Құс жұмыртқасының құрылысы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Н. Д. Оңдасынов атындағы №38 мектеп-гимназиясы

ҒЫЛЫМИ ЖҰМЫС

Жұмыстың тақырыбы : «Неліктен тауықтың жұмыртқасы ақ не ашық қоңыр, ал бөдененің жұмыртқасы шұбар болады?»

Орындаушы: 3 «В» сынып оқушысы

Сүлей Айғаным

Жетекшісі: Кумекбаева

Салимаш Турапбайқызы

$C:\Users\МОЛДИР\Downloads\images.jpg$

Орындалу уақыты: 2022 жыл

Шымкент

Мазмұны

І. Кіріспе

Құстың жұмыртқа өнімі

ІІ. Негізгі бөлім

2. 1 Құс жұмыртқасының құрылысы.

2. 2 Жұмыртқаның пайдасы.

2. 3 Жұмыртқаның сырлары.

2. 4 Қызықты деректер

2. 5 Неліктен тауықтың жұмыртқасы ақ не ашық қоңыр, ал бөдененің жұмыртқасы шұбар болады?

ІІІ. Қорытынды

Құрылымы

Мазмұны 2-бет

Аннотация (3 тілде) . . . 4-бет

Пікір 5-бет

Кіріспе . . . 6-8 беттер

Негізгі бөлім . . . 8-15 беттер

Қорытынды . . . 16-бет

Әдебиеттер тізімі . . . 17-бет

Аннотация

Мақсаты: тағам есебінде пайдаланылатын құстардың сопақ қабығы бар, әрі нәрлі тағамдардың бірі - жұмыртқаның құрылысы, шығу тарихы және оның өмірдегі тигізетін пайдасы туралы түсінік беру, жұмыртқаның пайдасын насихаттау.

Болжам: тамақ есебінде қолданылып қана жүрген жұмыртқаның химиялық құрамын және оның емдік қасиеттерін жете білетін болсақ, жұмыртқаны жан - жақты тұрмыста да қолдана аламыз.

Зерттеу кезеңдері :

I кезең: Жұмыртқаның шығу тарихы жайлы жазылған зерттеу мақалаларын бір жүйеге түсіру, конспект жасау.

II кезең: Құс жұмыртқасының құрылысы мен түрлеріне, пайдасына, қызықты деректерге талдау жасау.

Зерттеудің нәтижесі : Неліктен тауықтың жұмыртқасы ақ не ашық қоңыр, ал бөдененің жұмыртқасы шұбар болатынын талқылау арқылы қызықты деректерге және жұмыртқаның пайдасына толыққанды түрде көз жеткіздік.

Шымкент қаласы Н. Д. Оңдасынов атындағы №38 мектеп-гимназиясының 3«В» сынып оқушысы Сүлей Айғанымның «Неліктен тауықтың жұмыртқасы ақ не ашық қоңыр, ал бөдененің жұмыртқасы шұбар болады?» тақырыбында жазған ғылыми жұмысына

ПІКІР

Жұмыртқаның қоректік қасиеті мол, өте сіңімді диеталық өнім болып есептелінеді. Адам тағам ретінде негізінен тауықтың жұмыртқасын пайдаланады. Оның құрамында 13% белок, 12% май және тағы басқа углеводтар, минералдық заттар, витаминдер (А, Д, В, Е) бар. Осы жұмыртқаның құрылысы, шығу тарихы, өмірде тигізетін пайдасы және ол туралы қызықты деректерге Сүлей Айғаным жан-жақты зерттеу жасады.

Сүлей Айғанымның «Неліктен тауықтың жұмыртқасы ақ не ашық қоңыр, ал бөдененің жұмыртқасы шұбар болады?» тақырыбында жазған ғылыми жобасы қойылған барлық талаптарға сай келеді және жұмысты қорғауға жіберуге болады деп есептеймін. Бастауыш сынып оқушылары үшін өте қызықты тақырып деп санаймын.

Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік

педагогикалық университетінің

«Биология»кафедрасының доценті, а. ш. ғ. к Г. М. Сартбаева

І Кіріспе

Құстың жұмыртқа өнімі

Жұмыртқа - қоректік қасиеті мол, өте сіңімді диеталық өнім болып есептелінеді. Адам тағам ретінде негізінен тауықтың жұмыртқасын пайдаланады. Оның құрамында 13% белок, 12% май және тағы басқа углеводтар, минералдық заттар, витаминдер (А, Д, В, Е) бар.

Құстың жұмыртқа өнімін беру уақыты олардың аналық бездерінің дамып, жетілу дәрежесіне байланысты болады. Сонымен құстың алғашқы жұмыртқа салуы оның жыныстық жетілгенін көрсетеді. Алғашқы жұмыртқаны тауықтар 120-180, үйрек пен қаз 250-300, күркетауық 200-250 күндігінде сала бастайды. Бір жылда беретін жұмыртқалар саны және орташа салмағы жұмыртқа өнімінің негізгі көрсеткіштері болып есептелінеді. Әдетте, тауықтар өмірінің екінші жылында ең көп жұмыртқа береді. Ал жылына орта есеппен тауық 220-230 жұмыртқа бере алады, әр жұмыртқаның салмағы 55-65 г; үйрек 100-120 (әрқайсысының салмағы 90-100 г) жұмыртқа, қаз 25-30 (әрқайсысының салмағы 110-200 г) жұмыртқа, күркетауық 70-80 (әрқайсысының салмағы 85-110 г) жұмыртқа береді. Тауықтың және күркетауықтың ұрғашысын мекен, еркегін қораз; үйректікін мекен, кежек; қаздікін ана және ата-қаз деп атайды.

Құс ас қорыту және зат алмасу ерекшеліктеріне сәйкес азықтандырылады. Жем құстың ас қорыту жолынан тез өтіп, зат алмасуы жедел жүреді, сондықтан құс құнарлы, энергия мен қоректік, минералдық және биологиялық пәрменді заттарға бай рационмен азықтандырылады. Құс өнімділігіне, әсіресе азық энергиясы күшті ықпалын тигізеді. Жалпы өнімділігінің 40-50%-ті азықтың энергиясына тәуелді, сонымен қатар азықтың желінуі де энергия деңгейімен шектеледі. Сондықтан азықтың энергетикалық деңгейі жалпы қоректілігін сипаттаумен қатар, бүкіл азықтандыру барысын нормалық жүйеге келтіретін құрал ретінде де қаралуы керек.

Сүлей Айғаным жетекшісімен зерттеу барысында

ІІ Негізгі бөлім

Құс жұмыртқасының құрылысы

Әдетте тауық жұмыртқалары сопақ, ұзартылған пішінге ие, сондықтан олар екінші атауды ооциттер деп алды. Дегенмен, ұяға немесе шұңқырға жататын құстардың түрлері бар. Бұл жағдайда олардың пішіні дөңгелек пішінге ие болуы мүмкін. Ооцит мөлшері құстың параметрлеріне байланысты. Дегенмен, ерекше жағдайлар бар және адамдар дене көлемінің пайызы ретінде үлкенірек мөлшердегі ооциттерді салады. Бұл жағдайда жастар көбірек өмір сүруге бейімделген, балапандары туған кезде мүлдем дәрменсіз болып табылатын тауықтың төліне қарағанда өмірінің алғашқы күндерінен бастап ең ірілерін африкалық түйеқұс қояды, оның жұмыртқалық салмағы құстың салмағының бір пайызын құрайды. Колибрилерде 6% бар.

Тауықтың жұмыртқа жасушасының түзілуі аналық безден басталады, содан кейін жұмыртқа жолында жалғасады. Үнемі өсіп келе жатқан жұмыртқалар сарысын құрайтын қоректік заттарды жинайды. Шамамен 24 сағат сайын ол жұмыртқа жолының бойымен қозғала бастайды. Бездердің жанында қозғала отырып, олардан бөлінетін ақуыз оның айналасында үнемі қалыптасады. Әрі қарай, сарысы қабық бөлігінің қалыптасуы орын алатын жерде. Жұмыртқа түтігінің ең төменгі жағында жұмыртқа 19 сағатқа кешіктірілетін бөлім бар. Міне, ол шығады. Бір сағаттан кейін аналық безде жаңа байлау процесі басталады.

$C:\Users\User\Desktop\slide-2.jpg$

Құс жұмыртқасының құрылыс ерекшеліктері.

Жабайы құстардың жұмыртқаларында қатайтатын қабырғалары болады. Олар таулы аймақтардағы құстардың ұясының шектеулі кеңістігіне қонуы кезінде тұтастықты сақтау үшін қажет. Мұндай қабырғалар 2см-ге 40 кг-ға дейін қысымға төтеп бере алатын ооциттің бетін айтарлықтай нығайтуға мүмкіндік береді. Салыстыру үшін тауық еті екіден көп емес жүктемеге төтеп бере алады. Ооцит сыртынан тегіс немесе кедір болуы мүмкін. Түс құстың өмір салтына байланысты. Жерде жатқан құстардың түсі кен орнының фонына сәйкес келеді. Түс түзілу жұмыртқа жолында жүреді.

Тауық жұмыртқасының құрылысы

Жұмыртқа құрылымы өте күрделі, өйткені жабық кеңістік жаңа өмірдің пайда болуына арналған капсула және қатаң сақтау талап етіледі. Барлық температура және басқа параметрлер. Мұнда ана құрсағында дамитын сүтқоректілердікіндей жағдай жасалған. Химиялық сипаттамалары бойынша тауық жұмыртқасы элементтердің құнды жиынтығы болып табылады. Бұл қабықшамен жабылған кеңістік оның құрамына жаңа организмнің дамуына қажетті барлық заттарды қамтиды. Құс жұмыртқасын адам 97% сіңіреді, ал топтардың витаминдері: A, B, E, маңызды аминқышқылдары денеге тамаша пропорцияда енеді. Жұмыртқа калориялары 17 пайыздан аспайды, сондықтан олар диета кезінде қолданылады. Құс жұмыртқасының құрамында 19 амин қышқылы бар. Оның онын алмастыруға болмайды. Оларды осылай атайды, өйткені мұндай заттар ағзада түзілмейді және тек тұтынылатын тағамнан алынады. Протеин адам ағзасының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, өйткені оның маңызды аминқышқылдарына ыдырау қабілеті бар. Құстың сарысында холестериннің болуы оның адам қанындағы пайызының артуына мүлде әсер етпейді. Қабық ағзаға өте пайдалы. Оның құрамындағы кальций екі граммға жетеді және ол 93% сіңеді.

Жұмыртқа ( бөдене жұмыртқасы ) - дәмді де нәрлі тағам. Қабығы аршылған жұмыртқаның орташа химиялық құрамы: 73, 6% судан, 12, 8% ақуыздан, майлардан, көмірсулардан, минералдық заттардан тұрады.

Сонымен бірге жұмыртқаның құрамында тіршілік үшін маңызы зор амин қышқылдарының бүкіл жиынтығы да бар. Жұмыртқаның неғұрлым құнды бөлігі - сарыуызы. Ол майлар мен ақуыздарға, көмірсулар мен минералды заттарға ғана емес; сонымен бірге витаминдерге (А, В, Д, Е, т. б. ) де бай. Әдетте, жұмыртқа жұмыртқа қабықтарымен (жұқа және сыртқы қатты қабық) қапталып тұрады. Жұмыртқаның сарыуызы ақуыздан аз болады, оның түсі құрамындағы ксантофиль мен каротин пигменттеріне байланысты. Сарыуыздың құрамында 51% су, 16% ақуыз, 31, 5% май, әртүрлі мөлшерде В1, В2, Д1, Е витаминдері мен минералдық заттар, т. б. бар. Ақуызда 85% су, 13% ақуыз бар, май, көміртек, минералды заттар өте аз, тек В витамині болады. Жұмыртқаның қалыптасуы (оогенез), әдетте, аналық безде өтеді. Жануарлардың көпшілік түрінде жұмыртқа дөңгелек не сопақ, сирегірек ұзынша (жәндіктерде) пішінді келеді.

Жұмыртқалардың үлкендігі цитоплазмадағы сарыуыз мөлшеріне қарай өзгеріп отырады.

Бөдененің бес жұмыртқасы тауықтың бір жұмыртқасының салмағымен тең болса, оның құрамындағы калий мен фосфор тауық жұмыртқасынан бес есе көп, ал темір 4, 5 есе, В және В12 витаминдері 6 есе көп. Сонымен қатар, олардың құрамындағы кальций, мыс, кобальт және түрлі амин қышқылдары тауық жұмыртқасына қарағанда әлдеқайда жоғары. Құрамы осындай азықпен жүйелі қоректенген адамның әр түрлі ауру-сырқауға қарсы тұрар дәрмені артып, жүрек-қантамырлар жүйесі мен асқорыту мүшелерінің жұмысы жақсарады. Сонымен бірге, бөдене еті мен жұмыртқалары адам ағзасынан радиацияны да шығарады екен. Ал жұмыртқа құрамындағы лейцитин қандағы холестеринді төмендететін көрінеді.

Бөдене өсіруді алғаш қолға алған - жапониялықтар. Қазіргі таңда жапон бөденесі, мрамор бөденесі, ағылшын бөденесі, фараон бөденесі атты төрт түрі өсіріледі. Бөдененің жұмыртқасы көптеген сырқатқа шипа. Әсіресе, адам организміндегі темір қалдықтары мен шлактарды тазартады. Бронхалық астма, асқазан аурулары, туберкулез, хроникалық холецистика, жүйке, жүрек ауруларына пайдалы. Бөдене қазаққа таңсық құс емес. Қазақ ертегілерінде де жиі айтылады. Бірақ осы жұдырықтай құстың еті мен жұмыртқасында осыншама емдік дәрумен бар деп кім ойлаған? Еті холестеринсіз, жұмыртқасы дәрумендігі жағынан тауықтан үш есе құнарлы, амин қышқылы, микроэлементтерге бай.

Жұмыртқа адамдардың күнделікті өмірде ең көп тұтынатын тағамы. Ол қуырып та, асып та жей салғанға дәмді, әрі жеңіл әзірленеді. Алайда жұмыртқа жегенде назар аударуға тура келетін біраз жағдайлар бар. Мысалы:

- Жұмыртқаны шикідей жемеген жөн.

- Жұмыртқаны түнде пісіріп қоймаңыз. Себебі түнде пісіріп қойсаңыз оның ішінде таң атқанша бактериалар көйбейіп, ол асқазан, ішек-жолдарына зиян.

-Жұмыртқаны өте көп жемеу керек. Себебі, жұмыртқаның құрамында белок өте көп. Соның салдарынан жұмыртқаны көп жесеңіз зат алмасу процесі ұлғайып, бүйректің қызметі қиындайды. Қалыпты жағдайда, балалар мен қарттар, ақыл ой еңбегімен және дене еңбегімен шұғылданатын адамдар күніне 2 жұмыртқадан артық жемегені жөн. Ал дене қуаты әлсіз адамдар мен операциядан кейінгі қалпына келу мезгіліндегі сапалы белокты толықтауды қажет ететін адамдар күніне 4 жұмыртқаға дейін жеуге болады.

Көпшілікке белгілі, жұмыртқаның ақ бөлігінің көбі су, қалған он пайызы ақуыздан тұрады. Ал, сары уызды ағзаға еш зияны жоқ қаныққан май құрайды. Жалпы алғанда, жұмыртқа құрылымы 13% ақуыздан, соншалықты мөлшерде майдан, 0, 67% көмірсудан құралған. Сонымен қатар, жұмыртқаның құрамында лецитин атты пайдалы зат бар, ол А, В, Д, Е дәрумендері мен кальцийге, ақуызға, протеинге, холестеринге өте бай. Бұл минералдар мен дәрумендер денсаулық пен шаш күтімі үшін пайдалы.

Жұмыртқа қабығы оңай қортылатын, ағзамызға пайдалы - таптырмас кальций көзі. Жұмыртқаның қабығы, негізінен, кальций, фосфор, темір, калий, магний және кремнийден тұрады.

Венгрия ғалымдары жүргізген зерттеуде жұмыртқа қабығының құрамы адамның тісі мен сүйегіне қатты ұқсайтыны дәлелденген.

Жұмыртқа қабығының ұнтағын жүкті әйелдер, балалар және ересектер кальция жетіспеген жағдайда қолданады.

Мұндай ұнтақты үнемі қолданған жағдайда:

- қан қысымы мен жүрек қағысының жұмысы жақсарады;

- зиянды холестерин деңгейі азаяды;

- зат алмасу процессі қалпына келеді;

- қалқанша безі ауруларының алдын алады;

- гастрит жазылады;

- қан тазарады;

- аллергия емделеді;

- жүйке жүйесінің қызметі жақсарады;

- безеу шықпайды;