Қалқанша безінің ауруларының классификациясы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 66 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

«Қызылорда жоғары медициналық колледжі»

Мамандығы бойынша 0302000 «Мейірбике ісі»

Біліктілігі «Қолданбалы бакалавр»

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: «№3 қалалық емханада «Д» есепте тұратын қалқанша безі ауруы бар пациенттердің өмір сапасын жақсартудағы мейіргер қызметі»

Орындаған: Абай А. А

/ Т. А. Ж. / / қолы /

Ғылыми жетекші: Әлімжанова А. Қ

/ Т. А. Ж. / / қолы /

Қорғауға бекітілген Ғылыми жетекшісі

Директордың ғылыми Арнайы пән оқытушысы

істері жөніндегі орынбасары

Жундабекова С. С.

қолы қолы

Қызылорда 2023 жыл

МАЗМҰНЫ

ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕР

КІРІСПЕ

1-тарау. ҚАЛҚАНША БЕЗІ АУРУЛАРЫ БАР ПАЦИЕНТТЕРДІҢ ӨМІР САПАСЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР

Қалқанша безі ауруларының этиолгиясы және диагностикасы
Қалқанша безі ауруларының өмір сапасына әсері бойынша шетелдік зерттеулердің нәтижелері

1. 3 Пациенттің өмір сапасын бағалаудағы маңыздылығы мен мақсаты

1. 4 Қалқанша безі ауруларымен ауыратын пациенттердің өмір сапасын бағалаудың негізгі әдістері

1. 6Қалқанша безі ауруы бар пациенттің өмір сапасын жақсартудағы мейіргер қызметі

2-тарау ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ

2. 1. Зерттеу материалдары мен әдістері

2. 2. Қалқанша безі аурулары бар пациенттердің өмір сапасын бағалау бойынша сауалнама нәтижелерін бағалау.

ПРАКТИКАЛЫҚ ҰСЫНЫСТАР

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕРДІҢ ТІЗІМІ

ҚОСЫМШАЛАР

Қысқартылған сөздер

ДДҰ - Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы

ҚБ -Қалқанша безі

ҚР - Қазақстан Республикасы

ӨМ -Өмір сапасы

ДТЗ - Диффузды токсикалық зоб

ТЗ - Түйінді зоб

ЭЗ - Эндемиялық зоб

ТТГ - Тиреотропты гормон

УДЗ -Ультрадыбыстық зерттеу

ЙТА -Йод тапшылығы ауруы

ЮНИСЕФ - Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар Қоры

ICCIDD - Йод жетіспеушілігінен туындаған бұзылуларға қарсы халықаралық кеңес

РФ - Ресей Федерациясы

АҚШ - Америка Құрама Штаттары

САН - (Самочувствие, активность, настроение) «Әл-ауқат, белсенділік, көңіл күй» сауалнамасы

HQOL - (health-related quality of life) денсаулыққа байланысты өмір сапасы

GHQ - Жалпы денсаулық сауалнамасы" (General Health Questionnaire) және TSQ - Тиреоидологиялық сауалнама" (Thyroid symptom questionnaire)

PF - Дене белсенділігі

RF - Өмірді шектеудегі физикалық проблемалардың рөлі

BP -Ауырсыну крсеткіші

GH - Жалпы денсаулық

VT -Өміршеңдік көрсеткіші

SF - Әлеуметтік белсенділік

MH - Психикалық денсаулық

NHP - (Nottingham Health Profile) Ноттингемнің Денсаулық профилі

MHIQ - (McMaster Health Index Question Naire) Макмастердің денсаулық индексі бойынша сауалнамасы

PGWBI - (Psychological General Well Being Index) Жалпы психологиялық әл-ауқат индексі

QWB - (Quality of Well-being) Әл-ауқат сапасының шкаласы

QoLI - (Quality of Life index) Өмір сапасының индексі

Кіріспе

Тіркес сөздер: өмір сапасы, қалқанша безі, бағалау, өмір сапасын жақсарту, мейіргер қызметі

Тақырыптың өзектілігі: Халықтың жалпы сырқаттанушылық құрылымында жетекші орындардың бірі - эндокринология патологиясы болып табылады. Сонымен қатар, барлық эндокринопатиялардың жартысына жуығында қалқанша безінің аурулары (ҚБ) кездеседі. Мұны Экологиялық қолайсыз жағдайлармен, Биогеохимиялық факторлардың әсерімен және бірқатар антропогендік факторлармен түсіндіруге болады. [1]

Қазіргі уақытта эндокриндік бездердің аурулары индустриалды дамыған елдердегі мемлекеттік, медициналық және қоғамдық ұйымдардың негізгі проблемаларының бірі болып табылады, бұл халық арасында аурудың, мүгедектіктің және өлімнің жоғары болуына байланысты. Эндокриндік бездердің ауруларының пайда болуына әртүрлі, көптеген қауіп факторлары ықпал етеді. Таңдалған тақырыптың өзектілігі эндокриндік бездердің, соның ішінде қалқанша безінің аурулары өсіп келе жатқан тенденцияға байланысты.

Соңғы онжылдықтарда әлемде қалқанша безінің ауруымен ауыратын науқастар санының айтарлықтай өсуі байқалды . Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының статистикасына сәйкес, әлемдегі ересек тұрғындардың 10-30% - ы қалқанша безінің функциясының бұзылуымен және құрылымының өзгеруімен байланысты қалқанша безінің әртүрлі ауруларынан зардап шегеді. Қазіргі таңда йод тапшылығы - Денсаулық сақтаудың жаһандық проблемасы болып отыр. [2]

Дүниежүзілік Денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, эндокриндік жүйенің бұзылыстары арасында қалқанша безінің ауруы қант диабетінен кейін екінші орын алады. Әлемде 740 миллионнан астам адам эндемиялық зобқа ие немесе қалқанша безінің басқа патологиясынан зардап шегеді, ал 2 млрд. адамйодтапшылығы аурына шалдыққан. Сонымен қатар, статистикаға сәйкес, әлемде қалқанша безінің аурулары санының өсуі жылына 5% құрайды. Қазіргі уақытта бүкіл әлем бойынша 30, 0% немесе 246, 2 млн мектеп жасындағы балалардың йод тұтынуы жеткіліксіз деп бағаланады, оның ішінде 78 млн жасөспірім Оңтүстік-Шығыс Азияда және 58 млн бала Африкада тіркелген. Йод тапшылығының ең қолайлы жағдайы Солтүстік Америкада (13, 7%) және Батыс Тынық мұхитында (19, 8%) байқалады, ал йод тапшылығының үлкен үлесі Еуропада (43, 9%) және Африкада (39, 5%) тіркелген. [3] [4]

Біріккен Ұлттар Ұйымының Балалар Қоры (ЮНИСЕФ), Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) және йод жетіспеушілігінен туындаған бұзылуларға қарсы халықаралық кеңес (ICCIDD) сияқты халықаралық ұйымдар 1990 жылы йод тапшылығы ауруларын әлемнің 118 елінде Денсаулық сақтау проблемасы ретінде мойындады.

Қазіргі таңда Йод тапшылығы бар аймақтарда шамамен 1, 5 миллиард адам тұрады, яғни әлем халқының 29% - ы осы жетіспеушіліктің салдарынан қауіп-қатерге ұшырайды. Әлемде 43 миллион адам йод жетіспеушілігінің салдарынан айқын ақыл-ой кемістігінен зардап шегетіні анықталды, сонымен қатар айқын кретинизммен ауыратындар саны 11 миллионнан асады. [5]

Соңғы онжылдықта әлемнің көптеген елдерінде МСКИДЗ, ЮНИСЕФ және ДДҰ қолдауымен енгізілген жалпыға бірдей тұзды йодтау бағдарламасының арқасында Йод тапшылығымен күресте айтарлықтай прогреске қол жеткізілді. Әлемдегі йод тапшылығы бар елдердің саны 2003 жылғы 54-тен 2007 жылы 47-ге және 2011 жылы 32-ге төмендеді. [6] 2013 жылы 112 ел, оның ішінде Қазақстан да йодты жеткілікті пайдаланатын елдер қатарына енді. [7]

Осыған қарамастан, қазіргі кезеңде Еуропада жеңіл йод тапшылығы анықталған. [8] John H. Lazarus (2014 ж. ) мәліметтеріне сәйкес, 2013 жылы Батыс және Орталық Еуропадағы МСКИДЗ мәліметтері бойынша Австрия, Дания, Польша, Чехия және Словакия республикалары, Болгария, Румыния, Сербия, Черногория және басқа да дамыған елдердің 13 елінде йод тапшылығына байланысты Эндемиялық зобтың айқын байқалуы анықталды. [9]

Ресейде . Ресей Федерациясының Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше, соңғы 5 жылда қалқанша безінің аурулары 5 есе өскен. Жеке үлгілерде алынған заманауи ғылыми мәліметтер бұл патология ересектердің шамамен 42-52% - ында және балалардың 20% - ында, ал егде жастағы адамдар арасында 80% жағдайда табылатындығын дәлелдейді. [1]

Статистикалық мәліметтер бойынша, Ресейде халықтың 15-тен 40% - ы қалқанша безінің патологиясынан зардап шегеді, ал кейбір аймақтарда қалқанша безін емдеуді қажет ететін пациенттердің үлесі 95% - ға жақындап келеді. Омбы облысы (Сібір облыстары арасында) қалқанша безінің қатерлі ісігімен ауыру көрсеткіші бойынша (Алтай өлкесінен кейін) екінші орында (100 мың тұрғынға шаққанда 12, 8) . [3] РФ Денсаулық сақтау министрлігінің деректері бойынша, 2013-2016 жылдар аралығында қалқанша без патологиясымен сырқаттанушылық көрсеткіші 12, 1% - ға өсті: 100 мың тұрғынға шаққанда 2037, 1 жағдайдан 2283, 5-ке дейін. Қалқанша безінің проблемаларымен ауыратын науқастардың санындық көрсеткіші он жылдан астам уақыт бойы тұрақты түрде көтеріліп келеді. Бұған 2005 жылдан бергі көрсеткіштер жинақталған бірыңғай ведомствоаралық ақпараттық-статистикалық жүйенің (ЖМҚС) деректері дәлел бола алады. РФ-ның Денсаулық сақтау министрлігі қалқанша безінің ауруы ересектерде 65% және балаларда 95% организмдегі йод тапшылығымен байланысты деп хабарлады. [10]

Росстата деректері бойынша (2016) (аурулардың халықаралық классификациясы - ICD: Е01. 0-2+Е04) Ресей Федерациясының бүкіл аумағында зобтың таралуы барлық жас топтары арасында 1, 2%-ды құрады, бұл ретте балалар арасында 0-14 жас аралығында зобтың 181 595 жағдайы тіркелді, 15-17 жастағы жасөспірімдерде - 102 956, ересектерде-144 734 жағдай тіркелген. Жеке талданған аймақтар арасында Алтай Республикасы ерекше назар аудартады, онда зобтың таралуы 7, 4% - ға жеткен, оның ішінде 0-14 жастағы балалар арасында 176 жағдайы тіркелген, 876 жағдай - 15-17 жас аралығындағы жасөспірімдер арасында, ал 71 511 жағдай - ересектер арасында анықталған. [11]

Америка Құрама Штаттарында Қалқанша безінің қатерлі ісігі ауруы жылына 1 адамға шаққанда 12, 2 жаңа жағдайды құрайды және N. Howlader (2016) мәліметтері бойынша 1975 жылдан 2013 жылға дейін АҚШ-та Қалқанша безінің қатерлі ісігін анықтау 21, 1% - ға өскен . Американдық қатерлі ісікке қарсы қоғамның (the American Cancer Society) мәліметтері бойынша, Қалқанша безінің қатерлі ісігі ауруы жыл сайын ерлер мен әйелдер арасында 5% - дан асады, бұл оны эпидемиологиялық тұрғыдан тез өсіп келе жатқан аурулардың бірі етеді. [12]

Американдық клиникалық эндокринологтар қауымдастығы (AACE) Америка Құрама Штаттарында шамамен 13 миллион адам немесе халықтың 4, 78% - ында диагноз қойылмаған қалқанша безінің дисфункциясы бар деп есептеді. АҚШ-тың ұлттық денсаулық және тамақтану зерттеуі бұрын танылмаған қалқанша безінің ауруы бар 13 344 адамды тексерді. Зерттеу көрсеткендей, халықтың 4, 6% - ында гипотиреоз (0, 3% айқын және 4, 3% субклиникалық) және 1, 3% - ында гипертиреоз (0, 5% айқын және 0, 7% субклиникалық) анықталған. [13]

Таиландта гипотиреоз және гипертиреоз сәйкесінше жалпы халықтың 4, 16% және 3, 18% құрайды. Йод деңгейі жеткілікті елдерде гипертиреоздың таралуы 0, 2 - ден 1, 3% - ға дейін, ал гипотиреоз 1-ден 2% - ға дейін ауытқиды. Қалқанша безінің түйіндері сияқты қалқанша безінің ісіктері пальпация кезінде пациенттердің 2-6% - ында анықталды; УДЗ кезінде 19-дан 35% - ға дейін; және аутопсия кезінде 8-ден 65% - ға дейін пациенттен анықталған. Қатерлі ісік ауруының қауіп факторларына егде жас, әйел жынысы, радиацияның әсері және йодтың жеткіліксіздігі жатады. Соңғы екі онжылдықта қалқанша безінің қатерлі ісігі ауруы өсті. Таиландта қалқанша безінің қатерлі ісіктерінің орташа жылдық ауруы сәйкесінше 1 еркек пен әйелге шаққанда 1, 5 және 5, 1 құрайды. [14]

Беларусия . Қазіргі уақытта Беларусь Республикасында йодталған тұздың өндірісі жолға қойылған және оның қолжетімділігі қамтамасыз етілген, бұл халыққа тамақпен бірге йодтың жеткілікті мөлшерін алуға және тиісінше оның тапшылығының алдын алуға мүмкіндік береді.

Йод тапшылығын жою бойынша өткізілетін іс-шаралар түйінді зобпен алғашқы сырқаттанушылықтың төмендеуіне әкелді (2000 жылы 97, 5%-дан 2015 жылы 88, 14% дейін) және эндемиялық зобпен алғашқы сырқаттанушылықтың 2 еседен астам (2000 жылы 318, 9%-дан 2015 жылы 146, 81% -ға дейін) төмендетті.

Алайда, 2000-2015 жылдар аралығында қалқанша безінің басқа патологиясының өсуі байқалады.

Гипотирозбен (әртүрлі себептер бойынша пайда болған) пациенттер саны 7 еседен астам өсті (2000 жылы - 11 078 адам, 2015 жылы - 79 671 адам), бұл тек осы диагнозы бар пациенттердің жинақталуы салдарынан ғана емес, сонымен қатар жоғары анықталу себебі бойынша да орын алды: көрсетілген диагноз үшін гипотирозбен Алғашқы сырқаттанушылық кезеңі 4, 5 есе өсті (2000 жылы 22, 55% 000, 2015 жылы 93, 94% 000) . Гипотироз ауруының мұндай айтарлықтай өсуі зертханалық диагностиканың қол жетімділігінің артуымен байланысты болуы мүмкін. 2000-2015 жылдар кезеңінде аутоиммунды тироидитпен алғашқы сырқаттанушылықтың өсуі де байқалады (2000 жылы 42, 11% және 2015 жылы 55, 85%), сонымен қатар есепте тұрған пациенттердің жалпы саны көрсетілген кезеңде 2 есе өсті. [15]

Қалқанша безінің ауыр ауруларының бірі - диффузды уытты зоб. Бұл ауру жүрек аритмиясының даму қаупімен байланысты, кейде өте ауыр, дәрі-дәрмектермен емдеу көбінесе тиімді емес және белгілі бір емдеу уақытынан кейін (1, 5-2 жыл) пациенттердің белгілі бір бөлігінде радикалды емдеуді (хирургиялық емдеу немесе радио терапиясы) қажет етеді. Беларусияда диффузды уытты зобтың алғашқы ауруы 15 жылда 1, 5 есе өскен: 2000 жылы 6, 21-ден. 2015 жылы 10, 51-ге дейін және диффузды зобпен есепте тұрғандардың жалпы саны да өсті: 2000 жылғы 4 157-ден 2015 жылы 6900-ға дейін. [16] 2020 жылы 1 қаңтардағы зерттеу бойынша Минск қаласындағы 43 557 ересек пациент қалқанша безінің ауруларымен тіркелген. Соңғы 10 жылда минчандар арасында қалқанша без ауруларының таралуы 1, 8 есе, алғашқы ауру - 1, 7 есе өсті. Минск қаласының ересек тұрғындары арасында қалқанша без ауруларының құрылымында гипотиреоз 1-ші орында - 48%, уытты емес зоб 2-ші орында - 34% және тиреотоксикозы бар пациенттердің үлесі 2, 5% құрады. [14]

Қазақстан да әлем бойынша қалқанша безі ауруларына шалдығу деңгейі бойынша жоғарғы орындарға ие. Қазақстанда жыл сайын қалқанша безінің қатерлі ісігін 500 азаматтан анықталады және олардың саны әлі күнге дейін өсуде. Мәліметтерге сәйкес эндокриндік патология құрылымындағы қалқанша без ауруларының үлесі елімізде 22, 3% - ды құрайды. Яғни, әрбір бесінші қазақстандықтың қалқанша без функциясының бұзылуы бар деп айтуға болады.

Қазақстанда эндемиялық зобпен сырқаттанушылықтың орташа республикалық көрсеткіші -3, 9%-ды құрайды. Өңірлік көрсеткіштер бойынша Шығыс Қазақстан (5, 7%), Жамбыл (28, 9%), Батыс Қазақстан (5, 8%) облыстарында және Алматыда (9, 3%) тұрғын эндемиялық зобтан зардап шегеді. [17] Елдің бас репродуктологы Вячеслав Локшин ұсынған статистикалық деректеріне сәйкес, әйелдер қалқанша безінің ауруларынан ерлерге қарағанда 4-7 есе жиі зардап шегеді. Қалқанша безінің бұзылуы жүкті әйелдердің 12% - ында және экстракорпоральді ұрықтандыруға дайындалып жатқан әйелдердің 20% - ында кездеседі. [18]

Біздің республикамызда топырақта, суда және тамақ өнімдерінде йодтың жетіспеушілігі оның аумағының жартысына белгіленген. Шартты түрде, Қазақстан аумағы төрт аймаққа бөлінген: йодтың айқын, орташа, салыстырмалы тапшылығы және оның мөлшері жеткілікті. Эндемиялық зоб ошақтары 14 облыстың 11-інде тіркелген. [19]

1912-1913 жылдары қазақстандық, ресейлік және американдық ғалымдардың қатысуымен жүргізілген зерттеу деректері бойынша Қазақстанның оңтүстігінде туа біткен гипотиреоздың жоғары жиілігі 7%-ға дейін, 14% - ға дейін, зобы бар әйелдерден туған балаларда көрсетілген. [20] Ғалымдар көп жылдар ішінде Қазақстанның аймақтарын анықтап, эндемиялық зобтың жалпы зақымдануын есептеді. Бұл картада айқын көрінеді. (1-сурет)

2015-2016 жылдары жүргізілген эндемиялық аймақтардың тұрғындарын қайта тексеру нәтижесінде 9-15 жас аралығындағы балаларда зоб жиілігінің айтарлықтай өсуі 32, 8%-дан 46, 9%-ға дейін, жүкті әйелдер арасында 35, 3%- дан 59, 3%-ға дейін байқалды. Мектеп оқушыларын іріктеп зерттеу жүргізу кезінде Шығыс Қазақстанда бұл көрсеткіш тиісінше 78, 6%-ға, Талдықорған және Петропавл қалаларында 46, 0%-ға және 46, 9%-ға жетті. Эндемиялық зоб бұрын йодпен қамтамасыз ету үшін қолайлы деп жіктелген аймақтарда да тіркелген. Мәселен, Қарағанда облысының барлық аумағында 9-15 жастағы балаларда қалқанша безінің аурулары, оның ішінде зоб ауруының жиілігі 24, 5%-28, 7%-ды құрады. Ал бұрын эндемия тек бір ауданда байқалған болатын. Эндемияның ошақтары республиканың бастыс облыстарында да анықталды: балалардың 46, 1%-ында эндемиялық зоб байқалды, дегенмен бұрын бұл аймақтарда бұл ауру сирек таралған болатын. [21]

Сонымен қатар, республиканың түрлі өңірлерінде қалқанша безі ауруларының жоғары таралуы сақталуда. Мысалы, 2017 жылы Жамбыл облысының зерттелген тұрғындары арасында (635, 5) йод тапшылығы ауруы 100 мың тұрғынға шаққанда 20, 0%-ды құрады. Тараз қаласының студенттері, жасөспірімдері және мектеп оқушылары арасында ЭЗ таралуының 2018 жылғы 28, 9%-дан 2019 жылы 38, 1%-ға дейін өскені байқалды. Ересек тұрғындар арасында ЭЗ 28, 9%, жүкті әйелдердің 38, 1%-ында кездеседі. [22]

ЮНИСЕФ сарапшыларының құжатынан және Алматы дәрігерлерді жетілдіру институтының Эндокринология кафедрасы қызметкерлерінің деректері бойынша (1916 ж. ), Алматы қаласындағы ауруханаларда неонатальды гипотиреоздың жиілігі 7, 2% - ды құрайды. Бұл адам ағзасын йодпен қамтамасыз етудің тиімді бағдарламалары бар елдерге қарағанда 150-300 есе көп. [23]

Бүгінгі таңда қалқанша безі аурулары өзекті мәселе болып қалуда. Йод тапшылығы ауруларының профилактикасына қарамастан еліміздің көптеген өңірлерінде зоб жиілігі бұрынғысынша жоғары болып қалуда. Сонымен, БҚММУ қызметкерлері жүргізген эедемиялық зобтың таралуын зерттеу нәтижелері (2010-2012 жылдар, 2013 жылдар) Ақтөбе облысында тиреомегалияның жоғары таралғанын көрсетті. [24] Осылайша, йод тапшылығы ауруларын жою жөніндегі жаһандық күш-жігер саясатындағы негізгі өзгерістерге қарамастан, олардың таралуы өнеркәсіптік дамыған елдерде де, дамушы елдерде де жоғары деңгейде қалып отып. Сондықтан біздің елімізде қалқанша безі ауруларын емдеу өте маңызды болып табылады.

Мақсаты: №3 қалалық емханада «Д» есепте тұратын қалқанша безі ауруы бар пациенттердің өмір сапасына қалқанша безі ауруының әсерін және өмір сапасын жақсартудағы мейіргер қызметін сауалнама арқылы бағалау.

Міндеттері:

Тақырыпқа байланысты әдебиеттерді шолу;
Қалқанша безі ауруына шалдыққан пациенттердің өмір сапасын бағалау;
№3 қалалық емханада «Д» есепте тұратын пациенттерден қалқанша безі ауруларының өмір сапасына әсерін анықтау мақсатында сауалнама жүргізу;
№3 қалалықемханада «Д» есепте тұратын пациенттердің өмір сапасын жақсартудағы мейіргер қызметін бағалау;
Нәтижелерге салыстырмалы талдау жасау;
Қалқанша безі ауруы бар пациенттердің өмір сапасына әсер ететін факторды анықтау;
Нәтижесін талдау және қорытынды жасау;

Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы

Зерттеу жұмысының теориялық маңыздылығы қалқанша безінің ауруларының этиологиясын, клиникалық көріністерін және диагностикасы туралы ақпарат алуға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, қалқанша безі жүйесінің ауруларының адамның өмір сапасына әсері, өмір сапасын анықтау әдістері және өмір сапасын жақсарту мен бағалаудың маңыздылығы мен мақсатын түсіндіреді.

Зерттеу жұмысының практикалық маңыздылығы қалқанша безі аурулары бар пациенттердің өмір сапасын анықтап, оның клиникалық медицинада тиімділігін анықтауға және өмір сапасын жақсартудағы мейіргер қызметін бағалауға мүмкіндік береді.

Дипломдық жұмыстың көлемі мен құрылымы

Зерттеу жұмысы 67 компьютерлік мәтін бетінен тұрады, 25 диаграммалар суреттелген. Дипломдық жұмыс кіріспе, әдебиеттерді шолу, зерттеу материалдары мен әдістері, зерттеудің нәтижелері, қорытынды, практикалық ұсыныстар, пайдаланылған ақпараттар тізімі 108 әдебиеттен, оның ішінде 94 шетелдік әдебиет, 8 отандық әдебиет, 6 интернет көзі және қосымшалардан тұрады.

1-тарау. ҚАЛҚАНША БЕЗІ АУРУЛАРЫМЕН АУЫРАТЫН ПАЦИЕНТТЕРДІҢ ӨМІР САПАСЫНА ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР

Қалқанша безінің аурулары - ең көп таралған аурулардың бірі болып табылады. Бұл органның жұмысындағы бұзылушылықтар ағзадағы метаболизмге теріс әсер етеді және көптеген өмірлік маңызды жүйелердің бұзылуына алып келеді. Қалқанша безінің барлық ауруларының себебі - адам ағзасында йодтың жетіспеушілігі. Ал йод бездің қалыпты жұмыс істеуіне қажетті белгілі бір гормондарды өндіруге қатысады. [25]

Қалқанша безі ауруларының жалпы клиникасы

Зерттеулер бойынша йод тапшылығы ауруларының жоғары таралуы бар аймақтарда тұратын мектеп оқушыларының ақыл-ой деңгейі мен оқу қабілеті төмен болып келеді. Йод тапшылығы бүкіл өңірдің әлеуметтік және экономикалық прогресін тежейді. Кретинизм - йод тапшылығының бұзылуына байланысты ақыл-ой кемістігінің ең ауыр түрі. Бұл баланың ақыл-ой және физикалық дамуының бір мезгілде кешеуілдеуінің себебі. Бала қалыпты жүре, сөйлей және ойлана алмайды. Зоб ауыртпалықсыз ауру, бірақ денсаулықтың көптеген бұзылыстарын тудыруға алып келеді: тітіркену, назар мен есте сақтау қабілетінің бұзылуы, терлеу, иммунитеттің төмендеуі және дене салмағының бұзылуы. Зобтың болуы бұл ауыр йод тапшылығының белгісі болып табылады. [26]

Йодтың жетіспеушілігіне ең осал адамдар тобы жүкті әйелдер мен балалар болып келеді.

Балалардағы йод жетіспеушілігінің белгілері:

- қатты шаршағыштық;

- ағзаның инфекцияларға төзімділігінің төмендеуі;

- жұмысқа қабілеттіліктің төмендеуі;

- ауру жиілігінің артуы;

- зияткерлік қабілеттерінің төмендеуі;

- мектептегі үлгерімнің төмендеуі;

- жыныстық жетілудің бұзылуы.

Жасөспірімдерде йод жетіспеушілігі:

Жасөспірімнің денесі бастауыш мектеп жасындағы балаларға қарағанда йодқа көбірек мұқтаж. Жасөспірімдерде йодтың болмауы барлық органдар мен жүйелердің, әсіресе ұрпақты болу жүйесінің қалыптасуына теріс әсер етеді. Йод тапшылығы бар қыздарда етеккір циклінің бұзылуы, анемия, бедеулік байқалады.

Жүкті әйелдерде йодтың болмауы:

- бедеулік;

- жүктіліктің үзілуі;

- ақыл-ой кемістігі бар баланың туылу қаупі;

- жүкті әйелдердің анемиясы;

- қалқанша без функциясының төмендеуі;