Қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 41 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университет

құрамындағы кәсіби білім беру колледжі

Әлімбай Шұғыла Медетжанқызы

қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары

Курстық Жұмыс

0105083-“ Ағылшынша білімі бар бастауыш білім беру мұғалімі”

4-курс, күндізгі бөлім

Алматы - 2023

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті құрамындағы кәсіби білім беру колледжі

«Қорғауға жіберілді»

«___»

Колледж директоры

Карабаева А. К.

Курстық Жұмыс

Тақырыбы: Қазақ тілін оқытудың жаңа технологиялары

0105083-“ Ағылшынша білімі бар бастауыш білім беру мұғалімі”

Орындаған: 4 курс студенті Әлімбай Ш. М.

Курстық жұмыс жетекшісі: Бектұрғанова Ә. Н.

Алматы - 2023

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

Негізгі бөлім . . .

І. Инновациялық технология және оның түрлері . . . 5

ІІ. Жаңа инновациялық әдістер мен оқыту технологияларын қолдану . . . 12

ІІІ. Қазақ тілін оқытудағы тиімді технологиялар мен әдістер . . . 21

Қорытынды . . . 37

Пайдаланған әдебиеттер тізімі . . . 40

Кіріспе

«…Адамзат үшін XXI ғасыр жаңа технологиялардың ғасыры болмақ, ал осы жаңа технологияларды жүзеге асырып, өмірге енгізу, игеру және жетілдіру- бүгінгі жас ұрпақ, сіздердің еншілеріңіз…

Ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында »

Н. Ә. Назарбаев

Қазақ тілі пәнінің оқу мазмұнын меңгертуде қолданылатын әдіс-тәсілдерді жан-жақты талдай отырып, тапсырмалар түрлері мен ерекшеліктерін анықтау - заманның талабы.

Қоғамның дамуына қарай ғылым мен техника және оның басқару жүйесі де өзгеріп отыратыны белгілі, осыған орай маман қызметінің мазмұны жаңарып, жаңа мақсат, жаңа көзқарас, жаңа шешімдер мен жаңа мүмкіндіктер қажеттігі туындайды. Қазіргі мектептің білім беру үдерісінде жаңа технологияларды пайдалану жағдайындағы білім берудің ұлттық моделіне өту, оқыту мен тәрбиелеудің соңғы әдіс-тәсілдерін, жаңа педагогикалық технологияны игерген, психологиялық-педагогикалық диагностика үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашыл педагог-зерттеуші, ойшыл тәрбиеші болуын қажет етеді.

Қазір педагогика ғылымында «оқытудың жаңа технологиясы», «оқытудың инновациялық технологиясы» деген қос ұғым кеңінен қолданылуда. Технология - грек сөзі, түсіндірмелі сөздікте бұл - қандай да болсын жаңа істегі шеберлік, өнерпаздық, іскерлік деген ұғымды білдіреді. Білім беру саласындағы «технология» ұғымы өндірістік үдерістердегі технология ұғымының басты қасиеттерін осы саланы жетілдіру үшін пайдалану ұмтылысынан туындағаны анық. Өндірістік үдерістердегі технология деп қолданғанда алдын-ала көздеген нәтижеге жеткізетін, белгілі бір сапалық және сандық деңгейлердегі өнім алуға кепілдік беретін, ғылыми негізделген алгоритмдер, әдістер мен құралдардың жүйесін айтады. Кез-келген технологияның маңызы оның құрылымымен анықталады. Технология белгілі бір мақсатты жүзеге асырады. Ол үшін құралдар пайдаланылады, әдістеме жоғары деңгейге дейін жетіледі де, күтілетін нәтижеге қол жеткізіледі.

«Педагогикалық технология» ұғымының эволюциясы туралы мынаны айтуға болады. Бірінші кезең ХХ ғасырдың 40-50 жылдарын қамтиды. Мұнда «білім беру технологиясы» термині, ең алдымен, оқытуда қолданылатын визуалды және есту құрылғыларына қатысты. Екінші кезең - ХХ ғасырдың 50-60 жылдары. Бұл кезеңнің білім беру технологиясы бағдарламалау болды. Үшінші кезең ХХ ғасырдың 70-ші жылдарын қамтиды. Мұнда термин нақты белгіленген мақсаттарға жету үшін ұйымдастырылған жобалық оқыту процесін білдіреді. Төртінші кезең - ХХ ғасырдың 80-жылдарынан бастап қазіргі білім беру технологияларына дейінгі оқу процесінде компьютерлер мен ақпараттарды қолдану. Педагогикалық технология дегеніміз - оқу процесін құру және басқару, диагностикалық мақсат қою және ғылыми негізде оларға тиімді жету жолдарын жүйелеу ретінде басқару процесінде танылатын технология. Мен ұсынған бағыт осы соңғы тұжырыммен тығыз байланысты. Бұл бағыттың ерекшелігі - ол білім беру процесінің жалпы заңдылықтарының болуы туралы идеяға негізделеді, оны нақты білімді оқыту мақсатына сәйкес жүйелеу және ұйымдастыру қажет. Мұнда білім берудің дуалды сипатын ғылыми негізде тану және жүйелеу қажет. Бұл бір жағынан білім мазмұнын оқытудың мақсаттарына сәйкес теориялық деңгейде жүйелеу болса, екінші жағынан оқыту процесін жүйелі түрде тану.

Қазіргі кезеңде білім берудің ұлттық моделіне өту оқыту мен тəрбиелеудің соңғы əдіс- тəсілдерін, инновациялық-педагогикалық технологияларды игерген, технологиялық-педагогикалық диагностиканы қабылдай алатын, педагогикалық жұмыста қалыптасқан, бұрынғы ескі сүрлеуден тез арада арылуға қабілетті жəне нақты тəжірибелік іс-əрекет үстінде өзіндік даңғыл жол салуға икемді, шығармашылық педагог-зерттеуші, ойшыл мұғалім, зерделі оқытушы болуын қажет етеді. Бүгінгі таңда қозғалып жатқан ең өзекті мəселелердің бірі білім беру жүйесінде жаңа электрондық технологияны енгізу, халықаралық коммуникациялық желілерге шығу, білім беруде ақпараттық технологияларды қолдану, жетістіктері мен жеке тұлғаларды қалыптастыру жəне қазіргі заман талабына сай білім алуға қажетті жағдайлар жасау. Білім берудің жаңа жүйесі жасалып, оның мазмұнының түбегейлі өзгеруі, дүниежүзілік білім кеңістігіне енуі, бүкіл оқу əдістемелік жүйеге, оқытушылар алдына жаңа талаптар мен міндеттер қойылып отыр.

Жаңа технологияларды қолдана отырып, қазақ тілін оқыту - бұл тіл үйренушілердің шығармашылық белсенділігін, сапалы білім алу қабілетін қалыптастыратын процесс. Тілдік сана қазақ тілінің төл дыбыстарын, сөз тіркестерін, сөйлемдерді тану процесінде ғана қалыптасады және бұл үшін ғана емес, сонымен қатар жүйелер теориясының заңдарын ғылымның барлық салаларында қолдану қажеттілігін түсіну интуициясында қалыптасады. Сонымен бірге мұғалімге қойылатын талаптар мен тапсырманы орындау алгоритмдерінің жүйелі жүйесі оқушыны саналы оқуға дағдыландырады. Қазақ тілінде жазу мен сөйлеу заңдылықтарын практикалық тұрғыдан білу тіл үйренушілердің қазақ тілінде ойлау қабілетін қалыптастырады және біртіндеп дамытады. Ол оқушының ауызша және жазбаша сөйлеуін дамыту процесін жалғастырады және жеке тұлғаның идеологиялық аппаратын және қазақ тілін үйрену деңгейін қалыптастыруға қызмет етеді.

І Инновациялық технология және оның түрлері

Ал «инновация» ұғымын қарастырсақ, ғалымдардың көбі оған түрлі анықтамалар береді. Мысалы, Э. Роджерс инновацияны былайша түсіндіреді: «Инновация - нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея». Майлс: «Инновация - арнайы жаңа өзгеріс. Біз одан жүйелі міндеттеріміздің жүзеге асуын, шешімдерін күтеміз» - дейді. [1]

Олай болса, «инновация» ұғымы - педагогиканың сөздік қорнына ежелден енген термин. Ол бір ғалымдардың еңбектерінде «жаңа», «жаңалық енгізу», деп көрсетілсе, енді біреулер оны «өзгеріс» деген терминмен түсіндіреді.

«Инновация» сөзі латынның «novis» - жаңалық жəне «іп» - енгізу деген сөзінен шыққан, яғни қазақша аудармасы «жаңару, жаңалық, өзгеру» деген мағынаны білдіреді. Инновация термині қазіргі білім берудің теориясы мен тəжірибесінде кеңінен қолданылып жүр. Бірақ ғылымда бұл терминнің нақтылы анықтамасы белгілі бір категория ретінде берілмеген. Берілетін анықтамалардың көпшілігі бұл ұғымды кеңінен терең таныта алмайды. Инновацияны «Білім беру жүйесіндегі жаңалық енгізу» деп айтсақ, оның мағынасын тарылтқан болар едік [2] .

«Инновация» ұғымы ең бірінші XIX ғасырда мəдениеттанушылардың зерттеуінен пайда болды, яғни бір мəдениет түрлерін екінші ел мəдениетіне енгізу дегенді білдіреді жəне бұл ұғым этнографияда əлі күнге дейін сақталған. Инновация сөзін аударғанда «жаңа, жаңалық, жаңарту» дегенді білдіреді. Яғни, С. Ожегов сөздігіне сүйенсек, инновация бірінші рет шыққан, жасалған, жуық арада пайда болған, бұрынғының орнын басатын, алғаш ашылған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық болып шығады. Инновация ұғымын əр елде əртүрлі түсінген. Кейбір мемлекеттерде (АҚШ, Нидерланды) бұл термин кең тараған. Ал, Арабия, Жапония тəріздес мемлекеттерде кезіктіру мүмкін емес.

Сол себепті əр елде бұл құбылысқа қандай көзқарас қалыптасқанын анықтау мақсатымен ғылыми-педагогикалық, техникалық, саяси əдебиеттер мен баспа беттерін зерттей келе, Ресейде, ТМД елдерінде, Қазақстанда «инновация» ұғымына көптеген анықтамалар берілгенін байқаймыз.

Немеребай Нұрахметов - қазақ тілінде «инновация» ұғымына анықтама берген алғашқы қазақ ғалымы. Онда «инновация, оны біз инновациялық процесс деп атайтынымыз - инновацияны құру, дамыту, қолдану және таратумен байланысты білім беру мекемелерінің жеке қызметі» анықталады. Н. Нұрахметов «инновация» білім берудің мазмұнында, әдістемесінде, технологиясында, тәрбие жұмысын ұйымдастыруда, мектеп жүйесін басқаруда көрінеді деп санайды және өзінің классификациясында инновация, қайта құру кеңістігін бірнеше түрге бөледі: жеке (жеке, байланыссыз) ; модульдік тип (жеке-дара күрделі, өзара байланысты) ; жүйелік тип (бүкіл мектепті қамтиды) .

Сонымен, инновациялық технологиялар - ол білім саласындағы қолданатын жаңа ақпараттық технологиялар, ғылым жетістіктеріне негізделген əдістер [1] . Жаңа технологиялардың түрлеріне тоқталып, айырмашылығы мен ерекшеліктерінің мәнін түсіндірсек.

Ойын технологиялары. Педагогикалық ойындар технологиясы - бұл педагогикалық жұмысты ойын түрінде ұйымдастырудың әдістері мен тәсілдерінің жиынтығы [3] . Ойын түріндегі іс-шаралар сыныпта ыңғайлы жағдайда пайда болады және оқушыларды қызықтыру құралы ретінде қолданылады.

Проблемалық оқыту технологиясы. Проблемалық оқыту дегеніміз - мұғалімге бағыт-бағдар беру және қиын есептер шығару, сонымен қатар оқушылардың мәселелерін өз бетімен белсенді шешу [3] . Нәтижесінде олардың ойлау қабілеттері дамып, шығармашылық қабілеттері мен қабілеттері дамиды.

Сын тұрғысынан ойлау технологиясы. Математиканы оқыту тәжірибесін дамытуға айтарлықтай ықпал еткен технологиялардың бірі - осы технология. Мақсаттар мен міндеттерге келесі ұзақ мерзімді жоспарлар арқылы қол жеткізіледі:

унификация;
топтық жұмыс;
көзқарастарды талдау және дәлелдемелер түрінде қорғау.

Осы технологиямен: оқу процесіне қызығушылық артады; оқушының өз бетінше оқуына мүмкіндік береді; баланың ақпараттық тілі дамиды.

Деңгейлік саралау технологиясы. Деңгейлеп саралап оқыту технологиясы - бұл оқу процесінің және ұйымдастырушылық шешімдердің белгілі бір бөлігін қамтитын оқу құралдарының жиынтығы [3] . Сыныпта, топтарда оқыту үшін әр түрлі қолайлы жағдайлар жасау қажет; біріктірілген әдістемелік педагогикалық-психологиялық және ұйымдастырушылық-басқару қызметі. Көп деңгейлі оқыту технологиясының мақсаты - әр оқушының оқу материалын өзінің даму деңгейінде игеруін қамтамасыз ету.

1) Деңгейлеп оқыту әр оқушыға өзінің оқу мүмкіндіктерін пайдалануға мүмкіндік береді;

2) Деңгейлеп оқыту әр түрлі санаттағы балаларға олармен әртүрлі тәсілдермен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

3) саралап білім беру құрылымы білімді игерудің бірнеше деңгейлерін қарастырады: минималды деңгей (базалық), бағдарламалық, кешендік деңгей, сондықтан әр оқушы меңгеруі керек.

Ұжымдық оқыту әдістемесі (COT) . NAA - адамдардың жұпта және оқу процесінде өзара әрекеттесуі. NSA принциптері: - жоғары жетістікке ұмтылу; - алынған ақпаратты бір-біріне кідіртпей жедел жеткізу; - студенттер арасындағы өзара көмек және ынтымақтастық; - әр түрлі деңгейлер; әр түрлі тақырыптар мен тапсырмалар; Оқытудың бағдарламалық тәсілдерін дамытатын компьютерлік оқыту технологиялары мүлдем жаңа технологиялық жолдар ашады.

Компьютерлік оқыту дегеніміз - компьютердің көмегімен ақпаратты дайындау және беру процесі. Бұл технология кейбір материалдардың үлгілерін пайдалануға негізделген. Презентация технологиясы. Бұл технология, бір жағынан, жаңа материалды (суреттер, фотосуреттер, дидактикалық материалдар және т. б. ) оқушыларға сыныпта көрнекі түрде көрсету құралы болса, екінші жағынан, бұл материалды мұғалімдерге дайындау және пайдалану процесін жеңілдетеді. Алдын ала эксперименттер, презентация технологияларын сабақта қолдану балалардың оқуға деген ынтасын арттырады, қызықты сабақ береді, оған дайындық уақытын қысқартады, ең бастысы мұғалімдерге жаңа ақпараттық желілік технологияларды қалай пайдалануға болатындығын үйретеді.

Сатылай оқыту технологиясы. Ақыл-ой әрекетін кезең-кезеңмен қалыптастыру, мақсатты технология - индикативті білім, білік және дағдыларды тиімді меңгеру [3] . Бұл технология әр оқушының жұмысын, мұғалімнің әр қадамын бақылауды қажет етеді. Оқытудың барлық кезеңдеріндегі бақылау технологияның маңызды компоненттерінің бірі болып табылады. Ол оқушылардың қателік жібермеуін қамтамасыз етуге бағытталған.

Жеке-пәндік педагогикалық технология

1. Ерте және ыждағаттылықпен сауаттылыққа үйрету технологиясы. Технологияның мазмұны оқу процесінде баланың миының танымдық қабілеттерін толығымен жандандырып, іс-әрекет пен қарым-қатынас арқылы баланың табиғи ойлауына негізделген.

2. Тиімді сабақтар жүйесіне негізделген технология. Мақсатты бағыттар: - қалыпты білім, дағды алу; - ойлаудың математикалық әдістерін меңгеру; - дарынды балаларды дамыту; Өзін-өзі дамыту технологиясы (М. Монтессори) Мақсатты бағыт: - кешенді даму; - жеке білім; - ақыл-ой әрекеті мен заттарды дамытушылардың баланың санасына интеграциясы.

Оқыту технологияларын дамыту. 1. Л. В. Занковтың білім беру жүйесі. Оқытудың негізгі мотивациясы - танымдық қызығушылық. Занков әдісі - бұл әр түрлі қызмет түрлеріне тарту, талқылау, дидактикалық ойындарда оқыту, сонымен қатар есте сақтау, ойлау, қиял, сөйлеу тілін байыту бағытында оқыту әдісі.

Модульдік оқыту технологиясы. Модуль дегеніміз - жүйенің нақты, тәуелсіз бөлігі, тұжырымдамасы. Оқу модулі қалпына келтіру жаттығулары циклы сияқты үш құрылымдық бөлімнен тұрады. кіріспеден, әңгімеден және қорытындыдан тұрады. Оқу модулінде әр студенттің саны әр түрлі болады. Бұл тақырыпқа бөлінген сағат санына, тақырыптар тобына немесе оқу жоспарындағы тарауларға байланысты.

Қазіргі заманғы инновациялық технологиялардың ең көп қолданылатыны - ақпараттық технологиялар. Оларды пайдалану барысында біз сабақты түрлендіріп, оқушылардың пәнге деген қызығушылығын дамыта отырып, компьютерлерді бұрыннан қолданып келеміз. Мұндай сабақтарды өткізу оқу үдерісін дараландырып, оқушылардың дербестігі мен белсенділігін арттырады.

Қазіргі ақпараттық қоғамда ақпараттық технологиялардың қарқынды дамуы адамзат өмірінің әр түрлі салаларын біртіндеп өзгертеді. Білім берудегі өзгерістерді дұрыс қабылдамай және озық педагогикалық технологияларды меңгермейінше сауатты, заманауи мұғалім болу мүмкін емес. Ақпараттандыру сонымен қатар Қазақстандағы білім беру жүйесінің дамуына ықпал етеді. Ақпараттық технологиялардың жедел дамуына сәйкес оқытудың жаңа технологиялары қалыптасып, нығайтылуда. Сондықтан педагогика ғылымының алдында электронды принциптерді анықтауға және анықтауға байланысты бірқатар міндеттер тұр. Сонымен бірге электрондық оқытудың құрылымы мен мазмұнына, оқыту әдістеріне, оқытудың формасы мен мазмұнына қойылатын талаптар жиынтығын анықтау қажеттілігі туындайды, бұл электрондық оқытудың әдістемелік жүйесін қалыптастыруға әкеледі. Дәстүрлі әдістемелік жүйеде оқу процесінің бөліктері бір уақытта сәйкес келеді. Классикалық білім беру процесінде әдістемелік тәсілге байланысты әр түрлі формалар, әдістер мен оқу құралдары қолданыла алады. Электрондық оқыту моделіндегі оқу құралдарының орны өзгерді. Олар оқытудың құрылымы мен мазмұнын, оқыту әдістері мен формаларын анықтайды. Енді қазіргі кезде электронды оқытуда кеңінен қолданылатын оқыту әдістері мен формаларына тоқталайын.

Электрондық оқыту әдістеріне топтық және жеке оқыту кіреді. Бұл оқытудың кең таралған формалары.

Электрондық оқыту құралдарына оқытуды ұйымдастыруға және өткізуге арналған бағдарламалық өнімдер кіреді. Электрондық оқыту жағдайында оқытудың әртүрлі формалары мен әдістерін, мазмұнын қалыптастыру мүмкіндіктерін анықтау үшін оқулықтарды салыстыру және оларды бағалаудың негізгі бағыттарын ескеру қажет. Яғни, құру және қолдану технологиясы, ұсынылатын құралдар жиынтығы, ұсынылатын қызметті іске асыру деңгейі.

Белгілі бір бағдарламалық өнімді құру және қолдану технологиясы оқытуды жеке және топтық оқытудың әртүрлі әдістерімен жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бұл электронды оқулықтар. Жаңа технологияларды қолданатын оқыту жүйесі - бұл сыныптағы барлық оқушылардың белсенді қатысуымен ұйымдастырылған білім беру процестерінің бірі. Сонымен бірге мұғалім мен тіл үйренушінің арасындағы коммуникативтік қатынас өзгеріссіз қалуы керек. Оқытудың жаңа технологияларын қолдану арқылы қоршаған ортада пайда болатын түрлі жағдайларды ескере отырып, қазақ тілін тілдік жағдаяттағы жаттығуға айналдыра білу қажет. Жалпы, жаңа технология түрлері өте көп. Сонымен қатар, егер компьютерлік және ақпараттық технологиялар жүйесін алсақ, бұл технологияның сапалы білім беруде, танымдық қызығушылықты арттыруда маңызды рөл атқаратындығын көреміз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.