Адам миының құрлысы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
ALIKHAN BOKEIKHAN UNIVERSITY

РЕФЕРАТ

Пәні: Психология
Тақырыбы: Адам миының құрлысы

Орындаған: ДВТ - 201с Қариянова Жайна Сұңқарқызы
Тексерген: Еркинтаев. Д. У

СЕМЕЙ 2022

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3
І - БӨЛІМ 4
ТҮСІНДІРМЕ БӨЛІМ 4
ІІ - БӨЛІМ 7
НЕГІЗГІ БӨЛІМ 7
ІІІ - БӨЛІМ 13
ҚОРТЫНДЫ 13
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 15

КІРІСПЕ

Адам миының құрылысы және қызметі
Зерттеу жұмыстары.
* Ақыл-ойлы материаның ең жетілген өкілі-ми болып саналады. Ми ешқашанда демалмайды. Тіпті, түнде дененің көптеген мүшелері босаңсып, қозғалмайтын күйге түссе де, ми жұмыс істеп жатады. Ол жүректің соғысын, дененің қызуын, ас қорыту жүйесін және ішкі үдерістерді бақылап, тыным таппайды. Сол себепті, мидың қызметі қызықтырмайтын ғалым жоқ.
* Академик П.Анохиннің өзі ол жөнінде былайша ой толғайды: Ми қызметінің мәнін түсіну - маған және менің көптеген әріптестеріме өзге мәселелерден әлдеқайда елеулі міндет болып көрінеді. Өйткені, адамның барлық қызметі, адамдар арасындағы барлық қарым-қатынастар, шығармашылықтың барлық түрлері, адамзаттың үміттері мен болашағы ми қызметіне және оның жетілуіне байланысты. Аса ірі бір ғалымның сөзімен айтқанда, адамның ақыл-ойы болмаса, дүниенің барлық құбылыстары аңырап бос жатқан залдың ішінде болып жатқан оқиға сияқтанар еді.
Қысқа және қызық фактілер.
* Мидың орташа салмағы - 1,4 келі. Бастың жоғары жағында.
* Еркектердің миы әйелдердің миынан көп. Оның бір себебі, ерлердің әйелдерден денелі, ірілігі.
* Алайда әйел, еркектің миын денелерінің мөлшеріне сәйкес есептегенде, әйелдің миы еркектердің миынан сәл артық.
* Бас сүйектегі миды үш жұқа жарғақша-ми қабықтары қоршап тұр. Олар жұлын сұйықтығын сақтайтын осы сұйықта қалқып жүреді.
* Мидың сыртқы үстіңгі беті немесе мидың қабаты триллондаған байламдармен байланысқан миллиардтаған жүйке жасушаларынан тұрады.
* Қыртыстанған, қатпарланған ми қыртысын жазып көрсе, ол жастық тысының көлеміндей ауданды, жұқалығы бірнеше милиметрді алар еді.
І - БӨЛІМ
ТҮСІНДІРМЕ БӨЛІМ
Жүйке жүйесі эволюциялық даму кезінде бірнеше негізгі кезеңнен өтті:
* І-кезең - торлы жүйке жүйесі (ішекқуыстыларда);
* ІІ- кезең - түйінді жүйке жүйесі (омыртқасыздарда);
* ІІІ-кезең - түтікті жүйке жүйесі (хордалыларда), ал омыртқалыларда ми пайда болды.
Жүйке жүйесінің одан әрі дамып, мидың пайда болуы сенсорлық (иіс, жарық сезу) жүйенің жетілуіне байланысты.

Мидың филогенездік І-кезеңінде үш: артқы, ортаңғы және алдыңғы ми көпіршіктері пайда болады. Одан кейінгі эволюциялық даму барысында (ІІ-кезең) ми екіге: сопақша ми мен мишыққа бөлінеді.
Организмнің қоршаған ортамен зат алмасуының өзгеруінен сопақша ми мен артқы мида тыныс алу, қан айналым, ас қорыту, т.б. орталықтары пайда болады. ІІ-кезеңде көру рецепторының әсерінен ортаңғы ми күштірек дамыды (тіпті балықтарда да). ІІІ-кезеңде, жануарлардың сулы ортадан құрлыққа шығуына байланысты алдыңғы ми дами бастайды.
Одан әрі алдыңғы мидың көлемі ұлғайып, аралық және соңғы ми (ми қыртысы) дамыды. Жануарлардың судан құрлыққа тіршілік етуге бейімделуі арқылы алғаш рет ми қыртысының жеке шоғырлары жорғалаушыларда байқалады. Жүйке жүйесінің одан әрі қарай эволюциялық дамуы барысында ми қыртысы барған сайын барлық төмен жатқан орталықтардың қызметтерін өзіне бағындырып, ми қызметі біртіндеп ми қыртысына ауысты.
Ми бассүйектің ми сауытының ішінде жатады. Адамда мидың одан әрі дамуы - оның шығу тегіне байланысты заңдылықтарға бағынады. Адам миының салмағы Мидың орташа салмағы шамамен 1300 - 2 кг-ға дейінгі аралықта ауытқып отырады, көлемі - 1456 см3, аумағы 1622 см2. Мысалы, дарындылығы деңгейлес екі жазушы - Иван Сергеевич Тургеневтің миының салмағы - 2012 г., ал Анатоль Франстың миының салмағы - 1017 г.[1]. Салмағы көрсетілгеннен көбірек болатын адамдар да кездеседі. Адамның дарындылығы мен ақылдылығы мидың салмағына байланысты емес. Ми 20 жасқа дейін дамиды. Оны бұлшықеттер тәрізді жаттықтыруға болады. Ойлау жүктемесін оқу арқылы үнемі жетілдіру нәтижесінде нейтрондар жүктемесі өседі де қысқа өскіндер көбірек қалыптасады, сөйтіп олар тармақтала түседі. Тұрақты шұғылдану нәтижесінде есте сақтау, назар аудару, ойлау, көз алдына елестету және басқа да жоғары жүйке қызметінің үдерістері жетіле түседі.
Жұлындағыдай ми да ақ зат пен сұр заттан құралған. Жұлыннан айырмашылығы - мидың ақ заты ішкі жағында, сұр заты сыртында болады. Мидың бөлімдеріне байланысты сұр заты тұтас немесе ақ затының әр жерінде топтанып жатады, оны ядро дейді. Мидың ақ затынан өткізгіш жолдар түзіліп, миды жұлынмен байланыстырады. Ми бөлімдерінің өзара байланысы өткізгіш жолдар арқылы қамтамасыз етіледі. Мидың ішінде ми сұйықтығы толған қуыстар бар. Оларды ми қарыншалары дейді, себебі ішінде мөлдір әрі тұтқыр сұйықтық болады. Ол қорғаныштық, ыдырау өнімдерін шығару және ми ішіндегі қысымды реттеу қызметін атқарады.
Ғалымдардың айтуынша, адам миының мүмкіншілігі шексіз. Адамдар арасында тез санайтындар, түрлі ғажап дүние жасайтындар, кез келген оқиғаның амалын табатындар бар. Адам миының әртүрлі көрсеткіштері мен мүмкіндіктері жайлы қызықты ақпарат:.
* Адам миы барлық дене мүшелерімен салыстырғанда ең көп энергия алады. Миға оттегі аз түссе, есіней бастайды. Егер де көп түссе, біз өзімізді сергек сезінеміз.
* Адам миы 7 жаста өз дамуын аяқтайды. Толықтай дамуын 18 жасында тоқтатады. Сол себепті сіз қандай да бір тіл үйренемін десеңіз, оны 18 жасқа дейін үйренгеніңіз абзал.
* Ми ауруды сезбейді. Ауруды тек ми қабығындағы рецепторлар сезеді. Сондықтан кейде басымыз ауруы мүмкін.
* Бас мидың жүйке жүйесі ғана қайта қалпына келеді.
* Өте ауыр стресс адам ми жасушаларының қызметі мен құрылысын өзгерте алады. Мәселен, кейбір адамдар ауыр стрессті басынан өткеріп, үздік туындыларын жасаса, өзгелер өз өмірімен қоштасып жатады.
* Интелекті жоғары адамдар төмен көрсеткіші бар адамдарға қарағанда бас миының ауруына аз шалығады.
* Ағзамызға түстетін тағам бас миының жұмысына әсер етеді. Ғалымдар тағамның құрамында консерванттар, жасанды амартизаторлар мен бояғыштар бар өнімді қолданбауға кеңес береді. Шоколадтың ми жұмысын жақсартатыны бұрыннан белгілі.
* Дәрігерлер ауырған кезде суды көбірек ішуге кеңес береді. Себебі, ми 75% судан құралады.
* Бас миының жұмысын жақсарту үшін кітап оқып, математикалық есептерді шығару керек. Сол арқылы өмір бойы мидың жақсы жұмысын қамтамасыз етуге болады.

ІІ - БӨЛІМ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Ми' -- латын тілінен енцепһалон деп аталады.\ сүтқоректілерде мінез-құлыққа жауапты орталық нерві жүйесінің меңгеру торабы. Ми баста бассүйек қуысында орналасады. Ол мынадай бөлімдерден тұрады: сопақша ми, ми көпірі, мишық, ортаңғы ми, аралық ми және үлкен ми сыңарлары.
Ми бөлімдерінің қызметі
Мидағы нерв талшықтары және нейрондар
Миды пайда болу, құрылымдық және қызметтік ерекшеліктеріне байланысты үлкен үш бөлімге бөледі:
* бағаналы (сопақша ми, ми көпірі, мишық, ортаңғы ми);
* қыртысасты (аралық ми, алдыңғы мидың ми сыңарлары) ;
* алдыңғы ми сыңарларының қыртысы.
Мидың бағаналы және қыртысасты бөлімдері ертеден пайда болған. Ал ми қыртысы кейіннен пайда болған бөлім. Ми ұрықтың даму ерекшелігіне байланысты 5 бөлімнен тұрады:
1. сопақша ми;
2. мишық (артқы ми);
3. ортаңғы ми;
4. аралық ми;
5. алдыңғы ми сыңарлары

1.Сопақша ми - жұлынның жоғарғы шетінің жалғасы. Сопақша мидың төменгі шеті жіңішкелеу, жоғарғы шеті жуандау. Жұлындағы сияқты, сопақша мидың ақ заты сыртында, сұр заты ішкі жағында орналасады. Жұлыннан айырмашылығы - сұр заты ақ затында ядро тәрізді әр жерінде шоғырланып жатады. Сопақша мидың ұзындығы 2,5-3 см. Сопақша мида бір ми қарыншасы орналасқан. Онда ему, жұту, жөтелу, түшкіру, көзді жыпылықтату рефлекстерінің орталығы бар. Сұр затында тынысалу, қан тамырларын, аскорытуды реттейтін орталықтар орналасқан. Жұлынға қарағанда сопақша мидың рефлекстік қызметі күрделі.

Сопақша ми тікелей жұлынның жалғасы болып есептеледі.Сондықтан құрылысы жағынан жұлынға ұқсас болады.Орталық түтік мидың 4-ші қарыншасын түзеді.Сопақша мида 8-12-ші ми жүйкелерінің орталықтары жатады. Сопақша мида мидың 4-ші қарыншасының түп жағында күшті дамыған мидың торлы түзілімі болады. Сопақша мидың қуысы ,сайлары, нәзік және сына тәрізді шоқтары, жіп тәрізді денешіктері болады. Сопақша мида тыныс алу ,ас қорыту,қан айналым және басқа жүйелердің орталықтары орналасады және де ол жұлын сияқты рефлекстік ,өткізгіштік қызметтер атқарады.
Сопақша ми арқылы жүзеге асатын рефлекстер:
1. қорғану (жөтелу, құсу, түшкіру, жас болу, көзді жыпылықтату);
2. тамақ (ему, жұту, сөл бөлу, асқорыту бездері);
3. жүрек пен қантамырлар жұмысын реттеу;
4. өз-өзінен жұмыс істейтін тынысалу орталығы өкпе жұмысын жақсартады;
5. есту ақпараттарын басқарады.
Жұлын сияқты сопақша ми қозуды жұлыннан мидың басқа бөлімдеріне өткізеді. Егер сопақша ми зақымданса, тынысалу мен жүректің тоқтауынан адам тез өліп кетеді.
2. Ми көпірі және мишық
Артқы ми екі бөлімнен тұрады:алдыңғы бөлімін ми көпірі артқы бөлігін мишық деп атайды. Ми көпірі сопақша мидың үстінде орналасқан жалпақ ақ жал.Ол үстіңгі жағынан ортаңғы мимен шектеледі .Ми көпірі шекараларынан 6-7-8-ші ми жүйкелерінің түбірлері басталады.Ми ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.