Радиациялық қауіпсіздік нормасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ және ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы УНИВЕРСИТЕТІ КЕАҚ

Инженерлік-технологиялық факультеті
(факультет атауы)

Азық-түлік өнімдерінің технологиясы және биотехнология
(кафедраның атауы)

6В07202- Тамақ өнімдерінің технологиясы
(шифр, мамандықтың атауы)

СӨЖ

ПӘН: Нормалау және жұмысшылар мен халықтың радиоциалық сәулелену көздері
Тақырып: Радиациялық қауіпсіздік нормасы

Тексерген: Нургалиев Д.Н Орындаған: Бахты Е.Қ.
Тобы: ПП-002

Семей
2022

Мазмұны
Кіріспе 3
1 Радиоактивтілік туралы жалпы түсініктер 4
2 Радиациалық қауіпсіздік нормалары 6
3 Радиациялық қауiпсiздiктiң жай-күйiн бағалауға қойылатын талаптар 8
Қорытынды 9
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 10

Кіріспе

Қазіргі тарихи кезеңде цивилизацияның дамуында радиацияның рөлі өте зор.Радиоактивтіліктің арқасында медицина, өндірістің әртүрлі салаларында,энергетиканы саласында едәуір жетістіктерге қол жетті. Радиоактивтілікті біздің өміріміздің бір бөлігі деп қарастыруымыз керек, бірақ радиациялық сәулеленуге байланысты заңдылықтар үрдістерін білмей жағдайды нақты бағалау мүмкін емес.Радиациялық қауіпсіздіктің қарқынды дамуы XX ғасырдың екіншіжартысында, сол уақытта ішкі ядролық энергияны бірінші рет қолдануғабайланысты басталды. Тіршіліктің және экологияның әртүрлі аспектілері болып табылатын ғылымдардың ішінде радиациялық қауіпсіздіктің зерттеу аймақтары маңызды орын алады.
Радиациялық қауiпсiздiк - белгiленген нормаларға сәйкес қызметшiлерге, халыққа және қоршаған ортаға радиациялық әсерi шектелетiн, атом энергиясы пайдаланылатын объектінің ерекшеліктері мен сипаттамаларының жай-күйі.Тарихи және саяси тұрғыда қалыптасқан себептерге байланысты Қазақстан үшін радиациялық қауіпсіздік мәселесі ерекше мәнге ие. Қазақстан ядролық қарудан өз еркімен бас тартқан алғашқы мемлекеттердің бірі. Дегенмен, ядролық қаруды қолданудың салдары әлі де орын алуда. Айталық, тек Семей ядролық сынақ полигонында 40 жылдық жоспарлы ядролық қаруды сынақтан өткізу мерзімінде 500 ядролық және термоядролық жарылыстар орын алғаны жақында ғана белгілі болды. Жарылған зарядтардың жалпы қуаты тротил эквивалентінде 18 мегатоннаны құрайды. Бұл аймақтың тек экологиялық жүйесіне ғана зиян келтірілген жоқ, сонымен қатар Семей, Курчатов қалаларында, Знаменка, Қайнар, Саржал, Долан, Қарауыл, Шаған елді мекендерінде тұратын әртүрлі жастағы жарты миллионға жуық адам радиациялық ластанудың құрбанына айналды. Бұл жағдай радиациялық қалдықтардың аэрозольды және диффузды түрде тасымалдануы (мал жайылымдары, жем-шөп даярлау және т.б.), сондай-ақ жабайы аңдардың түрлі жолдармен тасымалдауы салдарынан орын алуда.

1 Радиоактивтілік туралы жалпы түсініктер

Радиоактивтілік (лат. radіo - сәуле шығару, actіvus - әсерлік) - орнықсыз атом ядроларының басқа элементтер ядросына бөлшектер немесе гамма-кванттар шығару арқылы өздігінен түрлену құбылысы.
1896 жылы француз ғалымы Анри Беккерель фотографиялық пластинкаларды басып шығарғаннан кейін, құрамында уран бар минерал сынығымен ұзақ уақыт жанасқанда сәулелену іздері шыққанын кездейсоқ байқап қалды. Кейіннен бұл құбылыспен Мария Кюри (радиоактивтілік терминінің авторы) және оның жұбайы Пьер Кюри айналысты. 1898 жылы олар сәулеленуден кейін уран басқа элементтерге айналатынын тапты, оларды жас оқымыстылар полоний және радий деп атады.
Адамдарға енетін радиацияның тиетін әсері тірі жасушаларға, яғни адам ағзасына биологиялық әсер етуі сәулеленумен туындайды. Зақымдайтын әсер сәулелену мөлшерінің мәніне және осы алған мөлшердің уақытына тәуелді. Қысқа уақыт ішінде алған мөлшер ұзақ уақыт ішінде алған осындай мөлшерге қарағанда өте қатты уландырады.
Радиоактивтілік-кейбір химиялық элементердің (уран, торий, радий, калифорний және т.б.) атом ядроларының өздігінен өзгеруі (ыдырауы), атом нөмірі мен массалық үлесінің өзгеруіне алып келеді. Осындай элементтер радиоактивті деп аталады. Қазіргі уақыттағы белгілі радиоактивтілік зат үшін жартылай ыдырау периоды 3x10[-7] секундтан 5x10[15] жылға дейінгі аралықта ауытқиды.
Радийді бір кіші саңылаулы, қорғасынды қорапқа орналастырып, приборлар арқылы анықтауға болады. Ол арқылы шоқ сәулелері шығатынын, магнит өрісінде бөлінетінін білуге болады .
Сәулелер сол жаққа қарай бөлінсе α-сәулелену деп аталады. Оңға бөлінсе β-сәулелену, сәуле магнит өрісінде бөлінбесе γ-сәулелену (оның электрлік заряды жоқ) деп аталады.
α-сәулелену-оң зарядталған бөлшектер (гелийдің атомдық ядролары) ағымы, 20000 кмс жылдамдықпен қозғалады. β - сәулелену-теріс зарядталған бөлшектер (электрондар) ағымы. Олардың жылдамдығы әлем жылдамдығына тең.
γ - сәулелену-қысқа толқынды электромагниттік сәулеленуді көрсетеді. Қасиеті бойынша рентгенге ұқсас, бірақ энергиясы мен жылдамдығының мәні үлкен. Ол әлем жылдамдығындай таралады.
Радиоактивті заттардың сәулеленуі 3 түрлі сәуледен тұрады: α, β, γ.
сәулелену-массалық саны 4 тең екі протондардан және екі нейтрондардан тұратын гелий ядроларының альфа бөлшектері, таралу жылдамдығы 20000 кмс, басқа сәулеленулермен салыстырғанда салыстырмалы түрде енгіштігі аздау - ауада олар бірнеше сантиметрлік жол өтеді ауадағы еркін жүрісі 10 см.
α-сәулелер оң ағымды зарядталған бөлшектер. Өте үлкен иондаушы қабілетке ие. Ол адам организмінің ішіне енсе өте қауіпті.
сәулелену-бөлшектері бөлшектерімен салыстырғанда үлкен ену қасиетіне ие (ауада жүру ұзақтығы метрлерді құрайды) және ол қағазбен емес, енді қатты материалдармен (алюминий, органикалық әйнек; т.б.) ұсталады.
β-сәулеленулер - бұл электрондардың ағымы бірге тең, электрлік заряды бар, оның массасы сутек атомының массасынан 1840 есе аз. Бірақ беттабөлшектерінің иондаушы қабілеті (электрондар, позитрондар) альфа бөлшектердікінен 1000 есе аз және 1 см жолына ауадағы жүру кезінде бірнеше ондаған иондар жұбын түзеді.
γ-сәулелер өздерімен нейтрондар ағынын және гамма кванттарын білдіреді. Гамма кванттар өздерінің табиғаты бойынша электромагниттік сәулеленулерге жатады және үлкен ену қабілетіне ие (ауада бірнеше километрлерге дейін), олардың иондаушы қабілеті альфа және бета бөлшектерге қарағанда аз болады.

2 Радиациалық қауіпсіздік нормалары

Радиациялык кауіпсіздік:
- құқықтық, ұйымдық, инженерлік - техникалық, санитарлық-гигиеналық, профилтактикалық, тәрбиелік,жалпы білім беру мен ақпараттық сипаттағы шаралар кешенін жургізу;
- Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының, қоғамдық бірлестіктердің, жеке және заңды тұлғалардың радиациялық кауіпсіздік саласындағы нормалар мен ережелерді сақтау жөніндегі шараларды іске асыруы;
- республиканың бүкіл аумағында радиациялық мониторингті жүзеге
асыру;
- иондаушы сәулелену көздерінен халықтың сәуле алуын шектеудің мемлекеттік бағдарламаларын жүзеге асыру;
- иондаушы сәулелену көздерімен нақты қызметті жүзеге асырудың барлық денгейінде радиациялық қауіпсіздікті сапалық жағынан қамтамасыз ету бағдарламаларын іске асыру арқылы қамтамасыз етіледі (4 бап).
Радиациялық әсерді нормалау - радиациялық гигиенаның міндеті, ол радиацияға қарсы қорғаныс әдістерін жасау мақсатында радиоактивті әсердің адам денсаулығына әсерін зерттейді. Халықты радиациялық әсердің әсерінен қорғау мәселесі жаһандық сипатқа ие. Сондықтан жекелеген елдерде ғана емес, халықаралық ауқымда да тиісті шаралар әзірленуде. Бұл мәселелермен Халықаралық радиациялық қорғаныс комиссиясы (ICRP) айналысады. Ресей Федерациясында гигиеналық реттеу мәселелері Радиациялық қауіпсіздік стандарттарында (NRB-99) қарастырылған.
Стандарттар Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы Федералдық заңның негізгі доза шектері, иондаушы сәулелену әсерінің рұқсат етілген деңгейлері және адамға әсер етуді шектеуге қойылатын басқа талаптар түріндегі талаптарын реттейтін іргелі құжат болып табылады. Ешбір басқа нормативтік және әдістемелік құжаттар Нормалардың талаптарына қайшы келмеуі керек.Иондаушы сәулелену көздерінің қалыпты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.