Мұхтар Әуезов және балалар әдебиеті

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 МҰХТАР ӘУЕЗОВТІҢ БАЛАЛАР ӘДЕБИЕТІНЕ ҚОСҚАН ҮЛЕСІ

1. 1 МұхтарӘуезовтің өмірі мен шығармашылығы . . . 5

1. 1 Ағартуісінеқосқан үлесі . . . 10

1. 3 Ақынның шығармашылық өмірі . . . 12

2 БАСТАУЫШ СЫНЫПТА МҰХТАР ӘУЕЗОВТІҢ ШЫҒАРМАЛАРЫН ОҚЫТУ

2. 1 Мұхтар Әуезовтің балалар әдебиетіне қосқан үлесі . . . 18

2. 2 Мұхтар Әуезов және балалар әдебиеті . . . 22

2. 3 Мұхтар Әуезов әңгімелерін оқыту . . . 25

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 30

. . . 32

КІРІСПЕ

Зерттеу жұмысының маңыздылығы : Мұхтар Әуезов-қазақ халқын азат етуге ұмтылған, тәуелсіздікке қамқорлық жасаған, көркем шындық арқылы өз ойын жеткізе білген ұлы жазушы. "Қилы Заман" атты туындысы арқылы ол Кеңес дәуіріндегі әдебиеттегі бостандық пен тәуелсіздік идеясының көркемдік пайда болу көзін ашты. Кез-келген елде ұлттық мәдениеттің биік шыңдарын, ұлттық сана-сезімнің салтанаты мен тереңдігін, рухани өмірдің биік күмбезін бейнелейтін ардагерлер мен дана есімдер бар. Бұл-өткен ғасырдағы Абайдың есімі, біздің заманымызда да Мұхтар Әуезовтің есімі көп ұлтты халықты тәрбиелеген халықтың арасынан ерекше орын алады. Бүгінгі таңда бұл атау бүкіл әлемге танымал және құрметті. Мұхтар Әуезов-қазақ халқын азат етуге ұмтылған, тәуелсіздікке қамқор болған, көркем шындық арқылы өз ойын жеткізе білген ұлы жазушы. "ҚилыЗаман" бостандық пен болу көзінашты. Әуезовтің шығармашылығы . Ұлыжазушы, ғалым, қоғамқайраткері М. Әуезовтің көркем мұрасы - , . Оның шығармашылық әлеуеті кең және бай.

Жазушы, драматург, ғалым, сценарист, аудармашы - Ұлы жазушының таланттарының толық емес тізімі. Оның Абай туралы эпосы, үлкен шеберлікпен жазылған әңгімелері мен повестері XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің алтын қорына мәңгілікке енді. Қазақ халқының мәдени-әдеби даму тарихында жазушы, драматург, публицист, зерттеуші, аудармашы және ірі қоғам қайраткері Мұхтар Омарханұлы Әуезов ерекше орын алады. Мұхтар Омарханұлы Әуезов-қазақтың ұлы жазушысы, қоғам қайраткері, ғалым, Қазақстан Ғылым Академиясының академигі (1946), филология ғылымдарының докторы, профессор (1946), Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген ғылым қайраткері.

М. Әуезовтің шығармашылығы көпғасырлық өлшемдер саласына әлдеқашан енгені айдан анық. Әуезов-ХХ ғасырдың ұлы жазушысы, ауызша және классикалық әдебиеттің үздік дәстүрлерін, Батыс және шығыс көркем сөйлеу мұрасын жан-жақты меңгерген, қазіргі заманда қазақ әдебиетінің реалистік сапасын арттыруға, әдеби тілді байытуға үлкен үлес қосқан. Шығармашылық жолы өткен ғасырдың алғашқы жылдарындағы қызу дүрбелеңмен, Қазан төңкерісімен тұспа-тұс келген суретші 20-жылдардың басындағы қорғансыз күндерден бастап "Абай жолы" роман-эпосына дейін, "Еңілік-Кебек" трагедиясынан "Қарақыпшақ Қобыланды" трагедиясына дейін, отызыншы жылдардағы повестен "Өркен" романына дейін, эпос тарихы, әдебиет туралы мақалалардан бастап дәстүр мен жаңашылдық, КСРО халықтары әдебиетіндегі ұлттық және халықаралық сипаттағы проблемаларды терең теориялық зерттеуге дейін ұзақ және жемісті жол өтті. Оның қазақ әдебиетінің ең биік күмбезі болып табылатын "Абай жолы" роман-эпосы бүкіл әлемге танымал болды.

М. Әуезовтің таңдамалы шығармалары әлемдік ауқымдағы заманауи әдебиеттің танылған жаңалығын зор қуатпен қуаттады. Біздің заманымыздың ұлы жазушысы, ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті мен мәдениетінің ең биік шыңы-әр дәуірдің ұлы мұрасын зерделеп, көрсету үшін қалдырған ұлы Мұхтар Омарханұлы Әуезов, әр ұрпақтың өз сөздері, білімі мен түсінігі болады.

Егемен ел жағдайында мұндай ұмтылыстардың көрінісі ұлы жазушының мұрасына деген жанашырлығымыз болады. Ғасырлар бойы көшпелі өмір сүрген және қазақ өмірінің барлық фактілерін, сын-қатерлерін және құпияларын ашқан, XIX ғасырдың ортасында теңдессіз тарихи қайраткер Абайдың тағдыры арқылы көркем және түпсіз ойдың көзімен қиылысқа шыққан суретші туралы көптеген ізденістер болады. М. Әуезовтің шығармашылығы көпғасырлық өлшемдер саласына бұрыннан енгені айдан анық.

Зерттеу нысаны: Біздің заманымыздың ұлы жазушысы Мұхтар Әуезовтің ұлы мұрасын, ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті мен мәдениетінің жоғарғы шыңын зерттеу және бейнелеу болып табылады. Егемен ел жағдайында мұндай ұмтылыстардың көрінісі ұлы жазушының мұрасына деген жанашырлығымыз болады. Ғасырлар бойы көшпелі өмір сүрген, XIX ғасырдың ортасында қиылысқа келген, қазақ өмірінің егжей-тегжейін, сын мен құпиясын, орны мен бағын Абайдың теңдесі жоқ Тарихи қайраткерінің тағдыры арқылы оның көркемдік және түпсіз ойлары арқылы ашатын суретші туралы көптеген ізденістер болады.

Зерттеу пәні: М. Әуезовтің балалар әдебиетіне қосқан үлесі

Зерттеу мақсаты:

1. Мұхтар Әуезовтің балалар әдебиетіне қосқан үлесі туралы ақпарат беріңіз.

2. Мұхтар Әуезовтің балалар әдебиеті туралы түсінік беріңіздер.

Зерттеу болжамы: жұмыста пайдаланылған және талданған материалдардың теориялық тұжырымдары мен тұжырымдары Мұхтар Әуезовтің шығармаларын зерттеуде, қазақ әдебиеті курсын, әдеби сын, қазіргі қазақ прозасының жанрлық дамуын әзірлеуде, стиль ерекшелігін анықтауда, ақын шығармашылығымен және оқу құралдарын жазумен байланысты арнайы курстарды оқыту барысында пайдаланылуы мүмкін.

Мұхтар Әуезовтің білім беру жүйесіне қосқан үлесі туралы түсінік беріңіз.

Зерттеу әдістері: байқау, әңгімелесу, сауалнама жүргізу, ғылыми-педагогикалық, психологиялық-әдістемелік әдебиеттерді талдау, тестілеу, педагогикалық тәжірибе, студенттердің өзара қарым-қатынасын анықтау.

Курстық жұмыстың құрылымы: кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан, әдебиеттер тізімінен және екі кестеден тұрады.

1 МҰХТАР ӘУЕЗОВТІҢ БАЛАЛАР ӘДЕБИЕТІНЕ ҚОСҚАН 1 ҮЛЕСІ

1. 1 Мұхтар Әуезовтің өмір жолы мен шығармашылығы

Мұхтар Омарханұлы Әуезов-қазақтың ұлы жазушысы, қоғам қайраткері, ғалым, Қазақстан ғылым академиясының академигі (1946), филология ғылымдарының докторы, профессор (1946), Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген ғылым қайраткері (1957) .

1897 жылы 28 қыркүйекте Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы Бөрілі ауылында дүниеге келген. Қожа тайпасының шығу тегі. Мұхтар Әуезов сауатты, араб, парсы және Орта Азия түркі әдебиетін жақсы білген. Бала кезінде Мұхтар атасының араб әріптерін оқыған. Мұхтардың әкесі Омархан және атасы Әуезов Абай ауылының маңында тұратын адамдар болған. 1908 жылы Семейдегі Камалиддин Хазрет медресесінде оқып, орыс мектебінің дайындық курсына ауысады. 1910 жылы ол Семей қалалық бес сыныптық орыс гимназиясына оқуға түсіп, өзінің алғашқы "буря" атты туындысын жазып, соңғы сыныпта оқиды.

1915 жылы мектепті бітіріп, Семей қалалық мұғалімдер семинариясына түсті. Семинарияда оқып жүрген кезінде Шәкәрім Құдайбердіұлының "Жолсыз жаз" эпосының желісі бойынша 1917 жылы Ойқұдық ауданында сахналанған "Еңлік-Кебек" пьесасын жазды.

Ресейдегі саяси төңкерістер Әуезовтің өміріне елеулі өзгерістер енгізуде. Ол Семейде "Алаш жастары" одағын құрып, түрлі клубтардың ашылуына бастамашы болды. Жүсіпбек Аймауытовпен бірге жазылған "қазақты өзгіндік түйттері" атты алғашқы мақала 1917 жылы 10 наурызда" Алаш " газетінде жарияланды. 1918 жылы 5-13 мамырда Омбыда өткен жалпықазақ жастарының құрылтайына қатысып, оның Орталық Атқару комитетінің мүшесі болып сайланды. Әуезов жазушы Жүсіпбек Аймауытовпен бірге Семейде "Абай" ғылыми-көпшілік журналын шығаруға қатысады. 1919 жылы семинарияны бітіріп, қоғамдық-саяси жұмыстармен айналыса бастады. 1919 жылдың желтоқсанында Семейде большевиктік билік орнағаннан кейін Әуезов Семей губерниялық комитетінің Қазақ бөлімінің меңгерушісі және "Қазақ Тіли"газетінің ресми баспагері болып тағайындалды. 1921 жылы қарашада ол Қазақ АССР (ОАК) орталық атқарушы комитеті президиумының мүшесі болып сайланды, онда кадр мәселесімен айналысты. Сол жылы" қорғансыз күндер "әңгімесі" Қызыл Қазақстан"журналының № 3-4 нөмірлерінде жарияланды. 1922 жылдың күзінде Ташкенттегі Орта Азия университетіне оқуға түсіп, "Шолпан" және "Сана"журналдарына жұмысқа орналасады. Бұл басылымдарда" шырайлы әңгімелер", " шырайлы әңгімелер", " үйлену тойы", " азамат оқы", " кім кінәлі", " Заман еркеси "("Гори-гори") әңгімелері жарияланады. 1923 жылы маусымда ол Ленинград (қазіргі Санкт-Петербург) мемлекеттік университетінің Әлеуметтік ғылымдар факультетінің Тіл және әдебиет бөліміне ауысты. 1924-1925 жылдары Семей мұғалімдер техникумында сабақ беруге қалдырылды. - Білмеймін, - деп жауап берді ол. Онда жарияланып әңгімелер "пәк қыз", " сүргіннің азалы сұлу", " көлеңкеде қарттық", "Жуандык". 1925 жылы Ленинградқа оралып, оқуын жалғастырды. 1926 жылдың жазында Семейге арнайы ғылыми экспедиция ұйымдастырды, ал оның материалдары негізінде жазылған "әдебиет тарихы" монографиясы 1927 жылы кітап түрінде жарық көрді. 1927 жылдың жазында ол Жетісуда болып, Ілияс Жансүгіровпен бірге өзінің болашақ жұмыстары үшін материал жинады. Ленинградқа оралғаннан кейін ол осы материалдардың негізінде "Караш-Караш тарихы" повесін, "Кили Заман" романын, "Хан Кене"пьесасын жазды. 1928 жылы Орта Азия мемлекеттік университетінің аспирантурасына түсіп, қазақ білім беру институтында сабақ берді. [1]

Алаш қозғалысы

Алаш қозғалысының көсемдерімен бірге 1930 жылы 16 қыркүйекте тұтқындалып, 1932 жылы сәуір айында үш жылға шартты түрде бас бостандығынан айырылды. Дегенмен, маусым айында түрмеден босатылып, Қазақ педагогика институтының (ҚазПИ-дің) аға оқытушысы болып қызмет істейді. Осы жылдары театр, драматургия, мәдениет пен өнер, әдебиет, фольклор тарихы, орыс әдебиетінің классиктері туралы мақалалары үзбей жарияланып тұрады. Әуезов сценарийі бойынша «Райхан» көркем фильмі (1940) түсіріледі. 1936 жылы Мәскеуде өткен қазақ әдебиеті мен өнерінің онкүндігіне қатысады. Осы жылдары «Абай» романын жазуға кірісіп, оны 1941 жылы бітіреді. «Абай» романының жарық көруі (1942) Қазақстанның мәдени өміріндегі ерекше оқиға болды. 1943 жылы «Абай» романын талқылау үлкен науқанға айналады. 1946 жылы романның екінші кітабын жазып бітіріп, ол 1947 жылы жарық көреді. 1950 жылы роман-эпопеяның «Ақын аға» аталатын үшінші кітабы жарық көреді. 1943 жылдың қыркүйегінен бастап Қазақтың мемлекеттік университетінің (ҚазМУ-дің) қазақ әдебиеті кафедрасына профессор болып орналасып, өмірінің соңына дейін сонда дәріс оқыды. 2-дүниежүзілік соғыс жылдарында «Сын сағатта» (1941), «Намыс гвардиясы» (жазушы Әлжаппар Әбішевпен бірігіп, 1942), «Қынаптан қылыш» (1945) пьесалары мен «Абай»операсының либреттосын (1944), «Абай әндері» фильмінің сценарийін (1945) жазады. 1946 жылы Қазақстан Ғылым академиясы құрылғанда, оның толық мүшесі (академик, №1 куәлік) болып сайланады, филология ғылымдарының докторы, профессор атағы берілді.

1951-1954 жылдары Әуезов саяси-идеологиялық тұрғыдан тағы да қыспаққа алынып, 1953 жылы сәуір айында Мәскеуге жасырын аттанып кетуге мәжбүр болады. профессор болыпорналасып, «КСРО » дегенарнайы курс бойыншадәрісберді. 1954 , «Абай жолы» роман-. [2]

1955 жылы шет елге сапарға шығып, Германия Демократиялық Республикасы (ГДР) жазушыларының Берлинде өткен съезіне құрметті қонақ ретінде қатысты.

Әуезовтің мұраcының аса қомақты бөлігі - оның ғылыми зерттеулері. Ол қазақ ауыз әдебиетін жинақтап, жүйелеп, қазақ әдебиеті тарихы, Абайдың өмірі мен шығармашылығы, әдебиеттану мен фольклордың теориялық-проблемалық мәселелері жөнінде іргелі еңбектер жазды. Қоғам және мемлекет қайраткері ретінде Әуезов жиырмадан астам шет елдерде болып, адамзат қоғамының дамуы, рухани ынтымақтастық үшін өз көзқарасын білдірді. Әлем халықтары оның «Абай жолы» роман-эпопеясын айрықша құбылыс ретінде таныды. 1961 жылдың жиырма жетінші маусымында Мәскеу қаласындағы ауруханада қайтыс болды; Алматы қаласында жерленген. Сол жылы Қазақстан ғылым академиясының Әдебиет және өнер институтына оның есімі берілді, одан кейін жазушы тұрған үйде мұражай-үйі (1963) ашылып, ескерткіштер орнатылды. Қазақакадемиялық драма театры, Алматы, Астана, Семей және басқа қалалар мен облыстардағыаудан, ауыл, көше, . Мұхтар Әуезовтіңтуғанына 100 жылтолуыЮНЕСКО-ныңшешімімен, дүниежүзілікдеңгейде (1997) аталыпөтті. [3]

Туған жері - бұрынғы Семей уезінің Шыңғыс болысы (қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданы) . Әкесі Омархан мен атасы Әуез сауатты кісілер болған. Мұхтар атасының қолында өскен. Атасы Әуез бен әжесі Дінасылдың тәрбиесінде болған бала Мұхтардың алғаш сауатын ашушы да атасы. Соның арқасында ол алты жасынан Абайдың өлеңдерін ауылдастарына жатқа оқып беретіндей дәрежеге жетеді.

1908 жылы хазірет медресесінде оқып, одан орыс мектебінің дайындық курсына ауысады. 1910 жылы бес кластық орыс училищесіне түседі. Осы жерде оқып жүріп «Дауыл» атты алғашқы шығармасын жазады. 1915 жылы Семей қалалық мұғалімдер семинариясына қабылданады. Оқып жүргенде Шәкәрім Құдайбердіұлының «Жолсыз жаза» дастаны негізінде «Еңлік-Кебек» пьесасын жазып, оны 1917 жылы маусым айында Ойқұдық деген жерде тіркестіріп тіккен киіз үй сахнасына шығарады.

1918 жылы М. Әуез Семей қаласының өкілі ретінде Омбы қаласында өткен жалпы қазақ жастарының құрылтайына қатысып, оның орталық атқару комитетінің мүшесі болып сайланады. Құрылтайда «Алашорда» үкіметі мен Алаш қозғалысының бағытын ұстанған «Жас азамат» атты Бүкілқазақстандық жастар ұйымы құрылады. Ұйымның белсенді мүшесі бола жүріп, «Абай» ғылыми-көпшілік журналын шығаруға (Ж. Аймауытовпен бірге) атсалысады.

1919 жылы - Семей губревкомының жанынан ашылған қазақ бөлімінің қызметкері, 1920 жылдың ақпанынан бөлім меңгерушісі. «Қазақ тілі» газетінің ресми шығарушысы болып тағайындалады.

1921 жылы Семей облревкомының төралқа мүшесі, атқару комитетінің төрағасы қызметін атқарады. 1921 жылғы қараша айында Қазақ АКСР-і ОАК-нің төралқа мүшелігіне сайланып, онда саяси хатшы міндетін атқарып, кадр мәселесімен айналысады. Мұхаңның «Еңбекші қазақ» газетіне басшылық жасайтын тұсы да осы кезеңмен дәлме-дәл келеді.

Бір қыс Ташкенттегі Орта Азия мемлекеттік университетінде, төрт жыл Ленинград университетінде оқып, филология факультетін бітіреді. Сол жылы Орта Азия университетінің Шығыс факультетінің жанындағы аспирантурада оқиды.

Мұхтар Омарханұлы Әуезов 1934-61 жылдар аралығында онныситете ұстаздық қызмет атқарды. Қазақ әдебиеті кафедрасының негізін қалады. Осы жылдары студенттерге арнап «Қазақ халқының ауыз әдебиеті», «Қазақ әдебиетінің тарихы», «Қазақ халқының суырыпсалма айтыс енері», «Туысқан халықтар әдебиеті», «Абайтану» секілді жалпы және арнаулы курстардан дәріс оқыды, бұл курстардын оқу бағдарламалары мен оқу құралдарын, оқулықтарын жазды. Жазушы Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы бұл еңбегінің ҚазМУ-да бірнеше жыл бойы оқыған абайтану атты курстан құралып келген көлемді монография екендігін 1954 жылы 27 тамызда бұрынғы Семей облыстық «Екпінді» газетінің редакциясы қойған сұраққа жауап ретінде арнайы айтты.

Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясының жазылу тарихында да оның университеттегі қызметінің алатын орны зор. Сөйтіп ол абайтану атты жаңа ғылымды ұлттық жобаны осылайша қалыптастырды.

Қаламгер Қазақ университетінде қызмет ете жүріп, студент жастардың шығармашылық тұрғыдан өсіп-жетілуіне ерекше мән берді. Әсіресе әдеби бірлестік жұмысын жандандыру, онда талантымен көзге түскен жастарға қамқорлық көрсету, ақыл-кеңес беру арқылы студент жастардың шығармашылық белсенділігін өлшеусіз арттырды. Мұнын жарқын бір мысалы - Әуезовтің 1960 ж. 26 желтоқсанда ҚазМУ-да әдеби бірлестіктің ұйымдастыруымен өткен жастар поэзиясының кешінде сөйлеген сөзі («Жыл келгендей жаңалык. Сеземіз») . Кезінде жазушының өзі басшылық жасаған әдеби бірлестік 1961 жылдан бастап «Әуезов атындағы әдеби бірлестік» деп аталып, оның өмірін, шығармашылық қызметін, ұстаздық ұлағатын тану мен танытудың үлкен мектебіне айналды. Әр жылы желтоқсанның соңғы онкүндігі мен қыркүйектің соңғы он күндігі «Әуезов күндері» ретінде әдеби шығармашылық мейрамына айналған. [4]

Филология факультетінде қызмет жасайтын «Әуезов аудиториясы» да ірі шығармашылық ұяға айналды. Онда өтетін түрлі ғылыми мәжілістер мен мәслихаттар, көрнекті ғалымдардың лекциялары - өзінің ғылыми-практикалық маңызының жоғарылығымен бағалы. Жазушының 100 жылдығы тұсында университеттің ғылыми кеңесінің мәжіліс залының төріне ілінген гобеленнен тоқылған үлкен бейнесі, филология факультетінің фойесіне қойылған үлкен қола мүсіні мен фойе қабырғасына орнатылған мемориалдық тақта М. Әуезов есімін онныситете мәңгі қалдыру мақсатында жасалған іс-шаралар еді.

Университет студенттері Әуезовтің өмірі мен шығармашылық мұрасын оқып үйреніп қана қоймай, оларды зерттеуге де белсене араласады. Жыл сайын қаламгердің өмірі мен шығармашылығы жөнінде курс жұмыстары, диплом жұмыстары жазылады. Ғалымдар зерттеу еңбектерін жазып, кандидаттық, докторлык диссертацияларын қорғайды. 3. Қабдоловтың «Менің Әуезовім», Р. Нұрғалиевтің «Әуезов және алаш», Ж. Дәдебаевтың «Мұхтар Әуезов», Ө. Күмісбаевтың «М. Әуезов және Шығыс» т. Б. еңбектер 1997 жылдың жетістіктері. Бұған 1997 ж. 23-24 қыркүйекте өткен «Мұхтар Әуезов және әлем әдебиеті» атты халықаралық ғылыми симпозиумды және оның университет баспасынан жеке том болып шыққан материалдарын қосуға болады. Түркия, Өзбекстан, Кыргызстан, Қытай елдерінен келген баяндамашылар Әуезовтің өмірі мен шығармашылығы туралы қазақ ғалымдарына бұған дейін белгісіз болып келген ірі мәселелерді көтеріп, симпозиумның ғылыми-теориялық деңгейін арттыра түсті. [5]

1961 жылы қайтыс болғаннан кейін Республика Үкіметі қаулы қабылдап, ұлы жазушының есімін мәңгі есте қалдыру мақсатымен Ғылым академиясының Әдебиет және өнер институты мен Қазақтың мемлекеттік академиялық драма театрына Мұхтар Әуезовтың аты беріледі, әдеби мемориалдық мұражайы ашылып, бірқатар мектеп, көше және Алматының бір ауданы М. Әуезов атымен аталды. [6]

1. 2 Ағарту ісіне қосқан үлесі

Мұхтар Әуезовтің халық ағарту туралы ойларының өмір жолының шығамашылығын да әр кезеңінде көрініс беріп отырады.

Әуезов ғылыми-педагогикалық, мемлекеттік және қоғамдық қызметінде өмір бойы халық ағарту, оқу ісі, ұрпақ тәрбиесі мәселелеріне жете көңіл бөліп, бұл туралы көптеген мақалалары мен жұртшылық алдында сөйлеген сөздерінде айтқан.

- «Сарыарқа» газетінде 1917 жылы жарияланған « Оқудағы құрбыларыма! » атты алғашқы мақалаларының бірінде жас жазушы оқуда журген қурбы-құрдастарын уақытты бос өткізбей, халықты оқу-білімге бастап, үлгі көрсетуге шақырса

- « Қайсысын қолданамыз » деген мақаласында орысша және ескіше - мұсылманша оқыған азаматтардың оқу ісін жүргізуде бір ауызды болуы жайында орнықты шешімге келу қажеттігі туралы сөз қозғайды.

- Ж. Аймауытовпен бірге шығарысқан «Абай» журналының 1918 жылы 11-санында жарияланған « Оқу ісі » атты мақаласында қараңғылықтың құшағында қалған туған халқын мәдениетке, елдікке жетелеудің үлкен бір жолы - оқу-ағарту ісін дұрыс жолға қоюды, бұл үшін бірінші мақсатта онн тіліндегі ұлт мектептерін ашуды көбейту қажеттігін тілге тиек етіп, мұғалім кадрларының тапшылығын, оқу құралдарының жеткіліксіздігін сөз қылады, бұл істерді дұрыс жолға қоюдың бірінші кезектегі міндеттеріне тоқталып, өз ұсыныстарын айтады.

- 1919-21 жылы Семей губерниялық атқару комитеті төрағасының орынбасары және төрағасы болып тұрған кезінде Семейде шыққан «Қазақ тілі» газетіне ағартушылық жұмысын жолға қою мәселесін көтерген бірнеше мақалалар жариялайды.

- 1922 жылы 27 тамызда «Қазақ тілі» газетіне жазушының (Орынборда қазақ АССР Орталық атқару комитетінің басшылығында істеп жүріп) Семей губерниясындағы қазақ қызметкерлеріне ашық хаты басылады. Хатта жер-жерде оқыған қазақ қызметкерлерінің халықты сауаттандыру жолында өнер-білімге жұмылдыру ісіндегі самарқаулығы сыналады.

- 1930 жылы Қазақстан Оқу комиссариаты білім кеңесінің шешімімен Қызылордада басылып шыққан « Қазақ шаруа жастар мектебіне арналған программа және түсінік хаттар » деген халық ағарту саласы үшін маңызды жинақтың қазақ әдебиеті пәніне арналған « Суретті әдебиет туралы » атты бөлімін Әуезов Бейімбет Майлин, Әлкей Марғұланмен бірлесіп жазған. Бағдарламада қазақ шаруа жастарының үш жыл ішінде қазақ әдебиетінен нені оқып үйрену қажеттігін айтып, қазақ әдебиетіндегі дәуірлеу мәселесін ұсынады. [7]

- 1957 жылы қазақ тілі мен әдебиетін оқытуға арналған республикалық кеңес қарсаңында «Қазақстан мұғалімі» газетінде (28 наурыз) « Ана тіл әдебиетін сүйіңдер » деген күн тәртібіндегі осы мәселеге байланысты кезек күттірмес шаралар туралы ой қозғайды. Қазақ әдеби тілі мен көркем әдебиет тілі жөнінде шынайы жанашырлық сезіммен жазылған көлемді мақалалары қазақ тілінің өрісі, сөз қолдану сипаты, орыс тілінен аудару мәселелеріне көңіл аудартады.

- Туған тіл мен әдебиетті сүюге шақырып, бұрынғы одақтық « Учительская газетада » жарияланған « Орыс тілінің біздің халық үшін маңызы туралы » мақаласында (1956, 9 мамыр) бұл тілдің қазақ халқы ушін үлкен рөл атқарғандығын тілге тиек етеді. Әуезов мектептермен, жоғары және арнаулы орта оқу орындары ұжымдарымен тығыз байланыс жасап, олармен кездесулерінде, қазіргі әл-Фараби атындағы Қазақ мемлекеттік университетінде оқыған дәрістерінде де халық ағарту, оқу-тәрбие ісі үшін пайдалы пікірлер мен ұсыныстар айтқан.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.