Бұрғы қондырғысының негізгі жабдықтары

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті КеАҚ

Жолдыгалиев Аслан Саматұлы

Бұрғылау сорабының механикалық бөлігінің элементтерін есептеу және олардың құрылымын құру ( №7-нұсқа, [1])
КУРСТЫҚ ЖОБА

6В07107 - Мұнай және газ өнеркәсібінің машиналары мен жабдықтары

Атырау, 2022
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ
БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті КеАҚ
Индустриялды-технологиялы0 факультет
Қорғауға жіберілді
ИТФ деканы
_______________Жантурин Ж.Қ., т.ғ.к., доцент
______ ____________ 202__ ж.
КУРСТЫҚ ЖОБА
Тақырыбы: Бұрғылау сорабының механикалық бөлігінің элементтерін есептеу және олардың құрылымын құру ( №7-нұсқа, [1])

Мамандық: 6В07107 - Мұнай және газ өнеркәсібінің машиналары мен жабдықтары
Орындаған: ___________ студент Жолдыгалиев Аслан Саматұлы

Ғылыми жетекші: ____________ Имангалиева Г.Е., т.ғ.к.

Атырау, 2022
ТАПСЫРМА
Студент Жолдыгалиев Аслан Саматұлы
МДБ 5В072400 - Технологиялық машиналар және жабдықтар
Тобы МжГӨМЖ-19 қт
Тақырыбы Бұрғылау сорабының механикалық бөлігінің элементтерін есептеу және олардың құрылымын құру ( №7-нұсқа, [1])
Бұйрықпен бекітілді № ____________ ___ ____________20__ж.
Курстық жұмысты тапсыру мерзімі: ___ __________ 20__ж.- ___ _________ 20___ж.
Алдын-ала қорғау мерзімі: ___ ___________ 20__ ж.
Жұмысты қорғау: ___ __________ 20__ ж. - ___ ____________20___ ж.

Курстық жұмыстың берілгендері
1. Курстық жұмыстың берілгендерін әдістемелік нұсқаудан алу керек ([1], №7-нұсқа)

Негізгі тарау
Арнайы бөлім
Бұрғылау сорабының трансмиссиялық бөлігінің элементтерінің құрылымын құру

Есептік бөлім
Бұрғылау сорабының мехникалық бөлігін беріктікке есептеу ([1], 7-нұсқа)

Ұсынылатын әдебиеттер тізімі
1. Расчет на прочность буровых насосов: учеб. пособие Л.Н. Цехмистро, Е.С. Крупа, В.Э. Дранковский, А.Н. Хандурин, К.С. Резвая - Харьков: НТУ ХПИ, 2016. - 110 с.
2. Анашкина А.А., Осипенко И.А. Буровые насосы. Методические указания для лабораторных и самостаятельных занятий. - Тюмень. 2012. - 32 с.
3. Баграмов Р.А. Буровые машины и комплексы. 1988 г.
4. Ильский А.Л. Расчеты и конструирование бурового оборудования. М., Недра 1985 г.
5. С.И. Ефимченко. Расчеты ресурса несущих элементов буровых установок. Москва, 2001 г.

ТАПСЫРМА (ЖАЛҒАСЫ)

Графикалық материалдар тізімі
1. Бұрғылау сорабының трансмиссиялық бөлігінің элементтерінің құрылымын құру

Тапсырманы беру мерзімі ___ ____________20__ ж.

Жобаның ғылыми жетекшісі:_______________ Имангалиева Г.Е., т.ғ.к.

Тапсырманы орындауға қабылдап алдым:

Студент_____________________ Жолдыгалиев Аслан Саматұлы

___ _____________ 20__ ж.

Мазмұны
Кіріспе 7
1. Бұрғылау сорабы және олардың жетектерін монтаждау 10
1.1 бұрғылау сорабының жұмысын жасау жолдары 10
1.2 Бұрғылау сорабының жұмыс істеу принципі мен схемасы 13
1.3 Бұрғы қондырғысының негізгі жабдықтары 19
1.4 Бұрғы сораптардың, бұрғы шығырлардың, превенторлардың, қарсы шығарып тастау жабдықтардың атқаратын қызметі мен конструктивтік ерекшеліктері 21
1.5 Бұрғы мұнаралары. Бұрғы мұнараларының атқаратын қызметі мен пайдалану параметрлері 24
1.6 Бұрғы мұнаралардың түрлері. Мұнараға түсетін салмағын анықтау 24
1.7 Бұрғы қондырғылары. Дизель жетектеушімен бұрғы қондырғылары 26
1.8 Электр жетектеушімен бұрғы қондырғылары.Конструкция мен негізгі элементтері. 29
1.9 Бұрғылау жабдықтарын іске қосуға, қолданысқа тапсыруға дайындау 34
2. Есептеу бөлімі 37
2.1 Есеп 1 37
2.2 Есеп 2 38
3. Монтаждау жұмысындағы техника қауіпсіздігі. 40
Қорытынды 42
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 44

Кіріспе
Монтаж және қалпына келтіру жұмыстарының техникалық даму бағытының негізі - жұмысты өнеркәсіптендіру және механикаландыру, өндірістің экономикалық және прогрессивтік әдістерін енгізу болып табылады.
Технологиялық жабдықтар, көтермет тасымалдау құралдары мен технологиялық құбыр өткізгіштерді қалпына келтіру, жөндеу және монтаждау жұмыстары жабдықты эксплутациялау сенімділігі мен жобалық қуатты жылдамырақ меңгеруіне, срнымен қатар өндірілетін өнім спасы мен кәсіпорынның экономикалық көрсеткіштеріне байланысты.
Монтаждау алдында іске қосқыш аппараттарды мұқият қарайды,олардың бөліктерінің түгелдігін тексереді, түйіспелерінің тазалығын және реттелгендігін байқайды, қосылуының және ажырауының жеңілдігіне көз жеткізеді. Іске қосқыш аппараттарды негізгі қабырғаларға, колонналарға не пісірумен арнайы дайындалған құрылмаларға орналастырылады.
Оларды мүмкіндігінше электр қозғалтқыштарға жақынырақ орналастырады, сондай-ақ оларды күтіп қараудың, жөндеудің не алмастырудың ыңғайлы болуын ескереді.
Бұрғылау сораптары негізінен бұрғылау ерітінділерін шыңырауларға тұғырды тазарту мақсатында,және долотаның жұмыс істеу шарттарын жақсарту мақсатында және құбырлық бұрғылауларда құбырлық бұрғының айналуын жақсарту мақсатында беруге арналған.
Бұрғылауда негізінен поршенді 12Гр, БРН-1, У8-6М және У8-7М сораптарын пайдаланады. Әрбір бұрғылау қондырғысы негізінен екі сораппен комплекстелінеді. Бірақ, бұрғылау шарттарын есепке ал отырып сораптардың санын азайтуға немесе көбейтуге болады.
Бұрғылау қондырғыларының типтеріне байланысты және олардың жабдықталғандығына байланысты сораптарды монтаждау үшін негіз болып бұрғылау қондырғыларының негіздері, сонымен қатар бетоннан жасалған тұғырлар немесе құмдақтарда орналасатын ағаш тұғырлар негіз болып саналуы мүмкін.
Бұрғылау сораптары астына орналасатын іргетастар типтері негізінен топырақ жағдайына байланысты құрылады. Іргетастар жердің деңгейінен,сұйықтықтың қабылдлау ыдыстарындағы деңгейлері сораптың сорушы клапандарынан жоғары болатындай биіктікте орнатылады. Бұл арқылы сораптың толығу коэффициенті жақсарады және сорап өнімділігі жоғарылайды.
Электрожетектерге ие қондырғыларда сораптар жетектері ретінде әрбір сорапқа біреуден келетіндей етіп электроқозғалтқыштары пайдаланады.
Бұрғылау сораптары ұнғымаға тазалау мақсатымен сұйықтықты еңгізу үшін орнаған салқындату және қашауды майлау шекті қашаулармен бұрғылағанда гидромониторингті эффектіні жасау, тоқтап қалған гидравликалық қозғалтқышты іске асыру жұмыстарын қамтиды. Тағайындалуы мен эксплутациялық шарттарына байланысты бұрғылау сораптары келесі негізгі талаптарды қамтиды:
* келтірілген бөдшектердің саңылаулары және бөлшектерді шаятын ерітіндіден қорғалуы тиіс және тексеру мен техникалық талаптарының қызмет көрсету үшін ыңғайлы әрі оңай болуы қажет;
* қоспалы ерітінділермен әрекетесетін саңылаулар және бөлшектер жеткілікті дәрежеде берік болуы және бөлшектер қатардан шыққан жағдайда тез ауыстыруға ыңғайлы болуы қажет;
* сораптар алыс-жақын қашықтықтарға тасымалдануына сай болып, жалпы жағдайларына тәуелді болуы керек;
* сораптар құрамында майы бар және коррозионды белсенді қоспалармен тығыздығы әр-түрлі ерітінділермен жұмыс істеуге арналған болуы қажет;
* сораптар құрылысында оң және сол бүйірінде сорапты агрегат қозғалтқышы болуы тиіс;
* сораптардың сенімділігі және ұзақтығы олардың ұтымдылығы мен эксплутациялық қауіпсіздігімен үйлесуі қажет;
* сораптың біреуі ұнғаманы шаю үшін қамтамасыз етулер шектерде қадағалануы тиіс;
* сораптың қуаттылығы ұнғыманы шаюға және тоқтап қалмаған гидравликалық қозғалтқыштарды іске келтіру үшін қолданылады;
* сораптың шыға берісте шаятын сұйықтықтын жылдамдығы инерционды ауырлықты және қысым соққысын жою үшін бір қалыпты болуы қажет;
* үлкен көлемді саңылаулар және де техникалық қызмет көрсету үшін сенімді ұстау және ауыстыру құралдарын қамтамасыз етілулері қажет;
Бұрғылау сораптарын дайындау барысында шартты ГОСТ-пен бекітіледі. Бұрғылау тереңдігі өсумен бірге сораптың қуаттылығы мен осьпен бұрғылау талаптарына сай, бұрғылау сорабының жаңа модельдерін өндіріске еңгізуде жинақталған тәжірибе ғылыми-зеріттеу және тәжірибелік құрастыру жұмыстарымен, сонымен қатар сорапты жасауда жеткен жетістіктерге байланысты сораптардың өндірісі үздіксіз болып, одан да әрі даму үстінде.
Бұрғылауда алдымен сораптың үлкен берілісі және салыстырмалы шамалы қысымы болуын талап етеді, ал одан кейін ұңғының тереңдігін арттыру шарасы бойынша өзініңберілісін төмендетіп, қысымды жоғарылатады.

1. Бұрғылау сорабы және олардың жетектерін монтаждау
1.1 бұрғылау сорабының жұмысын жасау жолдары
Бұрғылау сораптары негізінен бұрғылау ерітінділерін шыңырауларға тұғырды тазарту мақсатында және долотаның жұмыс істеу шарттарын жақсарту мақсатында және құбырлық бұрғылауларда құбырлық бұрғының айналуын жақсарту мақсатында беруге арналған.
Бұрғылауда негізінен поршенді 12Гр, БРН-1, У8-6М және У8-7М сораптарын пайдаланады. Әрбір бұрғылау қондырғысы негізінен екі сораппен кешенделеді. Бірақ, бұрғылау шарттарын есепке ала отырып сораптардың санын азайтуға немесе көбейтуге болады.
Бұрғылау қондырғыларының типтеріне байланысты және олардың жабдықталғандығына байланысты сораптарды монтаждау үшін негіз болып бұрғылау қондырғыларының негіздері, сонымен қатар бетоннан жасалған тұғырлар немесе құмдақтарда орналасатын ағаш тұғырлар негіз болып саналуы мүмкін.
Бұрғылау сораптарын дайындау барысында шартты МЕСТ-пен бекітіледі. Бұрғылау тереңдігі өсумен бірге сораптың қуаттылығы мен осьпен бұрғылау талаптарына сай, бұрғылау сорабының жаңа модельдерін өндіріске еңгізуде жинақталған тәжірибе ғылыми-зеріттеу және тәжірибелік құрастыру жұмыстарымен, сонымен қатар сорапты жасауда жеткен жетістіктерге байланысты сораптардың өндірісі үздіксіз болып, одан да әрі даму үстінде.
Бұрғылау ертіндісін бұрғылау бағанашығына айдайды,бұрғылау кезінде ұңғы ішінде тоқтамсыз ауаны айналымын жасау үшін қолданады.
Бұрғылау бағанышығына қажет бұрғылау ертіндісін жібереді, ол ішіндегі тау жынысын бұрғылаудан кейінгі қалған қалдықты және қажетті көтеру жылдамдығын тау жынысын шығару үшін қолданады, керек гидравиликалық қуат қашауға жоғары жылдамдықпен (150мс дейін) кіріске тазарту бұрғыланған тау жыныстарынан келтіру.
Гидравликалық жетекке энергияны келтіріп бұрғылау сұйығын тазарту.Бұрғылар тау жыныстарынан және газдан бұрғылау сұйығын тұрақты параметрде ұстап тұрып, ұңғыға құю үшін жаңа бұрғылау сұйығын дайындау.
Газ және құм тазалаудан кейін сұйық 1,0% үлкен фракция тау жыныстары және құм 0,02мм-ден 0,1мм-ге, 0,1мм-ден үлкен фракцияларды тез алып тастау қажет. Алып тасталынған бұрғыланған тау жыныстары және құмдар, бұрғылау сұйығы және бұрғылау тау жыныстары. Ұңғы диаметрлі және бүрғылау жылдадамдығына байланысты.
Бұрғылау сораптарының тағайындалу мен пайдалану шарттарына байланысты мынадай негізгі талаптар қойылады:
* сорап берілісі, ұнғыны тиімді жуумен қамтамасыз ететін реттеленетін шекте болуы керек;
* сорап қуаты, ұңғыны жууға және түпкі гидравликалық қозғалтқыштың жетегіне жіткілікті болуы керек;
* жуу сұйығының сораптан шығу жылдамдығы, бұрғылау кезіңде қиындықтардың туындауына себепші болатын инерциялық жүктемелер мен қысымның пульсациясын, қосымша энергетикалық шығындар мен шаршаудан болатын бұзылыстарды болдырмау үшін бір қалыпты болуы керек;
* сораптар абразивті және құрамында май бар әр түрлі тығыздықтағы коррозияға-белсенді жуу ерітінділері мен жұмыс істеуге қабілетті болуы керек;
* бұрғылау ерітіндісі мен жанасатын тораптары мен бөлшектері ұзақ мерзімді және істен шығып қалған жағдайда ауыстыруға тез және қолайлы болуы керек;
* ірі габаритті тораптары мен бөлшектері жөндеу мен техникалық қызмет көрсету кезінде сенімді ұстауға арналған құрылғылар мен жабдықталған болуы керек;
* жетекті бөлігінің тораптары мен бөлшектері жуу сұйығынан қорғалған және тексеру мен техникалық қызмет көрсетуге қолайлы болуы керек;
* сораптар алыс және жақын қашықтарға жинақталған күйінде тасымалдауға жасақталған болуы керек;
* сораптардың конструкциясы сорап агрегатының қозғалтқышын оң және сол жағына орналасуға мүмкіндік беруі керек;
* сораптардың сенімділігі мен ұзақ мерзімділігі оларды пайдалану тиімділігі мен қауіпсіздігіне сай болуы керек;
* бұрғылау сораптарын жасап шығаруға қойылатын талаптар МЕСТ бойынша жасалануы керек.
Бұрғылау қондырғысының күштік торабынан айналысына қайысты беріліс көмегі арқылы трансмиссиялық білікке беріледі. Трансмиссиялық біліктен тиісті қосынды арқылы, шатун орнатылған, эксцентрипті білікке беріледі. Сорап жетегі сына қайысты беріліс көмегі сияқты, шынжырлы беріліс көмегімен жүзеге асырылады.
Ұңғы түбін бұрғыланған жыныстан қамтамасыз ету үшін бұрғылау қондырғысы бұрғылау ерітіндісін жинау мен тазалау үшін арналған жабдықтан, айдау құбырынан, бұрғылау сорабынан тұратын гидравликалық жүйемен жинақталады немесе іріктеледі.
Бұл жүйеде бұрғылау сораптары қозғалтқыштың механикалық жұмысын қайта келтіруге гидравликалық энергияны бұрғыланған жыныстың бетіне шығару үшін қажетті бұрғылау ерітіндісіне беруге және де турбо бұрғы турбиналарын бұрғылаудың турбиналық әдісі кезінде қозғалысқа келтіру қызмет етеді.
Бұрғылауда алдымен сораптың үлкен берілісі және салыстырмалы шамалы қысымы болуын талап етеді, ал одан кейін ұңғының тереңдігін арттыру шарасы бойынша өзініңберілісін төмендетіп, қысымды жоғарылатады.
Бұрғылау сораптары өте ауыр шартта пайдаланылады. Олар саз-су қоспасы негізінде дайындалған тұтқыр ерітіндіні айдайды және барит немесе гелиостит қосындылары мен ауырланады. Ерітінділер 2%-ға дейін бұрғыланған тау жыныстарының бөлшектерін ұстайды және сорабтар мен 40-70[0]С температура кезінде ұстайды, толығырақ айтқанда айдайды.
Суерітінділері осындай температурада ең көп коррозиялы активті болып келеді. Ерітінділердің тығыздығы әдетте 1,2-1,5гсм[3] құрайды, 2,5 гсм[3]-қа дейін көтерілуі немесе 0,8гсм[3]-қа дейін төмен түсуі мүмкін.

1.2 Бұрғылау сорабының жұмыс істеу принципі мен схемасы
Бұрғылау қондырғысы- бұл ұңғыманы бұрғылауға арналған құрал-жабдықтар кешені. Ол бұрғылау тәсіліне қарай, айналмалы бұрғалау қондырғысы (көп тараған түрі) және соққылы бұрғылау қондырғысы болып екіге бөлінеді.
Айналмалы бұрғылау қондырғысының құрамына бұрғылау мұнарасы, күштік жетек, түсіріп-көтеру операцияларын механикаландыруға арналған құрал-жабдықтар, бұрғылау сорғылары, шайғыш ерітіндіні дайындауға, тазалауға және оны өңдеп қайта қолдануға арналған құрал-жабдықтар, т.б. енеді.
Бұрғылау қондырғысы мұнай, газ және терең геологиялық барлау ұңғымаларын бұрғылауға арналған тұрақты бұрғылау қондырғысы, көбіне геологиялық барлау жұмыстарында, су астындағы бұрғылауда және құрылыс жұмыстарында қолданылатын жылжымалыбұрғылау қондырғысы.
Негізінен қопарылыс ұңғымаларын бұрғылауға арналған (жабдықтары шынжыр табанды не доңғалақтысүйреткіштерге, автомобильге, тракторға, катерге, т.б. орнатылған), өздігіненжүретін бұрғылау қондырғысы және жетуі қиын жерлерде бұрғылау жұмыстарын жүргізуге арналған тасымалды бұрғылау қондырғысы болып ажыратылады.Тау-кен ісінде бұрғалау қондырғысы бұрғылау станоктары деп аталынады.
Бұрғылау - бұрғы жәрдемімен тұтас материалдың жоңқасын жонып алу жолымен бітелмеген немесе бітеу цилиндрлік тесік тесу процесі; тау жыныстарын бұзу арқылы қимасы дөңгелек болатын кен қазбасын жасау процесі.
Геологияда - жер қыртысын геологиялық зерттеу, кен орындарын іздеу және барлау, жер астынан қатты, сұйық және газ күйіндегі түрлі кен байлықтарды алу, батпақты жерлерді құрғату, жер асты коммуникацияларын жүргізу, т.б. көптеген жұмыстар бұрғылау арқылы іске асырылады.
Ұңғыманы бұрғылау кезінде тау жыныстарын бұзып қопарудың қазір қолданылып жүрген тәсілдері негізінен екі түрге бөлінеді:
Бірінші тәсіл бойынша бұрғылау аспабының тікелей әсер етуі арқылы тау жыныстарын бұзып қопаратын механикалық әдіс,ал екінші тәсіл бойынша тау жыныстары әр түрлі физикалық(термиялық, ультрадыбыстық, т.б.) әсерлер арқылы бұзылады.
Бұрғылаудың механикалық әдісі айналдыра бұрғылау және соққылап бұрғылау болып екіге бөлінеді. Бұрғылау аспабының түріне (шнекті, штангалы, алмасты, тісті доңғалақты, т.б.), бұрғылау машинасының түріне (перфораторлы, пневмосоққылы, турбиналы, т.б.), сондай-ақ, ұңғыма қазудың тәсіліне (көлбеу, тармақты, т.б.) қарай бұрғылау бірнеше түрге бөлінеді.
Тау жыныстарына физикалық әсер арқылы бұрғылау тәсілдерінің ішінде термиялық бұрғылау кең тараған. Қопарып бұрғылау тәсілін өндіріске енгізу қолға алына бастады. Бұрғылаудың техникалық жабдықтары негізінен бұрғылау қондырғылары мен тау жынысын бұзып қопаратын аспаптардан тұрады. Ал ұңғыма бұрғылау жұмыстары кенжардағы тау жыныстарын талқандау, бұзылған жыныстарды сыртқа шығару, орнықсыз (опырылмалы) ұңғыма қабырғаларын бекіту сияқты процестерден құралады.
Талқандалған тау жыныстарын ұңғыма кенжарынан үздіксіз сыртқа шығарып тұрмаса бұрғылау жылдамдығы бәсеңдеп, тіпті тоқтап қалуы да мүмкін. Сондықтан бұрғылау кезінде бөлінетін ұнтақтардан тазалау үшін ұңғыманы сумен, балшық ерітінділерімен үнемі жуып немесе сығылған ауамен үрлеп тұрады. Орнықсыз жыныстарды бұрғылау кезінде ұңғыма қабырғасын опырылудан сақтау үшін әр түрлі әдістер (арнаулы ерітінді, жылдам қатаятын қоспа, цемент) қолданылады.
Екінші оқпанды бұрғылау- өнімді горизонттарды берілген координаттарға сәйкес тесіп өту немесе ұңғыманы қойнауқаттың азырақ сорғытылған екінші бөлігіне бұру мақсатында ұңғыманың басты оқпанымен қатар қосымша оқпанқалыптастырылуымен сипатталатын бұрғылау жұмыстары.
Терең бұрғылау- қалыптасқан тәжірибеге сәйкес, тереңдігі 4500-6000 м аралығында болатын бұрғылау ұңғымаларын жасақтау терең бұрғылауға жатады. XX ғасырдың соңғы ширегінде жүзеге асырылған тереңдігі 8000 м-ге, тіпті одан да астам тереңдіктерге (ең терең ұңғыма тереңдігі 12 мың м-ден астам) шейін бұрғылау шаралары "өте терең бұрғылау" деген сөз тіркесі арқылы беріліп жүр.
Карталық бұрғылау- геологиялық-құрылымдық түсіру шараларын табысты жүзеге асыру, яғни масштабы 1:200000 және 1:50000геологиялық карталарды дайындау мақсатында жүргізілетін онша терең емес бұрғылау ұңғымаларын (100-150 ж-ге дейін) жасақтау шаралары.
Әдетте түп тау жынысытары борпылдақ шөгінділердің қалың қабатымен көмкерілген аудандарда сол қабатты тесіп өту үшін, немесе жасырын кенді денелер мен шашылым кен орындарын іздеу мақсатында жүргізіледі.
Құбырлы бұрғылау- бұрғылау барысында бүкіл ұңғымаға тиесілі тау жынысытары түгелімен емес, тек сол ұңғыма шеңбері бойымен ғана уатылатын бұрғылау түрі. Құбырлы бұрғылау нәтижесінде тесіліп өтілген тау жынысы қабаттарының кәдуілгі бағанға ұқсайтын "бұрғылау тасбағаны "деп аталатын үлгісі бұрғылау құбырының ішінде бөлшектенеді де, ол жер бетіне көтеріліп алынады.
Бұталы бұрғылау- өнімді қойнауқаттарды тесіп өту мақсатында шағын ғана аумақта (үйінді тасбөгетте, эстакадада, т.с.с.) орналастырылған бұрғылау ұңғымасынан бір ғана тік бағытталған, бірнеше еңіс бағытталған ұңғыма оқпандарын рет-ретімен бұрғылау.
Мұндай ұңғыма түрлері бұрғылау өңірінің бірнеше ұңғымаларды әр түрлі нүктелерде орналастыруда қиындықтар туындаған, яғни бұрғылау жұмыстарын су айдыны бетінде, батпақты жерлерде, т.с.с. жүргізу керек болған жағдайда, немесе қоршаған ортаны тиімдірек қорғау мақсатында, кенорынды өндірістік жабдықтау және игеру істеріне деген қаржы мен уақытты үнемдеу мақсатында қолданылады.
Мұнай мен газға теңіздік бұрғылау- ішкі су алаптары (Каспий теңізі, Арал теңізі, т.с.с.), теңіз (Парсы шығанағы, Кариб, Жапон, Солтүстік теңіздері, т.с.с.) және мұхит қайраңы ауқымында мұнай мен газ кенорындарын іздеу, барлау және игеру мақсатында жүргізілетін бұрғылау.
Мұндай бұрғылаулар әдейі жасақталған негіздерден, эстакадалардан, жүзу кемелерінен және қозғалмалы аяқтарға орнатылған платформалардан жүргізіледі. Бұрғы сораптары:
1. плунжерлі сораптар;
2. поршенді сораптар.
Бұрғылау сораптары ұңғымаға шайғыш сұйықтығын түбін шламдардан тазалау мақсатында жіберуге арналған және оларды жоғары шығаруға арналған. Геологиялық ұңғымаларын бұрғылауды үш плунжерлік сораптарда насостары бірдей қозғалыстағы және екі цилиндрлік поршендік сораптарды қолданады.
Плунжерлік сорғышта жұмыс істейтін элемент. Плунжер екі қуыс металдық цилиндр, тығыздалған цилиндрмен қосылған бір сорғыштың гидравликалық бөлігі.
Плунжерлік сораптар бірдей әрекетте сол уақытта тік жүрісті плунжерде айдау жүргізіледі, ал керісінше жүрісте қайтару үдемелі қозғалыс бұлғақтан болады.
Клапандық қорапта сорғыш, айдағыш клапандар орналасқан. Поршеннің қозғалыс кезінде цилиндрде оң, сол айдағыш клапаны жабылады,ал сол жақ сорғыш ашылады. Пайда болатын вакуумның әсерінен шайғыш сұйықтық қабылдау торынан,цилиндрдің сол жақ бөлігіне түседі.
Цилиндрдің оң жақ бөлігінен осы уақытта сұйықтық жабық сорғыш клапанында поршеньмен итеріледі,ол оң жақ айдағыш клапаны арқылы айдағыш сызыққа бағытталады. Поршеннің кері әрекетінде сұйықтық клапан арқылы өтіп, клапан арқылы айдағыш орналастырылады.
Айдағыш сызықта үш жүрісті кран,манометр,сақтандырғыш клапан орнатылған.Айдағыш сызықты сұйықтықпен толтыру үшін,оның ұшында кері клапан болады.
Поршеннің әр жүрісінде бір мезетте сұйықтықты сору мен айдау болады. Бұндай сораптарды екі әрекетті сорғыш деп атайды.

1 - сурет. Плунжерлі сораптың кинематикалық схемасы

2 - сурет. Поршенді сораптың гидравликалық бөлігінің принципиалды схемасы

3 - сурет. Көлденен қос әрекетті поршендік сораптың жұмыс істеу схемасы

Плунжерлі сораптар құрамалы,жыныстың тығыздалу құрамын әр кезде бақылауда ұстайды және олардың тозуын реттеп отырады, ол жоғары температурада шайғыш сұйықтығының берілу тұрақтылығын сақтауға мүмкіндік береді.
Сораптардың жалпы сипаттамасы: ығыстырғыштық плунжерлік түрі;біржақтық әрекет,гидроблоктың тікелей сызбасы;гидроблок приводы үшін механикалық трансмиссия.Поршенді сораптар көшіру кезінде ыңғайлы,ол дистанциондық- оперативтік бастаумен аяқтаудың басқармасын қамтамасыз етеді.
НБ түріндегі сораптар негізгі конструктивті элементтердің құрама сызбасын қамтиды,олар өзара бір құрылымға жалғасқан гидравликалық пен привод бөлімдерінен тұрады.Келтірілген бөлімде шкив арқылы өтетін эксцентривтік көшірді,қисық тісті цилиндр арқылы алынатын трнсмиссиондық көшірді қосады.
Гидравликалық бөлік гидравликалық блоктан, сорғыш және айдағыш жинағыштан,сфералық компенсатордан және сақтағыш клапаннан тұрады.
Бұрғы сораптары ұңғыға қысым мен жуу сұйығын айдау үшін қолданылады. Бұрғылау жұмыстарында тек горизонталь, жетекті, поршенді сораптар қолданылады. Екі цилиндрлі бұрғы сорабының жұмыс істеу принципі (4 - сурет ) көрсетілген.

4 - сурет. Екі цилиндрлі бұрғы сорабының жұмыс істеу схемасы
Білік (14) айналған кезде шатун (12) кривошипі (13) тербелмелі қозғалыс жасап, крейцкопты (11) және онымен шток (10) арқылы байланысқан поршенді (5) қозғалысқа келтіреді. Поршень (5) астында айдау клапандары (6) орналасқан цилиндр төлке (9) ішімен қозғалады. Сору клапандары сүзгімен қамтамасыз етілген сору құбыры (3) арқылы қабылдау қалбырымен (1) қосылған. Айдау клапандары айдау компенсаторы (8) және айдау жолымен (7) қосылған. Поршень оңға қарай жылжыған кезде, цилиндрдің сол жағы сиретіліп, жуу сұйығы атмосфералық қысым әсерінен қабылдау қалбырынан (1) сору құбыры (3) арқылы көтеріліп, сору клапанын (4) ашады да, сорап цилиндріне кіреді. Осы кезде, цилиндрдің оң жағындағы қуысында жуу сұйығы айдау клапанына (6) айдау жолы арқылы ығыстырылады. Бұл кезде (6а) және (4а) клапандары жабық болады.
Поршень кейін жылжыған кезде, цилиндрдің оң қуысында сұйық сорылады, ал сол жақ қуысында айдалынады. Осылай поршень қозғалған кезде цилиндрдің бір жағында сұйық сорылса, екінші жағында айдалынып отырады, яғни сорап екі жақты істейді.
Соңғы кезде үш цилиндрлі (үш поршенді) бұрғы сораптары кеңінен қолданылады. Олардың екі цилиндрлі сораптардан негізгі ерекшелігі:
- бір жақты істейтін үш жұп цилиндр поршендерінің болуы;
-поршендерінің сызықтық жылдамдығы (поршендердің қос жүрісі)
жоғары;
-сұйықты қысып айдау дәрежесі бірқалыпты;
-жетек және гидравликалық біліктерінің сипаттамалары жетілдірілген.
1.3 Бұрғы қондырғысының негізгі жабдықтары
Мұнай мен газ ұңғымаларын әр түрлі геологиялық және климаттық жағдайларда бірнеше жүзден бірнеше мың метрге дейінгі тереңдікте бұрғыланады. Бұрғылау қондырғысының бірнеше типтері бар.
Бұрғылау қондырғысының негізгі параметрлері бұрғылау тереңдігі, ол ұңғыманың құрылымын, бұрғылау және энергетикалық жабдықтарды анықтайды.
Барлық бұрғылау қондырғылары бір типті, бірақ өздерінің сипаттамалары бойынша әртүрлі бұрғылау және энергетикалық құрал-жабдықтар болып табылады.
Бұрғылау қондырғысы мынадай: ротор, белдік жүйесі бар шығыр, сорғыштар және мұнара сияқты негізгі түиіндерден тұрады. Шығырды және сорғыштарды іске қосатын іштен жанатын қозғалтқыштар пайдаланылады.
Бұрғылау бағананы түсіру және көтерушеген бағананы түсіру. Қашауды қосу үшін, бұрғылау мен шеген бағаналарды бұрау және бұрандаларын босату үшін шығыр, кронблок, белдік блок, ілгек және белдік арқаннан тұратын полиспастық жүйе қызмет етеді.
Көтеру механизмін орналастыруды және бұрғылау бағанасының шамдарын қондыруды А - тәрізді құрылымы бар мұнарада жүргізіледі.
Бұрғылау бағанасын айналдыру (роторлық бұрғылау) бұрғылау бағанасын периодты түрде бұрып тұру, түсіру-көтеру жұмыстары кезінде бұрғылау бағанасын іліп қою және ұңғымаға оны түсіргенде шеген бағананы іліп қою қызметтерін ротор атқарады.
Ұңғыманы жуу екі бұрғылау сорғыштарымен жүзеге асады. Шығыр, ротор және сорғыштардың жетектерін қосу екі жұпталған дизельмен жүзеге асады.
Бұрғылау мұнарасы - бұрғылау тізбектерін және шегендеу құбырын ұңғыға көтеріп-түсіру, бұрғылау кезіңде бұрғылау тізбегін ұстап түру үшін, сонымен қатар бұрғылау тізбегіне тәл жүйесі, бұрғылау құбырларын және бұрғылау процесіне қажетті жабдықтарды орнату үшін қолданылады.
Бұрғы шығырынын бұрғылау құбырлары тізбегін көтеріп-түсіру, ұстап тұру, бұрғылау кезіңде жайлап жіберіп отыру және шегендеу құбырларын түсіру үшін қолданылады. Кейбір жағдайларда шығырды қозғалтқыштар қуатын роторға жеткізу, құбырды бекіту, ашу, ауыр жүктерді сүйреп тарту және де басқа қосалқы жұмыстарда қолданылады.
Тәл жүйесі кронблоктан, тәл блоктан, ілмектен, тәл арқанынан және бағыттаушы роликтен тұрады.
Ротор - бұрғылау тізбегіне бұрғылау кезінде айналым беру, ал көтеріп-түсіру кезінде оны ұстап тұру үшін қолданылады.
Ұршық - тәл жүйесінің бұрғылау тізбегі мен жалғау үшін қолданылады. Ол біріншіден бұрғылау тізбегін айналдырады, екіншіден жуу сұйығын өткізуді қамтамасыз етеді.
1.4 Бұрғы сораптардың, бұрғы шығырлардың, превенторлардың, қарсы шығарып тастау жабдықтардың атқаратын қызметі мен конструктивтік ерекшеліктері
Бұрғы сораптары ұңғыға қысым мен жуу сұйығын айдау үшін қолданылады. Бұрғылау жұмыстарында тек горизонталь, жетекші, поршенді сораптар қолданылады.
Білік айналған кезде шатун кривошипі тербелмелі қозғалыс жасап, крейцкортты және онымен шток арқылы байланысқан поршенді қозғалысқа келтіреді. Поршен астында айдау клапандары орналасқан цилиндр төлке ішімен қозғалады. Сору клапандары сүзгімен қамтамасыз етілген сору құбыры арқылы қабылдау қалбырымен қосылған.
Айдау клапандары, айдау компенсаторы және айдау жолымен қосылған поршень оңға қарай жылжыған кезде, цилиндрдің сол жағы сиретіліп, жуу сұйығы атмосфералық қысым әсерінен қабылдау қалбырынан сору құбыры арқылы көтеріліп сору клапанын ашады да, сорап цилиндріне кіреді. Осы кезде цилиндрдің оң жағындағы қуысында жуу сұйығы айдау клапанына айдау жолы арқылы ығыстырылады. Бұл кезде клапандар жабық болады.
Поршень кейін жылжыған кезде цилиндрдің оң қуысында сұйық сорылады, ал сол жақ қуысында айдалады. Осылай поршень қозғалған кезде цилиндрдің бір жағында сұйық сорылса, екінші жағында айдалынып отырады, яғни сорап екі жақты істейді.
НБТ - 600 бұрғы сорабы гидравликалық және жетек бөлімінен тұрады.
Гидравликалық бөлім өзара сору және айдау коллекторларымен біріктірілген үш клапан қорабынан тұрады. Клапан қорабында сору және айдау клапандары орналастырылған. Оның ішінде сонымен қатар алмалы-салынбалы цилиндр төлкелерде орналасқан. Төлкелер ішінде өздігінен тығыздалынатын резеңке монжетамен поршендар қозғалады.
Поршень өлшемдері төлке сияқты жуу сұйығының қажетті пайдалану мөлшері мен қысымына байланысты алынады. Поршень қозғалысы крейцкопқа жалғанған шток арқылы іске асырылады.
Жетек бөлімі станинада тербелмелі подшипниктерге отырғызылған трансмиссиядан және эксцентрлік біліктерден тұрады. Жетек және гидравликалық бөлімдер бір рамаға отырғызылады. Оның құрамына майлау және салқындату жүйелері де кіреді.
Бұрғы шығыры бұрғылау құбырлары тізбегін көтеріп түсіру, ұстап тұру, бұрғылау кезінде жайлап жіберіп отыру және шегендеу құбырларын түсіру үшін қолданылады. Кейбір жағдайларда шығырды қозғалтқыштар қуатын роторға жеткізу, құбырды бекіту, ашу, ауыр жүктерді сүйреп тарту және де басқа қосалқы жұмыстарды атқаруда қолданылады.
Шығыр бұрғы қондырғысының ең негізгі агрегаттарының бірі. Бұрғы шығырларына түсетін салмақ циклділігімен сипатталады. Бұрғы ілмегін көтергенде күш қозғалтқыштардан шығырға көтерілсе, түсіру кезінде керісінше шығырдың тежегіш тесіктері барлық бос энергияны жылуға айналдырады.
Таль блогын көтеру кезінде қуатты дұрыс пайдалану үшін шығыр әртүрлі жылдамдықпен жұмыс істеуі қажет.
Бұрғы шығыры білік санына қарай 1,2,3 білікті болып келеді. Біліктер арасындағы кинематикалық байланыс шығыр берілістер арқылы іске асырылады. Көтеру биіктігіне шынжыр берілістен басқа таль арқанын орау үшін барабан тежегіш және электр тежегіш білігін муфта орналастырылады.
Бұрғы шығыры екі түрлі тежегіштермен жабдықталады:таспалы және электрлі тежегіштер.
Таспалы тежегіштерқұбыр тізбектерін көтеріп ұстау, түсіру жылдамдығын реттеу, толық тоқтату бұрғылау кезінде қашауды жіберіп отыру қызметтерін атқарады. Ал электрлі тежегіш бұрғылау және шегендеу тізбектерін түсіру жылдамдықтарын бәсеңдету үшін қолданылады. Шығыр барабанын толық тоқтату таспалы тежегішпен іске асырылады.
Превенторлардың, қарсы шығарып тастау жабдықтардың атқаратын қызметі мен конструктивтік ерекшелері жоғары қысымды қабатты ашуға дейін ұңғыманың сағасында лақтыруға қарсы жабдықтардың комплектісін орналастырады, оған екі қабатты және әмбебап превентор кіреді.
Ротормен бұрғылағанда, үрлеумен бұрғылағанда, аэросұйықтықпен жуғанда, қайтарыммен жуғанда ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.