Кінә дәрежесі ұғымын зерттеу

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті

«Құқықтану» кафедра

Курстық жұмыс

Тақырыбы: « Кінә нысанлары және оның түрлері»

Орындаған: «Құқықтану»-202 тобының студенті

Ярылкапова Мунира

Қабылдаған: Нурлин А. К.

Жоспар:

Кіріспе

Қылмыстың субъективтік жағының түсінігі мен маңызы.
Кінәнің түсінігі.
Қасақаналық және оның түрлері.
Абайсыздық және оның түрлері.
Кінәнің екі нысаны.
Қылмыстың ниеті мен мақсаты.
Қате және оның қылмыстық құқықтың маңызы.

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Демократиялық мемлекеттердің қылмыстық-құқықтық жүйесі құқық принциптеріне сілтеме жасайды. Қазақстан Республикасы тәуелсіз әрі бейбіт мемлекет болғандықтан адамның құқықтары мен бостандықтарын жоғары орынға қойып, оған қатты мән береді. Қазақстан Республикасының алғашқы Конституциясы адам құқығы мен бостандығының негізін салады. Мемлекет құқық билігін жалпыадамзаттық жоғары бағалап, демократиялық қоғам құруға конституциялық міндетті жүктеп, мемлекеттің басына адамның өмірін, оның құқықтары мен бостандықтарын қойған. Біздің мемлекетімізде заң саласында әртүрлі салаларға бөлініп қарастырылады. Соның ішінде қылмыстық құқық қоғамда айрықша орын алады. Қылмыстық құқық дегеніміз қылмыстықты, қоғамдық қатынастарға қауіпті іс-әрекет үшін қолданатын жазаны айқындайды және заң нормаларының жиынтығынан тұрады. Қылмыстық құқықтың маңызды мәселелерінің шешуші шарттарының бірі болып кінәнің бар болуына негізделген жауапкершілік принципін қатаң сақтау табылады. Қылмыстық құқықта маңызды мәселелердің бірі субъективті жағының кінә мәселелері болып табылады. Қылмыстың сыртқы көрнісін көрсететін объективтік жақпен салыстырғанда қылмыстың субьективтік жағы оның ішкі мәнін қамтиды.

Қазақстан Республикасының қылмыстық құқық қағидатына сәйкес кінәсіз қылмыс болуы мүмкін емес, сондықтан кінәсіз жауапкершілік болуы мүмкін емес. Яғни, адам жасаған әрекеттері үшін және олардың әлеуметтік қауіпті салдары үшін, қылмыс жасағаны үшін кінәсі дәлелденген әрекеттер үшін жауап береді. Кінәні дұрыс анықтау және оның мазмұнын анықтау қылмыстық жауапкершілікті дұрыс анықтауға негіз болатындығын білдіреді. Қылмыстық құқықтағы кінә ұғымын мұсылман құқығындағы күнә ұғымымен шатастыруға болмайды. Шариғат харам деген амалды жасау - күнә болады. Ал кінә - қылмыстың орын алуына себепші болу. Кінә қылмыстық құқық бұзушылық құрамының субвективті жағының міндетті белгісі ретінде қылмыстық құқық бұзушылықтарды саралауға мейлінше әсер етеді.

Кінәлі жауапкершілік қағидаты ҚК-нің 19-бабында нақты тұжырымдалған. ҚК-нің 19-бабының 1-бөлігіне сәйкес адам өзінің кінәсі анықталған қоғамға қауіпті іс-әрекеттері және оның қоғамға қауіпті зардаптарының туындауы үшін ғана қылмыстық жауаптылыққа жатады Кіәні анықтамай, адамның іс-әрекетінде қылмыстық құқық бұзушылық құрамы болуы туралы, демек, қылмыстық жауаптылық негізінің болуы туралы мәселені дұрыс шешу мүмкін емес ; қылмыстық құқық бұзушылықты дұрыс саралау мүмкін емес; сонымен, онсыз қылмыстық жауапкершілікті даралау және әділ және тиісті жаза тағайындау мүмкін емес.

Қылмыстың субъективті жағының түсінігі мен маңызы.

Қылмыстың субъективтік жағы - бұл нақты кінә нысанымен, қылмыстың ниетімен және мақсатымен сипатталатын адамның жасалған қылмысқа психикалық қатынасы.

Қылмыстың субъективтік жағы белгілерінін бәрі бірдей мағына бере бермейді. Қасақаналық немесе абайсыздық кез келген қылмыс құрамының субъективтік жағының міндетті белгілері больп табылады. Ниет пен мақсат кейбір құрамдар үшін негізгі, ал кейбір құрамдар үшін факультативті белгілер болып саналады. Мәселен, ҚР ҚК 96-бабының 1-бөлігіндегі қасақана кісі өлтірудің міндетті саралаушы белгілері: пайдакүнемдік пиғылмен қасақана өлтіру, бұзақылық пиғылмен өлтіру, басқа қылмысын жасыру мақсатымен өлтіру, қанды кек алу себебімен өлтіру болып табылады.

Қылмыс құрамы субъективтік жағының мәні қылмысты саралау үшін ұқсас құрамдарды ажырату, жауаптылықты жекелеу үшін қажет больп табылады. Осының бәрі заңдылықты сақтауға жағдай туғызады.

Заңда кінәнің жалпы ұғымына анықтама берілмеген. Заң шығарушы кінәнің психологиялық, әлеуметтік, қылмыстық-құқықтық мазмұнын оның нысандары арқылы ашып береді. Қылмыстық құқықта кінә нысандарының айырмашылығы тұлғаның жасап жатқан іс әрекетіне түсіну дәрежесі мен зардаптарды көре білу және соған қатысты кінәлінің ерік бағыттылы арқылы ажыратылады.

ҚР ҚК 19-бабының 3-бөлігі кінәнің: қасақаналық және абайсыздық сияқты екі нысанын көрсетеді. Кінәнің әр нысаны психикалық қызметтің интеллектуалдық, және еріктілік элементтерінен құралады. Интеллектуалдық элемент - бұл адамның жасалған әрекетін сипатын сезініп-тусіне білуі, яғни негізгі ойлау қабілеті, адамның өзінің әрекетінің сипатын және оның жүзеге асырылу мән-жайларын, сол сияқты оның әлеуметтік мәні мен маңызын түсіне білу қабілет. Адамның өзінің әрекетінің сипатын түсіне білуінің ең маңызды алға шарты - оның алдағы келтіретін зардаптарын болжай білуі, яғни әрекет пен зардаптың арасындағы себепті байланысты айыра білу.

Еріктілікті реттеу - бұл саналы түрде ой мен күшті бағыттай отырып шешім қабылдау, қойған мақсатқа жету, кедергілерді жоя білу. Сөйтіп, кінә - әрекет жасаушының қоғамға қауіпті іс-әрекетін және оның зиянды зардаптарын бетіне басатын психикалық қатынас.

Кінәнің мән-мағынасы мынада:

1. Ол қылмыстық жауаптылықтың субъективті негізі болады.

2. Оның нысандары, ниеті және мақсаты обьективтік белгілері

ұқсас қылмыстарды ажыратуға жол ашады.

3. Оның нысандары, ниеті және мақсаты қылмыстың және қылмыскердің қоғамға қауіптілік дәрежесі мен сипатын, қылмысты саралауға және жауаптылықтың дәрежесіне әсер етеді.

Объективті айыптау қылмыстық іс-әрекет үшін қылмыстық жауаптылыққа кінәсіз де тартуға жол береді. ҚР ҚК 19-бабының 2-бөлігі бойынша объективті айыптауға, яғни кінәсіз зиян келтіргені үшін қылмыстық жауаптылыққа тартуға жол берілмейді.

Қылмыстың пәндік жағы-бұл адамның қылмыс жасаумен тікелей байланысты психологиялық іс-әрекетінің көрінісі.

Қылмыстық құқық бұзушылықтың субъективті жағы - бұл әрекеттің ішкі мәні, бұл қылмыстық құқық бұзушылықпен тікелей байланысты психикалық қызмет. Ол қылмыстық құқық бұзушылықтың психологиялық, яғни субьективті мазмұнын құрайды, сондықтан оның ішкі жағы болып табылады.

Субъективті жағының «ядросы» және кез-келген қылмыстық құқық бұзушылықтың міндетті белгісі - кінә. Егер зиян келтірген адамның кінәсі болмаса ешкандай зиян келтіру қылмыстық құқық бұзушылық деп таныла алмайды. Кінә қасақана немесе абайсызда болуы мумкін (ҚК 19-23-бб. тусініктемені қаруға болады) .

Қылмыстық заңда объективті белгілері толық сәйкес келетін біркатар жұп құрамды қылмыстар бар, олар үшін жауаптылық әрекет кінәнің қай түріне қарай жасалганына байланысты сараланады. Оларга адам өлтіру (ҚК 99-6. 1-6. ) және абайсызда қазаға ұшырату (ҚК 104-б. 1-6. ), қасақана (КК 106-6. 1-6. ) немесе абайсызда (КК 114-6. 3-6. ) келтірілген денсаулыққа ауыр зиян, бөтеннің мүлкін қасақана жою немесе бүлдіру (КК 202-6. 1-6. ) және бөтеннің мүлкін абайсызда жою немесе бүлдіру (КК 204-б. 1-6. ) жатады.

Қылмыстық құқық бұзушылықтардың осы құрамын ажырататын белгі кінәнің нысаны болып табылады.

ҚК Ерекше бөлігі баптарының көпшілігі диспозицияда сипатталган іс-әрекет қылмыстық құқық бұзушылық ретінде қаралатын кінә нысанына сілтеме берілетіндей етіп құрылған.

Қылмыстық құқық бұзушылықтың субьективті жағының факультативті белгілері ретінде ниет пен мақсат тек қасақана құқық бұзушылықтар жасалған кезде қылмыстық-құқықтық саралау үшін маңызды. Абайсыз әрекеттерде ниет пен мақсат қылмыс жасауға ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау, қылмыскердің жеке басынын сипаттамаларын анықтау үшін ғана белгіленеді және тек жаза тағайындауға әсер ету мүмкін. Қылмыстық құқық бұзушылықтың субьективті тарапының міндетті белгісі ретінде ниетің мен мақсатын көрсету осы қылмыстық құқық бұзушылықтың тек қасақана жасалуы мүмкін екендігінің дәлелі болып табылады.

Іс-әрекет жасау кезінде адам басшылыққа алған түрткі болу қылмыстық құқық бұзушылықтың ниеті болып есептеледі. Басқаша айтқанда, бұл қылмыстық құқық бұзушылықтың ішкі қозғаушы күші. Бұл тиісті объектілерді адамның қылмыстық құқық бұзушылық жасауга деген шешімін тудыратын мүдделерге айналдыратын қажеттіліктермен анықталады.

Қылмыстық құқық бұзушылықтың мақсаты адамның қалаған әрекет нәтижесі туралы ойлауы болып саналады. Ол ниеттен ерекшеленеді, өйткені ол дереккөзді емес, қылмыстық құқық бұзушылықтың бағытын анықтайды. Сонымен қатар, белгілі бір мақсат, әдетте, белгілі бір ниет негізінде пайда болады.

Қылмыстық кодекстің, Ерекше бөлігінде қылмыстық құқық бұзушылықтың әртүрлі мақсаттары көрсетілген. Оларға сату, пайдакүнемдік, ұрлау, алу, шабуыл жасау, ұрлау, иемдену, тарату, беру, тоқтату, құлату немесе өзгерту мақсаттары және т. б. кіреді. Барлық қылмыстар белгілі бір ниетпен және мақсаттармен жасалады. Ниеттер мен мақсаттар қылмыстың негізгі құрамының кұрылымдық белгісі ретінде көрсетілуі мүмкін(ұрлықтың пайдакүнемдік мақсаты - ҚК-3 б 17-тармағы) .

Субъективті тарап, қылмыстың сыртқы жағын көрсететін объективті тараптан айырмашылығы, қылмыстың ішкі мәнін, мазмұнын білдіреді. (Бұдан шығатыны, қылмыстың объективті және субъективті жақтарының белгілері бір-бірімен тығыз байланысты, олар белгілі бір блокта орналасқан.

Қарастырылып отырған қылмыс парағының мазмұны заңдылықтың келесі белгілерінен тұрады: кінә, қылмыстық ниет, мақсат. Осы белгілердің жиынтығы қылмыс жасаған адамның жан дүниесінде болып жатқан ішкі өзгерістерді, яғни әлеуметтік қауіпті әрекетті, оның санасы мен ерік-жігерінің қарым-қатынасын көрсетуді жалғастыруда.

Тіркелген қылмыстың субъективтілігінің, заңдылықтың осы белгілерінің мәні бірдей емес, керісінше әр түрлі. Кінә-кез-келген қылмыс құрамының субъективті жағының міндетті белгісі. Жазықсыз қылмыстың құрамы жоқ. Оның өзі кінәсіздікпен қылмыстық жау туралы айту мүмкін емес деп есептеді. Қылмыстық ниет пен Мақсат, Кінәдан айырмашылығы, кейбір құрамдар үшін заңда көрсетілген жағдайларда қажетті белгіге ие. Әйтпесе, ниет пен міндеттеме қылмыс құрамының міндетті емес қасиеті болып саналады.

Аболиционизм, күдікті қылмыс үшін жазадан өкіну немесе қорқу психологиялық әрекеттің элементтері емес, сондықтан қылмыстың субъективті белгісімен байланысты емес.

Қылмыстың субъективті жағының ерекшеліктері-кінәні, ниет пен мақсатты дұрыс анықтаудың мәні:

Біріншіден, қылмыстық жауапкершілік негізінің ажырамас бөлігі бола отырып, бұл қылмысты Қылмыстық емес әрекеттен ажыратуға мүмкіндік береді. Екіншіден, қылмыстың субъективті жағы ұқсас құрамдарды бір-бірінен объективті түрде ажыратуға мүмкіндік береді. Үшіншіден, қылмыстың субъективті жағының мазмұны жасалған қылмыстың деңгейін, сондай-ақ оны жасаған адам үшін қоғамдық қауіптілік дәрежесін айқындау үшін негіз болып табылады. Бұл жауапкершіліктің жарамдылығы мен мөлшерін анықтауға мүмкіндік береді.

Қылмыстық құқықтың маңызды қағидаттарының бірі-қылмыс жасағаны үшін кінәлі адам ғана қылмыстық жаза мен қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Бұл қағида Қылмыстық кодекстің арнайы бабында бекітілген. Онда адам өзінің кінәсі дәлелденген қоғамдық қауіпті іс-әрекет (әрекет немесе әрекетсіздік) үшін және туындаған қоғамдық қауіпті Салдарлар үшін ғана жауапқа тартылуы керек.

Объективті айыптауға, яғни жазықсыз зиян келтіргені үшін қылмыстық жауапкершілікке жол берілмейді.

Қасақана немесе абайсызда әрекет жасаған адам ғана қылмысқа кінәлі деп танылады (19-бап) . Қылмыстық құқықта (белгілі бір қоғамға зиянды әсер ету немесе жасалған әрекет қоғамға зиян тигізеді деген жазықсыз және жазықсыз жауапқа жүгінуге мүлдем жол берілмейді. Бұл құбылыс қылмыстық құқықтың табиғатына жат.

Осылайша, кінә адамның қасақана немесе абайсызда жасалған әлеуметтік қауіпті әрекеттер және олардың зиянды салдары туралы жалпы пікірінің көрсеткіші болып табылады.

Жасалған кез келген қылмыс үшін кінәнің болуы объективті жағдай болып табылады. Қылмыс субъектісінің кінәсі туралы қорытындыны сот іс бойынша жиналған дәлелдемелер негізінде айқындайды.

Кінәнің екі түрлі формасы бар-ойлану және ұқыпсыздық.

Біз кінәлілік туралы тек әлеуметтік қауіпті "әрекеттер", яғни қылмыстық заңда көрсетілген қылмыстар жасалған жағдайда ғана айтамыз. Қылмыс құрамы жоқ кінә туралы сөз жоқ. Кінәнің психологиялық мазмұны-бұл психологиялық, сондай-ақ әлеуметтік ұғымдардың жиынтығы, адамның іс-әрекеттің немесе әрекетсіздіктің және одан туындайтын салдардың әлеуметтік қауіпті зияндылығын сезіну немесе сезіну қабілеті. Адамның жасаған әрекетінің әлеуметтік қауіпті мәнін және одан туындайтын салдарын сезіне немесе сезіне алатындығы кінәнің әлеуметтік мазмұнын құрайды. Сезімдер мен волонтерлік - бұл ақыл-ойды қалыптастыратын элементтер. Сезім (интеллектуалды кезең) және ерік (ерік-жігер кезеңі) бір-бірімен үйлесіп, кінәнің мазмұнын құрайды. Осылайша, кінәнің өзі сезім мен ерік-жігердің екі түрлі кезеңімен сипатталады.

Қылмыстық-іздестіру практикасы мен сот-тергеу практикасында ең көп таралған-кінәнің бір түрі. Кінәнің формасын дәл анықтау өте маңызды. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Пленумының 23-қаулысында. 1994 жылғы желтоқсанда" соттардың азаматтардың өмірі мен денсаулығына қарсы іс-қимылдар үшін жауапкершілікті реттейтін заңдарды қолдануы туралы " басқа мән-жайларды белгілеумен қатар соттар жаза тағайындау кезінде жасалған қылмыстың қасақана түрін, ниеті мен мақсатын ескеруге міндетті екендігі айтылады. Ниеттің мазмұны Ресей Федерациясының Қылмыстық кодексінің 20-бабының 1-бөлігінде көрсетілген. Онда "тікелей немесе жанама ниетпен жасалған әрекет қасақана қылмыс болып саналады. "Қасақана қылмыс жасау тікелей немесе жанама ниетпен жүзеге асырылады. Ниеттілік тұжырымдамасы, негізінен, екі түрлі элементтен тұрады - интеллектуалды және ерікті.

Задаптың болуын қалау немесе оның туылуын саналы түрде шешу ерікті кезең деп аталады. Жасалған іс-әрекеттің әлеуметтік қауіптілігін түсіну мақсатқа жетудің қажетті элементі болып табылады, қайғылы элементтің болмауы кінәні, болмауды көрсетеді.

Әрекеттің әлеуметтік қауіпті мағынасын түсіну Осы әрекеттен немесе әрекетсіздіктен тікелей туындайтын салдардың мәні мен мазмұнын түсінуді білдіреді.

Адам қылмыстық заңмен қорғалатын қандай объект оған кедергі келтіретінін, зиян келтіретінін, сондай-ақ белгілі бір әлеуметтік қауіпті әрекетті орындау кезінде осы әрекеттің орындалу уақыты, орны, тәсілі, жағдайы сияқты жағдайларды бейнелейді және елестетеді.

Әрбір адам өзінің саналы ойлауына, өмірлік тәжірибесіне, біліміне, әрекет қабілеттілігі мәдениетіне сәйкес өз қызметінің әлеуметтік қауіптілігін сезіне алады.

Қасақана қылмыс жасаған адамдардың басым көпшілігі оның әрекеттері қылмыстық заңнамаға қайшы келеді деп санайды.

Мысалы, түзеу мекемелерінде, алдын ала қамауда отырған мекемелерде, білім беру және медициналық мекемелерде ұсталатын адамдар алкогольдік ішімдіктерді, дәрі-дәрмектерді немесе есірткі заттарын, сондай-ақ беруге тыйым салынған басқа өнімдерді тексеруден жасыру немесе беру әрекеті қылмыстық заң, қылмыс екенін бәрі біле бермейді. Алайда адамның бұл мінез-құлқы қасақана қылмыс болып саналады.

Ақыр соңында, заң шығарушының қылмыстық заңмен әрекетті бұзу туралы хабардарлығы ниеттің белгісі ретінде нақты көрсетілмеген. Алайда, кейбір жағдайларда заң шығарушы қылмыстық құқықтың тиісті нормасында құқық бұзушының қылмыстық заңға қайшы келетін әрекеттерін әрекетті қасақана қылмыс құрамына жатқызғаны үшін қылмыстық жауапкершіліктің шарты ретінде қарастыратынын нақты атап көрсетеді. Мысалы, біреуді саналы түрде ұстау немесе қамауға алу, анықтау, тергеу, прокуратура немесе сот органдары бойынша заңсыз қылмыстық жауапкершілікке тарту, тиісті рұқсат етілмеген немесе тыйым салынған жерлерде тыйым салынған кезеңдерде бос аң аулауды жүргізу үшін әкімшілік шаралар қолданылғаннан кейін біреуді заңсыз қылмыстық жауапкершілікке тарту.

Ниеттің интеллектуалды элементін сипаттайтын қажетті белгілердің бірі-қылмыс субъектісінің өз әрекетінен немесе әрекетсіздігінен зиянды салдарын болжау. Егер прокурор мұндай тергеудің болуын алдын-ала білмесе және болжай алмаса, ол қылмыстық құқық бұзушылық үшін жазаланбайды. Қоғамға келтірілген зиянды болжау қылмыстық заңмен қорғалатын өзінің іс-әрекетінен туындайтын қоғамдық қатынастарға зиян келтіргені үшін кінәліні ұсыну болып табылады. Тікелей ниетпен болжамның мазмұны оның іс-әрекетінен туындаған салдардың нақты түрлері, оның қоғамға тигізетін зияны, сондай-ақ осы әрекеттен туындаған салдарлар арасындағы себеп-салдарлық байланыстың дамуы сияқты ерекшеліктерден тұрады.

Тікелей ниетпен әлеуметтік қауіпті салдардың пайда болуының сөзсіз болуы болжанады. Белгілі бір зиян келтіргісі келетін адам өзінің ниетінің сөзсіз екендігіне нық сенеді және олардың сөзсіз екендігіне көз жеткізіп, пайда болатын салдарды ойша елестетеді. Тек кейбір жағдайларда, қылмыс тікелей ниетпен жасалған кезде, әлеуметтік қауіпті салдарды ол сөзсіз болатын түрде емес, тек мүмкін болатын түрде болжауға болады. Мысалы, жәбірленушіні пойыздан қанға тастаған адам оның қылмысының нәтижесі жәбірленушінің қайтыс болуы немесе кез-келген ауырлық дәрежесінде дене жарақатын алатындығын сезінеді. Мұндай жағдайда, егер бұл айқын құбылыс болса да, жасалған іс-әрекеттің нәтижесінде өлуге деген ұмтылыс сөзсіз емес, бірақ қандай да бір жолмен жүзеге асырылатын кісі өлтіру болып табылады немесе қылмыскер қасақана өзінен біршама қашықтықта тұрған адамды атып тастаса, жәбірленушінің өлімі мүмкін.

Қоғамның зиянды салдарды қалауы немесе саналы түрде қабылдауы тікелей ниеттің ерікті элементі болып табылады.

Тілек-бұл белгілі бір мақсатқа, нәтижеге жетуді білдіретін ерік-жігердің көрінісі. Тікелей бағыныстағы қоғамға зиянды әсер етуді қалау әр түрлі формада көрінуі мүмкін.

Кінә түсінігі.

Кінәлі болған жағдайда ғана жауапкершілікті белгілеу қылмыстық құқықтық құқықтың маңызды қағидасы болып табылады. Оның маңыздылығын Қазақстан Республикасында сот төрелігін жүзеге асыру негізделетін 10 негізгі Ереженің ішінде ҚР Конституциясының 77-бабы 3) тармағының 1, 6 және 8-тармақшалары кінәсіздік критерийлерін тікелей белгілейтіндігі айғақтайды:

« . . . 1) адамның кінәлі екендігі заңды күшіне енген соттың үкімімен танылмайынша ол жасалған қылмысқа кінәлі емес деп есептеледі;

6) айыпталушы өзінің кінәсіздігін дәлелдеуге міндетті емес ;

8) адамның кінәлі екендігі жөніндегі кез келген күдік айыпталушының пайдасына өарастырылады»

Объективті айыптау қылмыстық заңға жат, яғни тек жеке адамға, қоғамға немесе мемлекетке зиян келтіргені үшін кінәсіз жауапкершілік болад. ҚК-нің 19-бабының 2-бөлігінде объективті кінә тағуға, яғни кінәсіз зиян келтіргені үшін үшін қылмыстық жауаптылыққа жол берілмейтіні атап көрсетіледі. Бұл дегеніміз, егер адам олардың шабылуына кінәсіз болса, олар қаншалықты ауыр болса да оған айып тағыла алмайды.

Сонымен, кінә қылмыстық-құқықтық ұғым ретінде адамның өзі жасаған қоғамға қауіпті әрекетке және оның қоғамға қауіпті салдарына психикалық қатынасы, қасақаналық немесе абайсыздық түрінде көрінеді. Оның құрамдас элементтері - сана мен ерік. Қылмыстық заңда қарастырылған саналы және ерікті элементтердің әртүрлі түрлерін құрайды. Сондықтан интеллекті мен ерік - бұл жиынтығы кінәнің мазмұнын құрайтын элементтер. Құқықтық әдебиетінде кінә заңды ұғым болғандықтан, оны шамадан тыс психологиялауға болмайды, оның көмегімен заң қасақаналық пен абайсыздықты анықтайтын терминдерді психология оларға енгізетін мағынамен толтыруға тырысады. Психологтар заң шығарушы мен практиға қажет заңды белгілерді теориялық сипаттау үшін психологиялық терминалогияның артықтығын дұрыс атап өтеді.

Сонымен қатар, кінәлі шамадан тыс «заңдастыруға», оның психологиялық мазмұнын «ашуға» деген ұмтылыста өте сақ болу керек.

Кінә мазмұнының мәні, яғни ақыл-ой қатынасы кінәнің мазмұнын құрайтын заңды, маңызды, нақты жағдайлардың жиынтығы белгілі бір қылмыс құрамының сұлбасының анықталады.

Кінәнің интеллектуалдық элементінің мазмұны қылмыстық құқық бұзушылықты заңнамалық сипаттау әдісіне байланысты. Оған объектінің сипаты, жасалған әрекеттің немесе әрекетсіздіктің нақты мазмұны мен әлеуметтік мәні туралы хабардар болу кіреді, қылмыс жасаған кезде адамның сансы әртүрлі жағдайларды қамтиды деп айта аламыз. Алайда, қылмыстық құқықтағы кінәнің элементі ретінде сананың мәні тек қылмыстың осы түрінің заңды сипаттамасын анықтайды объективті факторлар болып табылады, яғни осы қылмыс құрамының белгілерінің қатарына кіреді. Мысалы, ұрлық кезінде мұндай объективті факторлар, біріншіден, жымқырылған мүлік кінәлі адам үшін бейтаныс болып табылады, екіншіден, жымқырудың құпия әдісі, үшіншіден, иесіне келтірілген мүліктік залал.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.