Тамақ өнімдерін иондаушы сәулемен өңдеудің пайдасы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ АГРАРЛЫҚ ЗЕРТТЕУ УНИВЕРСИТЕТІ
Ветеринария факультеті

Ветинариялық санитариялық сараптау және гигиена кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Иондаушы сәулелерді мал азықтары мен өнімдерін консервлеуге пайдалану

Орындаған:Кенжебек Л.
Тобы:ВМ-408
Тексерген:Тұрдық Е.

Алматы 2022

Кіріспе .
Негізгі бөлім.
1. Консервілеу үшін иондаушы сәулеленуді қолдану ... ... ... ... ... ... ... 1
1.1 Тамақ өнімдерін өңдеу әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2
1.2 Ет және ет өнімдерін өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.3 Құс етін өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
1.4 Сүт және сүт өнімдерін өңдеу ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... 9
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 12
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 13

Кіріспе бөлім.
Белгілі бір жағдайларда тамақ өнімдерінің сәулеленуі азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде және азық-түлік ысыраптарын азайтуда маңызды рөл атқарады. Пайдалы тағамдардың қауіпсіздігі мен қолжетімділігі алғашқы медициналық көмектің маңызды құрамдас бөлігі болғандықтан,
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы бұл процеске негізсіз тыйым салу, көбінесе тағамдық сәулеленудің нақты не екенін түсінудің болмауына негізделген, оны ең үлкен артықшылыққа пайдалануға болатын елдерде пайдалануды қиындатуы мүмкін деп санайды. ДДҰ тағамдық аурулармен және азық-түлік ысыраптарымен күресуде тағамдық сәулеленуді дұрыс пайдалануды белсенді түрде қолдайды. Ол осы мәселеде мүше мемлекеттермен, сондай-ақ басқа да халықаралық ұйымдармен, әсіресе ФАОМАГАТЭДДҰ-ның Азық-түлік сәулеленуі бойынша Біріккен халықаралық консультативтік тобы арқылы тығыз ынтымақтасады.
Ерекшелігі - температураны көтермей зарарсыздандыру әсерін алу. Бұл иондаушы сәулелену, суық стерилизация немесе салқын пастерлеу арқылы консервілеу атауына негіз болды.
Мәні: иондаушы сәулелену энергиясының заттардың молекулаларымен әрекеттесуі, табиғатта немесе процестің қарқындылығы бойынша оған тән емес химиялық реакциялардың өнімінде пайда болуын тудырады. Егер иондаушы сәулелену энергиясы зат молекулаларының химиялық байланыстарының энергиясынан асып кетсе, бұл молекулалар жойылады. Иондаушы сәулелердің әсерінен тірі жасушалардың өлуі жасушада болатын алмасудың нуклеиндік және басқа аспектілерінің елеулі бұзылыстары нәтижесінде болады. Азық-түлік өнімдерін сәулелендіру кезіндегі иондаушы сәулеленудің әрекеті жасушаның ішінде де, қоршаған ортада да иондардың түзілуіне негізделген, нәтижесінде жасушаның биологиялық жүйесінде бірқатар бұзылулар болады. Сәулелену әсерінен болатын өзгерістер мен бұзылулар ионданумен байланысты, оның барысында пайда болған иондар тағамдық өнім затының молекулаларымен тікелей немесе жанама (кез келген орта арқылы, көбінесе су арқылы) әрекеттеседі. Осылайша, сәулелену процесінде биологиялық жүйелер иондаушы сәулеленудің тікелей және жанама әсеріне ұшырауы мүмкін.

1. Консервілеу үшін иондаушы сәулелерді қолдану
1.1 Тамақ өнімдерін өңдеу әдістері
Азық-түлікті иондаушы сәулемен өңдеу пайдалы әсерлердің кең ауқымын тудыруы мүмкін, соның ішінде сақтау мерзімін ұзарту, жәндіктердің, паразиттердің, патогендік бактериялардың, зеңдердің, ашытқылардың жойылуы немесе инактивациялануы; жемістер мен көкөністердің кеш пісуі; егін жинаудан кейін түйнектер мен пиязшықтардың өнуін тежеу. Бұл әсерлердің көпшілігін салыстырмалы түрде төмен сәулеленумен алуға болады. Иондаушы сәулеленудің әсері белгілі бір тағам молекулаларының өзгеруіне әкеледі. Белгілі болғандай, жаңадан пайда болған молекулалар тағамда табиғи түрде кездесетін немесе пісіру сияқты әдеттегі өңдеу әдістерімен жасалған молекулаларға сәйкес келеді. Мемлекеттік органдар тағамды сәулелендіруді мақұлдамас бұрын, олар өнімнің пайдалы екеніне сенімді болуы керек, яғни. сәулелендіру процедурасы айтарлықтай қоректік кемшіліктерді тудырмайтынын, улы немесе радиоактивті заттардың түзілуіне ықпал етпейтінін және сәулеленген тамақ өнімдерінде микроорганизмдер мен олардың токсиндерінің зиян келтіруі мүмкін мөлшерде болмайтынын. Микробтық организмдерді инактивациялауға бағытталған өңдеу алдын ала қарастыру бойынша екі топқа бөлінді - радиациялық зарарсыздандыру және радиациялық пастерлеу. Қандай да бір себептермен бұл терминдер қанағаттанарлықсыз болып шықты және 1964 жылы сарапшылар тобы келесі үш жаңа терминді ұсынды:
Радаппертизация: тағамды өңдеуден кейінгі сақтау ұзақтығына қарамастан, микробтық текті улылықтың немесе бұзылудың алдын алу үшін жеткілікті иондаушы энергияның дозасымен өңдеу, өңдеу қайта ластануға кепілдік береді. Өңдеу стерилизация деп те аталады. Қажетті доза әдетте 25-45 кГр құрайды. азық-түлік өнімдерін 1-2,5 мрад ретті дозаларымен өңдеу, бұл микробтық ластануды толық анықталмайтын деңгейге дейін төмендетуді немесе сақтаудағы өнімнің тұрақтылығына әсер етпейтін микроағзалардың аз мөлшерін анықтауды қамтамасыз етеді. Радаппертизация әртүрлі, соның ішінде қолайсыз жағдайларда ұзақ сақтауға арналған тамақ өнімдерін өңдеуде қолданылады.
Радицидтеу: тағамды иондаушы энергияның өміршең спора түзбейтін патогендік бактериялардың санын белгілі бактериологиялық әдістермен өңделген тағамнан анықтау мүмкін болмайтын деңгейге дейін азайтуға жеткілікті дозасымен өңдеу. Бұл емдеу тағамда болуы мүмкін паразиттерді де белсендірмейді. Қажетті доза 2-8 кГр құрайды. Бұл терминді еттегі таспа және трихинелла сияқты паразиттерді жоюға да қолдануға болады, бұл жағдайларда қажетті доза 0,1-1 кГр құрайды. тамақ өнімдерін 0,3-0,5 мрад дозада сәулеленумен өңдеу, бұл тамақ өнімдерін кейбір спора түзбейтін патогендік микроорганизмдерден босатуға, сондай-ақ паразиттерді жоюға мүмкіндік береді.
Радуризация: өміршең бұзылатын микроорганизмдердің санын айтарлықтай азайту арқылы сақтау кезінде тағамның сапасын жақсарту үшін жеткілікті иондаушы энергия дозасымен тағамды өңдеу. Қажетті доза 0,4-10 кГр. азық-түлік өнімдерін 0,5 - 0,8 мрад дозаларымен сәулелендіру, бұл өнімнің микробтық ластануын өнімнің бұзылуын болдырмайтын және бұзылу белгілерінсіз сақтау мерзімін ұзартуға мүмкіндік беретін деңгейге дейін төмендетеді.
Қазіргі уақытта иондаушы сәулелермен өңделген тағамдардың қауіпсіздігі мен пайдасы жақсы зерттелген және құжатталған. Осы тақырып бойынша қоғамды қызықтыратын мәселелер бойынша сенімді ғылыми ақпаратты дайындауды Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымының (ФАО), Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ФАО) қамқорлығымен тамақ өнімдерін сәулелендіру бойынша арнайы құрылған Халықаралық консультативтік топ жүзеге асырады. ДДҰ) және 46 елдің өкілдері кіретін Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік (МАГАТЭ).
Бүгінгі таңда 40-тан астам елде иондаушы сәулелермен тамақ өнімдерін өңдеу мақұлданған. Сәулеленген өнімдердің тізіміне 60-тан астам әртүрлі өнімдер кіреді, оның ішінде дәмдеуіштер, жарма, тауық еті, сиыр еті, әртүрлі жемістер, шөптер мен көкөністер және т.б. 1983 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымы (ФАО), Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) және Атом энергиясы жөніндегі халықаралық агенттік (МАГАТЭ) азық-түлік сәулеленуін реттейтін халықаралық стандарт - Кодекс Алиментариусты әзірлеп, қолданысқа енгізді. 1997 жылға қарай тағамдық сәулеленудің халықаралық консультативтік тобы тамақ өнімдеріне иондаушы сәулеленудің әсері туралы көпжылдық зерттеулерге сүйене отырып, 10 кГр дейінгі және одан жоғары әртүрлі дозалармен тамақ өнімдерін сәулеленудің қауіпсіздігі туралы бірқатар қорытындылар шығарды.
Ғылыми-техникалық негіздері
Тамақ өнімдерін сәулелендіру оларды сәулеленудің белгілі бір түрлерімен өңдеуден тұрады. Сәулелену процесі белгілі бір нәтижелерге қол жеткізу үшін параметрлерді және өңдеу уақытын сақтау арқылы мұқият бақыланады. Иондаушы сәулелену процесі өнімдегі радиоактивтіліктің қалыпты деңгейін арттыра алмайды, бұл өнім қанша уақыт сәулеленуге ұшыраса да, қанша энергия сіңірсе де.
Иондаушы сәулелермен өңдеу бактериялар мен зең сияқты тағамды бұзатын микроорганизмдердің молекулалық құрылымына әсер ету арқылы көбеюін болдырмауға көмектеседі. Сондай-ақ өсімдік тағамдарының ұлпаларындағы физиологиялық процестерді өзгерту арқылы кейбір жемістер мен көкөністердің пісетін мерзімін кешіктіруі мүмкін.
Азық-түлікті сәулелендіру үшін сәулеленудің үш түрі қолданылады: гамма-сәулелену, рентген сәулелері және жеделдетілген электрондар.
Сәулеленудің бұл түрлерін иондаушы деп те атайды, өйткені олардың энергиясы заттың атомдары мен молекулаларынан электрондарды ыдыратуға және оларды иондар деп аталатын электрлік зарядталған бөлшектерге айналдыруға жеткілікті. Радиотолқындар, микротолқындар, ультракүлгін сәулелер және көрінетін жарық сияқты гамма және рентген сәулелері электромагниттік спектрге жатады. Иондаушы сәулеленудің үш түрінің затқа әсері негізінен бірдей. Олардың арасындағы айырмашылық ең алдымен олардың шығу көзінде.
Белгілі бір энергиясы бар гамма-сәулелену әртүрлі радионуклидтердің (радиоизотоптардың) ыдырауы нәтижесінде пайда болады. Азық-түлік өнімдерін сәулелендіру үшін радиоизотоп Кобальт-60 (жартылай ыдырау кезеңі ~ 5,37 жыл), сирек Цезий-137 қолданылады.
Жоғары энергиялы электрондар шоғы, керісінше, сызықтық электронды үдеткіштерді қолдану арқылы жасанды түрде жасалады. Бұл зарядталған бөлшектерді жарық жылдамдығына жақын жылдамдыққа дейін жеделдете алатын жабдық.
Рентген сәулеленуі, өз кезегінде, металл нысананы (мысалы, танталды) үдетілген электрондар шоғымен бомбалау нәтижесінде пайда болады.
Тамақ өнімдерін өңдеу үшін бөлшектердің максималды энергиясы 10 МэВ (миллион электрон вольт) дейінгі электронды сәулелену және бөлшектердің энергиясы 5 МэВ дейінгі рентгендік сәулелену қолданылады. Бөлшектердің бұл жылдамдатылған энергиясы өңделген өнімдерде, соның ішінде тамақ өнімдерінде индукцияланған радиоактивтілікке ықпал ету үшін тым төмен.
Сәулеленудің осы түрлерінің өнімдерге әсер етуінің басты ерекшелігі олардың ену қабілеті болып табылады. Гамма және рентгендік сәулелену ең жоғары енетін қуатқа ие, ал электронды сәуленің ену қабілеті әлдеқайда төмен, бұл оны салыстырмалы түрде жұқа пакеттерде немесе дән сияқты сусымалы өнімдерде өңдеуге жарамды етеді.
Өнімдерге сәулеленудің әсер ету дәрежесін сипаттайтын негізгі өңдеу параметрі иондаушы сәулеленудің жұтылған дозасы болып табылады. Сіңірілген доза - бұл сәулеленудің әсері кезінде өнім жұтқан энергия мөлшері. Сіңірілген доза бірлігі Грей (Гр), алғашқы жұмыстарда доза бірлігі рад (1 Гр = 100 рад, 1 кГр).
Тамақ өнімдерін иондаушы сәулемен өңдеудің пайдасы
Азық-түлік өнімдерінің бұзылуына жол бермеу, олардың әртүрлі микроорганизмдермен ластануымен күресу ғасырлар бойы адамның басты міндеттерінің бірі болды. Қазіргі уақытта мұздату немесе пастерлеу технологиялары кеңінен қолданылады. Таяу болашақта азық-түлікті сәулелендіру де кеңінен қолданылады деп күтуге болады, бұл соңғы жылдары бұл технологияны қолданудың артуы дәлелдейді.
Азық-түлікті сәулелендіру тамақ өнеркәсібі мен тұтынушыға кең ауқымды артықшылықтар бере алады. Практикалық тұрғыдан алғанда, иондаушы сәулелермен өнімдерді өңдеу арқылы шешілетін мәселелердің үш жалпы тобы бар:
Сәулеленудің төмен дозалары - 1 кГр дейін: пісіп-жетілудің және өнудің кешігуі; зиянкестермен күресу; паразиттердің деактивациясы.
Орташа сәулелену дозасы 1-ден 10 кГр-ға дейін: шіріткіш бактериялар мен қоздырғыштардың санының төмендеуі.
Сәулеленудің жоғары дозалары - 10 кГр жоғары: ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.