Шетелде оқу

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жастардың шетелде білім алу ықпал жасайтын әлеуметтік факторларды салыстырмалы талдау

Түйіндеме . Мақалада еліміздегі жастардың білім алуы және білім көші-қоның даму барысы, қоғамдағы адами капиталдың сапасына және тиісінше ел мен өңірлердегі әлеуметтік-экономикалық жағдайға әсер ететін маңызды фактор болып табылатындығын дәлелдейтін маңызды зерттеулерді талап көресетді. . Соңғы жылдары Қазақстанның сыртқы көші-қонының динамикасының күрт өсуі байқалады, салдары: ел жастарының орта мектептен немесе ЖОО-нан кейін шетелде білім алу ынтасының басымдығы, ересек топтардың еңбек көші-қонына әуестігі мемлекеттің ресурстары нарығына айтарлықтай теріс әсер етеді және еліміздің экономикалық даму мүмкіндіктерін төмендетеді. Біздің әлеуметтік зерттеудің мақсаты жастарының шетелде білім білім алу ынтасын негізгі мотивтерін салыстырмалы түрде талдау. Соңғы бес жылды қоса алғанда қазіргі уақытта жастардың сыртқы көші-қонға қызығушылығының туындау себептерін анықтау. Жүргізілген зерттеудің бірегейлігі мен құндылығы жастардың сыртқы көші-қон мәселелері бойынша теориялық деректерді, кейбір әдіснамалық және ғылыми материалдарды кешенді талдау және жүйелеу болып табылады. Еліміздегі жастардың шетелде білім алуымен, еңбек көші-қонының артықшылықтары мен болашақ жоспарларына ықпалының әлеуметтік-мәдени, әлеуметтік-экономикалық дамуына әсер етуші фокторлар ғылыми-әдістемелік тұрғыда қарастырылды.
Түйінді сөздер: білім беру көші-қоны, еңбек көші-қоны, жастар, әлеуметтену, эмиграция.

Аннотация. В статье рассматриваются важные исследования, доказывающие, что образование и образование молодежи в стране являются важным фактором, влияющим на ход развития миграции, качество человеческого капитала в обществе и, соответственно, социально-экономическую ситуацию в стране и регионах. . В последние годы наблюдается резкий рост динамики внешней миграции Казахстана, следствием которого является: преобладание у молодежи страны мотивации к обучению за рубежом после средней школы или вуза, увлечение трудовой миграцией старших групп оказывает существенное негативное влияние на рынок ресурсов государства и снижает возможности экономического развития страны. Целью нашего социологического исследования является сравнительный анализ основных мотивов мотивации молодежи к обучению за рубежом. Выявление причин возникновения интереса молодежи к внешней миграции в настоящее время, включая последние пять лет. Уникальность и ценность проведенного исследования заключается в комплексном анализе и систематизации теоретических данных, некоторых методологических и научных материалов по проблемам внешней миграции молодежи. В научно-методическом контексте рассматривались фокторы, влияющие на социально-культурное, социально-экономическое развитие молодежи за рубежом, преимущества и влияние трудовой миграции на планы на будущее.
Ключевые слова: образовательная миграция, трудовая миграция, молодежь, социализация, эмиграция.

Abstract. The article discusses important studies proving that education and the education of young people in the country are an important factor influencing the course of migration development, the quality of human capital in society and, accordingly, the socio-economic situation in the country and regions. . In recent years, there has been a sharp increase in the dynamics of Kazakhstan's external migration, the consequence of which is: the predominance of motivation among the country's youth to study abroad after high school or university, the fascination with labor migration of older groups has a significant negative impact on the state's resource market and reduces the country's economic development opportunities. The purpose of our sociological research is a comparative analysis of the main motivations of young people to study abroad. Identification of the reasons for the emergence of youth interest in external migration at the present time, including the last five years. The uniqueness and value of the conducted research lies in the comprehensive analysis and systematization of theoretical data, some methodological and scientific materials on the problems of external migration of young people. In the scientific and methodological context, the factors influencing the socio-cultural, socio-economic development of young people abroad, the advantages and impact of labor migration on future plans were considered.
Keywords: educational migration, labor migration, youth, socialization. emigration

Кіріспе.
Білім беру саласындағы алғашқы көші-қон зерттеулері ХХ ғасырдың ортасында европа елдерде пайда болды.АҚШ пен Ұлыбритания ғалымдарының еңбектерінде, бұл осы елдерде шетелдік студенттердің пайда болуымен байланысты болды [1]. Білім беру бұл адам капиталын өндірудің маңызды факторы болды және сырттан білім үйренушілерді қабылдаушы мемлекеттердің экономикалық мүдделерінің дамуына үлкен ықпал етті. 2000 жылдардың басына дейін білім беру көші-қоны туралы іс жүзінде жеке зерттеулер болған жоқ, бірақ халықаралық көші-қон немесе урбанизацияның демографиялық және әлеуметтік салдары аясында зерттеулер талдана бастады [2]. 2001 жылдан бастап халықаралық білім берудің көші-қон мәселелері ДЭЫҰ мен ХКҰ-ның жыл сайынғы баяндамаларында қарастырылып, білм ізденуші жастардың қоғамның әлеуметтік топ ретінде аса көңіл аударып, құқықтарын қорғау, білім алу мүмкіндіктерін дамыту, жетілдіру жұмыстарына аса назар аударыла бастады. Білім беру ұтқырлығының құрылымын, даму бағытын, жастардың шетелде білім алу факторларын АҚШ, Канада, Еуропа, Азия ғалымдары зерттейді [3]. Қазіргі заманғы зерттеулердің ерекшелігі-білім беру және академиялық ұтқырлық емес өз студенттері мен ғалымдарын берген елдердің тұрақтылығы мен экономикалық құлдырауының қаупі ретінде қарастырылады. Бірақ, қазіргі халықтың өмір сүру тенденциясы білім беру көші-қонының ерекшелігін бәсекеге қабілетті жоғарғы білімді кадрларды қалыптастыру тетігі ретінде жастардың қажеттіліктің пайда болғандығын көрсетуде.
Білім мен ғылым-техникасы қарқынды дамып келе жатқан Азия елдері Қытай, Малайзия, Сингапур елдерінің білім көші-қоны туралы мәселелерін бірқатар орыс және шетелдік ғалымдар зерттеген. [4]. Мәслен, Н.Д. Трегубова мен В.С. Стариковтың ғылыми еңбегінен шет тілдік ортадағы қақтығыстардың факторлары және әртүрлі ұлт студенттері арасындағы қақтығыстардың алдын-алу жолдары қарастырылған [5]. С. В. Рязанцев оқу көші-қонын әлеуметтік мүмкіндіктерін дамыту үшін деп анықтайды.Көші-қонның экономикалық түрі емес, оның мақсаты білім алушылардың материалдық мүмкіндігін дамыту мақсатының пайда болуынан қалыптасатындығын зертттеген. [6]. В. Ю. Леденева білім беру көші-қонын зияткерлік көші-қонның бір түріретінде қарастырады. Шетелдік студенттердің қабылдаушы қоғамның шет тілдік ортасына бейімделу мәселелеріне назар аударады [7].
Негізгі бөлім. Жастардың шетелде білім алу ынтасының негізгі айқындаушы фокторларына талдау .
Қазақстанда 9 ақпандағы 2015жылғы №285-V ҚР мемлекеттік жастар саясаты" туралы заңда, жастар деп - 14 жастан 28 жасқа дейінгі әлеуметтік топты айтады [8]. Жастар - мемлекеттің дамуына тікелей ықпал ететін және оның болашақ траекториясын анықтайтын маңызды орта.
2013 жылғы ақпанда қабылданған " Қазақстан 2020: Болашаққа жол " және 2015 жылы қабылданған " Мемлекеттік жастар саясаты туралы " Заң аясында жастар саясаты туралы нормативтік-құқықтық құжаттар, мемлекет қабылдайтын шешімдерді уақыт талаптарына бейімдеу және жастарды Қазақстанның бәсекеге қабілеттілігінің маңызды факторы ретінде тану бағыттарын жүзеге асыру басты міндет ретінде қабылданған.
Еліміздегі көші-қон процестерін реттеудің нормативтік-құқықтық базасы ретінде "Халықтың көші-қоны туралы" заң және ҚР көші-қон саясатының 2017-2021 жылдарға арналған тұжырымдамасы әзірленді. Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасында 2020 жылға дейін көші-қон термині жастардың әлеуметтенуіне және оны қоғамдық-саяси өмірге тартуға негіз болатын құндылықтарды көрсетуге байланысты бір рет қолданылады.
Қазақстанның білім беру саласындағы мемлекеттік саясаты орталық және Оңтүстік-Шығыс Азиядан келген шетелдік студенттерді Қазақстанға тарту мәселесі көші-қон саясаты бағдарламасы негізінде іске асырылды. 2010 жылғы наурызда Қазақстан Болон декларациясына ресми түрде қосылды. Болон процесінің талаптарына сәйкес кадрларды даярлаудың үш деңгейлі моделге көшті: бакалавриат - магистратура - докторантура (PhD). Магистратурада және докторантурада оқу жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру болып табылады. Қазақстан жоғары білім берудің тиісті стандарттарды және еуропалық кеңістігінің жоғары білім беру жүйесіне толық құқылы мүшесі ретінде танылды. Бүгінгі таңда Қазақстандық ЖОО-р әлемдік QS рейтингтерінде жақсы көрсеткішке қол жеткізуде 2017 жылы World University Rankings, Webometrics, QS University Rankings: EECA қатысты. 2018 жылы QS WUR рейтингі 8K болды.
Жастардың көші-қон қозғалысының динамикасы 2010 жылдан бастап әртүрлі бағыттарда өзгерді. Бастапқыда жастардың иммиграциясы эмиграция көлемінен асып түсті, көші-қон сальдосының мәні оң болды. Алайда, 2014 жылдан бастап көші-қон ағындарының бағытты өзгере бастады, ал эмиграция көлемі жастар иммиграциясының көлемінен асып түсті, бұл алғашқы теріс сальдо болды. Бұл үдеріс 2014 жылы тіркелген және әлі күнге дейін ұлғаю үрдісін сақтап келед.
Қазақстанның білім беру көші-қонының негізгі бағыты Ресей Федерациясы болып табылады. ҚР Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің деректері бойынша 74 мыңнан астам студент қазақстандық тіркелген. 2019-2020 оқу жылында Ресей университеттерінде 11 адам оқыды, оның ішінде федералды бюджет есебінен - 29 мың, келісім - шарт негізінде-42,5 мың адам.
Ресей Федерациясында күндізгі оқу нысаны бойынша жоғары білімнің білім беру бағдарламалары бойынша оқитын Қазақстаннан жыл сайын ұлғайып келеді [9].
Егер 2014 жылы 27,3 мың адам оқыған болса, 2018 ж. 39,6 мың адам стипендиялық 12 әлемнің 29 елінде оқитын Болашақ" президенттік бағдарламасының түлектері 2019 жылғы талдау негізінде 40% - ы Ресейде оқуын келесі мамандықтар бойынша бітіргенін олар: ғылыми және жаратылыстану бағыттары бойынша - 45,7%, гуманитарлық бағыттар бойынша - 14,3%, Медициналық және шығармашылық бағыттар бойынша-14,3%.
Ресейден басқа, еліміздегі жастардың білім беру көші-қонының ең танымал бағыттары: Қытай-17,6 мың адам, Корея Республикасы - 1,6 мың адам және Ұлыбритания-шамамен 1 мың білім алушыны құрайды. Қазақстан студенттерінің жалпы санының шамамен 14% Ресейге білім алу үшін барады, шамамен 6% Еуропа елдері, Қытай және АҚШ, яғни қазақстандық мектеп түлектерінің бестен бір бөлігі шетелдік білімді қолдайды.
Шетелдік танымал университетте білім алу - бүгінде айтарлықтай дәреже, жарқын болашақ кепілі. Шетелдік білім ордасының дипломын алған жас маман өз елімізде де, өзге елде де елеулі жетістікке жете алады деген ұстаным бар. Қытай мен Ресей қазақстандық білім миграциясында басымды бағыт саналады. Чехия, Польша мен Түркия т.б. көршілес дамыған мемлекеттер жетуге ыңғайлы әрі қолжетімділігімен ижастардың сұранысына ие. Көп студент арман еткен елдердің қатарында АҚШ, Жапония, Оңтүстік Корея, Сингапур, Ұлыбритания да бар, бірақ бұл бағыттар қымбаттау. Қазақстандық жастардың дамыған елдерде білім алуы, бір қарағанда, оң фактор дейтін көрсеткіш, бірақ білім қуған жастар кейін елге қайтып орала ма ма? Білім миграциясы төңірегіндегі басты түйткіл де осы тұрғыда.
Әлеуметтік зерттеуге талдау. 2018 жылы сарапшылар ҚР Білім және Ғылым министрліктің тапсырысымен 2015 - 2017 жылдардағы иммиграциялық көрсеткіштерге қатысты зерттеу жүргізіп, елімізден сыртқа кетіп жатқан топтардың құрамын зерттеді. Зерттеуші Жұмашев сонда төмендегідей түйін жасады: Білім іздеген жастар елден кетіп жатқан жоқ. Эмиграцияға адамдар неғұрлым есейген шақта бейім. Біздегі білім беру жүйесінің түлектері өздері орналасқан елдерде білім алу жағынан да, тіл меңгеру тұрғысында да айтарлықтай қиындық көріп жатқан жоқ. Олар әдетте өте білімді, құқықтық қоғам қағидаларымен жақсы таныс, зайырлы өмір салтын ұстанады, Қазақстандағы байланыс көздерін де, тіпті, бизнестерін де сақтап қалуға мүдделі. Әлемдегі кез келген ел мұндай нәтижеге риза болатыны сөзсіз.Зерттеуші Дархан Жұмашевтің бұл зерттеуіне қарама-қарасы пікір айтқандар да кездесті. Бүгінгі таңда біздің студенттердің 14%-ы шет елдерде оқып жүр, бұл өте көп. OECD (Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы) елдерінде бұл көрсеткіш 1%-дан 8%-ға дейінгі аралықты қамтиды, - деп мәлімдеді 2019 жылдың соңында өткен парламент отырысының бірінде Қазақстан халық партиясының төрағасы Айқын Қоңыров (сол кезде ҚКХП өкілі).[10]
Қазақстанның жастар ақпараттық қызметінің дерегінше, біздің жастарымыздың 25 % Ресейге, немесе ТМД едеріне кетуге ұмтылады. Ал Түркия, Канада, Германия, Қытай елдерінде тұрақты тұрып қалуға ниетті жастардың үлес салмағы 15 % көрсетуде.
Қазақстаннан 2019 жылы 45,2 мың адам, ал 2020 жылы 29,1 мың адам шетелге көшкен. Мамандар пандемиялық ахуалға байланысты былтыр эмиграциялаған халық саны азайғанын айтады. Жалпы, кейінгі 10 жылда 366 мыңнан аса қазақстандық қоныс аударған.
2021 жылы Болашақ бағдарламасы бойынша оқуға 1055 стипендия бөлінді. Оның ішінде 555 стипендия магистратура, резидентура, докторантура және тағылымдама бағдарламалары бойынша бөлінген. Қосымша 500 стипендия тағылымдаманың ғалымдар жаңа санаты бойынша берілді. Бұл санат Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасына сәйкес, әлемнің жетекші ғылыми орталықтарында жыл сайын 500 ғалымның тағылымдамадан өтуін қамтамасыз ету мақсатында бекітілген.
Жастардың пікірі жас категориясына қарай ерекшеленді. Шетелде оқығысы және тұрғысы келетіндердің 33,2%-ы 14-19 жас аралығындағылар болса, әрбір төртінші респондент - 25-29 жас аралығындағы азаматтар. Бұл көрсеткіш - 25 - 29 жастағы қазақстандықтардың тұрмыс жағдайын жақсартып үлгергенінің белгісі деген тұжырымға келген зерттеушілер.
Бұл жастағылар білім алып, отбасын құрып, жұмыс тауып алған болуы мүмкін. Осы орайда жастардың эмиграцияға ұмтылысының есейген сайын төмендейтінін байқаймыз. Жастардың 61,6%-ы өзге елге көшкісі келмейді. Елден қаншалықты көшкісі келетіні туралы сұраққа жастардың 11,5%-ы тез арада көшкісі келетінін айтса, 17,1%-ы оның уақыт еншісінде екенін жеткізген, - делінген есепте.
Сонымен қатар, қала жастарының әрбір үшіншісі, ал ауыл жастарының әрбір бесіншісі эмиграцияға кетуге ынталы. Себебі қала жастарының ауыл жастарына қарағанда білімі мен әлеуметтік капиталы, өзге мемлекетпен байланысы бар екені байқалады. Сондай-ақ олардың жаңа ортаға бейімделуге дайын, - деп топшылайды авторлар. Нәтижесінде қала жастары Қазақстаннан кетуге ынталы. Сондай-ақ, қала жастары шетелге көшудің жоспарын құрып қойған. Жастардың 8,3%-ы елден көшу үшін туысқандарынан көмек сұраған болса, 7,6%-ы шетелдік университеттер мен өзге де білім беру мекемелеріне өтініш түсірген. Қалғандары әлі ешқандай шара қолға алмаған.
Төмендегі 1-суретте жастардың эмиграцияға құлшынысының себебі әртүрлі екенін байқатады. Басты себеп - тұрмыс жағдайын жақсарту (25%), ал білім сапасы жайлы 19% сөз еткен. Өзге мәдениетпен танысу мақсатында 14% дайын, еңбекақының мөлшерін себеп ретінде көретіндер 8%, ал әлеуметтік және саяси тұрақтылық 7% респондент үшін маңызды.

Сурет 1- Өзге елге көшудің басты себін анықтау диаграммасы

Жастардың көпшілігі Батыс елдеріне материалдық жағдайын түзеу үшін барғысы келеді. Қазақстанда Батыс елдерінде білім алуға жастар ынтасы басым. Болашақ бағдарламасы мен басқа да бағдарламалар ұсынатын мүмкіндіктер жастар арасында Батыс елдеріндегі білім жүйесін насихаттаушы басты тетікке айналып үлгерді. Қазақстан жастары Шетелде оқуға (оқуыңызды жалғастыруға) мүмкіндігіңіз болса, қай елді таңдар едіңіз? деген сұраққа Батыс елдеріне басымдық беретінін жеткізген. АҚШ-та білім алғысы келетіндер 29%-ды, ал Еуропалық Одақтың білім жүйесін озық санайтындар 23,4%-ды құраған. Үшінші орынға Ресей жайғасқан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.