Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антоним

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Талдықорған

Құлжабай Қасымов атындағы № 28 ІТ мектеп-лицейі

Жоба тақырыбы: Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антоним

Секция: ағылшын тілі

Ғылыми жетекшісі: Исмаилова Нургуль Ахметханқызы, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ
филология және әлем тілдері факультетінің PhD докторы, доценті

Жетекшісі: Сембек Айнур Ерланқызы
ағылшын тілі пәні мұғалімі

Орындаған: Саятбек Жамила
3 - сынып оқушысы

2022 - 2023 оқу жылы
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3
I
1.1

1.2

Негізгі бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антоним ұғымы және антонимдердің түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антонимдердің жасалу жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
4

4

6
II
2.1

Зерттеу бөлімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ...
Ағылшын және қазақ тілдеріндегі фразеологиялық антонимдер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
7

7
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
10
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ...
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
11
12

КІРІСПЕ
Жалпы кез-келген ғылымда қарама-қарсылық ұғымы кеңінен сипаттталынып, ауқымды түрде түсіндірледі. Әдетте мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер антонимдер деп аталады. Бұдан антонимдік қарама-қарсылықтың ұғымдар қарама-қарсылығымен, яғни логикалық қарама-қарсылықпен байланысты екені айқын көрінеді. Бірақ осы байланыстың сыры неде, логикалық қарама-қарсылық пен антонимдік қарама-қарсылықты тепе-тең деп қарауға болама?-деген сұрақ туады. Антонимдік мағына сапалық ұғымдарға тән болады. Осыған байланысты қандай сөздер сапалық ұғымдарды білдіреді, сапалық ұғымдарды білдіретін сөздердің барлығы да антоним бола бере ме?-деген сұраққа жауап іздеуге тура келеді.
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Екі тілдегі мағынасы қарама - қарсы сөздердің қолдануда қиындық туғызып, кейбір сөздердің антонимдік жұптары бірнеше жолмен берілетіндігіне байланысты, өйткені лексиканың осы саласына байланысты күні бүгінге дейін шешімін таппай жүрген өзекті мәселелер көп.
Зерттеу жұмысының мақсаты. Қазақ және ағылшын тілдеріндегі фразеологиялық антонимдердің тілдік сипатын және қолданылу ерекшеліктерін анықтау.;
Зерттеу міндеттері:
Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антоним ұғымына түсініктеме беру
Ағылшын антонимдердің түрлерін ажырату;
Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антонимдердің жасалу жолдарына түсініктеме беру;
Зерттеу әдістері: осы мәселе бойынша әдебиеттер оқу; ғаламтор желісінен ақпарат іздеу және сараптау; бақылау жұмыстарын ұйымдастыру.

І ӘДЕБИЕТКЕ ШОЛУ
1.1 Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антоним ұғымы және антонимдердің түрлері
Антонимдер дегеніміз (anti грек тілінен аударғанда қарама-қарсы және "onyma" есім, атау) қарама-қарсы мағынаны білдіретін, бір сөз табына жататын тілдік бірліктер. Мысалы: алыс - жақын (far-near), үлкен-кіші (big-small), ауыр-жеңіл (heavy- light),қиын- оңай ( difficult - easy), жылы-суық (warm- cold), жоғары- төмен ( up-down), ілгері- кейін (forward - backward), ақырын- қатты (quiet- loud ), кедей-бай (poor- rich), ескі-жаңа ( old- new ) және тағы басқалары [1].
Ағылшын фразеологиясының атақты зерттеушісі А.В.Кунин ағылшын тіліндегі фразеологиялық антонимдерді бірнеше типтерге бөледі (кесте-1):
№
Қазақша
Ағылшынша

Бастау - аяқтау
Put something on foot-ring down the curtain

Іс-әрекет - іс-әрекет нәтижесін жою
Loosen one's purse strings - tighten one's purse strings

Ақшасын шашу - ақшасын қысып ұстау
Spread money - keep money tight

Жақсы - жаман
Good - bad

Дұрыс - дұрыс емес
Right - not right

Жұмысқа жанын салу-шырпының басын сындырмау.
Earn on earnest penny- live by one's wits

Ауырдың үстімен, жеңілдің астымен жүріп жұмыс істеу.
Play one's cards well- play one's cards badly

Көбірек - азырақ

As scare as hen's teeth- as plentiful as blackberries

Мамықтай жеңіл - темір сияқты зілдей.
As light as a feather- as heavy as lead

Тасбақа сияқты қозғалу- көзді ашып-жұмғанша
At a snail's pace- at breakneck (breakdown) speed

Ай десе аузы, күн десе көзі бар - адам көргісіз, үрей туғызатындай.
As prettey as a picture- as ugly as sin

Қой аузынан шөп алмас- тас жүрек
As gentle as a lamb- as hard as nails
Ж.Мусиннің Қазақ тіліндегі антоним сөздер деген еңбегінде фразеологиялық антонимдер екі топқа бөлінген (сур.1):

1-сурет. Қазақ тіліндегі антонимдердің түрі
Мұндай құбылыс ағылшын тіліне де тән. F.e. look with another eye upon something (көзқарастары әр түрлі)- see eye to eye with somebody (көзқарастары бірдей), to be born under a lucky star (бақ жұлдызы оңынан туар)- to be born under unlucky star (бақсыздың жұлдызы солынан туар) [2]
Сонымен қатар, антонимдерді үш топқа бөліп қарастыруға да болады (сур.2):

2-сурет. Қазақ тіліндегі антонимдердің түрі
Бірақ шындығында күн-түн, сөйлеу-үндемеу дегендер табиғатында бір-біріне қарама-қарсы құбылыстар емес. Күн-түн дегендер бір тәулік ішіндегі мерзімнің екі шегі, сөйлеу-үндемеу дегендер қимыл иесінің күйін білдіреді. Демек, антонимдер табиғатында бір-біріне қарама-қарсы заттардың атауы емес, заттың сапасының атауы, дәлірек айтқанда, сапаның бағасының атауы, немесе бір процестің екі түрлі күйінің атауы болып табылады.
Антонимдік жұптың сыңарлары бір сапаға берілген бір-біріне қарама-қарсы екі түрлі бағаның атауы болып табылады. Мысалы: Мамықтай жеңіл (Аs a feather-as heavy as lead)-темір сияқты зілдей. Бұл антонимдердің заттың салмағын білдірсе, Ит өлген жер - қарға адым жер (Сheek by jowl- far cry from) [3].

1.2. Ағылшын және қазақ тілдеріндегі антонимдердің жасалу жолдары
Қазақ және ағылшын тілдеріндегі антонимдер көбінесе сын есімдерден болады, онан соң етістіктерде, зат есімдерде, үстеулерде азды-көпті кездеседі. Ал қалған сөз таптарынан антонимдер тым тапшы.
Сын есімге тән антонимдердің мынадай түрлері бар:
а) Түбір күйінде кездесетіндері: ауыр-жеңіл (heavy- light), кең-тар (wide-narrow), ыстық- суық (hot- cold), үлкен- кіші (big-small), жас-кәрі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.