Мемлекеттік монополия

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Ә. Мусин атындағы гуманитарлы-техникалық колледж

Мамандық:0515000 -«Менеджент (қолдану аясы және салалары бойынша)

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: «Кәсіпорын экономикасы»

Тақырыбы: «Қазақстан Республикасының монополияға қарсы саясаты»

Оқушы

Ержан Торғын.

(қолы)

МТ-20-9

(тобы)

Жетекші

Мамырбаева Ш. С.

(қолы)

Курстық жұмыс- «» бағаға қорғалды ()

Хаттама № «» 20 ___г.

ПӘБ Төрағасы

Балқаш қ, 202

Мазмұны

КІРІСПЕ . . .

БӨЛІМ І. Қазақстан Республикасының монополияға қарсы саясаты . . .

Монополия түсінігі және монополия түрлері . . .
Қазақстан Республикасындағы монополия . . .

КІРІСПЕ

Қазіргі заманғы ғылым мен практикалық қызмет көз қарасынан нарықтық экономиканың тиімді жұмыс істеуі үшін мемлекет тарапынан реттеу талап етіледі. Тек мемлекет ғана экономикалық процестерді орталық басқару мен нарықтық өзін-өзі реттеу тиімді үйлестірілетіндей етіп реттеуге қабілетті екендігі сөзсіз. Дамыған елдерде экономиканы мемлекеттік реттеу жүйесі тауарлар мен қызметтер нарығында бәсекелес ортаның дамуына оң әсер ететін жағдайлар жасауды болжайды. Кез келген мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік, сондай-ақ саяси дамуының маңызды шарты қоғамда еркін бәсекелестіктің болуы болып табылады. Бұл ретте бәсекелестіктің болу қажеттілігі әлемдік қоғамдастықтың тәжірибесімен расталған. Бәсекелестіктің қарама-қарсы монополизация болып табылады. Экономикада әлемдік ауқымдағы күрделі әлеуметтік экономикалық проблемалардың бірі монополизм болып табылады. Бақыланбайтын және шектелмейтін монополиялардың қызметі тұтынушылар үшін, сондай-ақ тұтастай алғанда елдің бүкіл экономикасы үшін теріс әсер етеді және тіпті қауіпті. Нарықтық экономиканың маңызды белгілерінің бірі-бәсекелестік. болып табылады Ол кәсіпорындарға өндірістің тиімділігін арттыруға, шығарылатын өнімнің шығындарын төмендетуге мүмкіндік береді, бұл әсіресе экономиканы қалпына келтіру жағдайында өзекті. Мемлекеттің посткеңестік экономиканы жаңғыртуға ұмтылудағы міндеті салауатты бәсекелестікті ынталандыру болып табылады, оның ішінде барлық бәсекелестік бастамаларда қоғамдық өнім өндіруге тікелей қатысу жолымен де. Монополияға қарсы саясат бәсекелестік нарықтық құрылымдарды қалыптастыру жөніндегі мемлекет қызметінің бағыттарын білдіреді. Бұл ретте оның қызметінің негізгі бағыты тауар нарықтары мен бәсекелестікті дамытуға, жосықсыз бәсекелестіктің жолын кесуге және тұтынушылардың құқықтарын қорғауға жәрдемдесу болып табылады. Монополияға қарсы саясаттың негізгі құралы монополияға қарсы реттеу болып табылады, ол өндірісті шоғырландыру мен монополияландыру деңгейін, кәсіпорындардың стратегиясы мен тактикасын, сыртқы экономикалық қызметті, бағалық және салықтық реттеуді білдіреді. Қазақстанның монополияға қарсы саясаты салауатты бәсекелестік үшін жағдай жасауға және нарықты монополияландырудың алдын алуға бағытталған. Монополияға қарсы саясат отандық өндірушілер мен тұтастай алғанда экономиканың бәсекеге қабілеттілігінің өсуіне жағдай жасауға байланысты ұлттық экономиканы дамытуда маңызды функцияларды атқарады. Монополияға қарсы саясатының қазіргі кезде маңызы өте үлкен. Себебі қазіргі нарықтық экономикада таңдау мүмкіндігі тұтынушыға берілетін болса, ал монополияда тұтынушыға таңдау мүмкіндігі берілмейді. Нарықтық экономиканың басты сипаттамасының бірі-бәсекелестік. Тек бәсекелестік арқылы өнімнің жоғары сапасын және тұтынушыға таңдау мүмкіндігі берілмеді. Осындай мәселелер туындамас үшін монополияны жоюға қарсы заңдар шығарып оны қабылдап арттыру үстінде. Қазақстан Республикасының қазіргі кездегі монополиялық жағдайын ашып көрсету. Монополияға қарсы заңдардың қазіргі таңда үлкен маңызы бар. Ол бәсекелестікті жетілдіре отырып, мемлекеттің ғылыми және қндіріс тұрғысынан жетіле түсуіне мүмкіндік береді. Қазақстанда монополияға қарсы саясат жаңа құбылыс болғандықтан оның нарыққа әсері өте төмен. Сондықтан ол заңдарды жетілдіре келе, ұсыныстардың өзектілігін дәлелдеу. Монополияның пайда болуы бәсекелестік күрестің сипатын, әдістері мен нысандарын өзгертеді. Қазақстанда монополияға қарсы саясат салыстырмалы жаңа болғандықтан, оның экономикаға әсері өте үлкен емес.

Зерттеу өзектілігі:

Монополия түсінігі және монополия түрлері

Монополия - бұл бір сатушы деген мағынаны береді. Бұл бірнәрсені өндіруге немесе сатуға, сондай-ақ бәр нәрсені ерекше пайдалануға берілген айрықша құқық. Жеке бір тауардың немесе қызметтің бір ғана сатушысы бар деп түсініледі. Монополия сатушысы монополист деп аталады. Тауардың бір сатушысы ғана болғанда көо жағдайларда олардық сататын тауарларының бағалары жоғары яғни қымбат болады ал сапасы өте төмен болып келеді. Себебі монополист өз пайдасының арттырғысы келеді. Жалпы монополия деген қарапайым сөзбен келтіріп айтқанда бұл бір компания үшін нарықта бәсекелестерінің болмауы. Осының арқасында компания тұтынушылардың тілектерін ескерместен баға мен сапаға тікелей әсер ете алады.

Монополияның пайда болу себептері

Монополиялардың құрылуының басты себебі - бұл нарықта монополия арқылы барынша көп пайда алуға деген ұмтылыс

Монополия әдетте жеке меншіктегі, өзіндік, топтық немесе акционер меншіктегі және өнім өндіру мен өткізуді бақылайтын ірі шаруашылық бірлестіктер (картельдер, синдикаттар, концерндер, консорциумдар, т. б. ) болып табылады. Өндіріс пен капиталды жоғары деңгейде шоғырландыру негізінде Монополия көп пайда табу мақсатымен бағаны белгілеп, бақылап отырады. Өндірісті Монополияландыру нарықтық экономиканың бәсекелестік әлеуетін тұншықтырады, бағаны өсіріп, өндіріс көлемін төмендетеді, Монополияға қыруар пайда түсіреді. Тәжірибеде шығарылатын өнімнің 80%-ына монопол. бақылау жасау қалған өндірушілерге бағаны өктемдікпен таңу үшін жеткілікті. Дамыған елдердің бәрінде, оның ішінде Қазақстанда да монопол. өктемдікке қарсы Монополияға қарсы заңдар қабылданған; 3) бір немесе бірнеше кәсіпорын бақылау жасайтын нарық түрі; монопсония не олигополия түрінде де көрініс табуы мүмкін. Жасырын Монополия, яғни заңды тұрғыда салынған тыйымдар мен шектеулердің көмегімен бәсекеден қорғалған (көбінесе мемлекеттік Монополия), табиғи Монополия, яғни мұндай монополиясыз ресурстарды тиімді пайдалануға қол жеткізуге болмайтын қажеттіліктен туған ашық Монополия, яғни бір фирма жағдайлардың тоқайласуы себепті тауарды бірден-бір өндірушіге айналатын монополия түрлеріне бөледі.

Монополия түрлері: