Көрнекілік оқыту әдістерінің теориялық негіздері

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ МИНИСТРЛІГІ
С.Сейфуллин атындағы Қазақ Агротехникалық университеті
Кәсіптік білім беру кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы: Колледждерде арнайы пәндерді оқыту барысында көрнекілік әдістерді пайдалану әдістемесі

Орындаған: Карипов А.А
Қабылдаған: Абенова Б.Т

Астана, 2022 ж
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. Көрнекілік оқыту әдістерінің теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... .
1.1. Оқытуда қолданылатын көрнекілік әдістер және олардың жіктелуі ... ... ... ...
1.2. Көрнекілік әдістер және оларды оқу процесінде қолдану ... ... ... ... ... ... ... .
1.3. Оқытуда көрнекілік әдістерге қойылатын негізгі талаптар ... ... ... ... ... ... ...

2. Колледждерде арнайы пәндерді оқыту барысында көрнекілік әдістерді пайдалану әдістемесінің тиімділігі
2.1. Көрнекілік әдістерін қолдану ерекшеліктері ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...
2.2. Мұғалімнің сабаққа дайындалу әдістемесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ..
2.3 Арнайы пәндерді оқыту барысында көрнекілік әдістерді пайдалану ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Кіріспе
Ұстаз деп те, оқытушы, тәлімгер, мастер, педагог деп те атауға болатын адам - арнайы кәсіби дайындықтан өткен, педагогикалық іс-әрекетпен айналысатын тұлға.
Мұғалім әр студент, өсіп келе жатқан ұрпақ алдында, қоғам мен мемлекет алдында үлкен жауапкершілік жүктелген әрекет иесі. Болашақтың қандай болатындығы - бүгінгі педагогтардың әрекетінің нәтижесі. Ешқандай да басқа мамандық иесінен тап осындай Отан, мемлекет, халық тағдырының жауапкершілігін арқалаған мамандық иесін таппайсың.Мұғалім студенттің, тәрбиеленушінің дүниеге ғылыми дүниетанымын, диалектикалық материалистік көзқарасын, әлеуметтік, психологиялық, педагогикалық, менталдық сапаларын, жоғары адамгершілігін, белсенділігін, адамдарға, мамандыққа сүйіспеншілігін, өзін-өзі тәрбиелеу жолдарын үйрететін, оқыту-тәрбиелеу процесіне ғылым жетістіктерін игеріп енгізуші, белсенді әрекет иесі. [1]
Зерттеу жұмысының көкейкестілігі. Кез келген елдің болашағы білім беру жүйесінің және зиялылар қауымының деңгейіне байланысты болғандықтан, Қазақстан халқына да әлемнің дамыған елдерімен тең дәрежеде білім беру қажеттігі күмән тудырмайды.
Елбасы Н.Назарбаев өзінің Қазақстан -- 2030 жолдауында: оқушыларды қазақстандық патриотизм мен шығармашылық жағынан дамыған жеке тұлға ретінде тәрбиелеу аса қажет... ұлттық мінез-құлық, биік талғампаздық, тәкәппарлық, тектілік, білімділік, биік талғам, ұлттық намыс қасиеттерін сіңіріп қалыптастыруымыз керек дегені мәлім. Елбасының осы алға қойған зор міндеттерін іске асырушылар -- әрине, жастар. Олай болса, сол жастарға сапалы білім мен салауатты тәрбие беру қажет.
Еліміздің дамуының алғы шарты білім дедік, яғни Үшінші мыңжылдықтың жастары қандай болмақ? деген сұрақ туындайды. Жауапкершіліктің биігінен көрінуі де жас ұрпаққа берілетін білім сапасын мейілінше арттыруды қажет етеді. Ал, білім сапасын арттыру, оның деңгейін әлемдік білім кеңістігіндегі стандарттарға сай келтіру түптеп келгенде, мұғалімге, оның кәсіби құзырлығына, әдістемелік біліктілігі мен шеберлігіне тікелей байланысты. Жас ұрпаққа жоғары сапалы білім беру ісін тек қана көп мәдениетті, шығармашыл, жаңашыл, инновациялық тұрғыда ойлап,
қызмет жасай білетін ұстаз ғана мүлтіксіз атқара алады.
Құзыреттілікті қалыптастыру -- білім беру саласының өзекті мәселесі. Күн сайын адамға көптеген ақпарат тасқыны келеді. Ал оқу мазмұны мен оқыту әдістері ескі сарында қалып қоюда. Сондықтан білім берудегі әлеуметтік қажеттілік пен ол қажеттілікті қанағаттандырудың арасындағы қарама -- қайшылық білім беру саласының дағдарысына әкеліп соғуда. Сол себепті оқытушылардың әдістемелік шығармашылығын дамытуды педагог-мамандардың біліктілігін жетілдіру жүйесінде ұйымдастыруды олардың кәсіби құзіреттілігі кезінде жүзеге асыру қажеттігі туындайды.
Құзіреттілік тәсіл идеясы -- қоғамға қандай, жеке тұлғаға қандай білім қажет және ол қоғамның қандай қажетін өтей алады деген сұраққа жауап береді. Оқытушының құзыреттілігін қалыптастыру -- бүгінгі білім беру саласының өзекті мәселелерінің бірі. Құзырлылық тәсіл, білім сапасын арттыруды дәстүрлі тәсіл мен білім мазмұнын ұлғайту арқылы шешудің арасындағы қарама-қайшылықтан туындаған дағдарыстан шығудың бір жолы деп қарастыруға болады. Бұл тәсіл білім берудің нәтижесіне басты орын береді. Оның сапасы алған білімнің көптігінен емес, сол білімді қолдана білумен маңызды.
Оқытушының басты рөлі -- тұлғаның жеке дамуына негізделген, жан-жақты зерттелетін, сараланған білім беру үлгісінің басым бағыттарын айқындау, нәтижесінде еліміздің әлемдік өркениетке негізделген білім саясатының стратегиялық мақсаттарын жүзеге асыру. Осыған орай, құзыреттілікті нәтижеге бағытталған білім беру жүйесінің сапалық критериі ретінде қарау, зерттеу, бүгінгі күн талабы. Орыс педагогы К.Д.Ушинский айтқандай,қазіргі заман талабына сай,әр мұғалім,өз білімін жетілдіріп,ескі бір сарынды сабақтардан гөрі,жаңа талапқа сай инновациялық технологияларды өз сабақтарында күнделікті пайдаланса,сабақ тартымды да, мәнді,қонымды,тиімді болары сөзсіз.
Бұл жөнінде Қазақстан Республикасы Білім туралы Заңының 8-бабында Білім беру жүйесінің басты міндеттерінің бірі-оқытудын жаңа технологияларын енгізу,білім беруді ақпараттандыру,халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу деп атап көрсеткен Н.Ә.Назарбаев жолдауында айтқандай: Болашақта өркениетті дамыған елдердің қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет.Қазақстанды дамыған 50 елдің қатарына жеткізетін,терезесін тең ететін -білім.Сондықтан,қазіргі даму кезеңібілім беру жүйесінің алдында оқыту үрдісінің технологияландыру мәселесін қойып отыр. Оқытудың әртүрлі технологиялары сарапталып,жаңашыл педагогтардың іс-тәжірибесі зерттеліп,мектеп өміріне енуде.Қазіргі білім беру жүйесінің мақсаты-бәсекеге өабілетті маман дайындау. Өзгермелі қоғамдағы жаңа формация мұғалімі-педагогикалық құралдардың барлығын меңгерген,тұрақты өзін-өзі жетілдіруге талпынған,рухани дамыған,толысқан шығармашыл тұлға құзіреті.Жаңа формация мұғалімі-табысы,біліктері арқылы қалыптасады, дамиды.
Зерттеу жұмысының мақсаты: колледжге арналған пәнді оқыту барысында оқушылардың қызығушылығын арттыру жолдарын ашып көрсету. [2]
Зерттеу нысаны-колледж студенттеріне арнайы пәндерді оқыту барысында көрнекілік әдістерді пайдалану.
Пәндік зерттеу-кәсіптік оқытуда көрнекілік әдістері жұмыстарын жүргізу, қалыптастыру проблемалары.
Курстық жұмыстың мақсаты - кәсіптік оқыту процесінде мұғалімнің біліктілігі арқылы көрнекілік әдістерін қалыптастыра отырып, студенттердің дағдыларын дамыту.
Ғылыми жұмыстың болжамы-егер әрбір сабақта студенттердің шеберлігі артса,онда әрбір сабақ жүйелі маңызға ие деп есептейміз. Өзіндік жұмыстарды ұйымдастыра отырып,оқушы өзіндік оқу дағдысына ие болады.
Зерттеу міндеттері:кәсіптік оқытуда оқушылардың арнайы пән оқыту барысында көрнекілік әдістерін ұйымдастыру және өз бетімен оқу дағдыларының дамуын әдістемелік тұрғыда жүйесін қалыптастырып,дамыту принциптерін зерттеп,анықтау.
Курстық жұмыстың құрылымы: Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан,пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. Көрнекілік оқыту әдістерінің теориялық негіздері

1.1. Оқытуда қолданылатын көрнекілік әдістер және олардың жіктелуі
Көрнекілік әдісі. Әл-Фараби Оқытудың негізгі әдісі -- көрнекілік деп, оның мақсаттарын, тәсілдерін (түсіндіру, әсерлендіру, есте қалдыру) ұсынады. Оқу материалын меңгеру көп жағдайда оқыту процесінде қолданылатын көрнекі құралдарға және техникалық құралдарға байланысты.
Көрнекілік әдісі оқытудың сөздік және тәжірибелік әдістерімен өзара байланыста қолданылады және құбылыстармен, объектілермен оқушыларды таныстырранда олардың сезім мүшелеріне әсер етіп, алуан түрлі сурет, көшірме, сызба арқылы құбылыс, процесс, объектілердің символдық бейнелерін немесе оларды табиғи күйінде қабылдайды. Қазіргі мектепте осы мақсатпен экрандық және техникалық құралдар кең қолданылады. Көрнекілік әдістерін шартты түрде екі үлкен топқа бөлуге болады: иллюстрация және демонстрация.
Иллюстрация әдісі арқылы оқушыларға иллюстрациялық құралдар - атап айтсақ: плакат, кесте, картина, карта, тақтадағы суреттер, үлгілер көрсетіледі.
Демонстрацияның (көрсету) оқыту әдісі ретіндегі ерекшеліктері
Демонстрация әдісі арқылы заттар мен құбылыстар тәжірибе жасау арқылы немесе техникалық құралдардан, кино-фильмдерден, диафильмдерден көрсетіледі.
Оқу процесіне жаңа техникалық құралдарды енгізу (теледидар, видеомагнитофондар) оқытудың көрнекілік әдісінің мүмкіндіктерін кеңейтеді. Қазіргі уақытта көрнекі құралдың жаңа түрі - жеке тұлғалар қолданатын компьютерлерге ерекше көңіл бөлініп, мектептерде электронды-есептегіш техникасы кабинеттерін құру міндеті шешілуде, оқу процесіне белгілі бір жағдаяттарды және процестерді үлгілеуге мүмкіндік беретін компьютерлерді енгізу міндеті де қолға алынуда. Олар оқушыларға бұрын оқулық мәтінінен меңгерілген көптеген процестерді қозғалыста, көрнекі түрде көруге мүмкіндік береді. Компьютерлер, көрнекілік әдістерінің оқыту процесіндегі мүмкіндіктерін елеулі түрде кеңейтеді.
Оқытудың көрнекілік әдісінің шарттарды:
көрнекіліктің оқушылардың жасына сәйкестігі;
:: көрнекілікті сабақтың керек сәтінде қолдану;
:: демонстрацияланған затты барлық оқушылардың көруі;
:: иллюстрацияның ең бастысын, мәндісін нақты бөлу;
:: құбылыстарды демонстрациялау кезінде берілетін түсініктерді мұқият ойластыру;
:: демонстрацияланатын көрнекіліктің оқу материалы мазмұнымен сәйкес келуі;
:: көрнекі құрал мен демонстрациялық қондырғылардан керекті мәліметтерді табуға оқушыларды ңатыстыру.
Оқытудың тәжірибелік әдістері арқылы оқушылар тәжірибелік қызметпен айналысып, тәжірибелік іскерліктері мен дағдыларын қалыптастырады. Тәжірибелік әдістер: жаттығулар, зертханалық және практикалық жұмыстар.

Жаттығу көмегімен ақыл-ой және тәжірибелік іс-әрекет меңгеріледі. Ол барлық пәндерді оқуда, оқу процесінің түрлі кезеңдерінде қолданылады. Оның сипатыжәне әдістемесі оқу пәнінің ерекшелігіне, нақты оқу материалына, оқушылардың жасына байланысты. Жаттығу сипатына қарай ауызша, жазбаша, графикалық және оқу-еңбек деп бөлінеді.
Оқушылардың өз бетімен жұмыс істей білу деңгейіне қарай жаттығулар бірнеше түрге бөлінеді:
белгілі білімдерді еске түсіріп, оны бекіту мақсатындағы жаттығулар;
білімді жаңа жағдайда қолданып жаттығу.
Егер оқушы іс-қимылдарды ауызша айтса, онда оны түсіндіру арқылы жаттығу деп атайды. Мұғалім оқушы іс-әрекетінен қателіктер тауып, оқушылардың іс-әрекетіне түзетулер енгізеді.
Жаттығулардың ерекшеліктері:
Ауызша жаттығулар логикалық ойды, есті, тілді оқушылардың зейінін дамытуға көмектеседі.
Жазбаша жаттығулар білімді бекіту және оны қолдану іскерлігін жасауда қолданылады. Оларды қолдану логикалық ойды дамытуға, жазбаша тіл мәдениетін, өздікті дамытуға көмектеседі. Әрбір оқу пәнінің міндетті бөлігі -- ана тілінен шет тіліне аудару, берілген тақырыпқа шығарма жазу, суретпен жұмыс, өз бетімен мысалдар және есептер, кесте құрастыру, диаграмма, баяндама, көрініс әзірлеу. Жаттығуды орындау алдында оқушыларға теориялық материал түсіндіріліп, нұсқау беріледі.
Жазбаша жаттығулар: ана тілі, шет тілі, математика, т.б. пәндерде орындалады.
Оқушы оқуға үйренгенде, мәтінді мәнерлеп оқып, грамматикалық ережелерді қолданып, көптеген жаттығулар жазады.
Графикалық жаттығулар: кесте, сызба, технологиялық карта, альбом, стенд жасау, экскурсия кезінде салған суреттер.
Оқу-еңбек жаттығулары: оқу шеберханаларындағы қағазбен, картонмен, ағашпен, металмен жұмыс істеу, әр түрлі құралдар қолдану, станок, тетіктерді басқару, Конструктор ойыншықтармен жұмыс істеу.
Жаттығу әдісіне қойылатын талаптар:
оны орындауға деген оқушылардың саналы көзқарасы;
жаттығуларды орындаудағы дидактикалық сабақтастық: алдымен оқу материалын түсінуге көмектесетін, содан кейін есте сақтауға, қолдануға, оқылғанды жаңа жағдаяттарда өздігінен, шығармашылықпен қолдануға, жаңа материалды бұрын меңгерген білім, іскерлік және дағдылар жүйесіне қосуға мүмкіндік беретін жаттығуларды орындау. [3]
Көрнекі оқыту әдістері мен олардың әдістерінің міндеті-оқушыларды пәндік әлеммен, процестермен және құбылыстармен табиғи түрде немесе әртүрлі кескіндер, репродукциялар, схемалар және т.б. арқылы символдық көріністе визуалды-сенсорлық таныстыру. Бұл әдістердің тән ерекшелігі - оқу материалын игеру процесте қолданылатын оқу құралдары мен техникалық құралдармен (акт) тығыз байланысты.Көрнекі оқыту әдістері-бұл оқытуда көрнекіліктің дидактикалық принципін жүзеге асыруға ықпал ететін, әртүрлілікті оқыту әдістемесін қосатын, сабақтың тиімділігі мен өнімділігін арттыратын, балаларда байқау, көрнекі-бейнелі ойлау, визуалды есте сақтау және зейінді дамытатын әдістер.
Көрнекі әдістер ұғымын келесі топқа бөлуге болады:
Иллюстрация,
демонстрациялар.
Мұндай жіктеу қолданылатын білім көзіне сүйене отырып, көрнекі әдістерді анықтайды. Педагогикалық әдебиеттерде бұл тәсіл оқушылардың танымдық іс-әрекетінің сипатын және олардың оқу жұмысындағы Тәуелсіздік деңгейін көрсетпегендіктен жиі сынға ұшырады. Осыған қарамастан, жіктеудің осы түрі практик-мұғалімдер арасында танымалдығы бойынша бүгінгі күнге дейін көшбасшы болып қала береді.
Педагогикадағы иллюстрация әдісі студенттерге әртүрлі заттарды, заттарды және құбылыстарды табиғи түрде көрсету үшін қолданылады. Сондай-ақ, балаларды бірдей заттар мен құбылыстардың суреттерімен таныстыруға болады.
Суреттелген өсімдіктер, жануарлар, құбылыстар және техника немесе ғылым пәндері және т.б. болуы мүмкін.
Иллюстрация құралдарының бірі ретінде тақта немесе интерактивті тақталар кеңінен қолданылады. Олар сөздерді, сөйлемдерді, әр түрлі тапсырмаларды жазуға арналған аймақ ретінде қызмет етеді, оларда іс-әрекеттің реттілігін бейнелеуге болады. Сондай-ақ, карталар, картиналар, кестелер, сызбалар, баннерлер және т.б. сияқты жеке иллюстрациялық құралдар қолданылады. Иллюстрацияларды көрнекі оқыту әдісі ретінде пайдаланған жағдайда келесі тармақтарға сәйкес әрекет ету қажет:олар міндетті түрде оқушылардың жасына сәйкес келуі керек, қалыпты жағдайда және сабақтың осы сәтіне сәйкес болған кезде ғана қолданылуы керек, әр оқушы қарастырылып отырған иллюстрацияға толық визуалды қол жеткізе алатындай етіп ұсынылуы керек;мұғалім иллюстрацияларды көрсету процесінде ең маңыздысын дәл анықтаудан тұратын тапсырманы орындауы керек, олар негізгі элементтер мен жалпы иллюстрацияларға нақты түсініктеме беруі керек;
иллюстрация материалды толтырумен келісілуі керек, маңызды фактор-орындау мәселесінің эстетикалық жағы. Иллюстрация студенттерді қажетті ақпаратты іздеуге және анықтауға тартуы керек.
Демонстрация әдісі әдетте құрылғыларды, әртүрлі жабдықтарды, тәжірибелерді, кинофильмдерді, диафильмдерді, магнитофондарды немесе компьютерлік бағдарламаларды ұсынуға негізделген. Оларды қолданудың мақсаты-проблемалық жағдай туғызу үшін оқушылардың қызығушылығын немесе танымдық мотивациясын қалыптастыру, сондай-ақ олар үшін жаңа ақпаратпен танысу.
Мысал ретінде компьютерді немесе магнитофонды қолдануға болады. Оқу процесінде берілген құрылғыларды қолданған кезде мәнерлі сөйлеу, музыка шығармаларының эталондары көрсетіледі. Фильмдер, телешоулар, бейнефильмдер ғылымның, техниканың, мәдениеттің, бірегей құжаттардың, мұрағат материалдарының, өнер туындыларының жаңа жетістіктерін көрсетуде өз орнын табады. Мультимедиялық технологияға негізделген оқу материалдарын көрсету саласындағы кең мүмкіндіктер компьютерлік техникамен, жақсырақ Интернетке, мультимедиялық проекторға немесе мүмкін интерактивті тақтаға жабдықталған кабинеттерді алуға мүмкіндік береді.
Демонстрацияларға келесі талаптар тізімі ұсынылады:
демонстрацияның тікелей объектісі болып табылатын пәндер барлық оқушыларға керемет көріну жағдайларын жасау үшін қолайлы өлшемге ие болуы керек, салыстырмалы түрде шағын нысандар үшін әртүрлі проекцияларды қолданған жөн немесе оқушыны демонстрациялық үстелге шақыра отырып, кезектесіп бақылауды ұйымдастырған жөн;
демонстрация барысында мұғалім оқушылардың реакциясын бақылай алу үшін сыныпқа бетпе-бет келуі керек, көрсетіліп жатқан объектіні бөгемеңіз, өйткені бұл жағдайда материалды ұсынудағы қателіктер, тәртіпті бұзу мүмкін;
демонстрациялардың саны оңтайлы болуы керек, себебі олардың шамадан тыс болуы назардың таралуына, шаршауға, танымдық қызығушылық деңгейінің төмендеуіне әкеледі;
әдетте демонстрация басталғанға дейін кіріспе сөз беріледі, содан кейін қарау нәтижелері бойынша пікірталас өткізіледі;
бастауыш сыныптардағы бейнефильмдердің ұсынылатын ұзақтығы 10 минуттан аспайды, үлкендерде - 30 минут;
игеру қиын материалды көрсету кезінде үзіліс жасаған жөн, оның барысында мұғалім не болып жатқанын түсіндіріп, студенттерге алынған ақпаратты жазуға уақыт беруі керек. [4]

1.2. Көрнекілік әдістер және оларды оқу процесінде қолдану
Сөзді баяндаудағы материалдың мазмұнын түсіну қабілетіне байланысты. Көрнекі оқыту әдістері мұғалімнен түсіндіруде логикалық дәйектілік пен дәлелдеуді, материалдың сенімділігін, презентацияның бейнесі мен эмоционалдығын, әдеби тұрғыдан дұрыс, нақты сөйлеуді талап етеді. Оқытудың сөзді әдістеріне, ең алдымен, мұғалімнің сөзді баяндау, әңгіме, мектеп дәрісі сияқты түрлері жатады.
Кеңестік мектептің алғашқы жылдарында көрнекі оқыту әдістері теріс қабылданды, оларды негізсіз өткеннің жәдігері ретінде қарастырды.
Қазіргі дидактика көрнекі оқыту әдісіне үлкен мән береді, сонымен бірге оларды басқа әдістерден оқшаулауға және олардың мағынасын гиперболизациялауға жол бермейді. Ең маңызды педагогикалық талаптарға жауап беретін дана және құрметті тәлімгердің сөзі оқушылар үшін білімнің шынайы жарығы рөлін атқарып қана қоймай, оларға өшпес эмоционалды әсер етеді, үлкен тәрбиелік мәнге ие, ғылыми дүниетанымды, мінез-құлықты, жан-жақты дамыған адамның жеке басының жағымды қасиеттерін қалыптастырудың маңызды құралы болып табылады.
Мұғалім материалды сөзді ұсынудың әртүрлі түрлері келесі негізгі педагогикалық талаптарды қанағаттандыруы керек:
1. Материалды іріктеуге және оның идеялық-саяси маңыздылығын бағалауға қатаң ғылыми көзқарастан тұратын ғылыми және идеялық бағыт.
2. Білімнің жүйелі сипатын, олардың хабардарлығын қамтамасыз ететін логикалық дәйектілік пен дәлелдемелер.
3. Білімді берік игеруге, дұрыс жалпылау мен қорытынды жасауға қажетті негіз құруға ықпал ететін айқындық, айқындық және нақтылық.
4. Оқытылатын материалды қабылдау және түсіну процесін жеңілдететін, оқушылардың қызығушылығын тудыратын және назарын аударатын, тек ақылға ғана емес, сонымен бірге олардың сезімдеріне де әсер ететін мұғалімнің бейнесі, эмоционалдылығы және сөйлеу дұрыстығы.
5. Оқытудың дәйекті кезеңдерінде мұғалімнің материалды сөзді баяндауын біртіндеп қиындатуды және оқушылардың абстрактілі ойлауын күшейтуді көздейтін оқушылардың жас ерекшеліктерін есепке алу.
Алайда, сөз арқылы шындықты көрсету үшін оны дұрыс пайдалану керек. Бұл ұстаным мектепте жұмыс істеу үшін өте маңызды, мұнда сөз оқушыларға әсер етудің маңызды құралы болып табылады. Көрнекі әдістер білім беру процесінің барлық әдістерінің жүйесінде маңызды орын алады. Сондай-ақ, ғылымда олар білімді берудің жалғыз әдісі болған кезеңдер болды. Қазіргі уақытта көрнекі әдістер көбінесе ескірген және белсенді емес деп саналады. Оқыту әдісін анықтау өте қиын, бірақ ғалымдардың көпшілігі оқыту әдісін оқушылардың оқу-танымдық жұмысын ұйымдастыру әдісі деп санайды. Оқыту кезінде әдістер мұғалімнің оқушылармен өзара әрекеттесуінің дәйекті тәсілдері ретінде әрекет етеді, оның мақсаты белгілі бір оқу-тәрбие идеяларына қол жеткізу болып табылады.
Оқыту әдістері санаттар бойынша бөлінеді осы кезеңде әдістердің санаттар бойынша жіктелуі бар: ақпарат көзі бойынша (Сөзді, практикалық, көрнекі). Іздеу жұмысы бойынша. Логикалық-психологиялық операцияларды қолдану бойынша. Материал мазмұнының құрылымы бойынша. Осы тұрғыдан алғанда, оқытудың кез-келген әдісі мұғалімнің оқу іс-әрекетін және оқушылардың оқу-танымдық жұмысын ұйымдастыруды қамтиды. Көрнекі оқыту әдістерін егжей-тегжейлі қарастыру сөз Қол жетімді және ең көп таралған оқыту құралы болып саналады. Егер мұғалім сөзді қалай қолдануды білсе, онда ең күрделі терминдер мен ұғымдар оқушыларға түсінікті болады. Сөздің арқасында мұғалім оқушылардың санасында өткеннің жарқын естеліктерін, болашақ пен бүгіннің суреттерін тудырады.
Көрнекі оқыту әдістері оқу процесінің бірінші кезеңінде ерекше маңызды. Шынында да, оқудың басында балалар кітапты әлі жақсы қолдана алмайды, сондықтан сөз - әлемді танудың жалғыз жолы. Көрнекі оқыту әдістеріне мыналар жатады: оқушыларға біржақты, яғни монологиялық әсер ететін материалды Сөзді ұсыну (дәріс, әңгіме, түсініктеме, Нұсқаулық). Оқытылған материалды талқылау, оқушы мен мұғалімнің өзара әрекеттесуі (семинар, пікірталас, әңгіме).
Білімді сөзді баяндаудың барлық түрлерінде оларды басқа әдістермен (демонстрацияны, иллюстрацияны, жаттығуды және т. б. қолдану арқылы) біріктіруге және оқушылардың максималды белсенділігін қамтамасыз етуге тырысу керек (оларды тақырыппен алдын-ала таныстыру, презентацияның мақсаты мен жоспарын қысқаша ашу, презентация барысында қою, презентацияның проблемалық сипаты, презентация барысында қою оқушылардың ойларын жұмыс істейтін сұрақтар). Мұғалімнің Материалды ұсыну қарқыны мен тонының маңызы зор. Тым жылдам қарқын естігенді қабылдау мен түсінуді қиындатады, өте баяу қарқынмен оқушылардың қызығушылығы мен назары жоғалады; тым қатты және тым тыныш, монотонды презентация да жақсы нәтиже бермейді.
Жаратылыстану пәнін оқыту процесінде білімнің маңызды көзі сөзді немесе баспа сөзі болып табылады. Көбінесе ол әртүрлі көрнекі құралдармен суреттеледі. Мұндағы мұғалімнің қызметі - ол ақпаратты өзі жеткізеді немесе сөзбен жеткізуді ұйымдастырады. Оқушының іс-әрекеті сөзді тыңдаудан тұрады.
Бұл сөз ДДҰ-ның ең көне және бір кездері жалғыз жолы-оқушыларға әрекет ету. Бірақ А. Я. Коменскийдің заманынан бастап оқу процесінде сөздің рөлі біртіндеп шектелді, бұл жаратылыстану пәндері үшін өте маңызды. Шынында да, тек сөзді және кітаппен оқыту табиғи объектілер мен құбылыстар туралы дұрыс, толық түсінік бере алмайды, онсыз теорияны саналы түрде игеру процесі мүмкін емес.
Оқытудағы бұл тәсіл оқушылардың даму міндеттерін іс жүзінде жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді, бірақ бұл дамудағы табиғаттың рөлі баға жетпес. Дегенмен, сөзді әдістерді қолданбай оқу процесі жүрмейді. Тірі және баспа сөздері оқушыларға әсер етудің маңызды тәсілдерін жалғастыруда.
Көрнекі әдістер мұғалімнің ғана емес, оқушылардың да сөйлеуіне үлкен талаптарды ұсынады. Мұғалімнің сөзі-педагогикалық және психологиялық әсердің негізгі қаруы, сонымен қатар оқушылар үшін үлгі. Мұғалімнің сөзі мұғалімдердің сөзді сөйлеуінде үлгі болуы керек әрқашан тәрбиелік бағыт бар. Яғни, оқу материалын берумен бір мезгілде оқыту міндеттері шешілуі мүмкін. Көрнекі оқыту әдістерінің артықшылықтары:
Көрнекі оқыту әдістері оқушылардың ойлау, сөйлеу және есте сақтау қабілеттерін дамытуға ықпал етеді, сонымен қатар көрнекі әдістер эмоционалды, мәнерлі және қызықты, сондықтан барлық ұсынылған материалдарды оқушылар жақсы меңгереді.
Оқу процесінде сөзді әдістерді қолдану қысқа уақыт ішінде көлемді ақпаратты жеткізуге, оқушылардың алдына қойылған мәселелер мен міндеттерді шешуге мүмкіндік береді. Бұл сөз тек оқушылардың ғана емес, студенттердің де қиялын, есте сақтау қабілетін және сезімін белсендіреді, сондықтан университеттерді оқыту процесінде дәріс сабақтары үлкен орын алады. Сөзді оқыту әдістерінің кемшілігі-бұл әдістер көп уақытты қажет етеді. Сондай-ақ, тәуекел элементі болуы мүмкін, өйткені оқушылардың бірінің қате жауабы кезінде жауап жаман мысал ретінде жадқа жазылуы мүмкін.

1.3. Оқытуда көрнекілік әдістерге қойылатын негізгі талаптар
Педагогика оқыту әдістерінің бай арсеналын жинақтады. Олар Ақпаратты қабылдау көздері мен дидактикалық міндеттерге байланысты әртүрлі топтарға жіктеледі. Әдістер оқушылардың танымдық белсенділігін арттыруға мүмкіндік беретін оқыту моделінде біріктіріліп, біріктіріледі. Ол үшін оқу қызметін ұйымдастыру және жүзеге асыру әдістерінің барлық арсеналы қолданылады-ауызша, көрнекі және практикалық әдістер, репродуктивті және іздеу әдістері, индуктивті және дедуктивті әдістер, сондай-ақ өзіндік жұмыс әдістері.
Оқудың барлық кезеңдерінде басқа әдістермен тамаша үйлесетін оқытудың маңызды әдістерінің бірі-көрнекі әдістер. Г. И. Кругликов " көрнекі әдістерді "мұғалімнің іс-әрекеттерінің жиынтығы деп атайды, ол оқушыларға заттарды немесе олардың модельдерін көрсетуден, сондай-ақ олардың маңызды белгілерін тиісті түсіндіре отырып, белгілі бір құбылыстар мен процестерді ұсынудан тұрады"деп атап өтті
Көрнекі оқыту әдістері материалды эмоционалды қабылдауға бағытталған, күрделі ақпаратты ұсынуда, аудиторияның назары төмендеген жағдайларда қолданылады. Көрнекі әдістер шындықты визуалды қабылдауы бар Студенттер үшін өте маңызды. Кәсіби білім берудің заманауи дидактикасы көрнекілік құралдарын қолданудың неғұрлым ұтымды нұсқаларын талап етеді, бұл үлкен білім беру мен тәрбиелік, сондай-ақ дамытушылық әсерге қол жеткізуге мүмкіндік береді. Ол мұғалімдерді Оқушылардың нақты және дерексіз ойлауын бір уақытта дамыту үшін көрнекі оқыту әдістерін қолдануға бағыттайды.Көрнекі оқыту деп аталатын дидактиканың авторы Ян Амос Коменский болып саналады. Ол өзінің " ұлы дидактикасында "" сезімдерді қабылдау үшін қолдан келгеннің бәрін беру "қажеттілігі туралы айтады," атап айтқанда: көрінетін - көру үшін, естілетін - есту, иіс - иіс сезу, дәм сезу - дәм сезу арқылы қол жетімді - жанасу арқылы. Егер кез-келген затты бірден бірнеше сезіммен қабылдауға болатын болса, оларды бірден бірнеше сезіммен қабылдауға рұқсат етіңіз".
Кәсіби білім беру мекемесіндегі сабақта көрнекілік құралдарын қолдану оқушылардың ақпаратты игеру сапасын арттыру, оқушылардың психикасын дамыту және мұғалімнің педагогикалық мүмкіндіктерін кеңейту үшін үлкен маңызға ие. Көрнекілік саналы және берік білім алуға ықпал етеді, теория мен практиканың байланысын жүзеге асырады, нақты және дерексіз байланыстар негізінде дерексіз ойлауды дамытуға ықпал етеді, оқушылардың танымдық қызығушылығы мен белсенділігін қалыптастырады.
Көрнекі әдістер негізгі және (көбінесе) көмекші болуы мүмкін. Көмекші құралдардың арқасында оқытудың мақсаттары мен нақты міндеттерді шешу оқу күш-жігерін аз жұмсай отырып, ұтымды уақыт ішінде сәтті жүзеге асырылады. Көмекші құралдардың негізгі мақсаты-бұл қаншалықты мүмкін болатындығын, оқу-тәрбие процесін оңтайландыру, кәсіби ортаға қосылудың азды-көпті айқын елесін жасау.
Көрнекілік құралдарының өзі кәсіби оқу орнындағы сабақта ақпаратты ұсыну әдістерімен бірге оқу сапасын арттыру міндеттерін әлі шешпейтінін атап өткен жөн. Кәсіптік оқу орындарында болашақ кәсіптік білім беру педагогтарының практикалық қызметін дайындау мен бақылауды жүргізе отырып (практиканың негізгі базасы Ростов облысының "Зерноград Агротехнология техникумы" мемлекеттік бюджеттік кәсіптік білім беру мекемесі болып табылады), Азов-Қара теңіз мемлекеттік агроинженерлік академиясының кәсіптік педагогика кафедрасының оқытушылары студенттерді мүмкіндігінше тиімді болатын көрнекілік әдістерін қолдануға бағыттайды.
Көрнекі әдістерді қолданудың тиімділігі педагогика ғылымы мен озық тәжірибе жасаған бірқатар талаптардың сақталуына байланысты:
Қолданылатын көрнекілік құралы оқушылардың жасына, олардың кеңістіктік ойлауының даму деңгейіне сәйкес келуі керек.
Көрсетілген көрнекілік материалдың мазмұнына дәл сәйкес келуі керек; мазмұнның көлеміне және оқушыға берілетін ақпараттың дидактикалық сипаттамаларына сәйкес келуі керек.
Көрнекілік оқытудың мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес келуі керек (білім беру мақсаттары, тәрбиелік және дамытушылық міндеттер).
Көрнекі материал тым көп болмауы керек. Бұл оқушыларды зерттелетін материалдың мәнінен алшақтатады.
Көрнекілік қажет болған жағдайда, тек сабақтың тиісті сәтінде, яғни көрнекілік құралын пайдалану жоспарланған сабақтың кезеңдеріне (құрылымдық элементтеріне) сәйкес қолданылуы керек. Сабақ басталғанға дейін барлық схемалар мен плакаттар ілулі тұрған кезде дұрыс емес. Бұл сонымен қатар оқушылардың назарын аударады және түсіндіру кезінде нұсқаулықтар оларды қызықтырмайды.
Көрнекі құрал оқытушы сабақта қолданатын басқа әдістермен және оқыту құралдарымен жақсы үйлесуі керек.
Бақылау барлық оқушылар көрсетілген тақырыпты жақсы көре алатындай етіп ұйымдастырылуы керек.
Иллюстрациялық материалды көрсету кезінде маңызды, маңызды нәрсені нақты ажырату қажет. Бұл қажет, өйткені олар кейде алаңдататын сәттерді де қамтиды.
Құбылыстарды көрсету барысында берілген түсіндірмелерді (кіріспе, көрсетілім барысында және қорытынды) алдын-ала егжей-тегжейлі қарастыру қажет. Егжей-тегжейлі ойлау демонстрациялық құбылыстардың мәнін нақтылау үшін, сондай-ақ үйренген оқу ақпаратын жалпылау үшін қажет.
Көрнекі құралда немесе демонстрациялық құрылғыда қажетті ақпаратты табуға оқушылардың өздерін тартқан жөн. Олардың алдында визуалды сипаттағы проблемалық тапсырмаларды қоюға болады.
Оқу құралын көрсету кезінде оқиғаны баяулатқан немесе үзген жөн, бұл тыңдаушыларды схеманы, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.