Стилистиканы оқыту әдістемесі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Шайсултанова Айгерим
Стилистиканы оқыту әдістемесі
Кіріспе (тақырыптың өзектілігі, курс жұмысының мақсаты мен міндерттері, құрылымы)
I тарау Стилистиканы оқытудың теориялық негіздері
1.1.Стилистиканы оқытудың әдістемелік тұрғыдан зерттелуі (еңбектерге шолу жасау, кім қалай сен қалай оқытасың)
1.2.Стилистиканы оқытудың принциптері (принцип ұғымы, жалпы дидактикалық принциптер, жеке пәндік принциптер)
1.3.Стилистиканы оқытудың әдіс-тәсілдері (әдіс, тәсіл ұғымдары, технология, заманауи технология, 9-сыныптың оқулығында қандай стилистиканылық тақырыптар бар)
1.4. Стилистиканы оқытуда жүргізілетін жаттығу жұмыстары.

Пайдаланылған әдебиеттер (10-12 әдебиет)
Қосымша (сабақ жоспары)

Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі: қазіргі таңда мектеп оқушыларының тарапынан сөзге жұтаңдық, мәтінді стильдік ерекшелігіне қарай ұғыну, оны саралап, орнымен қолдана білмеу сынды ауқымды мәселе тұр. Жаңартылған білім беру жүйесінің бағдарламасында қазақ тілі пәнін оқытуда айтарлықтай өзгерістер мен тың әдістемелер енгізілді. Бүгінгі білім беру жүйесінде қазақ тілі сабағында оқушылар әр тақырыпта мәтінмен жұмыс жасайды. Ал, ондағы берілген мәтіндер түрлі стильде, түрлі жанрда, түрлі бағытта. Сол себепті оқушылардың оқып отырған мәтіннің стилін ажырата алуы, оны өмірде қолдана білуі аса маңызды.
Курс жұмысының мақсаты: мектеп оқушыларына стилистиканы оқытудың тиімді жолдары мен әдіс-тәсілдерін ұсыну.
Курс жұмысының міндеті: - Стилистиканы оқытудың әдістемелік тұрғыдан зерттелуін қарастыру:
Стилистиканы оқытудың принциптері анықтау:
Стилистиканы оқытудың әдіс-тәсілдерін талдау;
Стилистиканы оқытуда жүргізілетін жаттығу жұмыстарын ұсыну.
Курс жұмысының құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден, бір тараудан және қорытынды бөлімнен, пайдаланылған әдебиеттер тізімі мен қорытындыдан тұрады. Кіріспе бөлімде курстық жұмыстың өзектілігі, мақсаты мен міндеті, құрылымы жайлы сөз қозғалады. Негізгі тарау төрт жостардан тұрады. 1.1.Стилистиканы оқытудың әдістемелік тұрғыдан зерттелуі. 1.2.Стилистиканы оқытудың принциптері. 1.3.Стилистиканы оқытудың әдіс-тәсілдері. 1.4. Стилистиканы оқытуда жүргізілетін жаттығу жұмыстары.

КІРІСПЕ

Қазіргі қазақ тілі стилистикасының теориялық негіздері қарым-қатынастың бірден-бір құралы ретінде танылатын тілдік
бірліктерді қолданыстық, қызметтік (функционалдық) тұрғыдан
жүйелі қарастырудың және оны тиімді оқытудың қажеттілігін
көрсетіп отыр. Тіліміздің қолданыстық аясын кеңейту мен да-
мыту - мемлекеттік тілдің қоғамдық-әлеуметтік рөлін арттыру-
дың, оған дұрыс бағыт-бағдар берудің бірден-бір жолы.
Қазіргі таңда стилистика ғылымының қоғамдық-әлеумет-
тік, функционалдық-коммуникативтік қызметі күшейіп, негізгі
теориялық әрі практикалық мәні артып, қолданыс аясы кеңейе
түсуде. Бұл, әсіресе, лингвостилистиканың ғылыми жаңаруы-
ның үрдісін айғақтайтынын, дамудың жаңа бағыт-бағдарларына
сүйенетіндігін аңғартады. Стилистика мәселелерін зерттеушілер
тіл білімінің бұл саласына қатысты бірқатар соны теориялық
ізденістерге барып, жаңаша тұрғыдан зерттеулер жүргізуде.
Соңғы жылдары ғалымдар тілдік бірліктердің қызметін сөйлеу
актісімен, прагматикамен байланыстыра қарастыруды басшы-
лыққа алып отыр. Адамзат баласының дүниетанымының қалып-
тасуы тілдік бірліктер қолданысындағы стилистикалық күрделі
категорияларды терең меңгеруіне де тікелей қатысты. Тілдік
бірліктерді қарым-қатынас аясына қарай қолданыстық тұрғыдан
меңгеру стиль ұғымын қалыптастырады. Стиль табиғатын жан-
жақты тану қолданыстағы тілдік бірліктердің мағыналық-сти-
листикалық өрісін анықтаумен тығыз байланысты. Белгілі бір
қарым-қатынас аясындағы тіл бірліктерінің стильдік қызметін
айқындау стилистика ғылымының өзекті де өміршең міндет-
терінің біріне айналды.
Қазақ тіл білімінде стилистикалық бағыттағы ізденістер
біршама жетістіктерге жеткенімен, оны оқыту, меңгеру жүйе-
сінде жаңаша сипаттағы оқулық пен оқу құралдарын дайындау
ісі жолға қойылып отыр. Бұл тұрғыдан студенттерге теориялық
жүйелі білім беруде үш рет басылып шыққан алғашқы оқулық-
тан (М.Балақаев, т.б. авторлар) бастап, бүгінгі таңда жалғасын
тауып, бірді-екілі стилистикалық оқу құралдары жарық көрді,
көпшілік қауымның рухани игілігіне айналды.

Демек, қазақ тілі стилистикасынан дәрістер тыңдап, тәжі-
рибелік сабақтар жүргізудің теориялық та, практикалық та
маңызы зор. Бұл тұрғыдан аталмыш оқу құралында стилисти-
каның жалпы теориялық іргелі мәселелері, тілдің стилистикалық
құрылымы, функционалдық аспектілері, жаңа бағдарлық зерт-
теулердің қарқынды дамуы назарға алынып, студенттерге ғы-
лыми сипатта жаңаша мазмұнда игертіледі.
Оқу құралының мақсаты - студенттерді стилистика ғылы-
мының негізгі теориялық ұғым-категорияларымен, оның қазіргі
даму бағыттарымен таныстыру, жаңаша зерттеу аспектілерін
зерделеу, функционалды стиль ұғымының қазақ тіл білімінде
түсіндірілу үрдісін айқындау, әдеби тілдің стилистикалық
құралдары, стильдік тармақтары туралы мағлұмат беріліп, олар-
дың тілдік-стильдік белгілерін көрсету, стилистикалық норма
негіздерін меңгерту.
Бұл еңбек теориялық біліммен қатар практикалық дағды-
лар беруді де міндет етеді, соған байланысты тақырып маз-
мұнына сай стильдік талдауға қажетті материалдар да бағдар-
ламаға сәйкес іріктеліп беріледі. Стилистикалық ұғым-катего-
рияларды меңгерту, тілдік амал-тәсілдерді тиімді жұмсауға дағ-
дыландыру міндеттері әр түрлі мәтіндерді талдау арқылы жүзеге
асырылады. Сол арқылы студенттер стилистика теориясына,
функционалды стиль түрлеріне қатысты тұжырымдарды сарап-
тап, ондағы пікірлерге сыни тұрғыдан баға бере білу, ауызша
және жазбаша қатынас түрінде тіл бірліктерін орынды жұмсау,
мәтінде не сөйлеу актісінде стилистикалық қателерді болдыр-
маудың жолдарын тани білу, шығармашылық қабілетін арттыру
тәрізді құзыреттіліктерді, яғни стилистикалық дағды мен сти-
листикалық сауаттылықты қалыптастыра алады.
Қазақ тілінің стилистикалық жүйесін, функционалдық
стиль түрлерінің ерекшеліктерін жете меңгеруге жаттықтыру
мақсатында практикалық тапсырма түрлері мен бақылау
сұрақтары, сондай-ақ тақырыптық мәселелер бойынша білімін
тексеруге арналған тест тапсырмалары берілді.
Оқу құралы 1991 жылдан бастап осы университетте оқы-
тылып жүрген Қазақ тілі стилистикасы пәнінің дәрістер не-
гізінде түзілді.

1.1.Стилистиканы оқытудың әдістемелік тұрғыдан зерттелуі

Өткен ғасырдың тіл білімі саласы ауқымды өзгеріске ұшырап, жетістікке жетуі, тіл білімінде жаңа бағыттардың пайда болуыстилистика саласының дә едәуір қарқынды дамуына әсер етіп, бұл саланы зерттеуде іргелі бастамалар орын алды. В.М.Атезиус бастаған чех ғалымдарының әдеби тілдің функционалдық сипатын зерттеуде жан-жақты қарастыра отырып, айырықша көңіл аударуының нәтижесінде функционалды стилистика ғылымы пайда болды. Көрнекті орыс ғалымы В.Виноградовтың түрлі тұжырымдары стилистиға ғылымының қалыптасып, дамуының арнасы болды деуге болады. Оның зерттеулерінде тілдік-функционалдық концепция басымдау болса, ал тілдің қатысымдық жағдайдағы қызмет етуі оның негізін құрайды. Қазақ стилистикасын зерттейтін ғалымдар тіл білімінің аталмыш саласы төңірегінде өз пікірлерін айтып, тұжырымдарымен бөлісіп, жаңаша зерттеу жұмыстарын жүргізді. Яғни, стилистика ғылымы жаңаруды, өркендеуді басынан кешіріп отырған, дамудың заманауи, жаңа бағыт-бағдарына иек артатын - лингвистика ғылымы, ал оның дәстүрлі бағыты - функционалды стилистика болып саналады.
Аты аталып отырған функционалды стилистиканың негізгі зерттейтін нысаны - функционалды стильдер.
Стилистика - тілдік тұлға-бірліктердің барлығын, яғни,дыбыстарды, сөздерді, сөз тіркестері мен сөйлемдерді, тіл білімі саласының міндеттері тарабынан ғана емес, күнделікті қарым-қатынастың нақты бір мақсаттары мен саласына сәйкес қолданыс тұрғысынан зерттейді. Сол себепті де стилистика ғылыми пән болып тіл білімі ғылымының басқа түрлі салаларынан кейін ғана пайда болып отыр. Орыс академигі В.В.Виноградов стилистиканы Тілдік құралдардың әсер ету сапаларын зерттей отырып, сөздік құрамдағы, сөз таптарындағы, синтаксистік құрылымдардағы синонимдік эквиваленттерді, варианттарды айқындай отырып, стилистика тілді зерттеудің өзіндік бір биік шыңы, ұлттық тілдік мәдениетті арттырудың теориялық негізі болып табылады - дейді.
Қазіргі таңдағы ұлттық әдеби тілдің даму жолында халықтың тіл мәдениетінің өзгеруі мен артуына орай бұл ғылымды зерттеу ісі әрі оны оқыту жолы да жанданып отыр. Себебі қандай да бір қарыым-қатнас түрі тілдік құралдардың көмегімен жүзеге асатыны белгілі. Ал өз кезегінде стилистика аталмыш тілдік құралдардың қызметін, қолданылу заңдылықтарын үлкен маңызға ие ғылым саласы әрі мтиль туралы ілім екендігі анық. Тіл білімінде стилистиканың негізі қалануына стилистикалық талдауға қатысты жазылған Ф.де Сюссор, В.Гумбольдт, Б.Д.Куртэнэ, А.А.Потебня, М.М.Бахн т.б.еңбектерінің ықпалдары орасан зор болды.
Стилистика саласы жеке ғылым ретінде бірінші Ресейде ХХ ғасырдың 20-30 жылдарында қалыптаса бастады, сол ғасырдың 50-жылдарының ортасында зерттеу ісі қарқынды дамып, функционалды стилистика атты ғылым саласы пайда болдып, оны тілдің эстетикалық, коммуникативтік қызметімен, қолданылу сияқты мәселелермен тығыз қарастырыла бастады.
Орыс тіл білімінде стилистиканың мақсат-міндеттерін айқындап тілдік белгілерін көрсетіп, оның функционалды стиль түрлерінің ара-жігін ажыратып, мәселелерін жан-жақты зерттеп, ғылыми теориясын айқындауда стилистика ғылымының негізін салушы академик В.В.Виноградовтың, сол сияқты А.Пешковскийдің, В.П.Мураттың, Г.О.Винокурдың, В.В.Одинцовтың, А.И.Ефимовтың, А.Н.Гвоздевтің, Р.А.Будаговтың, Д.Э.Розентальдің, М.Н.Кожинаның т.б. еңбектерін атауға болады. Стилистика саласында бірсыпыра зерттеулер, еңбектер, оқу құралдары, оқулық баршылық. Мәселен, Р.А.Будагов өз зерттеулерінде аталмыш саланың тілбіліміндегі мәні, алатын орны көп екенін жоғары бағалайды.
Негізінен орыс ғалымдары стилистика саласының пайда болуы, қалыптасуы, дамуы норма, әдеби тіл, көркем әдебиет тілі мәселелерін зерттеумен етене байланысты екендігін айтады. Дегенмен, стилисика ғылымының кей мәселелері орыс тіл білімінде де түбегейлі шешімін таппады. Мәселен, стиль түрлерінің жіктелуінің ұстанымы, өлшеме, т.б мәселелер анық айқындалмаған.
Бұдан тіл білімі саласының аса күрделі екенін байқауға болады. Қазақ тілбілімінің кенже дамыған салаларының бірі - стилистика ғылымы. Қазақ тілінің негізгі деңгейінзерттейтін жұмыстар ХХ ғасырдың 30-жылдарынан басталса, стилистиканың пайда болуы, қалыптасуы кешірек кезеңді қамтиды.
Бұлай болуы заңды, себебі тілдік деңгейлердің өлшемдері (дыбыс, сөз, сөз тіркесі, сөйлем) стилистиканың құралдары болып табылады. Демек, қазіргі уақытта лексикология және лексикография, фразеология және фонетика, сонымен қатар морфология мен синтаксистің негізгі мәселелері ғылыми дамуда және үлкен жетістіктерге жетуде стилистиканы жан-жақты қарастыру қажеттілігі де айқын.
Біршама ғалымдардың айтуынша, стилистика саласына қатысты мәселелер қазақ тіл білімінде алғашқы болып А.Байтұрсынұлы, Қ.Жұбанов еңбектерінен бастау алады. А.Байтұрсынұлының танымал еңбегі Әдебиет танытқышында көсемсөз бен көркем сөзге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.