Косметиканың адам ағзасына әсері



Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:   
Жетісу облысы білім басқармасының Ескелді ауданы бойынша білім бөлімі
мемлекеттік мекемесінің Жетісу орта мектебі Екпінді, Жеңдік бастауыш мектептерімен коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Автордың тегі, аты, сыныбы:
Болат Нұрай, 9 сынып оқушысы

Жұмыстың атауы:
Косметиканың адам ағзасына әсері

Жұмыстың дайындалған бағыты, секциясы:
Таза табиғи орта - Қазақстан - 2050 стратегиясын іске асырудың негізі.Химия.

Жетекшінің тегі, аты, әкесінің аты:
Химия пәнінің мұғалімі Андасбаева Сауле Шопановна

Жетісу ауылы, 2022 жыл

Мазмұны:

1.Кіріспе.
Сұлулықтың сыры неде?

2.Негізгі бөлім.
Химия арқылы сұлулық

3.Қорытынды.
Сұлулықтың сиқыры

4.Қолданылған әдебиеттер тізімі.

1

Жетісу облысы білім басқармасының Ескелді ауданы бойынша білім бөлімі мемлекеттік мекемесінің Жетісу орта мектебі КММ
9 сынып оқушысы Болатова Нұрайдың Косметиканың адам ағзасына әсері
тақырыбындағы зерттеу жұмысына Аннотация

Таңдалған тақырып өте өзекті, өйткені косметика біздің өмірімізге мықтап еніп, барлық адамдарға дерлік әсер етеді. Қазіргі уақытта дүкендердің сөрелерінде косметиканың ассортименті көбейді және оны дұрыс пайдалануды түсіну өте қиын.
Бұл мақалада косметиканы құрайтын химиялық заттардың қасиеттері қарастырылады. Бұл косметикалық компоненттердің адам ағзасына оң және теріс әсерлері көрсетілген.

Жетысуская область Жетысуская средняя школа Ескельдинского района
Аннотация на исследовательскую работу
Влияние косметики на организм человека
ученицы 9 класса Болатовой Нурай

Выбранная тема очень актуальная, так как косметика вошла прочно в нашу жизнь и затрагивает почти всех людей. В настоящее время на прилавках магазинов увеличился ассортимент косметических средств и разобраться в правильном ее использовании очень сложно.
В данной работе рассмотрены свойства химических веществ, входящих в состав косметики. Показано положительное и негативное влияние данных косметических компонентов на организм человека.
.

Zhetysu District Eskeldi region Secondary sсhool of Zhetysu
Annotation
project work form Bolatova Nurai
The effect of cosmetics on the human body written by the tutor

The chosen topic is very relevant, since cosmetics has firmly entered our lives and affects almost all people. Currently, the assortment of cosmetics has increased on the shelves of stores and it is very difficult to understand its correct use.
In this paper, the properties of chemicals that make up cosmetics are considered. The positive and negative effects of these cosmetic components on the human body are shown.

2

9 ә сынып оқушысы Болатова Нұрайдың
Косметиканың адам ағзасына әсері
тақырыбына жазған зерттеу жұмысына
ПІКІР

Косметика - күнделікті тұрмыста қолданылатын тауарларға жатады.
Күн сайын көптеген химиялық қоспаларды қамтитын әртүрлі косметиканы қолдана отырып, біз косметиканың құрамындағы химиялық қосылыстарды күнделікті қолдану біздің денемізге қандай зардаптар әкелетіні туралы ойламаймыз.
Қазіргі әлемде сәндік және күтімге арналған косметика үлкен маңызға ие, өйткені әрбір адам жақсы күтімді, балғын сау теріге және тіпті әппақ өңге ие болғысы келеді. Сұлулыққа жету үшін кейбір адамдар әртүрлі косметика сатып алуға көп ақша жұмсайды. Өндірушілер үлкен пайда алуға үміттеніп, адамдарды таза теріге, сәнді шашқа және әжімдерден құтылуға әдемі уәделермен тартады.
Нұрай жазған зерттеу жұмысында косметиканың құрамында адам ағзасына зиянды және қауіпті деп саналатын ең жиі қолданылатын химиялық компоненттер қарастырылады. Оларды қолдану аймақтары және ағзаға әсері сипатталған.
Автор тәжірибелер жүргізіп, олардың көмегімен косметикалық өнімдердің адам терісінің денсаулығына және оның денесіне әсер ететінін анықтап, күнделікті қолданылатын косметикалық өнімдерді талдауға және талданатын үлгілерде денсаулыққа қауіпті химиялық компоненттердің бар-жоғын анықтауға бағыттаған.
Зерттеу жұмысы косметикалық күтім құралдарының құрамы туралы анықтамалық материалдарды қамтиды, сонымен қатар косметиканы құрайтын компоненттердің адам ағзасына әсер ететін оң және теріс факторларын ашады, ингредиенттерді табиғи және синтетикалық бойынша таратқан.
Косметиканың адам ағзасына әсері тақырыбындағы химия пәнінен жазылған зерттеу жұмысында косметикалық өнімдердің химиялық құрамы қандай болатынын зерттеп, қандай компоненттер көп кездесетінін анықтаған.Аллергиялық реакция тудыруы мүмкін заттарды, органикалық косметика белгілерін ерекше атаған.
Қойылған міндеттерді шешу дұрыс теориялық негізде жүзеге асырылған.
Оқу - әдістемелік мысалдар шығармашылық талдаумен қатар кәсіби деңгейде жүргізілген.Тақырып толық ашылған. Зерттеу жұмысының мазмұны жұмыс талаптарына сай болғандықтан, оң баға беріледі.
Зерттеу жұмысында косметиканың адамның денсаулығына, өміріне тигізетін мықты әсерін зерделей келе нақты сараптама жасалған.

Пікір беруші:

Химия ғылымдарының докторы, профессор

___________________________________ __А.А.АААААААААААААА
3

Жобаның өзектілігі:
Косметиканың кейбір компоненттері адам денсаулығына сұлылықты ғана емес сонымен қатар денсаулыққа қатысты қиыншылықтарды да тудырады.

Жобаның мақсаты:
Түрлі косметикалық өнімдердің адам ағзасына әсері қандай және қазіргі заманғы адамдар косметиканы таңдауға қаншалықты жауапкершілікпен қарайтынын анықтау.

Жобаның міндеттері:
Косметиканың адам денсаулығына әсерін көрсету;
Негізгі косметиканы, олардың жіктелуін қарастыру;
Косметиканың адам ағзасына зиянды әсерін растайтын зерттеулер жүргізу;
Синтетикалық және табиғи косметиканың айырмашылығын анықтау;
Дененің жеке ерекшеліктерін ескере отырып, сәндік косметиканы таңдауды үйрену;
Косметиканы таңдау критерийлері бойынша заманауи косметиканы бағалау;
Әртүрлі косметиканың химиялық құрамын талдау;
Косметиканы қолдану бойынша ұсыныстар жасау.

4
1.Кіріспе. Сұлулықтың сыры неде?.
Жалпы косметика - адамның сыртқы келбетін жақсартудың, әдемілеудің құралдары мен әдістері туралы ілім. Адамның сыртқы келбетін жақсарту үшін қолданылатын тері, шаш және тырнақтарды, сондай-ақ ауыз қуысын күтуге арналған құралдар мен әдістер, сондай-ақ бет пен денеге балғындық пен сұлулық беру үшін қолданылатын заттарды косметика деп те атайды.
Косметология - тері ақауларын басу немесе жою, пластикалық хирургияны қолдану және т.б. арқылы адамның сыртқы түрін (бет пен дененің терісін) жақсартуға арналған құралдар мен шараларды жасайтын медицина саласы. Косметика сөзі алғаш рет 1867 жылы қолданылған. Парижде өткен Халықаралық көрме кезінде парфюмерия және сабын өнеркәсібі өз өнімдерін фармацевтикадан бөлек көрсетті. Көп ұзамай парфюмерия мен сабын жасау жеке салаға айналды, оны біз қазір косметикалық индустрия деп атаймыз.
Қазіргі әлемде косметиканың фармацевтикамен жақындасу үрдісі байқалды. Косметика мен дәрі-дәрмектің қоспасы болып табылатын косметиканың жаңа түрі пайда болуда. Бұл бағыт космецевтика деп аталады. Дегенмен, көптеген елдер, атап айтқанда, АҚШ косметиканы дамытудағы бұл бағытты адам денсаулығына қауіпті деп санайды және өндірушілерден дәрі-дәрмек пен косметиканы нақты бөлуді талап етеді.
Косметологияның тарихы ежелгі дәуірден басталады.
Ежелгі адамдар денені таза ұстауға, сыртқы келбетін әдемі ұстауға тырысқан. Бұған ежелгілердің қоныстарын зерттеген археологтардың олжалары мен біздің заманымызға дейін жеткен тайпалардың өмірін зерттеген этнографтардың еңбектері дәлел. Денеге сурет салу, татуировкалар, бальзамдардың барлық түрлері күнделікті өмірде және әртүрлі рәсімдер мен діни рәсімдер үшін қолданылған.

5
Қазіргі заманғы косметиканың туған жері Ежелгі Шығыс деп жалпы қабылданған. Ежелгі Египетте косметика кеңінен қолданылған. Косметика жасау өнері негізінен діни қызметкерлерге тиесілі болды. Ауқатты адамдар сыртқы түрін жақсарту үшін қымбат әдістерді қолданды (әйелдер де, еркектер де боянған), бұл үшін арнайы заттарды қолданды, ал дәулеті жоқ адамдар қарапайым халық әдістерін пайдаланды. Мысырлықтар үшін сыртқы келбетке қамқорлық ең маңызды мәселе болды.
Қасқа арналған қарындаштан басқа, олар ерін далабы, лак, шаш бояуы, хош иісті су және заманауи әйелдің арсеналының басқа да атрибуттарын жақсы білетін. Кейбір жағдайларда косметика профилактикалық мәнге ие болды. Мысалы, көз контурын тек әйелдер ғана емес, ер адамдар үшін де ыстық күн мен құрғақ желден қабақтың қабынуын болдырмау үшін пайдалы болды.

Әйелдер ежелден қастарын сызып, ерін мен көздің пішінін ерекше атап, шаштарын бояп, беттерін қызарта алды.
Алғашқы өндіріс араб елдерінде, кейін Азияда және Италияда және т.б. пайда болғаны туралы деректер бар. Ресейде олар парфюмерияға 17 ғасырда қызығушылық таныта бастады.
Бірақ, 19 ғасырда, 1893 жылы Мәскеуде парфюмерия шығаратын алғашқы ресейлік кәсіпорындардың бірі ұйымдастырылды. Бұрын косметика табиғи өнімдерден жасалған, бірақ өндіріс дамыған сайын табиғи көздер азайып, химиялық қоспалар көп қосыла басталды.
Химия табиғаттың көмегіне келді, яғни, көптеген қаражат жасанды косметикадан көп түсе бастады.
Қазіргі уақытта химиктер 18 миллионнан астам органикалық қосылыстарды біледі. 6
2.Зерттеу бөлімі. Денсаулық және сұлулық.
Күні бойы біз байқамай денемізді көптеген химиялық заттардың әсеріне ұшыратамыз. Негізгі себептердің бірі - косметикалық өнімдерді пайдалану. Сусабындар, ылғалдандырғыштар, күннен қорғайтын кремдер және басқа косметика құрамындағы химиялық заттар сумен араласып, топыраққа ену арқылы пайдаланушыға ғана емес, қоршаған ортаға да зиянын тигізеді. Өнімдердің жарамдылық мерзімін ұзарту үшін қолданылатын консерванттар барлық дерлік косметикалық өнімдерде кездеседі. Құрамында адам денсаулығына елеулі зиян келтіретін зиянды немесе улы заттар бар өнімдерден аулақ болу үшін оларды тануды үйрену керек.Міне, косметикалық өнімдерде жиі кездесетін негізгі химиялық заттар ...
Парабен
Бұл затты косметикалық өнімдердің барлығында дерлік кездесетін метилпарабен, бутилпарабен, этилпарабен және пропилпарабен сияқты әртүрлі формаларда кездестіруге болады. Бұл жиі қолданудың себебі - оның бактериялар мен зеңдердің көбеюіне жол бермеу және осылайша өнімнің қызмет ету мерзімін ұзарту. Кейбір зерттеулер парабендердің сүт безі қатерлі ісігінің қаупін арттыратынын, сонымен қатар адам терісіне жағымсыз әсер ететінін көрсетті, әсіресе ол сезімтал болса.
Натрий лаурил сульфаты (SLS) және натрий лаурет сульфаты (SLES)
SLS және SLES, ең көп тараған ингредиенттер, кремдер мен лосьондарда тері бетін ылғалдандырғыш ретінде және көбік түзетін қасиеттері үшін тазартқыш құралдарда кездесетін беттік белсенді заттар болып табылады. Оларды жуғыш заттар деп те атайды. Мысалы, SLS күнделікті өмірде күнделікті қолданатын өнімдердің бөлігі болып табылады, бұл сусабын, тіс пастасы, жуғыш заттар және душқа арналған гельдер. Бірақ соған қарамастан, олар терінің және көздің тітіркенуін тудыруы мүмкін, ауыз қуысында жараларды және әртүрлі қабынуларды тудырады.
Диоксин
Диоксин фармацевтика және косметика салаларында қолданылады, бірақол ұзақ уақыт қолданғанда денеде жиналып, қатерлі ісік қаупін арттырады. 7
Көбік шығару қабілетіне байланысты бұл зат сусабындарда, душқа арналған гельдерде және сұйық сабындарда болады. Диоксин иммундық жүйені де зақымдауы мүмкін, сондықтан өнімнің қаптамасындағы жапсырмаларға назар аударыңыз: PEG, полисорбат60, полисорбат80, оксинол, ноноксинол, полиэтиленгликоль, полиэтилен, полиоксиэтилен.
Синтетикалық бояғыштар
Ерін далабы, көз бояуы және ұнтақ сияқты түрлі-түсті косметикада қолданылатын синтетикалық бояғыштар химиялық жолмен синтезделгендіктен канцерогендерге жатқызылады. Бұл химиялық заттар тері тесіктерін бітеп, аллергиялық аурулар мен қатерлі ісік тудырады. Егер сіз өзіңіздің денсаулығыңыз туралы алаңдасаңыз, косметикадан және зиянды бояғыштары бар оралған тағамдардан аулақ болуға тырысыңыз - D&C немесе FD&C.
Фталаттар
Косметикада материалдардың икемділігін, тұтқырлығын және жылтырлығын жақсарту үшін пластификатор ретінде және иіс бекіткіш ретінде қолданылатын тағы бір улы зат. Оны парфюмерия, лак, лосьон, шаш спрейі және жеке күтім құралдары сияқты өнімдерден табуға болады. Оны қаптамада DEP жазуы арқылы тануға болады. Фталаттар ингаляция кезінде теріге немесе өкпеге еніп, бүкіл денеге таралады, органдар мен тіндерде жиналады. Сонымен қатар, фталаттар өкпеге, бауырға және бүйрекке әсер етіп, сүт безі қатерлі ісігінің пайда болуына әкеледі.
Мұнай химиясы
Тазарту химикаттары немесе мұнай-химия өнімдері косметика өнеркәсібінде ең көп қолданылатын ингредиенттердің бірі болып табылады. Олар келесі себептер бойынша қолданылады: теріні ылғалдандыру, сақтау мерзімін ұзарту және өнімдерді тегіс ету мүмкіндігі. Оларға: парафин, бутилен, пропилен және этилен жатады. Ағзаға тері арқылы енетін бұл заттар бүйрекке, миға және тыныс алу жүйесіне өте зиянды және жалпы адам денсаулығына үлкен зиян келтіруі мүмкін.
Егер косметиканың денсаулыққа әсері туралы айтатын болсақ, онда, ең алдымен, сәндік косметика бар және медициналық косметика бар екенін атап өткен жөн. 8
Медициналық косметика бет пен дененің терісін, шаштың, тырнақтың, ауыз қуысының күтіміне арналған гигиеналық және емдік шараларды, сонымен қатар хирургиялық - ақауларды жоюды қамтиды.
Сәндік косметика бет терісінің кемшіліктерін көрінбейтін немесе азырақ байқалатын етіп жасауға, сондай-ақ кейбір бет ерекшеліктерін көлеңкелеуге, оларды мәнерлі және тартымды етуге арналған.
Өкінішке орай, жастық пен сұлулыққа ұмтылу кезінде әйелдер өз денсаулығына үлкен қауіп төндіреді. Өйткені, әр түрлі косметиканы күнделікті қолдану әйел денесіне із қалдырмайды. Косметиканың зияны терінің ерте қартаюында көрінеді, дегенмен әйелдер қарсы әсерді күтеді. Сонымен қатар, косметика терінің қатерлі ісігіне әкелуі мүмкін. Мұндай жағдайлар аз деп айтасыз. Иә, бірақ олар! Көбінесе әйелдің денсаулығына әсер ететін жеңіл жарақаттар бар. Бұл механикалық зақымданулар (ең жиі кездесетіні тушь щеткасымен көздің зақымдануы; егер сызат қараусыз қалса, мүйізді қабықтың жарасына, кірпіктердің түсуіне әкелетін инфекция басталуы мүмкін), химиялық (2 кг-ға дейін денеге түседі). косметика күнделікті химиялық заттарды қолданатын әйел!) және жұқпалы (көбінесе басқа біреудің косметикасын пайдаланған кезде пайда болады және герпеске, конъюнктивитке, саңырауқұлақтарға, тері ауруларына және т.б. әкеледі).
Косметиканың денеге химиялық әсері туралы толығырақ тоқталған жөн. Ол үшін косметикалық өнімнің құрамы жазылған жапсырманы оқып шығу жеткілікті. Есіңізде болсын, егер косметикалық өнімде алкоголь жоқ десе, бұл оның құрамында этил спирті жоқ дегенді білдіреді, бірақ теріні құрғататын басқа спирттер де болуы мүмкін. Ал кейбір хош иісті қоспалар аллергиялық реакция тудырады және канцерогенді болуы мүмкін.
Пропиленгликоль дерматит, бауыр және бүйрек функциясының бұзылуына әкелуі мүмкін.
Натрий лаурилсульфаты (SLS) бауырда, жүректе, өкпеде, сондай-ақ ми тіндерінде жиналады, жазылу процесін баяулатады, катарактаның пайда болуына, терінің кедір-бұдырына әкелуі мүмкін; оны 5 жасқа дейінгі балалардың қолдануы көз дамуының баяулауына әкелуі мүмкін.
9
Глицерин теріден ылғал тартып, оны бетінде ұстап, ылғалдандыратын әсер береді. Альфа гидрокси қышқылдары (AHA) қабыршақтайтын агент ретінде әрекет етеді. Өлі жасушалардың сыртқы қабатын жою арқылы біз бірінші және ең маңызды қорғаныс қабатын да алып тастаймыз. Нәтижесінде, қысқа мерзімді сыртқы жасартатын әсерге қарамастан, тері мерзімінен бұрын қартаяды.
Көптеген заманауи күннен қорғайтын кремдердің құрамында кездесетін титан диоксиді теріні лимфа жүйесіне оңай еніп, улы болып табылады. Бұл тізімді ұзақ уақыт жалғастыруға болады.Мүмкін, косметикаға қарсы ең күшті дәлел - олар жүкті әйелдер мен балаларға ұсынылмайды. Ал бұл оларға зиян болған соң, басқаларға да зиян!
Мен өзімнің зерттеу жұмысымда косметиканың адам денсаулығына әсері мәселесін қарастырғым келді. Менің ойымша, бұл мәселе біздер, қазіргі қоғам адамдары үшін өте өзекті. Әрқайсымыз өзіміз үшін пайдалы және осы мәселе бойынша маңызды ақпаратты білгіміз келеді. Ғылым мен техникалық даму үнемі жетілдіріліп отыруына байланысты адам өзі үшін жаңа косметиканы алып, сынағысы келетіні сөзсіз. Косметика біздің өмірімізде үлкен рөл атқарады.Біз оларды күнделікті қолданамыз. Оның үстіне әрбір қыз косметикасыз өмірін елестете алмайды.

Мен оқушы қыздар арасындағы зерттеуді бастадым.
Жұмыс барысында мектебіміздің 5-7 сынып қыздары арасында сауалнама жүргіздім. 40 адам сұралды, оның 10% Avon косметикасы, 20% Орифлэйм, 15% Faberlik, 55% басқа косметиканы пайдаланады екен.
Анықталғандай, 40 адамның 15-і аллергиямен ауырған.
10
Зерттеу барсында қыздарға берілген анкета сұрақтары:
Сен неше жасыңнан косметиканы пайланады бастадың?
Косметиканың құрамында ұлу заттар бар екенін білесің бе?
Косметиканың қай түрін бірінші қолдандың? помада, тушь, крем т.б.
Косметика сатып алғанда белгілі бір бренд маркасын таңдайсың ба, жоқ кез келгенін ала бересің бе?
Косметиканы қолданғанда сенде аллергия туындады ма?

Сауалнама нәтижелері бойынша ең жиі қолданылатын косметикалық өнімдер: сусабын, ерін далабы, тушь, көз бояуы, тоналды крем , опа ұнтақ болды.
Қыздарға қойған келесі сұрағымыз, қыздарға косметиканы таңдағанда не бағыттайды. Нәтижелер келесіні көрсетті.

11

Нәтижелер респонденттердің көпшілігі косметиканы біреудің кеңесі бойынша сатып алатынын көрсетті - 45% респонденттердің 30% ең көп жарнамаланатын өнімдерді сатып алады, 13% композицияның қауіпсіздігі туралы ойлайды, ал 12% жарқын қаптамада косметиканы сатып алады.Бұл нәтижелер көрсеткендей, қыздардың аз ғана бөлігі (13%) жаңа косметикалық өнімді сатып алғанда, өз денсаулығы туралы ойлайды.Сіз косметиканы қаншалықты жиі қолданасыз? деген сұраққа төмендегідей жауап алдық.
Қыздардың жартысынан көбі, атап айтқанда зерттелушілердің 65%-ы күн сайын косметиканы пайдаланады, респонденттердің 23%-ы аптасына 3-5 рет, 13%-ы косметиканы аптасына 1-2 рет пайдаланады.Ал қыздарға соңғы сұрақ: Сіз косметикадағы химиялық заттардың ағзаңызға әсері туралы білесіз бе? Диаграммадан қыздардың көпшілігінің косметиканың өз ағзасына кері әсері туралы білмейтінін немесе ойланбағанын көруге болады.
Косметикада көптеген химиялық заттардың бар екенін білдік. Бірақ, косметиканың құрамын зерттей отырып, біз әртүрлі өнімдерде кездесетін және ешқандай жанама әсері жоқ заттарды кездестірдік.
Бұл цитарил спирті, глицерин, стеарет-2 сияқты заттар.
Бірақ не жасырып жатқанын біз білмейтіндер де болды. Бұл Trilon-B, парфюмерлік хош иіс, парфюмерлік композиция және т.б.

12

Қазіргі заманғы косметикалық өнімдердің пайдалы артықшылықтары
Пайдалы косметика - бұл әртүрлі гүл эмульсияларынан, майлардан, эфирлік қосылыстардан жасалған өнімдер. Олар көбінесе алоэ сығындыларын және табиғаттағы шөптердің басқа да емдік сыйлықтарын қосады. Мұндай өнімдер мүлдем зиянсыз - сондықтан олар эпидермис пен шаштың денсаулығын жақсарту үшін қолданылады. Табиғи күтім құралдары химиялық аналогтарға қарағанда қымбатырақ, бірақ олардың салдары туралы алаңдамай теріге жақсы күтім жасауға мүмкіндік береді.Табиғи косметика аллергиясы бар адамдарға жарамды болып келеді.

Табиғи сәндік бұйымдар табиғи пигменттердің негізінде жасалады - кармин, хина. Сондай-ақ компоненттердің арасында тальк, май, балауыз, бал табуға болады. Дамыған ғылым көптеген сығындыларды, эмульсияларды, вакуумды престеу арқылы алынған эфир майларын ұсынады. Өнеркәсіп олардың хош иісті заттары мен пайдалы компоненттерін алуға, зиянды ингредиенттерді пайдалы заттардан мақсатты түрде бөлуге мүмкіндік берді.
Майларға негізделген косметиканың артықшылықтары айқын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Косметика тарихы
Косметикалық заттардың құрамындағы мұнай өнімдерінен тұратын көптеген химиялық заттар және жеке гигиена
Консерванттардың иісін анықтау
Косметика туралы
Тағамдық бояғыштардың жіктелуі
Фаст-фуд туралы қызықты фактілер
Азық- түлік қоспалары
Титан элементі
Мыстың адам ағзасы үшін маңызы
БРОНХ ДЕМІКПЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
Пәндер