Абай сөзі - қазақтың бойтұмары

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

№266 мектеп-лицей

ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Әл-Фараби және Абай еңбектеріндегі бейбітшілік және келісім құндылықтары

Секция: Әдебиеттану

Жас ізденуші: Дүйсенбаева Айнұр 9- сынып оқушысы

Ғылыми жетекші: Сисенбаева Алтынгуль Талгатовна

Қызылорда облысы - 2022
Аннотация
Әл-Фараби және Абай еңбектеріндегі бейбітшілік және келісім құндылықтары тақырыбына жазылған зерттеу жұмысы - теориялық білімді, практикалық ұштастырудың дәлелі.
Осы ғылыми шығармашылық жобасында нақты ізденіп зерттеу барысында жеке идея негізінде жасақталған. Сол арқылы ғылымға қызығушылығын көрсеткен.
.ғылыми жетекшісі:

Аннотация
Исследовательская работа на тему - ценности мира и согласия в трудах Абая и Аль фараби свидетельство сочетания теоретических знаний, практических. В данном научно-творческом проекте четко прослеживается и разрабатывается на основе индивидуальной идеи в ходе исследования. Тем самым проявляя интерес к науке.

Annotation
The research paper on the topic values of harmony and peace in the works of Abai and Al-Farabi is evidence of a practical combination of theoretical knowledge. This project of scientific creativity was developed on the basis of an individual idea in the course of research. He showed an interest in science.

Жоспары:
І. Кіріспе бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
ІІ. Негізгі бөлім
1.1. ӘЛ-ФАРАБИ ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ МӘСЕЛЕСІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2. ӘЛ-ФАРАБИДІҢ ЖАЛПЫ ИДЕЯЛАРЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
1.3. АБАЙ ҚҰНАБАЕВ ШЫҒАРМАЛАРЫНЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ ЖӘНЕ РУХАНИ МҰРАСЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
ІІІ.Қорытынды ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
Пайдаланған әдебиет ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14

Кіріспе
Зерттеу тақырыбы:
Әл-Фараби және Абай еңбектеріндегі бейбітшілік және келісім құндылықтары
Зерттеу тақырыбын таңдау себебі:
Әбу Насыр Әл-Фараби мен Абай бабамыздың , ғұламаның терең ойлы шығармаларын қазіргі заман талабына сай қолдану мақсатында Әл-Фараби және Абай еңбектеріндегі бейбітшілік және келісім құндылықтары тақырыбын таңдап алдым.
Зерттеу жұмысының болжамы:
Болашақ жас ұрпаққа бабамыздың мұрасын мәңгі естелік болып қалатын жобасын бастамақпын.
Жобаның мақсаты:
Ұмыт болуға айналған құнды мұраларымызды дәріптеу, қайта жаңғырту; Қазақ халқының адал жолда дамуына үлес қосу; Ұлт мәдениетінің бір көрінісі ретінде танып біліп, халық шеберлерінің еңбегінің нәтижесі екендігін мойындау сол арқылы ұлтты қазақиландыру,дамыту, мейірімділік сезімін ұялату.
Жоба түрі: зерттеу.
Жұмыстың мақсаты: көрнекті тұлғалардың мұраларымен танысу
Жұмыс әдістері мен тәсілдері:
- әр түрлі көздерден ақпарат жинау;
- әдебиеттерді оқу;
- алынған ақпаратты талқылау, талдау, жаңғырту;
- өз бақылаулары.
Жұмыстың практикалық маңыздылығы-оны сыныптан тыс жұмыстарда қолдану мүмкіндігі.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Ұлы Абай - қазақ халқының руханияты мен мәдениетінің символы. Оның ілімі халықтың рухани жаңғыруымен тығыз байланысты, ал даналығы қазіргі заманмен үндес. Абай шығармашылығымен танысу сананы оятып, ойға ой қосады, жаңа көңіл күй мен сезімге бөлейді, асыл армандарға жетелейді, өзіңді өзің талдап тазаруға итермелейді. Кемеңгер бейнесі көптеген аса көрнекті ақындар мен жазушылардың, суретшілердің назарын аударып келеді. Ұлы ақын өз дәуірінің ар-ожданы болған сол кезеңдегі қазақ қоғамдық ойы мен әдебиеті Абай есімімен тығыз байланысты болды. Абайдың ұстаздығы, сыншылдығы бір ғажайып байтақ әлем. Халық әдебиетінің білгірі Абай: Қазақтың ескі ертегісінен бұрын қай жерлерде жүргені: көршілес, күндес елдері қай жұрттар екені; діні, білімі қандайлық кезде шығарғаны, елдің ескі салты, арманы, кәсіп-харекеті не екені көрінеді - дейді. Қара сөздер атты философиялық шығармасында, Абай әрбір сөзімен ұлттық сананы қалыптастыруға, ел мәдениетін жаңа деңгейге көтеруге ұмтылды. Өркениетті елдердің қатарына қосылудың бірден бір жолын білім мен ғылымды игеруден көрді және ел бірлігі ұлт тұтастығының кепілі деп таныды. Осы орайда, мемлекет басшысы өз мақаласында, Абайды рухани өміріміздің темірқазығы ретінде қабылдауға шақырып, мол мұрасының елдің дамуына тигізер пайдасы зор екендігіне аса мән беріп және ақын сөздерінің бүгінгі заманда да көкейкестілігіне жұртшылықтың көңілін аударады.Ақынның өсіп-өнген ортасы, мектебі, мәдени дәстүрлері өз алдына күрделі мәселе. Мұның өзі алуан-алуан қатпарлы, астарлы, тұңғиық сыр әлемі.Абай шығармалары ұлтымыздың тұрмыс тіршілігін, мінезі мен дүниетанымын, ділі мен дінін түгел қамтиды. Кемеңгер ойшыл атымды адам қойған соң, қайтіп надан болайын деп, өмірдің мәні мен мақсатын Адам болу деп таныды. Біз жастардың тәрбиесін, ұлтты Абайша сүюден, елдікті, мемлекетті қадірлеуден бастауымыз керек. Мемлекет басшысы осы мақсатта еліміздегі өзекті деген мәселелерді бірге талқылап, ортақ шешім табу үшін құрылған Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің жұмысын жіті қадағалап отыратынын атап айтады. Қазақстанда саяси-әлеуметтік жаңғыру үрдісі де жүріп жатқаны белгілі, дегенмен сабыр түбі сары алтын деп өмір сүріп келген халқымыз популистік идеяларға жол 9 бермейтінін, ұлттық мәмілеге келудің тиімділігін, республикадағы көпұлтты демографиялық жағдайды ескеру қажеттігін әр кезеңде дәлелдеп келеді. Даңғазалық пен мақтаншақтық, өзгені қор, өзімізді зор санаудың елге тигізер зиянын Абай өз еңбектерінде жеріне жеткізіп айтып кеткен болатын. Сөзіне қарап кісіні ал, кісіге қарап сөзін алма" деген ойшыл, жақсы мен жаманды ажыратудың қарапайым амалдарында ұсынып кеткен еді. Расында да әпербақан саясат пен ұлттық эгоизм салдары кез келген елдің дамуына, азаматтық қоғам орнату мүмкіндігіне және мемлекет тұтастығына қатер төндіретін қауіпті үрдіс.
1 - сурет - Хәкім Абай. Президент өз мақаласында, еліміздің әрбір азаматын, бүгінгі жаhандану заманында әлеуметтік жауапкершілікті сезіне білуіне ерекше көңіл аударады. Бұл мәселенің шешімін Абайдың кемел адам формуласынан іздеуді ұсынады. Ақыл, қайрат, жүректі бірдей ұста, сонда толық боласың елден бөлек деп дана ақынның өзі айтқандай, жастарымызды білімді, өзіне сенімді, ізгілік пен жақсылыққа ұмтылатын адам ретінде тәрбиелеу бүгінгі күннің басты мұраты. Кезінде Абайдың қазақ баласына өсиететкен кемел адам философиялық ұғымын Тұңғыш Президентіміз - Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевта өзінің Абай туралысөз атты кітабында тілге тие кеткен болатын. Абай сөзі - қазақтың бойтұмары. Абай мұрасы - қазақтың ең қасиетті қазынасы, - деп жазған еді. Абай мұрасы - түркі мәдениетінің бір бөлігі. Өзбек ғалымы Абдулла Рустамов Абайды адам жанының емшісі деп атаған болатын. Ол пайымдағандай, Абай шығармалары ғасырлар сүзбесінен өткеннен кейін де өзінің өзектілігі мен маңыздылығын жойған жоқ. Өлең жолдарынан көптеген сұрақтарға жауаптар табуға болады, жаралы жүректіемдеуге болады, жаңа арманға беріліп, қиял жетегінде кетуге болады, жайғана - оның тақуа сөздерінен жаңылып қалуға болады. Ақын өлеңдері - бұл жаралы жүректер қуанышы, бұл әлсіздер үшін күш, бұл түңілгендер үшін тірек пен қолдау. А.Рустамов Абай поэзиясын өз бас тауын биік те қуаттытау даналатын ұлы сарқырамамен салыстырады, ал адамдардың көңіл күйі үшін оның өлең 10 жолдары өмірді жас артатын сиқырлы сусын ретінде қызмет етеді. Абай ұғымында оқыған, білген адам сөз ұғатын, көкірегінде сәулесі жанған жан. Шыны да сол. Алайда, Абай заманы мен қазіргі заманды салыстыратын болсақ, әрине, арасыжер мен көктей. Әйтсе де, ұлы ақынның оқыған, білген адамын ағыз зиялы, білімдарлығы мен адами қасеттері елдік, бірлік қасиеттерге толы. Рас, қазіргі XXI ғасырда оқымаған, мектеп көрмеген, сауатын ашпаған, білімсіз адам мүлде жоқ. Бәрі оқыған. Мектеп көрген. Сауатты. Білімді. Бірақ адам баласы арасында осы өлеңде айтылған дай өнер іздену, яғни, біздіңше, әртүрлік әсіптің өзі бүгінде шынайы өнерге айналғандығы әмбеге аян. Мінеки, осынау нағыз өнерді ізденетін, игеретін кезенді келді. Қай өнер болмасын, нақтырақ айтқанда, әрбір кәсіп түрін дара өнер деңгейіне көтере алуымыз қажет. Абай осыған меңзейді. Талап болса, білуге, оқуға дегенын оянса, өзі сүйген өнерін қалап алатындығына ұлыақын бек сенеді. Хакім Абайдың өз шығармаларында ерекше көңіл бөлген мәселелердің бірі махаббат тақырыбы. Жаратушы мен адам туралы толғана келіп кемеңгер ақын Махаббатсыз дүние бос, хайуанға оны қосыңдар, - деп осы бір адам бойындағы қасиетті сезімнің ерекше маңызына тапайтады. Пендені адам деңгейіне көтеретін рухани күш, адамшылықтың алды махаббат пен ғаділет сезім деп тұжырымдайды. Абайдың қара сөздерінің басты миссиясы - адамды ойландыру, ізгі мақсаттарға жетелеу, гуманистік қасиеттерді бойға сіңіру екендігіне көз жеткізеотырып, Қ. Тоқаев, Абайдың осы құнды еңбектерін әлемдік мәдениетте жоғары дәрежеде танытуға шақырады. Өзге жұрт Қазақ халқы - Абай елі деп бізді таныса, ілтипат білдіріп жатса деп, ақын мұрасын - бүкіл адамзат баласының рухани азығына айналдыру қажеттігіне баса назар аударады. Шынайы өмірдің барлық құбылыстарына өзінің өткір де серге койын білдірген ол халықтың сана-сезімін оятып дамытатын бейнелер сомдады. Абай жалғыз қазақ халқының ұлы емес, адамзаттың ардағы десек артық айтқандық болмас. Әлем халқы мойындаған дара тұлғанық айжағынан әспеттесек те біздің елдік, ұлттық парызымызды орындағанымыз деп білеміз. Осы жыл қазақтың ұлы ойшылының дүние есігін ашқанына 175 жыл толып отыр, айтулы мерекенібіздің университет ұжымы да мәдени-ғылыми ісшаралар мен атап өтпекші. Ол дәстүрлі Абай оқуларымен басталып, ғылыми конференциялар мен кездесулер ұйымдастыру сияқтымән-мағынасы бар, мазмұнды дүниелер мен жалғасын таппақшы. Қасым-Жомарт Кемелұлы атап өткендей, Абай мұрасы - біздің ұлт болып бірігуімізге, ел болып дамуымызға жол ашатын қастерлі құндылық болуы тиіс. Абай жырлап өткен бабаларарманы мен өсиетін бүгінгі ұрпақ, тәуелсіз Қазақстанның бүгінгі және болашақтағы даму жолында абыроймен іске асыра алатынына сеніміміз мол. Себебі қазіргі заманғы қазақ жастарының бойынан талап пен жігерді, білім мен іскерлікті, ұлттық намыс пен қайсарлықты көреміз. Мемлекет басшысының жарияланған мақаласы тарихи дастаны әлемдік деңгейде ақыл-парасат пен атап өтуге бағыт-бағдар беретін, өз сәтінде жарық көрген бағалы еңбек деп санаймыз.

ӘЛ-ФАРАБИДІҢ ЖАЛПЫ ИДЕЯЛАРЫ

Аристотельден кейінгі Әлемнің екінші ұстазы атанған Әбу Насыр әл-Фарабидің ғылыми еңбектері мен теориялары қай ғылым саласында болмасын аса жоғары бағаланатыны белгілі. Шығыс Аристотелінің өмірге келгеніне 1150 жыл өтсе де, оның барлық ғылымға қатысты пікірлері мен көтерген мәселелері әлі күнге дейін өзінің өзектілігін жоғалта қоймаған. Қазақ жерінің Фараб (Отырар) қаласында туылып, қазақ жерінде өскен ғалым жастайынан-ақ өнер-білімге, ғылымға ерекше құштар болғандығын білеміз. Сонымен қатар, жас шамасына қарамастан, әлемнің жетпіске жуық тілін білген. Осындай білімінің 58 арқасында Аристотельдің еңбектерін бұрмаламай, тура аударып, олардың таралауына, ғылымның өркендеуіне үлкен үлесін қосқан. Әл-Фараби алғашқы педагогикалық ой-пікірлердің жетістіктерін қайта жаңғырта отырып, халық даналығы туғызған данышпандық ой-пікірлерге, шығыс мәдениетінің озық үлгілеріне ден қоя отырып, өзінің түпнұсқалық педагогикалық тұжырымдамасын жасады. Оның педагогикалық тұжырымдамасы әдіснама, дидактика, тәрбие теориясы мен әдістемесін қамтитын іргелі жүйе болып табылады. Әл-Фарабидің тәлім-тәрбиелік идеялары теориялық дәрежесі жағынан іргелі педагогикалық ілімге бастапқы негіз бола алады, әсіресе оның күллі адамзат қауымдастығының жиынтығы ретінде ұлы қоғамды суреттейтін ізгілік тұғырнамасы қазіргі педагогиканың жетекші идеясы болып отыр.
Көптеген оқулықтар, әдістемелік әзірлемелер, оқу-әдістемелік еңбектер әл Фарабидің қаламына тиесілі. Әл-Фарабидің әдістемелік жұмыстары шағын трактаттармен ұсынылған, онда дәйекті бағыт, кейбір мәселелерді зерттеу тәртібі және дидактикалық нұсқаулар берілген. Ғалым өзінің оқу-әдістемелік еңбектерінің көпшілігін шәкірттерінің, ғылым мен философияның қиын мәселелері бойынша жеке замандастарының өтініші бойынша жазады. Көбінесе ауызша оқытуда әл-Фараби эвристикалық әңгіме (диалог) және даулы мәселені шешуге негізделген проблемалық оқыту әдістерін қолданған [1]. Мазмұны бойынша әл-Фарабидің барлық жұмыстарын бірнеше топқа бөлуге болады, тек педагогикалық ойдың дамуында тікелей маңызы бар: жалпы қасиеттерге, заңдарға және әртүрлі категорияларға арналған жалпы философиялық мәселелер бойынша трактаттар; адамның танымдық іс-әрекеті мәселелеріне арналған трактаттар, таным формалары, кезеңдері мен әдістері туралы; мораль мен оның санаттарына арналған трактаттар, тәрбие мәселелері, қоғамдық-саяси өмір, әлеуметтік жүйенің ерекшеліктері, мемлекеттік басқару мәселелері. Олардың арасында "Даналық маржаны", "Білім негіздері туралы", "Ғылым мен өнердің құндылықтары туралы", "Бақытқа апаратын жолды көрсету", "Философиялық сұрақтар мен оларға жауаптар" және т.б. бар. Сонымен қатар, әл-Фарабидің гуманистік идеяларға толы педагогикалық көзқарастары ғұламаның Мемлекеттік қайраткердің нақыл сөздері, Бақыт жолын сілтеу, Азаматтық саясат, Риторика, Поэзия өнері сияқты көптеген трактаттарында сипатталған. Бұл еңбектерде оқытудың мақсты мен әдістемесі, білімнің беріктігі, жүйелілігі, оқытудың қолжетімділігі, көрнекілігі қамтылған, білім алушының белсенділігі мен мақсатқа ұмтылушылығына көңіл бөлген. Оны толғандырған және оның дүниетанымының бүкіл жүйесінің негізіне айналған негізгі тақырыптар жеке тұлға тақырыптары, оның моральдық компонентін жетілдіру, зияткерлік деңгейін арттыру, бүкіл адамзаттың бостандығы мен бақытына қол жеткізу болды. Әл-Фарабидің бүкіл философиясы адамның ізгілігі мен санасына деген шексіз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.