Қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университет
құрамындағы кәсіби білім беру колледжі
Әлімбай Шұғыла Медетжанқызы
қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары
Курстық Жұмыс
0105083-" Ағылшынша білімі бар бастауыш білім беру мұғалімі"
4-курс , күндізгі бөлім
Алматы - 2023
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті құрамындағы кәсіби білім беру колледжі
Қорғауға жіберілді
____________________
Колледж директоры ______________
Карабаева А.К.
Курстық Жұмыс
Тақырыбы: Қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары
0105083-" Ағылшынша білімі бар бастауыш білім беру мұғалімі"
Орындаған: 4 курс студенті Әлімбай Ш. М.
Курстық жұмыс жетекшісі: Бектұрғанова Ә.Н.
Алматы - 2023
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
І. Инновациялық технология және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
ІІ. Жаңа инновациялық әдістер мен оқыту технологияларын қолдану ... ..12
ІІІ. Қазақ тілін оқытудағы тиімді технологиялар мен әдістер ... ... ... ... ... .21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
Кіріспе
...Адамзат үшін XXI ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру- бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз...
Ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында
Н.Ә.Назарбаев
Қазақ тілі пәнінің оқу мазмұнын меңгертуде қолданылатын әдіс-тәсілдерді жан-жақты талдай отырып, тапсырмалар түрлері мен ерекшеліктерін анықтау - заманның талабы.
Қоғамның дамуына қарай ғылым мен техника және оның басқару жүйесі де өзгеріп отыратыны белгілі, осыған орай маман қызметінің мазмұны жаңарып, жаңа мақсат, жаңа көзқарас, жаңа шешімдер мен жаңа мүмкіндіктер қажеттігі туындайды. Қазіргі мектептің білім беру үдерісінде жаңа технологияларды пайдалану жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту, оқыту мен тәрбиелеудің соңғы әдіс - тәсілдерін, жаңа педагогикалық технологияны игерген, психологиялық - педагогикалық диагностика үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашыл педагог - зерттеуші, ойшыл тәрбиеші болуын қажет етеді.
Қазір педагогика ғылымында оқытудың жаңа технологиясы, оқытудың инновациялық технологиясы деген қос ұғым кеңінен қолданылуда. Технология - грек сөзі, түсіндірмелі сөздікте бұл - қандай да болсын жаңа істегі шеберлік, өнерпаздық, іскерлік деген ұғымды білдіреді. Білім беру саласындағы технология ұғымы өндірістік үдерістердегі технология ұғымының басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан туындағаны анық. Өндірістік үдерістердегі технология деп қолданғанда алдын-ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. Кез-келген технологияның маңызы оның құрылымымен анықталады. Технология белгілі бір мақсатты жүзеге асырады. Ол үшін құралдар пайдаланылады, әдістеме жоғары деңгейге дейін жетіледі де, күтілетін нәтижеге қол жеткізіледі.
Педагогикалық технология ұғымының эволюциясы туралы мынаны айтуға болады. Бірінші кезең ХХ ғасырдың 40-50 жылдарын қамтиды. Мұнда білім беру технологиясы термині, ең алдымен, оқытуда қолданылатын визуалды және есту құрылғыларына қатысты. Екінші кезең - ХХ ғасырдың 50-60 жылдары. Бұл кезеңнің білім беру технологиясы бағдарламалау болды. Үшінші кезең ХХ ғасырдың 70-ші жылдарын қамтиды. Мұнда термин нақты белгіленген мақсаттарға жету үшін ұйымдастырылған жобалық оқыту процесін білдіреді. Төртінші кезең - ХХ ғасырдың 80-жылдарынан бастап қазіргі білім беру технологияларына дейінгі оқу процесінде компьютерлер мен ақпараттарды қолдану. Педагогикалық технология дегеніміз - оқу процесін құру және басқару, диагностикалық мақсат қою және ғылыми негізде оларға тиімді жету жолдарын жүйелеу ретінде басқару процесінде танылатын технология. Мен ұсынған бағыт осы соңғы тұжырыммен тығыз байланысты. Бұл бағыттың ерекшелігі - ол білім беру процесінің жалпы заңдылықтарының болуы туралы идеяға негізделеді, оны нақты білімді оқыту мақсатына сәйкес жүйелеу және ұйымдастыру қажет. Мұнда білім берудің дуалды сипатын ғылыми негізде тану және жүйелеу қажет. Бұл бір жағынан білім мазмұнын оқытудың мақсаттарына сәйкес теориялық деңгейде жүйелеу болса, екінші жағынан оқыту процесін жүйелі түрде тану.
Қазіргі кезеңде білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен тəрбиелеудің соңғы əдіс- тəсілдерін, инновациялық-педагогикалық технологияларды игерген, технологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық жұмыста қалыптасқан, бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада арылуға қабілетті жəне нақты тəжірибелік іс-əрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашылық педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім, зерделі оқытушы болуын қажет етеді. Бүгінгі таңда қозғалып жатқан ең өзекті мəселелердің бірі білім беру жүйесінде жаңа электрондық технологияны енгізу, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу, білім беруде ақпараттық технологияларды қолдану, жетістіктері мен жеке тұлғаларды қалыптастыру жəне қазіргі заман талабына сай білім алуға қажетті жағдайлар жасау. Білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі өзгеруі, дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі, бүкіл оқу əдістемелік жүйеге, оқытушылар алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойылып отыр.
Жаңа технологияларды қолдана отырып, қазақ тілін оқыту - бұл тіл үйренушілердің шығармашылық белсенділігін, сапалы білім алу қабілетін қалыптастыратын процесс. Тілдік сана қазақ тілінің төл дыбыстарын, сөз тіркестерін, сөйлемдерді тану процесінде ғана қалыптасады және бұл үшін ғана емес, сонымен қатар жүйелер теориясының заңдарын ғылымның барлық салаларында қолдану қажеттілігін түсіну интуициясында қалыптасады. Сонымен бірге мұғалімге қойылатын талаптар мен тапсырманы орындау алгоритмдерінің жүйелі жүйесі оқушыны саналы оқуға дағдыландырады. Қазақ тілінде жазу мен сөйлеу заңдылықтарын практикалық тұрғыдан білу тіл үйренушілердің қазақ тілінде ойлау қабілетін қалыптастырады және біртіндеп дамытады. Ол оқушының ауызша және жазбаша сөйлеуін дамыту процесін жалғастырады және жеке тұлғаның идеологиялық аппаратын және қазақ тілін үйрену деңгейін қалыптастыруға қызмет етеді.
І Инновациялық технология және оның түрлері
Қазір педагогика ғылымында оқытудың жаңа технологиясы, оқытудың инновациялық технологиясы деген қос ұғым кеңінен қолданылуда. Технология - грек сөзі, түсіндірмелі сөздікте бұл - қандай да болсын жаңа істегі шеберлік, өнерпаздық, іскерлік деген ұғымды білдіреді. Білім беру саласындағы технология ұғымы өндірістік үдерістердегі технология ұғымының басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан туындағаны анық. Өндірістік үдерістердегі технология деп қолданғанда алдын-ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. Кез-келген технологияның маңызы оның құрылымымен анықталады. Технология белгілі бір мақсатты жүзеге асырады. Ол үшін құралдар пайдаланылады, әдістеме жоғары деңгейге дейін жетіледі де, күтілетін нәтижеге қол жеткізіледі.
Педагогикалық технология ұғымының эволюциясы туралы мынаны айтуға болады. Бірінші кезең ХХ ғасырдың 40-50 жылдарын қамтиды. Мұнда білім беру технологиясы термині, ең алдымен, оқытуда қолданылатын визуалды және есту құрылғыларына қатысты. Екінші кезең - ХХ ғасырдың 50-60 жылдары. Бұл кезеңнің білім беру технологиясы бағдарламалау болды. Үшінші кезең ХХ ғасырдың 70-ші жылдарын қамтиды. Мұнда термин нақты белгіленген мақсаттарға жету үшін ұйымдастырылған жобалық оқыту процесін білдіреді. Төртінші кезең - ХХ ғасырдың 80-жылдарынан бастап қазіргі білім беру технологияларына дейінгі оқу процесінде компьютерлер мен ақпараттарды қолдану. Педагогикалық технология дегеніміз - оқу процесін құру және басқару, диагностикалық мақсат қою және ғылыми негізде оларға тиімді жету жолдарын жүйелеу ретінде басқару процесінде танылатын технология.
Ал инновация ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған түрлі анықтамалар береді. Мысалы, Э. Роджерс инновацияны былайша түсіндіреді: Инновация - нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея. Майлс: Инновация - арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі міндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз - дейді. [1]
Олай болса, инновация ұғымы - педагогиканың сөздік қорнына ежелден енген термин. Ол бір ғалымдардың еңбектерінде жаңа, жаңалық енгізу, деп көрсетілсе, енді біреулер оны өзгеріс деген терминмен түсіндіреді.
Инновация сөзі латынның novis - жаңалық жəне іп - енгізу деген сөзінен шыққан, яғни қазақша аудармасы жаңару, жаңалық, өзгеру деген мағынаны білдіреді. Инновация термині қазіргі білім берудің теориясы мен тəжірибесінде кеңінен қолданылып жүр. Бірақ ғылымда бұл терминнің нақтылы анықтамасы белгілі бір категория ретінде берілмеген. Берілетін анықтамалардың көпшілігі бұл ұғымды кеңінен терең таныта алмайды. Инновацияны Білім беру жүйесіндегі жаңалық енгізу деп айтсақ, оның мағынасын тарылтқан болар едік [2].
Инновация ұғымы ең бірінші XIX ғасырда мəдениеттанушылардың зерттеуінен пайда болды, яғни бір мəдениет түрлерін екінші ел мəдениетіне енгізу дегенді білдіреді жəне бұл ұғым этнографияда əлі күнге дейін сақталған. Инновация сөзін аударғанда жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді. Яғни, С. Ожегов сөздігіне сүйенсек, инновация бірінші рет шыққан, жасалған, жуық арада пайда болған, бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық болып шығады. Инновация ұғымын əр елде əртүрлі түсінген. Кейбір мемлекеттерде (АҚШ, Нидерланды) бұл термин кең тараған. Ал, Арабия, Жапония тəріздес мемлекеттерде кезіктіру мүмкін емес.
Сол себепті əр елде бұл құбылысқа қандай көзқарас қалыптасқанын анықтау мақсатымен ғылыми-педагогикалық, техникалық, саяси əдебиеттер мен баспа беттерін зерттей келе, Ресейде, ТМД елдерінде, Қазақстанда инновация ұғымына көптеген анықтамалар берілгенін байқаймыз.
Немеребай Нұрахметов - қазақ тілінде инновация ұғымына анықтама берген алғашқы қазақ ғалымы. Онда инновация, оны біз инновациялық процесс деп атайтынымыз - инновацияны құру, дамыту, қолдану және таратумен байланысты білім беру мекемелерінің жеке қызметі анықталады. Н.Нұрахметов инновация білім берудің мазмұнында, әдістемесінде, технологиясында, тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп жүйесін басқаруда көрінеді деп санайды және өзінің классификациясында инновация, қайта құру кеңістігін бірнеше түрге бөледі: жеке (жеке, байланыссыз); модульдік тип (жеке-дара күрделі, өзара байланысты); жүйелік тип (бүкіл мектепті қамтиды).
Сонымен, инновациялық технологиялар - ол білім саласындағы қолданатын жаңа ақпараттық технологиялар, ғылым жетістіктеріне негізделген əдістер [1]. Жаңа технологиялардың түрлеріне тоқталып, айырмашылығы мен ерекшеліктерінің мәнін түсіндірсек.
Ойын технологиялары. Педагогикалық ойындар технологиясы - бұл педагогикалық жұмысты ойын түрінде ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы [3]. Ойын түріндегі іс-шаралар сыныпта ыңғайлы жағдайда пайда болады және оқушыларды қызықтыру құралы ретінде қолданылады.
Проблемалық оқыту технологиясы. Проблемалық оқыту дегеніміз - мұғалімге бағыт-бағдар беру және қиын есептер шығару, сонымен қатар оқушылардың мәселелерін өз бетімен белсенді шешу [3]. Нәтижесінде олардың ойлау қабілеттері дамып, шығармашылық қабілеттері мен қабілеттері дамиды.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Математиканы оқыту тәжірибесін дамытуға айтарлықтай ықпал еткен технологиялардың бірі - осы технология. Мақсаттар мен міндеттерге келесі ұзақ мерзімді жоспарлар арқылы қол жеткізіледі:
унификация;
топтық жұмыс;
көзқарастарды талдау және дәлелдемелер түрінде қорғау.
Осы технологиямен: оқу процесіне қызығушылық артады; оқушының өз бетінше оқуына мүмкіндік береді; баланың ақпараттық тілі дамиды.
Деңгейлік саралау технологиясы. Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы - бұл оқу процесінің және ұйымдастырушылық шешімдердің белгілі бір бөлігін қамтитын оқу құралдарының жиынтығы [3]. Сыныпта, топтарда оқыту үшін әр түрлі қолайлы жағдайлар жасау қажет; біріктірілген әдістемелік педагогикалық-психологиялық және ұйымдастырушылық-басқару қызметі. Көп деңгейлі оқыту технологиясының мақсаты - әр оқушының оқу материалын өзінің даму деңгейінде игеруін қамтамасыз ету.
1) Деңгейлеп оқыту әр оқушыға өзінің оқу мүмкіндіктерін пайдалануға мүмкіндік береді;
2) Деңгейлеп оқыту әр түрлі санаттағы балаларға олармен әртүрлі тәсілдермен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
3) саралап білім беру құрылымы білімді игерудің бірнеше деңгейлерін қарастырады: минималды деңгей (базалық), бағдарламалық, кешендік деңгей, сондықтан әр оқушы меңгеруі керек.
Ұжымдық оқыту әдістемесі (COT). NAA - адамдардың жұпта және оқу процесінде өзара әрекеттесуі. NSA принциптері: - жоғары жетістікке ұмтылу; - алынған ақпаратты бір-біріне кідіртпей жедел жеткізу; - студенттер арасындағы өзара көмек және ынтымақтастық; - әр түрлі деңгейлер; әр түрлі тақырыптар мен тапсырмалар; Оқытудың бағдарламалық тәсілдерін дамытатын компьютерлік оқыту технологиялары мүлдем жаңа технологиялық жолдар ашады.
Компьютерлік оқыту дегеніміз - компьютердің көмегімен ақпаратты дайындау және беру процесі. Бұл технология кейбір материалдардың үлгілерін пайдалануға негізделген. Презентация технологиясы. Бұл технология, бір жағынан, жаңа материалды (суреттер, фотосуреттер, дидактикалық материалдар және т.б.) оқушыларға сыныпта көрнекі түрде көрсету құралы болса, екінші жағынан, бұл материалды мұғалімдерге дайындау және пайдалану процесін жеңілдетеді. Алдын ала эксперименттер, презентация технологияларын сабақта қолдану балалардың оқуға деген ынтасын арттырады, қызықты сабақ береді, оған дайындық уақытын қысқартады, ең бастысы мұғалімдерге жаңа ақпараттық желілік технологияларды қалай пайдалануға болатындығын үйретеді.
Сатылай оқыту технологиясы. Ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңмен қалыптастыру, мақсатты технология - индикативті білім, білік және дағдыларды тиімді меңгеру [3]. Бұл технология әр оқушының жұмысын, мұғалімнің әр қадамын бақылауды қажет етеді. Оқытудың барлық кезеңдеріндегі бақылау технологияның маңызды компоненттерінің бірі болып табылады. Ол оқушылардың қателік жібермеуін қамтамасыз етуге бағытталған.
Жеке-пәндік педагогикалық технология
1. Ерте және ыждағаттылықпен сауаттылыққа үйрету технологиясы. Технологияның мазмұны оқу процесінде баланың миының танымдық қабілеттерін толығымен жандандырып, іс-әрекет пен қарым-қатынас арқылы баланың табиғи ойлауына негізделген.
2. Тиімді сабақтар жүйесіне негізделген технология. Мақсатты бағыттар: - қалыпты білім, дағды алу; - ойлаудың математикалық әдістерін меңгеру; - дарынды балаларды дамыту; Өзін-өзі дамыту технологиясы (М. Монтессори) Мақсатты бағыт: - кешенді даму; - жеке білім; - ақыл-ой әрекеті мен заттарды дамытушылардың баланың санасына интеграциясы.
Оқыту технологияларын дамыту. 1. Л.В. Занковтың білім беру жүйесі. Оқытудың негізгі мотивациясы - танымдық қызығушылық. Занков әдісі - бұл әр түрлі қызмет түрлеріне тарту, талқылау, дидактикалық ойындарда оқыту, сонымен қатар есте сақтау, ойлау, қиял, сөйлеу тілін байыту бағытында оқыту әдісі.
Модульдік оқыту технологиясы. Модуль дегеніміз - жүйенің нақты, тәуелсіз бөлігі, тұжырымдамасы. Оқу модулі қалпына келтіру жаттығулары циклы сияқты үш құрылымдық бөлімнен тұрады. кіріспеден, әңгімеден және қорытындыдан тұрады. Оқу модулінде әр студенттің саны әр түрлі болады. Бұл тақырыпқа бөлінген сағат санына, тақырыптар тобына немесе оқу жоспарындағы тарауларға байланысты.
Қазіргі заманғы инновациялық технологиялардың ең көп қолданылатыны - ақпараттық технологиялар. Оларды пайдалану барысында біз сабақты түрлендіріп, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын дамыта отырып, компьютерлерді бұрыннан қолданып келеміз. Мұндай сабақтарды өткізу оқу үдерісін дараландырып, оқушылардың дербестігі мен белсенділігін арттырады.
Қазіргі ақпараттық қоғамда ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы адамзат өмірінің әр түрлі салаларын біртіндеп өзгертеді. Білім берудегі өзгерістерді дұрыс қабылдамай және озық педагогикалық технологияларды меңгермейінше сауатты, заманауи мұғалім болу мүмкін емес. Ақпараттандыру сонымен қатар Қазақстандағы білім беру жүйесінің дамуына ықпал етеді. Ақпараттық технологиялардың жедел дамуына сәйкес оқытудың жаңа технологиялары қалыптасып, нығайтылуда. Сондықтан педагогика ғылымының алдында электронды принциптерді анықтауға және анықтауға байланысты бірқатар міндеттер тұр. Сонымен бірге электрондық оқытудың құрылымы мен мазмұнына, оқыту әдістеріне, оқытудың формасы мен мазмұнына қойылатын талаптар жиынтығын анықтау қажеттілігі туындайды, бұл электрондық оқытудың әдістемелік жүйесін қалыптастыруға әкеледі. Дәстүрлі әдістемелік жүйеде оқу процесінің бөліктері бір уақытта сәйкес келеді. Классикалық білім беру процесінде әдістемелік тәсілге байланысты әр түрлі формалар, әдістер мен оқу құралдары қолданыла алады. Электрондық оқыту моделіндегі оқу құралдарының орны өзгерді. Олар оқытудың құрылымы мен мазмұнын, оқыту әдістері мен формаларын анықтайды. Енді қазіргі кезде электронды оқытуда кеңінен қолданылатын оқыту әдістері мен формаларына тоқталайын.
Электрондық оқыту әдістеріне топтық және жеке оқыту кіреді. Бұл оқытудың кең таралған формалары.
Электрондық оқыту құралдарына оқытуды ұйымдастыруға және өткізуге арналған бағдарламалық өнімдер кіреді. Электрондық оқыту жағдайында оқытудың әртүрлі формалары мен әдістерін, мазмұнын қалыптастыру мүмкіндіктерін анықтау үшін оқулықтарды салыстыру және оларды бағалаудың негізгі бағыттарын ескеру қажет. Яғни, құру және қолдану технологиясы, ұсынылатын құралдар жиынтығы, ұсынылатын қызметті іске асыру деңгейі.
Белгілі бір бағдарламалық өнімді құру және қолдану технологиясы оқытуды жеке және топтық оқытудың әртүрлі әдістерімен жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бұл электронды оқулықтар. Жаңа технологияларды қолданатын оқыту жүйесі - бұл сыныптағы барлық оқушылардың белсенді қатысуымен ұйымдастырылған білім беру процестерінің бірі. Сонымен бірге мұғалім мен тіл үйренушінің арасындағы коммуникативтік қатынас өзгеріссіз қалуы керек. Оқытудың жаңа технологияларын қолдану арқылы қоршаған ортада пайда болатын түрлі жағдайларды ескере отырып, қазақ тілін тілдік жағдаяттағы жаттығуға айналдыра білу қажет. Жалпы, жаңа технология түрлері өте көп. Сонымен қатар, егер компьютерлік және ақпараттық технологиялар жүйесін алсақ, бұл технологияның сапалы білім беруде, танымдық қызығушылықты арттыруда маңызды рөл атқаратындығын көреміз.
Технологиялық жабдықтаудың және қазақ тілін оқытудың техникалық құралдарын пайдаланудың екі бағыты бар: Техникалық құралдар - тірі оқу үрдісінен басқа ештеңе емес, ал екіншісі - Техникалық құралдар - қазіргі кезеңдегі оқу-тәрбие процесінің басты жетекшісі. Екі бағыттың бірін сақтау біржақтылыққа апаратыны белгілі. Студенттің теориялық ойлау деңгейін дамыту үшін танымдық белсенділікті арттырудың техникалық құралдары мен мүмкіндіктерін пайдалануға болады, бірақ сонымен бірге оларға деген шамадан тыс ынта-ықылас білдірмей, оларды қолданудың өзектілігі мен реттілігін сақтауға болады. Сонымен, қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздерін талдай отырып, мен мынадай қорытындыға келдім. Жалпы, тілді оқыту теориясы адам тілін меңгерудің жалпы немесе жеке заңдылықтарын білдіреді. Сонымен бірге қазақ тілін оқыту теориясы, қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздері қазақ тілінде ауызша және жазбаша сөйлеу әдістерінің шоғырлануын, оқытудың мазмұны мен мақсаттарын, мотивациясын білім беру модельдері жүйесінде көрсетеді. Бағдарламалық өнімнің деңгейі оның нақты өнімділігі мен пайдалану қауіпсіздігімен анықталады. Бағдарламалық өнімнің жұмысы жылдамдықпен, сенімділікпен және ыңғайлы интерфейсімен сипатталады. Мысалы, бағдарламалық өнімнің деңгейі оны тек қолдануда болған кезде ғана анықтауға болады. Дегенмен, электрондық оқыту құралдарын бағалауды және таңдауды ұмытпаған жөн. Электрондық оқулық - бұл автоматтандырылған оқыту процесі ашық болатын әдістемелік жүйе екені белгілі. Бұл сонымен қатар электронды оқыту туралы ақпарат берудің жаңа құралы. Онда оқу туралы толық ақпарат, әр түрлі қосымшалар, анықтамалық материалдар, викториналар, ұсынылған оқулықтар тізімі және тақырыптық сілтемелер бар. Электрондық оқулықтың жетістіктері келесідей. Жылдам кері байланыс жасайды, дәстүрлі оқулықтан көп іздеуді қажет ететін ақпаратты тез табуға көмектеседі, гипермәтіндік пікірлерді бірнеше рет қарау, шоу, баяндау, безендіру және т.с.с қысқа мәтіндермен қатар уақытты үнемдейді. (Дәл осы жерде мультимедиялық технологияның әлеуеті мен артықшылықтары пайда болады), бұл әр оқушының өзара әрекеттесуіне, өз бетінше оқуына және белгілі бір салада өз білімін тексеруге мүмкіндік береді. Электрондық оқытудың жаңа мүмкіндіктері арқылы қосымша білім алатын қызметкерлер айтарлықтай бәсекелестік басымдыққа ие болады. Виртуалды ұйымдардың жаңа модельдері оқыту қажеттілігін арттырады, дәстүрлі оқыту бағдарламаларын қашықтықтан оқыту бағдарламаларымен алмастырады және өз білімдерін басқарудың дамып келе жатқан жүйелі тәжірибесін пайдалануға көмектеседі. Электрондық оқулық жас ұрпақтың жаңа әдебиеті екені сөзсіз. Ол сонымен қатар компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін кәсіби оқулық деңгейімен үйлестіреді. Электрондық оқытудың негізгі мақсаты - оқу процесін және оның толықтығын бақылау, сонымен қатар ақпаратты іздеу қабілетін дамыту. Электрондық оқулықтарды білім берудің кез-келген саласында қолдану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, ойлау жүйесі мен шығармашылық жұмысының қалыптасуына жағдай жасайды.
Инновациялық технологиялардың түрлері (1-кесте)
Атауы
Мақсаты
Ерекшеліктері
Білім беруді ізгілендіру технологиясы
(Ш. А. Амонашвили бойынша)
баланың жеке қасиетін аша отырып, азамат етіп
тəрбиелеу. Баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату, танымдық
күшін қалыптастыру жəне дамыту, білімін кеңейтуге, тереңдетуге
жағдай жасау.
1. ынтымақтастық педагогикасы тұжырымдалады;
2. бала психикасы дамуға, есеюге жəне еркіндікке құштарлы-
ғын қалыптастыру;
3. рухани жетілдіру;
4. ізгілікті, жеке қарым-қатынас жасау;
5. ата-анамен бірлесіп жұмыс істеу;
Тірек сигналдары бойынша оқыту технологиясы
(В. Ф. Шаталов бойынша)
əр оқушының білім, білік, дағдыны қалыптастыру, жеке ерекшеліктерін ескере отырып, барлық балаларды оқыту, жеделдете оқыту.
1. материалдар ірілендіріп беріледі;
2. блоктық түрде беріледі;
3. оқу материалын тірек сызбалары - конспектілеу арқылы беру;
4. берілетін ақпаратты, ойды айқын бейнелейтін тірек конспектісі.
Ұжымдық оқыту технологиясы
əр оқушының қабілетін дамыту, еңбек етуге баулу ұйымшылдық қабілеттерін ояту, ынтымақтастыққа тəрбиелеу. Өзін-өзі басқаруға, байқампаздыққа жетелеу.
1. Жекелей оқыту.
2.Жұптық оқыту.
3.Топтық оқыту.
4. Ұжымдық.
Оқушы-оқушы, оқушы-оқытушы, оқушы-үйретуші міндеттерін атқарады.
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы
əр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарай оқыту. Оқытуды оқушының əр түрлі топтарының ерекшелігіне сəйкес бейімдеу, ыңғайлау.
1. Таланттылар өздерінің қабілеті мен икемділігін одан əрі бекіте түседі, əлсіздер оқуға ниет білдіріп, сенімсіздіктен арылады.
2. Оқушылардың оқуға деген ынтасы артады.
3. Білім дəрежесі бірдей топтарды оқыту ісі жеңілдейді
Қазақ тілін оқыту кезеңдері мен тілді оқыту деңгейінің арасындағы байланыс анықталып, жеделдетілген деңгейлік оқытудың соңғы нәтижесі коммуникативті құзыреттілік деңгейін анықтауға арналған аралық, қорытынды тестілер мен өзіндік жұмыстарды ұйымдастырудың тиімді жолдары анықталды. Қазақ тілін жаңа әдіспен оқыту барысында әр түрлі технологияларды сабақта ұтымды қолдану, оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасауына мүмкіндік беру қажет. Оқыту кезең-кезеңмен ұйымдастырылуы керек, осылайша нәтижелерді кезең-кезеңімен диагностикалауды ескере отырып, әр кезеңде оқытудың мазмұнын, формасын, әдістері мен құралдарын таңдауға негізделген дидактикалық міндеттер мен шешімдердің логикалық дәйектілігін қамтамасыз ету керек. Жаңа технологиялар дәуірі студенттерге қазақ тілін жеделдете оқытудың әдістемелік жүйесінің мазмұнын анықтайды, оны соңғы ғылыми жаңалықтар негізінде толықтырады, білім беру парадигмаларына негізделген үдемелі оқытудың мәні мен принциптерін айқындайды .
Егер теориялық материал графикалық иллюстрация түріндегі әр түрлі суреттермен, сызбалармен, әдістермен толықтырылса, онда теориялық білімді оқу, бейнелеу және түсіну процесі мида бір уақытта өтеді, ал қорыту процесі ұтымды болады. Бұл шеберханалар компьютерлердің көмегімен жүзеге асырылады. Ал білімді бағалау тест жүйесі бойынша, ал қосымша материалдар интерактивті компьютерлер түрінде жүзеге асырылады.
Ұсынылып отырған бағыт соңғысымен өте тығыз байланыста. Бұл бағыттың ерекшелігі - оқытудың белгілі бір мақсатына сәйкес жүйеленіп, ұйымдастырылуы керек болатын оқу процесінің жалпы заңдылықтары бар деген ойға негізделген. Мұнда білім берудің дуалды сипаты танылып, ғылыми негізде жүйеленуі керек. Бір жағынан, бұл оқу мазмұнына сәйкес білім мазмұнын теориялық деңгейде жүйелеу болса, екінші жағынан - оқу процесін жүйелі түрде тану.
ІІ Жаңа инновациялық әдістер мен оқыту технологияларын қолдану
Қазіргі уақытта педагогика саласында жиі қолданылатын жаңа оқыту технологиясы-бұл алдыңғы қатарлы, озық деп танылған, жаңартылған және толықтырылған ескіге негізделген білім беру мен тәрбие мақсаттарын жүзеге асырудағы әдістердің жиынтығы. Осыған байланысты білім беруді реформалауды жүзеге асыру кезінде оқытудың жаңа технологияларын қолдану қажеттілігі туындайды. Сонымен қатар, педагогикалық процестің маңызды құрамдас бөлігі оқушының оқу іс - әрекетінің субъектісі-мұғаліммен жеке тұлғаға бағытталған өзара әрекеттесуі болып табылады. Мұғалімдердің басты міндеттерінің бірі-оқытудың әдістері мен әдістерін үнемі жетілдіру, жаңа педагогикалық технологияларды дамыту. Бұл туралы Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының 8-бабында: Білім беру жүйесінің басым міндеттерінің бірі оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық жаһандық коммуникациялық желілерге шығу болып табылады делінген. Кез келген елдің экономикалық қуаты, оның халқының жоғары өмір сүру деңгейі, әлемдік қоғамдастықтағы орны мен салмағы осы елдің Технологиялық даму деңгейімен анықталады. Жалпы қоғамның дамуымен жаңа технологияларды енгізу сапасы осы елде білім беру қызметін құруға және осы саланы ақпараттандыру деңгейіне дейін төмендейді. Білім беру саласындағы технологиялық идеялар 400 жыл бұрын пайда болды. Бұл күндері оқыту технологиялары үлкен өзгерістерге ұшырайды. Мұғалімдер мен оқушыларға әр түрлі дидактикалық материалдармен, оқытудың техникалық құралдары көмекке келді.
1960 жылдары шетелдік зерттеушілер оқыту технологиясының педагогикалық әдістерге негізделген педагогикалық терминін енгізді. Педагогикалық технология - бұл тәжірибе белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасын іске асыру, педагогикалық жағдайларға сәйкес қолданылатын әдістер.
Оқу процесінде оқушылардың әрқайсысына жеке тұлға ретінде қарау керек. Өзіне деген сенімділікті арттыру, оқушыны білімге ынталандыру әрбір ұстаздың міндеті. Атап айтқанда, модульдік оқыту технологиясының орны ерекше. Бүгінгі таңда оқу процесінде жиі қолданыла бастаған технологиялар қатарына модульдік оқытуды жатқызуға болады. Бұл технологияның ерекшелігі-білімді игере отырып, тұлға танымдық қабілеттер мен танымдық процестер: есте сақтау қабілеті қызмет түрлеріне, уәждемеге, ойлауға, қабылдау қабілетіне арнайы әзірленген оқыту және танымдық жағдайларды, сондай-ақ жеке өзін-өзі тану, өзін-өзі растау, қарым-қатынас, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерді қанағаттандыру, белсенді сөздік қорын дамытуға болып табылады. Оқушыларды өзін-өзі дамытуға, бір-бірін оқытуға, жұмысқа, қосымша әдебиет алуға, сондай-ақ әр түрлі белсенді формалармен (топтық және жеке-топтық) жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Модульдік оқыту технологиясының әдістерін көптеген ғалымдар зерттеді. Л.Иовайша, А. А. Беляев әдістерді былайша топтастырып кеткен.
оқытудың ақпараттық әдісі (Әңгімелесу, топтық оқыту, көрсету, кеңес беру, дәріс, емтихан).
оқытудың операциялық әдісі (алгоритм, зертханалық жаттығулар, өзара сын).
Өз бетінше оқу әдістемесі (тыңдалым, оқылым).
қызығушылық оқыту әдісі (мәселені талдау, тыңдау және ойлау, шығармашылық диалог, қызмет, ми шабуылы, бизнес себет).
Сабақта мұғалім мүмкіндігінше барлық оқушыларды оқыта қамтамасыз етуге тиіс. Қарапайым сұрақ қойып, терең ойлауға дейін көшу. Бұл ретте мұғалімнің мақсаты-оқушының ойлау кезеңін ең төменгі деңгейден өту, терең ойлаудың жоғары деңгейіне жету .
Өткен дәуірде адам әлемді ақпарат жиынтығы түрінде қабылдады адамның рухани дамуын, оның сезімталдығын талап етті. Жаңа мыңжылдықтағы жаңа буын қазірдің өзінде материалдық мұқтаж емес, алайда рухани тамақ қажет. Сондықтан қазір білімде мазмұнды қайта қарау қажеттілігі байқалады.
Оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, мүмкіндіктерді ояту, білімге деген қызығушылықты арттыру, ең алдымен, олардың көңіл-күйін оң бағытта, қолайлы ортада құруды талап етеді. Оның ғылыми негіздерін зерттеу педагог-психологтар (Әл-Фараби, Я. Коменский, Ж. Баласағұн, К. Ушинский, А.Құнанбаев, Ы. Алтынсарин, Л. Толстой, А. Макаренко, Ш. Уәлиханов, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, Л.Фридман және т. б.), тәрбие теорияларын басшылыққа ала отырып қарастырған.
Ш. Амонашвили егер мұғалім өз сабағын ұнатпаса, егер ол сүюді білмесе, ол махаббат пен оқушыны баули алмайды. Көркем шығарманы жан-тәнімен сүйіп, қабылдау ол өзінің жан-жақты құпиясына еніп, адамды жеңіп, оны жаулап алғанын білдіреді. Тек мұғалім оқушыларын көркем сөз өнеріне ынталандыра алады. Жеке тұлғаның адам дамуының қалыптасуындағы құндылықтар және өзіне маңызды іс ала отырып, әрбір педагог мұқият ойластыру арқылы қалай өтуге болады және оқушының орнынан шығу жолын қарастырады. Осы жолда негізгі бағыт-тұлғаның рухани адамгершілігін дамытуға үйрету болып табылады. Тарихи деректерге сүйенсек, ежелгі патша балаларды тәрбиелеу, оқыту, ең алдымен, оларды үйретуден, өнерге көркем баулығаннан бастау керек деген екен. Ондағы түпкі мақсат дамытушы тұлғаны қалыптастыру үшін балада сезімталдықты, ойынды дамыту қажет.
Сонымен, ана тілінің нәзіктігін, табиғатын көрсету, өзіне сенімді, ертеңгі өмірде өз орнын таба алатын,ақылды, білімді ұрпақты тәрбиелеуге арналған педагогикалық жаңа технологияларды қолдана отырып, тәжірибені байыта түсу - әр мұғалімнің мақсаты.
Біз қадам басқан ХХІ ғасыр өзінің және өзгенің жұмысын әділ бағалай алатын, өзіне сенімді, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына зор үлес қоса алатын, жан-жақты дамыған, білімді азаматты дамытуды талап етеді. Еліміздегі білім беру саласында білім берудің ескі мазмұны жаңасымен ауыстырылуда. Ол балаға оқу іс-әрекетінің субъектісі ретінде, өзін-өзі жүзеге асыруға, өзін-өзі көрсетуге ұмтылатын дамушы тұлға ретінде бағытталған. Бұл мұғалім мен оқушының тұлғаға бағытталған өзара әрекеті.
Білім беруде жаңа инновациялық технологияларды қолдану - заман талабы. Кез-келген мұғалім сабағын өзгерткісі келеді. Себебі қазіргі заманғы инновациялық технологияларды өз деңгейінде қолдану - білім сапасын арттырудың кепілі. Бүгінгі таңда инновациялық оқыту әдістерін қолдану арқылы оқушылардың қабілеттерін арттыру, олардың білуге құштарлығы мен құзыреттілігін дамыту басты мақсат болып табылады. Сондықтан күнделікті сабақтарда оқытудың тиімді әдістерін қолдану үшін мұғалім үнемі сергек болуы керек. Осы мақсатта біз өздігінен оқуға арналған түрлі оқу құралдарын қолданамыз. Мен, М.Жанпейісованың Модульдік оқыту технологиялары, Қ.Бітібаеваның Әдебиетті оқытудың инновациялық технологиялары, Қ.Айтқалиевтің Тілді оқыту әдістемесі, Н.Оразақынованың Сатылай кешенді талдау әдістері, Қазақстан кәсіпкері журналы, 2006, 2007 ж. Бөлекбаева Г.К. 2, 4 және 6. сандарда Мен Тлегенованың жаңа технологиялық әдістері мен материалдарын қолданамын. Бұл технологиялардың ерекшелігі - олар оқушыға жан-жақты әсер етеді. Яғни, білім немесе оқу бағдарламасын алу үшін ғана емес, сонымен бірге адамның танымдық қабілеттерін, танымдық процестерін дамыту, өзін-өзі жүзеге асыру, шоғырландыру, шығармашылық, сөздік қорды белсенді дамыту, оқуға, ізденуге дайындық пен қабілеттілік, танымдық ынталандыру. және тұлғаның жан-жақты дамуына әкеледі.
Сабақтарды жаңа әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы жаңаша ұйымдастыру, мұғалімнің рөлі мен белсенділігін арттыруға жағдай туғызу, теориялық, ғылыми-педагогикалық және психологиялық зерттеулер негізінде оқушылардың құзыреттіліктерін дамыту, оларды ақпараттық технологиялар мен инновациялық әдістер арқылы ізгілікке, отансүйгіштікке, сана-сезімге, адамгершілікке, этикаға баулу, оқыту. Еңбексүйгіштікке тәрбиелеу - мұғалімнің басты мақсаты. Негізгі міндет - білім беру деңгейіне және аудитория жасына байланысты оқу процесінде инновациялық әдістерді қолдану. Теориялық білімді игеріп, жаңартып, оларды жаңа жағдайда практикада қолдануға үйрету арқылы ғана тіл үйренушілердің білімі мен білігі нақты қалыптасады. Осылайша алынған білім мен дағдылардың үлкен танымдық мәні болады. Мен сабақты түрлендіруде, яғни компьютерлермен, интерактивті тақтамен, мультимедиямен және жаңа тапсырмалармен жұмыс жасауда ең маңызды ақпараттық технологияларды қолдануды дәстүрге айналдыруды ұйғардым. Мен бұқаралық ақпарат құралдарындағы, журналдардағы, әдебиеттегі және әлемдік мәдениеттегі аудиториямен жаңалықтарды қамту тәжірибесін жасадым. Жаңашыл мұғалімдер ескеретін оқыту мен оқыту әдістерін білу жеткіліксіз болғандықтан, оларды күнделікті сабақтарда мүмкіндігінше пайдалану қажет. Сонда ғана сабақтар нәтижелі болып, оқыту сапасы артады деп ойлаймын.
Интербелсенді тәсілдердің сабақ кезеңдерінде қолданылуы
Кезеңдер
Қолдануға тиімді тәсілдер
Проблема айқындау
Ой қозғау. Т-кестесі, Болжау, Кластерлер, Оңай және қиын сұрақтар кестесі. Ойлан, жұптас, пікірлес, Алдын-ала берілген атаулар, Үлкен шеңбер, Атаулар туралы үш сұрақ, Еркін жазу, Білемін, білгім келеді, білдім, Дөңгелек үстел, Үш қадамды сұхбат, топтық зерттеу, Венн диаграммасы, Бестармақ.
Проблема шешу
Ой қозғау, Т-кестесі, Болжау, Кластерлер, Оңай және қиын сұрақтар кестесі, Ойлан, жұптса, пікірлес, Кең ауқымды лекция, Сұрақ қою, Постер құрастыру, Слайд жасау, Бірін-бірі оқыту, Қос жазба күнделігі, Үш жазда күнделігі, INSTER, Жигсо, Үш қадамды сұхбат, Топтық зерттеу.
Проблема шешімін қолдану
Ой қозғау, Т-кестесі, Болжау, Кластерлер, Оңай және қиын сұрақтар кестесі, Ойлан, жұптса, пікірлес, Еркін жазу, Білемін білгім келеді, білдім, Дөңгелек үстел, Үш қадамды сұхбат, Пікірталас (Презентациялар, таныстырылымдар), Эссе, Үлкен шеңбер, Аквариум, Бестармақ, Жеңілдетілген анықтаматүсіндерме, Галереяны шарлау, Қос шеңбер.
Әр мұғалімнің оқыту мен оқудың өзіндік платформасы болуы керек. Қытайлық даналықта: Егер сен маған айтсаң, мен ұмытып кетемін, егер сен маған көрсетсең, мен есімде сақтаймын, ал егер сен маған бір нәрсе жасауға рұқсат етсең, мен түсінемін, - дейді [4]. Сондықтан бұл тыңдаушының белсенділігін, білім сапасын арттырып, ойлауға үйрететін жаңа инновациялық тәсіл.
Қазақ тілі курсын тиімді оқытудың алғышарты әр түрлі әдістерді тәжірибеде қолдану нәтижелерін байқау, тақырыпты оқытудың әр әдісінің артықшылықтары мен кемшіліктерін ескеру және озық тәжірибені игеру болып табылады. Тиімді оқытудың басты шарттарының бірі - білім мазмұнын дәл және мұқият анықтау. Негізгі ұғымдар мен проблемаларды, теориялар мен фактілерді қажеттіліктер мен тиімділікке сәйкес таңдай білуге дағдыландыру, өз бетінше оқуға үйрету, үйрену.
Қазақ тілі курсын құрғақ емес мәдениетте сөйлеу және жазу дағдыларымен ұштастыру үшін әр санатты өмірде қолдану аясын ашатын мақсат қою керек. Бұл сұрақты бүкіл сабақ барысында оқып, қайталау міндетті [4].
Қазақ тілі курсын оқыту әдістемесін тиімді қолдану арқылы оқушылардың тілге деген қызығушылығын арттыру, терең ойлау белсенділігін арттыру оқытудың жаңа технологияларының арқасында жүзеге асуда. Осы бағдарламаны қолданудың ең тиімді ғылыми негізі болып Л.С. Выготский, Д.Дьюи, Дж.Пиаже. Мысалы, Сыни тұрғыдан ойлау бағдарламасы - бұл бүкіл әлем педагогтарының еңбектерінің жиынтығы. Бұл экспериментті жүйеге келтірді: C. Храм, Дж. Сын тұрғысынан ойлау техникасын сабақта жиі қолданыңыз.
ХХІ ғасыр - жаңа технологиялар мен ақпарат ғасыры. Тәуелсіз Қазақстан да сол ғасырға қадам басты. Елдегі барлық оқу орындары компьютерлермен және интерактивті тақтамен жабдықталған. Қазіргі ғылыми-технологиялық процестердің қарқыны күн санап артып келеді. Сонымен қатар, білім беру жүйесінің алдында жаңа міндеттер тұр. Іс жүзінде жаңа ақпараттық технологияларды меңгермейінше білім беру саласында сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа ақпараттық технологияларды меңгеру мұғалімнің білімін шыңдап қана қоймай, оның интеллектуалды, кәсіби, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами қасиеттерін қалыптастыруға ықпал етеді.
Проблемалық оқыту технологиясы. Проблемалық оқыту проблема, проблемалық сұрақ, проблемалық тапсырма, проблемалық жағдай (ситуация) деген ұғымдарды қамтиды.
Проблема дегеніміз - субъектініңөзіндебарізденуқұралдары мен (білім, икемділік, іздену тəжірибесі жəне т.б.) шешуге болатын жағдай. Кез келген сұрақ, тапсырма проблемалы бола бермейді. Олардың проблемалық болуының негізгі шарты - оларға жауап іздеуде оқушыға даяр жауап не үлгі болмайды жəне ол өзінің білетіні мен білмейтінінің арасындағы қайшылықты басқаша айтқанда, берілген проблеманы шешуге керекті білімнің немесе тəсілдің онда жетіспей тұрғанын сезінеді.
Проблемалық оқыту - ойлау операциялары логикасы (талдау, қорытындылау жəне тағы басқа) мен оқушылардың ізденіс əрекетінің заңдылықтарын (проблемалық ситуация, танымдық қызығушылығының, қажетсінуінің жəне тағы басқа) ескере отырып, жасалған оқу мен оқытудың бұрыннан мəлім тілдерін қолдану ережелерінің жаңа жүйесі.
Проблемалық оқытудың мақсаты - ғылыми таным нəтижелерін, білімдер жүйесін ғана меңгеріп қоймай, сонымен бірге бұл нəтижелерге жету жолының өзін де, үдерісінде меңгеру, оқушының таным дербестігін қалыптастырып, оның шығармашылық қабілеттерін дамыту [5].
Ойын технолгиясы. Педагогика саласында зерттеу жүргізетін ғалымдардың басым көпшілігі оқу, оқытудың ойын әдістерін кәсіби дамуды қамтамасыздандырудағы ең тиімді әрі болашағы зор тәсілдер деп есептейді.Өйткені іс-әрекет арқылы үйрену үйрету-танымның ең тиімді тәсілі екендігі баршаға аян:адамның жадында бірінші мезетте өзінің жасағаны мен бастан кешкен әсерлері қалады.Ал рөлдік ойындар оқушылардың өздерін басқа адамдардың орнына қойып, мәселе немесе проблеманы солардың тұрғысынан қарастырып, шешімді өз қолдарымен жасауды меңзейді.
Ойын сөзі сабақта инсценировканың орын алып, әрекеттердің спектакль түрінде көрсетілетіндігін меңзейді. Ал рөлдік сөзі әр қатысушының белгілі бір рөл орындайтынын және де бұл рөлдің басқа рөлдердің қатарында болып, олармен тығыз қарым-қатынаста болатындығын білдіреді. Бұл қарым-қатынас өмірде орын алған қарым-қатынастарды қайталайды, сол себепті де рөлдік ойындар қоғамда кең етек алған проблемалар мен оларды шешудегі тиімді әрекеттерді меңгеруді мақсат тұтады. Мұнда білім алушылар пікірталастағыдай өз түсініктері мен көзқарастарынан туындаған позицияларды ұстанбай, өздерін басқалардың орнына қояды.
Оқу процесінде қолдануға тиімді ойындардың ішінен мынандай түрлерін қарастыруға болады:
Рөлдік ойындар;
Іскерлік ойындар: Іскерлік оқу ойындары; саяхат ойындары; блиц-ойындар; Өндірістік ойындар
Имитациялық ойындар.
Рөлдік ойындар-тиімді интербелсенді әдістерінің бірі. Бұл әдіс білім алушыларды жинақталған теориялық білім, практикалық тәжірибе, өмірде ұстанатын құндылықтарды еркін түрде меңгеру және қолдану дағдыларын қалыптастырады [5]. Рөлдік ойындарда білім алушының өзінің теориялық білімдерін өмірде (практикада) кездесетін ситуациялар мен жағдаяттарда қолданады.Ол мұндай ойындарда проблемалардың мазмұны мен мән-жайын дұрыс түсінетіндігін көрсетеді, олардың шешу жолдарын қарастыру арқылы өзінің шығармашылық (креативтік) деңгейін дамытады. Рөлдік ойындарды жүргізу алдында оқытушының әдістемелік тұрғыдан жан-жақты дайындалу шарт, ол әсіресе келесі мәселелерді алдын-ала мұқият талдап алуы керек; ойынды өткізудің әдістемесі(ойын шарттары мен ережелері, мақсаттары, кезеңдері,қатысушылар т.б) ойынның мүмкін нәтижелерін болжау; ойынның нәтижелерін қорытындылау.
Рөлдік ойындар үйренушілерде мынандай біліктерді қалыптастыруға септігін тигізеді:
қарым-қатынасытық (коммуникативтік)дағдылар;
шағын топтарда жұмыс жасау дағдылары;
толерантылық (басқаның пікірімен көзқарасын қабылдау,оларды сыйлау,олармен санасу,төзімділікпен шыдамдылық);
өзіндік тұрғыдан ойлау,пікір және көзқарас қалыптастыру,позиция (сенім,құндылықтар)таңдау т.б;
үйренгенді (білім,білік,дағды,түсініктер т.б) практикалық тұрғыдан қолдану;
өздеріннің үйрену деңгейін анықтап оны әрі қарай дамыту.
Рөлдік ойынды былай ұйымдастыруға болады:
Проблема (тақырып) айқындау. Оқытушы білім алушыларға алдын-ала талқылауды, пікір таластыруды қажет ететін тақырып немесе шешімі қажет проблеманы ұсынады.Білім алушылар жекелей тақырып немесе проблеманы қарастырып, ұсынылған әдебиетпен танысып, сабаққа дайындалып келеді.
Рөлдік топтарға бөліну. Бұл әрекет сабақтан тыс уақытта өтеді:оқушылар әртүрлі көзқарастар мен позицияларды ұстанған топтарға бөлінеді (әр топта оқушылардың саны 10-нан аспағаны дұрыс).Білім алушылардың командалары пікірталастағыдай ұстанған көзқарастар бойынша жасақталмай,басқа тұрғыдан жасалуы керек, өйткені ойында оқушылар басқа біреудің позициясын ұстанып, проблема шешудің жолдарын қарастырады.
Рөлдерді талқылау. Рөлдер таңдалғаннан кейін, білім алушылар топ ішінде олардың басты ерекшеліктерін айқындап, қандай позиция ұстанып, ролдерді қалай ойнау керектігін талқылайды.
Өз ұстанымын дәйектеу. Топтар өз ұстанымын құрастыру үшін бірнеше беттік баяндама жасайды.Баяндаманы дайындау кезінде білім алушылар өз әрекеттерін таңдап алған рөлдері бойынша атқарады.
Жариялау. Әрбір рөлдік топ берілген тақырып (проблема) бойынша өз позециясын жариялауы керек.Бұл үшін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университет
құрамындағы кәсіби білім беру колледжі
Әлімбай Шұғыла Медетжанқызы
қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары
Курстық Жұмыс
0105083-" Ағылшынша білімі бар бастауыш білім беру мұғалімі"
4-курс , күндізгі бөлім
Алматы - 2023
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті құрамындағы кәсіби білім беру колледжі
Қорғауға жіберілді
____________________
Колледж директоры ______________
Карабаева А.К.
Курстық Жұмыс
Тақырыбы: Қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары
0105083-" Ағылшынша білімі бар бастауыш білім беру мұғалімі"
Орындаған: 4 курс студенті Әлімбай Ш. М.
Курстық жұмыс жетекшісі: Бектұрғанова Ә.Н.
Алматы - 2023
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
І. Инновациялық технология және оның түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
ІІ. Жаңа инновациялық әдістер мен оқыту технологияларын қолдану ... ..12
ІІІ. Қазақ тілін оқытудағы тиімді технологиялар мен әдістер ... ... ... ... ... .21
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...37
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...40
Кіріспе
...Адамзат үшін XXI ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру- бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз...
Ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында
Н.Ә.Назарбаев
Қазақ тілі пәнінің оқу мазмұнын меңгертуде қолданылатын әдіс-тәсілдерді жан-жақты талдай отырып, тапсырмалар түрлері мен ерекшеліктерін анықтау - заманның талабы.
Қоғамның дамуына қарай ғылым мен техника және оның басқару жүйесі де өзгеріп отыратыны белгілі, осыған орай маман қызметінің мазмұны жаңарып, жаңа мақсат, жаңа көзқарас, жаңа шешімдер мен жаңа мүмкіндіктер қажеттігі туындайды. Қазіргі мектептің білім беру үдерісінде жаңа технологияларды пайдалану жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту, оқыту мен тәрбиелеудің соңғы әдіс - тәсілдерін, жаңа педагогикалық технологияны игерген, психологиялық - педагогикалық диагностика үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашыл педагог - зерттеуші, ойшыл тәрбиеші болуын қажет етеді.
Қазір педагогика ғылымында оқытудың жаңа технологиясы, оқытудың инновациялық технологиясы деген қос ұғым кеңінен қолданылуда. Технология - грек сөзі, түсіндірмелі сөздікте бұл - қандай да болсын жаңа істегі шеберлік, өнерпаздық, іскерлік деген ұғымды білдіреді. Білім беру саласындағы технология ұғымы өндірістік үдерістердегі технология ұғымының басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан туындағаны анық. Өндірістік үдерістердегі технология деп қолданғанда алдын-ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. Кез-келген технологияның маңызы оның құрылымымен анықталады. Технология белгілі бір мақсатты жүзеге асырады. Ол үшін құралдар пайдаланылады, әдістеме жоғары деңгейге дейін жетіледі де, күтілетін нәтижеге қол жеткізіледі.
Педагогикалық технология ұғымының эволюциясы туралы мынаны айтуға болады. Бірінші кезең ХХ ғасырдың 40-50 жылдарын қамтиды. Мұнда білім беру технологиясы термині, ең алдымен, оқытуда қолданылатын визуалды және есту құрылғыларына қатысты. Екінші кезең - ХХ ғасырдың 50-60 жылдары. Бұл кезеңнің білім беру технологиясы бағдарламалау болды. Үшінші кезең ХХ ғасырдың 70-ші жылдарын қамтиды. Мұнда термин нақты белгіленген мақсаттарға жету үшін ұйымдастырылған жобалық оқыту процесін білдіреді. Төртінші кезең - ХХ ғасырдың 80-жылдарынан бастап қазіргі білім беру технологияларына дейінгі оқу процесінде компьютерлер мен ақпараттарды қолдану. Педагогикалық технология дегеніміз - оқу процесін құру және басқару, диагностикалық мақсат қою және ғылыми негізде оларға тиімді жету жолдарын жүйелеу ретінде басқару процесінде танылатын технология. Мен ұсынған бағыт осы соңғы тұжырыммен тығыз байланысты. Бұл бағыттың ерекшелігі - ол білім беру процесінің жалпы заңдылықтарының болуы туралы идеяға негізделеді, оны нақты білімді оқыту мақсатына сәйкес жүйелеу және ұйымдастыру қажет. Мұнда білім берудің дуалды сипатын ғылыми негізде тану және жүйелеу қажет. Бұл бір жағынан білім мазмұнын оқытудың мақсаттарына сәйкес теориялық деңгейде жүйелеу болса, екінші жағынан оқыту процесін жүйелі түрде тану.
Қазіргі кезеңде білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен тəрбиелеудің соңғы əдіс- тəсілдерін, инновациялық-педагогикалық технологияларды игерген, технологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық жұмыста қалыптасқан, бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада арылуға қабілетті жəне нақты тəжірибелік іс-əрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашылық педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім, зерделі оқытушы болуын қажет етеді. Бүгінгі таңда қозғалып жатқан ең өзекті мəселелердің бірі білім беру жүйесінде жаңа электрондық технологияны енгізу, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу, білім беруде ақпараттық технологияларды қолдану, жетістіктері мен жеке тұлғаларды қалыптастыру жəне қазіргі заман талабына сай білім алуға қажетті жағдайлар жасау. Білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі өзгеруі, дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі, бүкіл оқу əдістемелік жүйеге, оқытушылар алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойылып отыр.
Жаңа технологияларды қолдана отырып, қазақ тілін оқыту - бұл тіл үйренушілердің шығармашылық белсенділігін, сапалы білім алу қабілетін қалыптастыратын процесс. Тілдік сана қазақ тілінің төл дыбыстарын, сөз тіркестерін, сөйлемдерді тану процесінде ғана қалыптасады және бұл үшін ғана емес, сонымен қатар жүйелер теориясының заңдарын ғылымның барлық салаларында қолдану қажеттілігін түсіну интуициясында қалыптасады. Сонымен бірге мұғалімге қойылатын талаптар мен тапсырманы орындау алгоритмдерінің жүйелі жүйесі оқушыны саналы оқуға дағдыландырады. Қазақ тілінде жазу мен сөйлеу заңдылықтарын практикалық тұрғыдан білу тіл үйренушілердің қазақ тілінде ойлау қабілетін қалыптастырады және біртіндеп дамытады. Ол оқушының ауызша және жазбаша сөйлеуін дамыту процесін жалғастырады және жеке тұлғаның идеологиялық аппаратын және қазақ тілін үйрену деңгейін қалыптастыруға қызмет етеді.
І Инновациялық технология және оның түрлері
Қазір педагогика ғылымында оқытудың жаңа технологиясы, оқытудың инновациялық технологиясы деген қос ұғым кеңінен қолданылуда. Технология - грек сөзі, түсіндірмелі сөздікте бұл - қандай да болсын жаңа істегі шеберлік, өнерпаздық, іскерлік деген ұғымды білдіреді. Білім беру саласындағы технология ұғымы өндірістік үдерістердегі технология ұғымының басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан туындағаны анық. Өндірістік үдерістердегі технология деп қолданғанда алдын-ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. Кез-келген технологияның маңызы оның құрылымымен анықталады. Технология белгілі бір мақсатты жүзеге асырады. Ол үшін құралдар пайдаланылады, әдістеме жоғары деңгейге дейін жетіледі де, күтілетін нәтижеге қол жеткізіледі.
Педагогикалық технология ұғымының эволюциясы туралы мынаны айтуға болады. Бірінші кезең ХХ ғасырдың 40-50 жылдарын қамтиды. Мұнда білім беру технологиясы термині, ең алдымен, оқытуда қолданылатын визуалды және есту құрылғыларына қатысты. Екінші кезең - ХХ ғасырдың 50-60 жылдары. Бұл кезеңнің білім беру технологиясы бағдарламалау болды. Үшінші кезең ХХ ғасырдың 70-ші жылдарын қамтиды. Мұнда термин нақты белгіленген мақсаттарға жету үшін ұйымдастырылған жобалық оқыту процесін білдіреді. Төртінші кезең - ХХ ғасырдың 80-жылдарынан бастап қазіргі білім беру технологияларына дейінгі оқу процесінде компьютерлер мен ақпараттарды қолдану. Педагогикалық технология дегеніміз - оқу процесін құру және басқару, диагностикалық мақсат қою және ғылыми негізде оларға тиімді жету жолдарын жүйелеу ретінде басқару процесінде танылатын технология.
Ал инновация ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған түрлі анықтамалар береді. Мысалы, Э. Роджерс инновацияны былайша түсіндіреді: Инновация - нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея. Майлс: Инновация - арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі міндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз - дейді. [1]
Олай болса, инновация ұғымы - педагогиканың сөздік қорнына ежелден енген термин. Ол бір ғалымдардың еңбектерінде жаңа, жаңалық енгізу, деп көрсетілсе, енді біреулер оны өзгеріс деген терминмен түсіндіреді.
Инновация сөзі латынның novis - жаңалық жəне іп - енгізу деген сөзінен шыққан, яғни қазақша аудармасы жаңару, жаңалық, өзгеру деген мағынаны білдіреді. Инновация термині қазіргі білім берудің теориясы мен тəжірибесінде кеңінен қолданылып жүр. Бірақ ғылымда бұл терминнің нақтылы анықтамасы белгілі бір категория ретінде берілмеген. Берілетін анықтамалардың көпшілігі бұл ұғымды кеңінен терең таныта алмайды. Инновацияны Білім беру жүйесіндегі жаңалық енгізу деп айтсақ, оның мағынасын тарылтқан болар едік [2].
Инновация ұғымы ең бірінші XIX ғасырда мəдениеттанушылардың зерттеуінен пайда болды, яғни бір мəдениет түрлерін екінші ел мəдениетіне енгізу дегенді білдіреді жəне бұл ұғым этнографияда əлі күнге дейін сақталған. Инновация сөзін аударғанда жаңа, жаңалық, жаңарту дегенді білдіреді. Яғни, С. Ожегов сөздігіне сүйенсек, инновация бірінші рет шыққан, жасалған, жуық арада пайда болған, бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық болып шығады. Инновация ұғымын əр елде əртүрлі түсінген. Кейбір мемлекеттерде (АҚШ, Нидерланды) бұл термин кең тараған. Ал, Арабия, Жапония тəріздес мемлекеттерде кезіктіру мүмкін емес.
Сол себепті əр елде бұл құбылысқа қандай көзқарас қалыптасқанын анықтау мақсатымен ғылыми-педагогикалық, техникалық, саяси əдебиеттер мен баспа беттерін зерттей келе, Ресейде, ТМД елдерінде, Қазақстанда инновация ұғымына көптеген анықтамалар берілгенін байқаймыз.
Немеребай Нұрахметов - қазақ тілінде инновация ұғымына анықтама берген алғашқы қазақ ғалымы. Онда инновация, оны біз инновациялық процесс деп атайтынымыз - инновацияны құру, дамыту, қолдану және таратумен байланысты білім беру мекемелерінің жеке қызметі анықталады. Н.Нұрахметов инновация білім берудің мазмұнында, әдістемесінде, технологиясында, тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп жүйесін басқаруда көрінеді деп санайды және өзінің классификациясында инновация, қайта құру кеңістігін бірнеше түрге бөледі: жеке (жеке, байланыссыз); модульдік тип (жеке-дара күрделі, өзара байланысты); жүйелік тип (бүкіл мектепті қамтиды).
Сонымен, инновациялық технологиялар - ол білім саласындағы қолданатын жаңа ақпараттық технологиялар, ғылым жетістіктеріне негізделген əдістер [1]. Жаңа технологиялардың түрлеріне тоқталып, айырмашылығы мен ерекшеліктерінің мәнін түсіндірсек.
Ойын технологиялары. Педагогикалық ойындар технологиясы - бұл педагогикалық жұмысты ойын түрінде ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы [3]. Ойын түріндегі іс-шаралар сыныпта ыңғайлы жағдайда пайда болады және оқушыларды қызықтыру құралы ретінде қолданылады.
Проблемалық оқыту технологиясы. Проблемалық оқыту дегеніміз - мұғалімге бағыт-бағдар беру және қиын есептер шығару, сонымен қатар оқушылардың мәселелерін өз бетімен белсенді шешу [3]. Нәтижесінде олардың ойлау қабілеттері дамып, шығармашылық қабілеттері мен қабілеттері дамиды.
Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Математиканы оқыту тәжірибесін дамытуға айтарлықтай ықпал еткен технологиялардың бірі - осы технология. Мақсаттар мен міндеттерге келесі ұзақ мерзімді жоспарлар арқылы қол жеткізіледі:
унификация;
топтық жұмыс;
көзқарастарды талдау және дәлелдемелер түрінде қорғау.
Осы технологиямен: оқу процесіне қызығушылық артады; оқушының өз бетінше оқуына мүмкіндік береді; баланың ақпараттық тілі дамиды.
Деңгейлік саралау технологиясы. Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы - бұл оқу процесінің және ұйымдастырушылық шешімдердің белгілі бір бөлігін қамтитын оқу құралдарының жиынтығы [3]. Сыныпта, топтарда оқыту үшін әр түрлі қолайлы жағдайлар жасау қажет; біріктірілген әдістемелік педагогикалық-психологиялық және ұйымдастырушылық-басқару қызметі. Көп деңгейлі оқыту технологиясының мақсаты - әр оқушының оқу материалын өзінің даму деңгейінде игеруін қамтамасыз ету.
1) Деңгейлеп оқыту әр оқушыға өзінің оқу мүмкіндіктерін пайдалануға мүмкіндік береді;
2) Деңгейлеп оқыту әр түрлі санаттағы балаларға олармен әртүрлі тәсілдермен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
3) саралап білім беру құрылымы білімді игерудің бірнеше деңгейлерін қарастырады: минималды деңгей (базалық), бағдарламалық, кешендік деңгей, сондықтан әр оқушы меңгеруі керек.
Ұжымдық оқыту әдістемесі (COT). NAA - адамдардың жұпта және оқу процесінде өзара әрекеттесуі. NSA принциптері: - жоғары жетістікке ұмтылу; - алынған ақпаратты бір-біріне кідіртпей жедел жеткізу; - студенттер арасындағы өзара көмек және ынтымақтастық; - әр түрлі деңгейлер; әр түрлі тақырыптар мен тапсырмалар; Оқытудың бағдарламалық тәсілдерін дамытатын компьютерлік оқыту технологиялары мүлдем жаңа технологиялық жолдар ашады.
Компьютерлік оқыту дегеніміз - компьютердің көмегімен ақпаратты дайындау және беру процесі. Бұл технология кейбір материалдардың үлгілерін пайдалануға негізделген. Презентация технологиясы. Бұл технология, бір жағынан, жаңа материалды (суреттер, фотосуреттер, дидактикалық материалдар және т.б.) оқушыларға сыныпта көрнекі түрде көрсету құралы болса, екінші жағынан, бұл материалды мұғалімдерге дайындау және пайдалану процесін жеңілдетеді. Алдын ала эксперименттер, презентация технологияларын сабақта қолдану балалардың оқуға деген ынтасын арттырады, қызықты сабақ береді, оған дайындық уақытын қысқартады, ең бастысы мұғалімдерге жаңа ақпараттық желілік технологияларды қалай пайдалануға болатындығын үйретеді.
Сатылай оқыту технологиясы. Ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңмен қалыптастыру, мақсатты технология - индикативті білім, білік және дағдыларды тиімді меңгеру [3]. Бұл технология әр оқушының жұмысын, мұғалімнің әр қадамын бақылауды қажет етеді. Оқытудың барлық кезеңдеріндегі бақылау технологияның маңызды компоненттерінің бірі болып табылады. Ол оқушылардың қателік жібермеуін қамтамасыз етуге бағытталған.
Жеке-пәндік педагогикалық технология
1. Ерте және ыждағаттылықпен сауаттылыққа үйрету технологиясы. Технологияның мазмұны оқу процесінде баланың миының танымдық қабілеттерін толығымен жандандырып, іс-әрекет пен қарым-қатынас арқылы баланың табиғи ойлауына негізделген.
2. Тиімді сабақтар жүйесіне негізделген технология. Мақсатты бағыттар: - қалыпты білім, дағды алу; - ойлаудың математикалық әдістерін меңгеру; - дарынды балаларды дамыту; Өзін-өзі дамыту технологиясы (М. Монтессори) Мақсатты бағыт: - кешенді даму; - жеке білім; - ақыл-ой әрекеті мен заттарды дамытушылардың баланың санасына интеграциясы.
Оқыту технологияларын дамыту. 1. Л.В. Занковтың білім беру жүйесі. Оқытудың негізгі мотивациясы - танымдық қызығушылық. Занков әдісі - бұл әр түрлі қызмет түрлеріне тарту, талқылау, дидактикалық ойындарда оқыту, сонымен қатар есте сақтау, ойлау, қиял, сөйлеу тілін байыту бағытында оқыту әдісі.
Модульдік оқыту технологиясы. Модуль дегеніміз - жүйенің нақты, тәуелсіз бөлігі, тұжырымдамасы. Оқу модулі қалпына келтіру жаттығулары циклы сияқты үш құрылымдық бөлімнен тұрады. кіріспеден, әңгімеден және қорытындыдан тұрады. Оқу модулінде әр студенттің саны әр түрлі болады. Бұл тақырыпқа бөлінген сағат санына, тақырыптар тобына немесе оқу жоспарындағы тарауларға байланысты.
Қазіргі заманғы инновациялық технологиялардың ең көп қолданылатыны - ақпараттық технологиялар. Оларды пайдалану барысында біз сабақты түрлендіріп, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын дамыта отырып, компьютерлерді бұрыннан қолданып келеміз. Мұндай сабақтарды өткізу оқу үдерісін дараландырып, оқушылардың дербестігі мен белсенділігін арттырады.
Қазіргі ақпараттық қоғамда ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы адамзат өмірінің әр түрлі салаларын біртіндеп өзгертеді. Білім берудегі өзгерістерді дұрыс қабылдамай және озық педагогикалық технологияларды меңгермейінше сауатты, заманауи мұғалім болу мүмкін емес. Ақпараттандыру сонымен қатар Қазақстандағы білім беру жүйесінің дамуына ықпал етеді. Ақпараттық технологиялардың жедел дамуына сәйкес оқытудың жаңа технологиялары қалыптасып, нығайтылуда. Сондықтан педагогика ғылымының алдында электронды принциптерді анықтауға және анықтауға байланысты бірқатар міндеттер тұр. Сонымен бірге электрондық оқытудың құрылымы мен мазмұнына, оқыту әдістеріне, оқытудың формасы мен мазмұнына қойылатын талаптар жиынтығын анықтау қажеттілігі туындайды, бұл электрондық оқытудың әдістемелік жүйесін қалыптастыруға әкеледі. Дәстүрлі әдістемелік жүйеде оқу процесінің бөліктері бір уақытта сәйкес келеді. Классикалық білім беру процесінде әдістемелік тәсілге байланысты әр түрлі формалар, әдістер мен оқу құралдары қолданыла алады. Электрондық оқыту моделіндегі оқу құралдарының орны өзгерді. Олар оқытудың құрылымы мен мазмұнын, оқыту әдістері мен формаларын анықтайды. Енді қазіргі кезде электронды оқытуда кеңінен қолданылатын оқыту әдістері мен формаларына тоқталайын.
Электрондық оқыту әдістеріне топтық және жеке оқыту кіреді. Бұл оқытудың кең таралған формалары.
Электрондық оқыту құралдарына оқытуды ұйымдастыруға және өткізуге арналған бағдарламалық өнімдер кіреді. Электрондық оқыту жағдайында оқытудың әртүрлі формалары мен әдістерін, мазмұнын қалыптастыру мүмкіндіктерін анықтау үшін оқулықтарды салыстыру және оларды бағалаудың негізгі бағыттарын ескеру қажет. Яғни, құру және қолдану технологиясы, ұсынылатын құралдар жиынтығы, ұсынылатын қызметті іске асыру деңгейі.
Белгілі бір бағдарламалық өнімді құру және қолдану технологиясы оқытуды жеке және топтық оқытудың әртүрлі әдістерімен жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бұл электронды оқулықтар. Жаңа технологияларды қолданатын оқыту жүйесі - бұл сыныптағы барлық оқушылардың белсенді қатысуымен ұйымдастырылған білім беру процестерінің бірі. Сонымен бірге мұғалім мен тіл үйренушінің арасындағы коммуникативтік қатынас өзгеріссіз қалуы керек. Оқытудың жаңа технологияларын қолдану арқылы қоршаған ортада пайда болатын түрлі жағдайларды ескере отырып, қазақ тілін тілдік жағдаяттағы жаттығуға айналдыра білу қажет. Жалпы, жаңа технология түрлері өте көп. Сонымен қатар, егер компьютерлік және ақпараттық технологиялар жүйесін алсақ, бұл технологияның сапалы білім беруде, танымдық қызығушылықты арттыруда маңызды рөл атқаратындығын көреміз.
Технологиялық жабдықтаудың және қазақ тілін оқытудың техникалық құралдарын пайдаланудың екі бағыты бар: Техникалық құралдар - тірі оқу үрдісінен басқа ештеңе емес, ал екіншісі - Техникалық құралдар - қазіргі кезеңдегі оқу-тәрбие процесінің басты жетекшісі. Екі бағыттың бірін сақтау біржақтылыққа апаратыны белгілі. Студенттің теориялық ойлау деңгейін дамыту үшін танымдық белсенділікті арттырудың техникалық құралдары мен мүмкіндіктерін пайдалануға болады, бірақ сонымен бірге оларға деген шамадан тыс ынта-ықылас білдірмей, оларды қолданудың өзектілігі мен реттілігін сақтауға болады. Сонымен, қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздерін талдай отырып, мен мынадай қорытындыға келдім. Жалпы, тілді оқыту теориясы адам тілін меңгерудің жалпы немесе жеке заңдылықтарын білдіреді. Сонымен бірге қазақ тілін оқыту теориясы, қазақ тілін оқытудың дидактикалық негіздері қазақ тілінде ауызша және жазбаша сөйлеу әдістерінің шоғырлануын, оқытудың мазмұны мен мақсаттарын, мотивациясын білім беру модельдері жүйесінде көрсетеді. Бағдарламалық өнімнің деңгейі оның нақты өнімділігі мен пайдалану қауіпсіздігімен анықталады. Бағдарламалық өнімнің жұмысы жылдамдықпен, сенімділікпен және ыңғайлы интерфейсімен сипатталады. Мысалы, бағдарламалық өнімнің деңгейі оны тек қолдануда болған кезде ғана анықтауға болады. Дегенмен, электрондық оқыту құралдарын бағалауды және таңдауды ұмытпаған жөн. Электрондық оқулық - бұл автоматтандырылған оқыту процесі ашық болатын әдістемелік жүйе екені белгілі. Бұл сонымен қатар электронды оқыту туралы ақпарат берудің жаңа құралы. Онда оқу туралы толық ақпарат, әр түрлі қосымшалар, анықтамалық материалдар, викториналар, ұсынылған оқулықтар тізімі және тақырыптық сілтемелер бар. Электрондық оқулықтың жетістіктері келесідей. Жылдам кері байланыс жасайды, дәстүрлі оқулықтан көп іздеуді қажет ететін ақпаратты тез табуға көмектеседі, гипермәтіндік пікірлерді бірнеше рет қарау, шоу, баяндау, безендіру және т.с.с қысқа мәтіндермен қатар уақытты үнемдейді. (Дәл осы жерде мультимедиялық технологияның әлеуеті мен артықшылықтары пайда болады), бұл әр оқушының өзара әрекеттесуіне, өз бетінше оқуына және белгілі бір салада өз білімін тексеруге мүмкіндік береді. Электрондық оқытудың жаңа мүмкіндіктері арқылы қосымша білім алатын қызметкерлер айтарлықтай бәсекелестік басымдыққа ие болады. Виртуалды ұйымдардың жаңа модельдері оқыту қажеттілігін арттырады, дәстүрлі оқыту бағдарламаларын қашықтықтан оқыту бағдарламаларымен алмастырады және өз білімдерін басқарудың дамып келе жатқан жүйелі тәжірибесін пайдалануға көмектеседі. Электрондық оқулық жас ұрпақтың жаңа әдебиеті екені сөзсіз. Ол сонымен қатар компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін кәсіби оқулық деңгейімен үйлестіреді. Электрондық оқытудың негізгі мақсаты - оқу процесін және оның толықтығын бақылау, сонымен қатар ақпаратты іздеу қабілетін дамыту. Электрондық оқулықтарды білім берудің кез-келген саласында қолдану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, ойлау жүйесі мен шығармашылық жұмысының қалыптасуына жағдай жасайды.
Инновациялық технологиялардың түрлері (1-кесте)
Атауы
Мақсаты
Ерекшеліктері
Білім беруді ізгілендіру технологиясы
(Ш. А. Амонашвили бойынша)
баланың жеке қасиетін аша отырып, азамат етіп
тəрбиелеу. Баланың жаны мен жүрегіне жылылық ұялату, танымдық
күшін қалыптастыру жəне дамыту, білімін кеңейтуге, тереңдетуге
жағдай жасау.
1. ынтымақтастық педагогикасы тұжырымдалады;
2. бала психикасы дамуға, есеюге жəне еркіндікке құштарлы-
ғын қалыптастыру;
3. рухани жетілдіру;
4. ізгілікті, жеке қарым-қатынас жасау;
5. ата-анамен бірлесіп жұмыс істеу;
Тірек сигналдары бойынша оқыту технологиясы
(В. Ф. Шаталов бойынша)
əр оқушының білім, білік, дағдыны қалыптастыру, жеке ерекшеліктерін ескере отырып, барлық балаларды оқыту, жеделдете оқыту.
1. материалдар ірілендіріп беріледі;
2. блоктық түрде беріледі;
3. оқу материалын тірек сызбалары - конспектілеу арқылы беру;
4. берілетін ақпаратты, ойды айқын бейнелейтін тірек конспектісі.
Ұжымдық оқыту технологиясы
əр оқушының қабілетін дамыту, еңбек етуге баулу ұйымшылдық қабілеттерін ояту, ынтымақтастыққа тəрбиелеу. Өзін-өзі басқаруға, байқампаздыққа жетелеу.
1. Жекелей оқыту.
2.Жұптық оқыту.
3.Топтық оқыту.
4. Ұжымдық.
Оқушы-оқушы, оқушы-оқытушы, оқушы-үйретуші міндеттерін атқарады.
Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы
əр оқушыны оның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне қарай оқыту. Оқытуды оқушының əр түрлі топтарының ерекшелігіне сəйкес бейімдеу, ыңғайлау.
1. Таланттылар өздерінің қабілеті мен икемділігін одан əрі бекіте түседі, əлсіздер оқуға ниет білдіріп, сенімсіздіктен арылады.
2. Оқушылардың оқуға деген ынтасы артады.
3. Білім дəрежесі бірдей топтарды оқыту ісі жеңілдейді
Қазақ тілін оқыту кезеңдері мен тілді оқыту деңгейінің арасындағы байланыс анықталып, жеделдетілген деңгейлік оқытудың соңғы нәтижесі коммуникативті құзыреттілік деңгейін анықтауға арналған аралық, қорытынды тестілер мен өзіндік жұмыстарды ұйымдастырудың тиімді жолдары анықталды. Қазақ тілін жаңа әдіспен оқыту барысында әр түрлі технологияларды сабақта ұтымды қолдану, оқушылардың шығармашылықпен жұмыс жасауына мүмкіндік беру қажет. Оқыту кезең-кезеңмен ұйымдастырылуы керек, осылайша нәтижелерді кезең-кезеңімен диагностикалауды ескере отырып, әр кезеңде оқытудың мазмұнын, формасын, әдістері мен құралдарын таңдауға негізделген дидактикалық міндеттер мен шешімдердің логикалық дәйектілігін қамтамасыз ету керек. Жаңа технологиялар дәуірі студенттерге қазақ тілін жеделдете оқытудың әдістемелік жүйесінің мазмұнын анықтайды, оны соңғы ғылыми жаңалықтар негізінде толықтырады, білім беру парадигмаларына негізделген үдемелі оқытудың мәні мен принциптерін айқындайды .
Егер теориялық материал графикалық иллюстрация түріндегі әр түрлі суреттермен, сызбалармен, әдістермен толықтырылса, онда теориялық білімді оқу, бейнелеу және түсіну процесі мида бір уақытта өтеді, ал қорыту процесі ұтымды болады. Бұл шеберханалар компьютерлердің көмегімен жүзеге асырылады. Ал білімді бағалау тест жүйесі бойынша, ал қосымша материалдар интерактивті компьютерлер түрінде жүзеге асырылады.
Ұсынылып отырған бағыт соңғысымен өте тығыз байланыста. Бұл бағыттың ерекшелігі - оқытудың белгілі бір мақсатына сәйкес жүйеленіп, ұйымдастырылуы керек болатын оқу процесінің жалпы заңдылықтары бар деген ойға негізделген. Мұнда білім берудің дуалды сипаты танылып, ғылыми негізде жүйеленуі керек. Бір жағынан, бұл оқу мазмұнына сәйкес білім мазмұнын теориялық деңгейде жүйелеу болса, екінші жағынан - оқу процесін жүйелі түрде тану.
ІІ Жаңа инновациялық әдістер мен оқыту технологияларын қолдану
Қазіргі уақытта педагогика саласында жиі қолданылатын жаңа оқыту технологиясы-бұл алдыңғы қатарлы, озық деп танылған, жаңартылған және толықтырылған ескіге негізделген білім беру мен тәрбие мақсаттарын жүзеге асырудағы әдістердің жиынтығы. Осыған байланысты білім беруді реформалауды жүзеге асыру кезінде оқытудың жаңа технологияларын қолдану қажеттілігі туындайды. Сонымен қатар, педагогикалық процестің маңызды құрамдас бөлігі оқушының оқу іс - әрекетінің субъектісі-мұғаліммен жеке тұлғаға бағытталған өзара әрекеттесуі болып табылады. Мұғалімдердің басты міндеттерінің бірі-оқытудың әдістері мен әдістерін үнемі жетілдіру, жаңа педагогикалық технологияларды дамыту. Бұл туралы Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының 8-бабында: Білім беру жүйесінің басым міндеттерінің бірі оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық жаһандық коммуникациялық желілерге шығу болып табылады делінген. Кез келген елдің экономикалық қуаты, оның халқының жоғары өмір сүру деңгейі, әлемдік қоғамдастықтағы орны мен салмағы осы елдің Технологиялық даму деңгейімен анықталады. Жалпы қоғамның дамуымен жаңа технологияларды енгізу сапасы осы елде білім беру қызметін құруға және осы саланы ақпараттандыру деңгейіне дейін төмендейді. Білім беру саласындағы технологиялық идеялар 400 жыл бұрын пайда болды. Бұл күндері оқыту технологиялары үлкен өзгерістерге ұшырайды. Мұғалімдер мен оқушыларға әр түрлі дидактикалық материалдармен, оқытудың техникалық құралдары көмекке келді.
1960 жылдары шетелдік зерттеушілер оқыту технологиясының педагогикалық әдістерге негізделген педагогикалық терминін енгізді. Педагогикалық технология - бұл тәжірибе белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасын іске асыру, педагогикалық жағдайларға сәйкес қолданылатын әдістер.
Оқу процесінде оқушылардың әрқайсысына жеке тұлға ретінде қарау керек. Өзіне деген сенімділікті арттыру, оқушыны білімге ынталандыру әрбір ұстаздың міндеті. Атап айтқанда, модульдік оқыту технологиясының орны ерекше. Бүгінгі таңда оқу процесінде жиі қолданыла бастаған технологиялар қатарына модульдік оқытуды жатқызуға болады. Бұл технологияның ерекшелігі-білімді игере отырып, тұлға танымдық қабілеттер мен танымдық процестер: есте сақтау қабілеті қызмет түрлеріне, уәждемеге, ойлауға, қабылдау қабілетіне арнайы әзірленген оқыту және танымдық жағдайларды, сондай-ақ жеке өзін-өзі тану, өзін-өзі растау, қарым-қатынас, ойын, танымдық және шығармашылық қажеттіліктерді қанағаттандыру, белсенді сөздік қорын дамытуға болып табылады. Оқушыларды өзін-өзі дамытуға, бір-бірін оқытуға, жұмысқа, қосымша әдебиет алуға, сондай-ақ әр түрлі белсенді формалармен (топтық және жеке-топтық) жұмыс жасауға мүмкіндік береді.
Модульдік оқыту технологиясының әдістерін көптеген ғалымдар зерттеді. Л.Иовайша, А. А. Беляев әдістерді былайша топтастырып кеткен.
оқытудың ақпараттық әдісі (Әңгімелесу, топтық оқыту, көрсету, кеңес беру, дәріс, емтихан).
оқытудың операциялық әдісі (алгоритм, зертханалық жаттығулар, өзара сын).
Өз бетінше оқу әдістемесі (тыңдалым, оқылым).
қызығушылық оқыту әдісі (мәселені талдау, тыңдау және ойлау, шығармашылық диалог, қызмет, ми шабуылы, бизнес себет).
Сабақта мұғалім мүмкіндігінше барлық оқушыларды оқыта қамтамасыз етуге тиіс. Қарапайым сұрақ қойып, терең ойлауға дейін көшу. Бұл ретте мұғалімнің мақсаты-оқушының ойлау кезеңін ең төменгі деңгейден өту, терең ойлаудың жоғары деңгейіне жету .
Өткен дәуірде адам әлемді ақпарат жиынтығы түрінде қабылдады адамның рухани дамуын, оның сезімталдығын талап етті. Жаңа мыңжылдықтағы жаңа буын қазірдің өзінде материалдық мұқтаж емес, алайда рухани тамақ қажет. Сондықтан қазір білімде мазмұнды қайта қарау қажеттілігі байқалады.
Оқушылардың жеке ерекшеліктерін ескере отырып, мүмкіндіктерді ояту, білімге деген қызығушылықты арттыру, ең алдымен, олардың көңіл-күйін оң бағытта, қолайлы ортада құруды талап етеді. Оның ғылыми негіздерін зерттеу педагог-психологтар (Әл-Фараби, Я. Коменский, Ж. Баласағұн, К. Ушинский, А.Құнанбаев, Ы. Алтынсарин, Л. Толстой, А. Макаренко, Ш. Уәлиханов, М. Жұмабаев, Ж. Аймауытов, Л.Фридман және т. б.), тәрбие теорияларын басшылыққа ала отырып қарастырған.
Ш. Амонашвили егер мұғалім өз сабағын ұнатпаса, егер ол сүюді білмесе, ол махаббат пен оқушыны баули алмайды. Көркем шығарманы жан-тәнімен сүйіп, қабылдау ол өзінің жан-жақты құпиясына еніп, адамды жеңіп, оны жаулап алғанын білдіреді. Тек мұғалім оқушыларын көркем сөз өнеріне ынталандыра алады. Жеке тұлғаның адам дамуының қалыптасуындағы құндылықтар және өзіне маңызды іс ала отырып, әрбір педагог мұқият ойластыру арқылы қалай өтуге болады және оқушының орнынан шығу жолын қарастырады. Осы жолда негізгі бағыт-тұлғаның рухани адамгершілігін дамытуға үйрету болып табылады. Тарихи деректерге сүйенсек, ежелгі патша балаларды тәрбиелеу, оқыту, ең алдымен, оларды үйретуден, өнерге көркем баулығаннан бастау керек деген екен. Ондағы түпкі мақсат дамытушы тұлғаны қалыптастыру үшін балада сезімталдықты, ойынды дамыту қажет.
Сонымен, ана тілінің нәзіктігін, табиғатын көрсету, өзіне сенімді, ертеңгі өмірде өз орнын таба алатын,ақылды, білімді ұрпақты тәрбиелеуге арналған педагогикалық жаңа технологияларды қолдана отырып, тәжірибені байыта түсу - әр мұғалімнің мақсаты.
Біз қадам басқан ХХІ ғасыр өзінің және өзгенің жұмысын әділ бағалай алатын, өзіне сенімді, елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына зор үлес қоса алатын, жан-жақты дамыған, білімді азаматты дамытуды талап етеді. Еліміздегі білім беру саласында білім берудің ескі мазмұны жаңасымен ауыстырылуда. Ол балаға оқу іс-әрекетінің субъектісі ретінде, өзін-өзі жүзеге асыруға, өзін-өзі көрсетуге ұмтылатын дамушы тұлға ретінде бағытталған. Бұл мұғалім мен оқушының тұлғаға бағытталған өзара әрекеті.
Білім беруде жаңа инновациялық технологияларды қолдану - заман талабы. Кез-келген мұғалім сабағын өзгерткісі келеді. Себебі қазіргі заманғы инновациялық технологияларды өз деңгейінде қолдану - білім сапасын арттырудың кепілі. Бүгінгі таңда инновациялық оқыту әдістерін қолдану арқылы оқушылардың қабілеттерін арттыру, олардың білуге құштарлығы мен құзыреттілігін дамыту басты мақсат болып табылады. Сондықтан күнделікті сабақтарда оқытудың тиімді әдістерін қолдану үшін мұғалім үнемі сергек болуы керек. Осы мақсатта біз өздігінен оқуға арналған түрлі оқу құралдарын қолданамыз. Мен, М.Жанпейісованың Модульдік оқыту технологиялары, Қ.Бітібаеваның Әдебиетті оқытудың инновациялық технологиялары, Қ.Айтқалиевтің Тілді оқыту әдістемесі, Н.Оразақынованың Сатылай кешенді талдау әдістері, Қазақстан кәсіпкері журналы, 2006, 2007 ж. Бөлекбаева Г.К. 2, 4 және 6. сандарда Мен Тлегенованың жаңа технологиялық әдістері мен материалдарын қолданамын. Бұл технологиялардың ерекшелігі - олар оқушыға жан-жақты әсер етеді. Яғни, білім немесе оқу бағдарламасын алу үшін ғана емес, сонымен бірге адамның танымдық қабілеттерін, танымдық процестерін дамыту, өзін-өзі жүзеге асыру, шоғырландыру, шығармашылық, сөздік қорды белсенді дамыту, оқуға, ізденуге дайындық пен қабілеттілік, танымдық ынталандыру. және тұлғаның жан-жақты дамуына әкеледі.
Сабақтарды жаңа әдіс-тәсілдерді қолдану арқылы жаңаша ұйымдастыру, мұғалімнің рөлі мен белсенділігін арттыруға жағдай туғызу, теориялық, ғылыми-педагогикалық және психологиялық зерттеулер негізінде оқушылардың құзыреттіліктерін дамыту, оларды ақпараттық технологиялар мен инновациялық әдістер арқылы ізгілікке, отансүйгіштікке, сана-сезімге, адамгершілікке, этикаға баулу, оқыту. Еңбексүйгіштікке тәрбиелеу - мұғалімнің басты мақсаты. Негізгі міндет - білім беру деңгейіне және аудитория жасына байланысты оқу процесінде инновациялық әдістерді қолдану. Теориялық білімді игеріп, жаңартып, оларды жаңа жағдайда практикада қолдануға үйрету арқылы ғана тіл үйренушілердің білімі мен білігі нақты қалыптасады. Осылайша алынған білім мен дағдылардың үлкен танымдық мәні болады. Мен сабақты түрлендіруде, яғни компьютерлермен, интерактивті тақтамен, мультимедиямен және жаңа тапсырмалармен жұмыс жасауда ең маңызды ақпараттық технологияларды қолдануды дәстүрге айналдыруды ұйғардым. Мен бұқаралық ақпарат құралдарындағы, журналдардағы, әдебиеттегі және әлемдік мәдениеттегі аудиториямен жаңалықтарды қамту тәжірибесін жасадым. Жаңашыл мұғалімдер ескеретін оқыту мен оқыту әдістерін білу жеткіліксіз болғандықтан, оларды күнделікті сабақтарда мүмкіндігінше пайдалану қажет. Сонда ғана сабақтар нәтижелі болып, оқыту сапасы артады деп ойлаймын.
Интербелсенді тәсілдердің сабақ кезеңдерінде қолданылуы
Кезеңдер
Қолдануға тиімді тәсілдер
Проблема айқындау
Ой қозғау. Т-кестесі, Болжау, Кластерлер, Оңай және қиын сұрақтар кестесі. Ойлан, жұптас, пікірлес, Алдын-ала берілген атаулар, Үлкен шеңбер, Атаулар туралы үш сұрақ, Еркін жазу, Білемін, білгім келеді, білдім, Дөңгелек үстел, Үш қадамды сұхбат, топтық зерттеу, Венн диаграммасы, Бестармақ.
Проблема шешу
Ой қозғау, Т-кестесі, Болжау, Кластерлер, Оңай және қиын сұрақтар кестесі, Ойлан, жұптса, пікірлес, Кең ауқымды лекция, Сұрақ қою, Постер құрастыру, Слайд жасау, Бірін-бірі оқыту, Қос жазба күнделігі, Үш жазда күнделігі, INSTER, Жигсо, Үш қадамды сұхбат, Топтық зерттеу.
Проблема шешімін қолдану
Ой қозғау, Т-кестесі, Болжау, Кластерлер, Оңай және қиын сұрақтар кестесі, Ойлан, жұптса, пікірлес, Еркін жазу, Білемін білгім келеді, білдім, Дөңгелек үстел, Үш қадамды сұхбат, Пікірталас (Презентациялар, таныстырылымдар), Эссе, Үлкен шеңбер, Аквариум, Бестармақ, Жеңілдетілген анықтаматүсіндерме, Галереяны шарлау, Қос шеңбер.
Әр мұғалімнің оқыту мен оқудың өзіндік платформасы болуы керек. Қытайлық даналықта: Егер сен маған айтсаң, мен ұмытып кетемін, егер сен маған көрсетсең, мен есімде сақтаймын, ал егер сен маған бір нәрсе жасауға рұқсат етсең, мен түсінемін, - дейді [4]. Сондықтан бұл тыңдаушының белсенділігін, білім сапасын арттырып, ойлауға үйрететін жаңа инновациялық тәсіл.
Қазақ тілі курсын тиімді оқытудың алғышарты әр түрлі әдістерді тәжірибеде қолдану нәтижелерін байқау, тақырыпты оқытудың әр әдісінің артықшылықтары мен кемшіліктерін ескеру және озық тәжірибені игеру болып табылады. Тиімді оқытудың басты шарттарының бірі - білім мазмұнын дәл және мұқият анықтау. Негізгі ұғымдар мен проблемаларды, теориялар мен фактілерді қажеттіліктер мен тиімділікке сәйкес таңдай білуге дағдыландыру, өз бетінше оқуға үйрету, үйрену.
Қазақ тілі курсын құрғақ емес мәдениетте сөйлеу және жазу дағдыларымен ұштастыру үшін әр санатты өмірде қолдану аясын ашатын мақсат қою керек. Бұл сұрақты бүкіл сабақ барысында оқып, қайталау міндетті [4].
Қазақ тілі курсын оқыту әдістемесін тиімді қолдану арқылы оқушылардың тілге деген қызығушылығын арттыру, терең ойлау белсенділігін арттыру оқытудың жаңа технологияларының арқасында жүзеге асуда. Осы бағдарламаны қолданудың ең тиімді ғылыми негізі болып Л.С. Выготский, Д.Дьюи, Дж.Пиаже. Мысалы, Сыни тұрғыдан ойлау бағдарламасы - бұл бүкіл әлем педагогтарының еңбектерінің жиынтығы. Бұл экспериментті жүйеге келтірді: C. Храм, Дж. Сын тұрғысынан ойлау техникасын сабақта жиі қолданыңыз.
ХХІ ғасыр - жаңа технологиялар мен ақпарат ғасыры. Тәуелсіз Қазақстан да сол ғасырға қадам басты. Елдегі барлық оқу орындары компьютерлермен және интерактивті тақтамен жабдықталған. Қазіргі ғылыми-технологиялық процестердің қарқыны күн санап артып келеді. Сонымен қатар, білім беру жүйесінің алдында жаңа міндеттер тұр. Іс жүзінде жаңа ақпараттық технологияларды меңгермейінше білім беру саласында сауатты, жан-жақты маман болу мүмкін емес. Жаңа ақпараттық технологияларды меңгеру мұғалімнің білімін шыңдап қана қоймай, оның интеллектуалды, кәсіби, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами қасиеттерін қалыптастыруға ықпал етеді.
Проблемалық оқыту технологиясы. Проблемалық оқыту проблема, проблемалық сұрақ, проблемалық тапсырма, проблемалық жағдай (ситуация) деген ұғымдарды қамтиды.
Проблема дегеніміз - субъектініңөзіндебарізденуқұралдары мен (білім, икемділік, іздену тəжірибесі жəне т.б.) шешуге болатын жағдай. Кез келген сұрақ, тапсырма проблемалы бола бермейді. Олардың проблемалық болуының негізгі шарты - оларға жауап іздеуде оқушыға даяр жауап не үлгі болмайды жəне ол өзінің білетіні мен білмейтінінің арасындағы қайшылықты басқаша айтқанда, берілген проблеманы шешуге керекті білімнің немесе тəсілдің онда жетіспей тұрғанын сезінеді.
Проблемалық оқыту - ойлау операциялары логикасы (талдау, қорытындылау жəне тағы басқа) мен оқушылардың ізденіс əрекетінің заңдылықтарын (проблемалық ситуация, танымдық қызығушылығының, қажетсінуінің жəне тағы басқа) ескере отырып, жасалған оқу мен оқытудың бұрыннан мəлім тілдерін қолдану ережелерінің жаңа жүйесі.
Проблемалық оқытудың мақсаты - ғылыми таным нəтижелерін, білімдер жүйесін ғана меңгеріп қоймай, сонымен бірге бұл нəтижелерге жету жолының өзін де, үдерісінде меңгеру, оқушының таным дербестігін қалыптастырып, оның шығармашылық қабілеттерін дамыту [5].
Ойын технолгиясы. Педагогика саласында зерттеу жүргізетін ғалымдардың басым көпшілігі оқу, оқытудың ойын әдістерін кәсіби дамуды қамтамасыздандырудағы ең тиімді әрі болашағы зор тәсілдер деп есептейді.Өйткені іс-әрекет арқылы үйрену үйрету-танымның ең тиімді тәсілі екендігі баршаға аян:адамның жадында бірінші мезетте өзінің жасағаны мен бастан кешкен әсерлері қалады.Ал рөлдік ойындар оқушылардың өздерін басқа адамдардың орнына қойып, мәселе немесе проблеманы солардың тұрғысынан қарастырып, шешімді өз қолдарымен жасауды меңзейді.
Ойын сөзі сабақта инсценировканың орын алып, әрекеттердің спектакль түрінде көрсетілетіндігін меңзейді. Ал рөлдік сөзі әр қатысушының белгілі бір рөл орындайтынын және де бұл рөлдің басқа рөлдердің қатарында болып, олармен тығыз қарым-қатынаста болатындығын білдіреді. Бұл қарым-қатынас өмірде орын алған қарым-қатынастарды қайталайды, сол себепті де рөлдік ойындар қоғамда кең етек алған проблемалар мен оларды шешудегі тиімді әрекеттерді меңгеруді мақсат тұтады. Мұнда білім алушылар пікірталастағыдай өз түсініктері мен көзқарастарынан туындаған позицияларды ұстанбай, өздерін басқалардың орнына қояды.
Оқу процесінде қолдануға тиімді ойындардың ішінен мынандай түрлерін қарастыруға болады:
Рөлдік ойындар;
Іскерлік ойындар: Іскерлік оқу ойындары; саяхат ойындары; блиц-ойындар; Өндірістік ойындар
Имитациялық ойындар.
Рөлдік ойындар-тиімді интербелсенді әдістерінің бірі. Бұл әдіс білім алушыларды жинақталған теориялық білім, практикалық тәжірибе, өмірде ұстанатын құндылықтарды еркін түрде меңгеру және қолдану дағдыларын қалыптастырады [5]. Рөлдік ойындарда білім алушының өзінің теориялық білімдерін өмірде (практикада) кездесетін ситуациялар мен жағдаяттарда қолданады.Ол мұндай ойындарда проблемалардың мазмұны мен мән-жайын дұрыс түсінетіндігін көрсетеді, олардың шешу жолдарын қарастыру арқылы өзінің шығармашылық (креативтік) деңгейін дамытады. Рөлдік ойындарды жүргізу алдында оқытушының әдістемелік тұрғыдан жан-жақты дайындалу шарт, ол әсіресе келесі мәселелерді алдын-ала мұқият талдап алуы керек; ойынды өткізудің әдістемесі(ойын шарттары мен ережелері, мақсаттары, кезеңдері,қатысушылар т.б) ойынның мүмкін нәтижелерін болжау; ойынның нәтижелерін қорытындылау.
Рөлдік ойындар үйренушілерде мынандай біліктерді қалыптастыруға септігін тигізеді:
қарым-қатынасытық (коммуникативтік)дағдылар;
шағын топтарда жұмыс жасау дағдылары;
толерантылық (басқаның пікірімен көзқарасын қабылдау,оларды сыйлау,олармен санасу,төзімділікпен шыдамдылық);
өзіндік тұрғыдан ойлау,пікір және көзқарас қалыптастыру,позиция (сенім,құндылықтар)таңдау т.б;
үйренгенді (білім,білік,дағды,түсініктер т.б) практикалық тұрғыдан қолдану;
өздеріннің үйрену деңгейін анықтап оны әрі қарай дамыту.
Рөлдік ойынды былай ұйымдастыруға болады:
Проблема (тақырып) айқындау. Оқытушы білім алушыларға алдын-ала талқылауды, пікір таластыруды қажет ететін тақырып немесе шешімі қажет проблеманы ұсынады.Білім алушылар жекелей тақырып немесе проблеманы қарастырып, ұсынылған әдебиетпен танысып, сабаққа дайындалып келеді.
Рөлдік топтарға бөліну. Бұл әрекет сабақтан тыс уақытта өтеді:оқушылар әртүрлі көзқарастар мен позицияларды ұстанған топтарға бөлінеді (әр топта оқушылардың саны 10-нан аспағаны дұрыс).Білім алушылардың командалары пікірталастағыдай ұстанған көзқарастар бойынша жасақталмай,басқа тұрғыдан жасалуы керек, өйткені ойында оқушылар басқа біреудің позициясын ұстанып, проблема шешудің жолдарын қарастырады.
Рөлдерді талқылау. Рөлдер таңдалғаннан кейін, білім алушылар топ ішінде олардың басты ерекшеліктерін айқындап, қандай позиция ұстанып, ролдерді қалай ойнау керектігін талқылайды.
Өз ұстанымын дәйектеу. Топтар өз ұстанымын құрастыру үшін бірнеше беттік баяндама жасайды.Баяндаманы дайындау кезінде білім алушылар өз әрекеттерін таңдап алған рөлдері бойынша атқарады.
Жариялау. Әрбір рөлдік топ берілген тақырып (проблема) бойынша өз позециясын жариялауы керек.Бұл үшін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz