдарламаларын таратудағы үзілістермен сипатталды. Арналардың біртіндеп жұмыс істеуі үшін ең жоғары биіктікке жететін жоғары өнімді ультра қуатты таратқыш қажет болды. 1950 жылдары Берлинде 6 өте әлсіз неміс телевизиялық хабар тарату станциялары жұмыс істеді.
1952 жылдан бастап ГДР посты Берлиндегі телемұнараның жоспарын жасай бастады. Бастапқыда оның құрылысы қаланың оңтүстік-шығысында жоспарланған. Құрылыс басталды, бірақ көп ұзамай жұмыс тоқтатылды: бұл жер Берлин-Шенефельд әуежайынан небәрі сегіз шақырым қашықтықта орналасқан және телемұнараның биіктігі әуе қатынасы аймағында ұшақтардың қауіпсіздігіне қауіп төндіруі мүмкін екен. Компромисс табуға тырысу ешнәрсеге алып келмеді, ал 1956 жылы құрылыс жұмыстары тоқтады. Балама шешімдерді іздеу кейінгі жылдары да жалғасты. Фридрихшейн алаңы сияқты ықтимал алаңдар талқыланды, бірақ Берлин қабырғасын салуға кететін жоғары шығындардан туындаған үнемдеу шараларына байланысты жоспарлар құлдырады.
Тағы бірнеше жыл бойы қолайлы жер іздеу тоқтаған жоқ. Оңтайлы хабар таратуды қамтамасыз етудің басты міндетінен басқа тағы бір міндет - Берлиннің жаңа символын жасау маңызды бола түсті. Осы себепті 1964 жылы үкімет телемұнараны орталыққа орналасуын талап ете бастады. Бұл идея SED басшылығымен қолдау тапты. Саясат құрылыс алаңын таңдауда шешуші рөл атқарды.
Телемұнараны жобалау мен жүзеге асыруға әр түрлі сәулетшілер қатысты: Герман Хенсельманн мен Йорг Стрейтпарт жобаның бастапқы кезеңінде жұмыс істеді, ал Фриц Дитер, Гюнтер Франке, Вернер Арендт, сонымен қатар Вальтер Герцог, Жерар Косель және Герберт Ост жалғастырды 1965-1969 жж.
Іргетас жұмысы 1965 жылы 4 тамызда басталды және жылдың аяғында аяқталды. Телемұнара негізін бетондау жұмыстары 1966 жылы 15 наурызда басталды. Бұл үдерістің жылдам болғаны соншалық, 100 метрлік межеге 4 қазанда жетті. 1967 жылы 16 маусымда мұнара баррелі өзінің соңғы биіктігіне жетті. Салмағы 26000 тонна және биіктігі 248,78 метрлік алыпты іске асыру үшін барлығы 8000 текше метр бетон қолданылды.
Бөшкені орнатумен қатар, допты дайындау жүріп жатты. VEB Ipro жұмыс тобы бұрын бөлінген допты 120 сегментке темір бетонды бөшкеге көтеріп, оны жинау процесіне қатысты. Орнатуды жеңілдету үшін 1967 жылы сәуірде Әулие Мария шіркеуі мен Қызыл қалалық мэрия арасындағы алаңда доптың сегменттері алдын-ала құрастырылған 35 метрлік магистральдық модель салынды. Бұл жұмыс 1967 жылдың қараша айына дейін созылды.Ал құрылыс құны жоспарланған 33 миллион DM-ден 95 миллион DM-ға дейін өсті. Бұл өсім негізінен Батыс Германиядан әкелінген құрылымдық элементтер мен материалдарды шетел валютасында төлеу қажеттілігімен байланысты болды. 1968 жылдың ақпанында допты бөшкеге орнату басталды. Әуе шарының соңғы сегменті 1968 жылы 7 қазанда орнатылды. Қазан айында шпиль, сондай-ақ шардың жоғарғы жағында орналасқан антенналық тірек орнатылды, бұл кейінгі жылдарды телемұнараның ішкі жабдықтарына арнауға мүмкіндік берді.
1969 жылдың басында су шарға сіңіп, айтарлықтай зиян келтірді. Кейіннен объектіні пломбылау бойынша бірнеше рет жұмыстар жүргізу қажет болды. Доптың ішкі безендірілуі 1969 жылы 3 қазанда аяқталды, сол уақытта кіреберіс павильоны дайындалды. Құрылыс жұмыстары 53 айға созылды және барлық қиындықтарға қарамастан телемұнара шынымен рекордтық уақытта аяқталды. Жалпы шығындар 132 миллион маркадан асты.
TV and VHF Berlin Tower (Fernseh- und UKW-Turm Berlin - ресми атауы)), 1969 жылы қазанда әлемдегі екінші биік мұнара болды. Бұл рейтингте оны тек Останкино телемұнарасы басып озды. Сол кездегі әлемдегі ең биік құрылымдардың тізімінде Берлин телемұнарасы Останкино ТВ мұнарасы мен Нью-Йорктегі Эмпайр Стейт Билдингтен кейінгі үшінші орынды иеленді.
Бейжің телемұнарасы (Орталық теледидар мұнарасы) - Қытай астанасы Пекинде орналасқан телемұнара. Биіктігі - 405 м (антеннасыз - 386,5 м). Қытайдың орталық теледидары пайдаланады [4]. Онда 238 метр биіктікте бақылау палубасы, сондай-ақ жылдам лифтпен жетуге болатын айналмалы мейрамхана бар. Бұл әлемдегі ең биік телемұнаралардың бірі.
Оны Қытайдың радио және теледидар министрлігі салған.
Ең маңыздысы - мұнараның сəйкесінше алтын мен көк түске боялған, сəйкесінше 221 жəне 238 метр биіктікте орналасқан бөліктері (Сурет 4).

Сурет 4. Бежін телемұнарасы
Мұнара Кучук Чамлыца төбесінде орналасқан (сөзбе-сөз: Кішкентай төбе amlıca). Құрылыс 2016 жылдың 1 наурызында басталған және оны SarıoluConstructionCo. Ол бетоннан 21 м (69 фут) терең іргетасқа салынған. Радио мен телевизиялық хабар таратуға арналған 145 м (476 фут) болат мачта 220,50 м (723,4 фут) бетон мұнараның үстіне орнатылады. Мұнараның жалпы биіктігі 365,50 м (1199,1 фут), ал оның шыңы негізгі теңіз деңгейінен 583,5 м (1914 фут) болады. Бұл Стамбұлдағы ең биік құрылым болмақ (Сурет 5).
Оның көлденең қимасы эллипс тәрізді, үлкен осьтері 13 және 16 м (43 және 52 фут), олар жоғары қарай кішірейеді. Мұнараның әр қабаты 4,50 м (14,8 фут) биіктікте болады. Екі бақылаушы палуба 33 және 34 қабаттарда 148 және 153 м-де (486 және 502 фут) орналасады. 39-шы және 40-шы қабаттарда мейрамхана мен асхана 153 және 175 метрде (502 және 574 фут) орналасады. Кітапханалар мен көрме бөлмелері жертөле қабаттарында орналасады. Мұнараға панорамалық лифт пен сервистік лифт қызмет етеді. Мұнара жыл сайын 4,5 миллионға жуық келушілерді қабылдайды деп үміттенеміз.
Күчүк амлика мұнарасы 125 радио хабар таратқышын (DVB-T2 және DAB үйлесімді) орналастыра алады. Аяқтағаннан кейін, ол көршілес ластануды тудыратын және зиянды болып саналатын екі көршілес амлика төбелеріндегі болат утилиттерінің көпшілігін алмастырады. Құрылыс құны 170 миллион лираны құрады (шамамен 48,5 миллион АҚШ доллары, 2017 ж.).
2021 жылғы жағдай бойынша құрылыс аяқталды және сынақ беру басталды.

Сурет 5. Стамбулдағы Каучук Чамлыца телемұнарасы

1.2. Темірбетон және металлдан жасалған көпірлер
Қытайда Гонконгты материкпен байланыстыратын 55 шақырымдық көпір мен су асты туннелі ашылды. Нысанның құрылысы бірнеше жылға кешіктіріліп аяқталды.
Ұзындығы 55 км Гонконг-Чжухай-Макао көпірі Інжу өзенінің атырауы бойымен созылып жатыр және бұл бірегей инженерлік шеберліктің ерлігі.
Көпірдің басынан аяғына дейінгі ұзындығы, қосылатын эстакадаларды қоса алғанда, Сан-Францискодағы Алтын қақпа көпірінің ұзындығынан шамамен 20 есе асады (Сурет 6.).
Көпір жер сілкінісі, қуатты маусымдық дауыл және кемелердегі кездейсоқ апаттардан қорықпайтындай етіп жасалған.
Қарбалас жүк тасымалына кедергі болмас үшін ұзындығы 6,7 км туннель салынды. Ол екі жасанды аралдың арасына салынған.
Сондай-ақ көпір Гонконг әуежайының жанындағы жасанды аралға қарайды. Ұшақтар оған көтеріліп, қонады, сондықтан сәулетшілер құрылымдардың биіктігіне қатаң шектеулерді сақтауға мәжбүр болды.
Көпірдің ашылуы 2016 жылы болады деп болжанған болатын, бірақ қазірдің өзінде билік соңғы сәтте ресми ашылатынын жариялады.
Көпірдің құрылысы бюджеттен және кестеден асып қана қоймай, жұмысшылардың қаза болуына әкелді. Гонконг пен Қытай материгі көпірде жұмыс жасаған тоғыз адамның қаза тапқаны туралы хабарлады.
Көпір Қытайдың үш түрлі бөлігін - екі арнайы әкімшілік аймақты (Гонконг және Макао), сондай-ақ материкті біріктіреді. Бұл оның әр түрлі құқықтық және саяси жүйелерді қамтитындығын білдіреді.

Сурет 6. Қытай мен Гонгонкты байланыстыратын көпір
Көпірді негізінен автобустар мен коммерциялық көліктер жолаушылар мен тауарларды тасымалдау үшін пайдаланады. Оған такси кіргізбейді, ал жеке көліктер тек арнайы рұқсат қағаздарымен кіре алады.
Гонконг пен материк арасында саяхаттау кезінде сіз шекара бақылауынан өтуіңіз керек. Ол үшін екі иммиграцияны бақылау пункті салынды. Көпірдің арқасында Қытайдың әртүрлі бөліктері арасындағы жүру уақыты төрт сағаттан жарты сағатқа дейін қысқарды.
Гонконгта бұл көпір қажет емес деп санайтындар да бар, өйткені бұл аз адамға керек, ал жоба тек символикалық қимыл, соның арқасында Гонконг материктік Қытайға жақындай түседі.
Қырым көпірі, сонымен қатар Керчь көпірі - Керчь бұғазы арқылы Керчь және Таман түбектерін Тузла аралы мен Тузла косасы арқылы байланыстыратын көлік өткелі. Ол параллель екі көпірден тұрады - А-290 жолының бөлігі болып табылатын автомобиль көпірі (Керчь - Новороссийск) және Багерово - Вышетеблиевская желісінің бөлігі болып табылатын теміржол көпірі. Жалпы ұзындығы 19 км болатын Қырым көпірі Ресей салған ең ұзын көпір болып табылады және оны Еуропадағы ең ұзын деп атайды.
Көлік өткелін құру Қырым Ресей Федерациясына қосылғаннан кейін басталды, оны халықаралық қауымдастықтың көпшілігі мойындамады және Ресей-Украина қатынастары күрт нашарлады, бұл Қырыммен тәуелсіз жер қатынастарын құру мәселесін көтерді. Украина Автомобиль көпірі 2018 жылы, теміржол көпірі 2019-2020 жылдары ашылды.

Сурет 7. Қырым көпірі
1998 жылы Үкімет жаңа көпір құрылысын бастауға шешім шығарды. Көпір құрылысымен, негізінен, жапондық Аячай фирмасы айналысты. Жапонияда жасалған көпір қаңқалары алдымен су жолымен, сосын теміржолмен Семейге тасымалданған. Жалпы, екі ел арасындағы келісімге қарай, Жапония мемлекеті көпір құрылысына 165 млн доллар бөліпті. Бұл қаржыны 2,7 пайызбен 30 жылда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.