Асқазан - ішек жолдарының ауруларының негізгі себептері студенттерде

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 32 бет
Таңдаулыға:

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ШЖҚ "Талдықорған жоғары медициналық колледжі" МКК

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
"Қорғауға жіберілді"
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Ғылыми жұмыс меңгерушісі
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
___________ Сеитханова.А.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Дипломдық жұмыс
Тақырыбы: " Медициналық колледж студенттерінің асқазан-ішек жолдары ауруларының дамуына тамақтану режимінің әсерін талдау. "

Мамандық: 09130100 Мейіргер ісі
Біліктілігі: 5 АВ09130101 Мейіргер ісіндегі қолданбалы бакалавр

Орындаған:Сергалиев.Н.Ө
Жетекшісі: Шакиртова.Б

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Талдықорған 2023 жыл

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 3
1 тарау. АС ҚОРЫТУ ЖҮЙЕСІНІҢ АУРУЛАРЫ МӘСЕЛЕ БОЙЫНША ТЕОРИЯЛЫҚ ТАЛДАУ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... 6
1.1.Әдебиеттерге шолу ... . 6
1.2. Асқазан - ішек жолдарының ең көп таралған ауруларының сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 9
1.3. Асқазан - ішек жолдарының ауруларының негізгі себептері студенттерде . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 14
1.4. Аурулардың алдын алудың негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ...17
1.5. Мейірбикенің кәсіби қызметі ас қорыту жүйесі ауруларының алдын алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 19
2тарау МЕДИЦИНАЛЫҚ КОЛЛЕДЖ СТУДЕНТТЕРІНІҢ АСҚАЗАН-ІШЕК ЖОЛДАРЫ АУРУЛАРЫ КЕЗІНДЕГІ МЕЙІРБИКЕЛІК КҮТІМНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН ПРАКТИКАЛЫҚ ТАЛДАУ
2.1 ШЖҚ "Талдықорған жоғары медициналық колледжі" МКК
2.2.Материалдар мен зеріттеу әдістері
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Кіріспе
Ас қорыту жүйесінің аурулары мамандардың назарын көбірек аударуда. Асқазан-ішек жолдарының аурулары халықтың барлық топтарында кездеседі және басқа органдардың патологияларымен салыстырғанда ең көп таралған аурулардың бірі болып табылады. Статистика халықтың шамамен 95% - ы белгілі бір дәрежеде гастроэнтерологтың тұрақты кеңесін қажет ететіндігін көрсетеді. Жүйе ас қорыту денсаулыққа дұрыс емес және тұрақты емес тамақтану, стресс, алкогольді шамадан тыс тұтыну, дәрі-дәрмектердің жанама әсерлерін тудыратын алғашқы соққыларды алады. Таңқаларлық емес, асқазан-ішек жолдарының бұзылыстары жиі кездеседі және оның жағдайы бүкіл ағзаның күйіне әсер етеді. Психосоматикалық бұзылулар рейтингінде 1-ші орын олар ас қорыту бұзылыстарын алады, мысалы: гастрит, ойық жара, панкреатит, өт дискинезиясы .
Ғылыми-зерттеу жұмысының негiзi 2019 жылғы 26 желтоқсандағы № 982 қаулысымен Қазақстан Республикасы Yкіметімен Казакстан Республикасынын денсаулық сақтау саласын дамытудың 2020-2025 жылдарга арналған мемлекеттiк бағдарламасы бекітілді. Бағдарламаның негізгі мақсаты- тұрғындарга сапалы және қолжетiмдi денсаулык сақтауды қамтамасыз ете отырып, халыктын салауатты өмiр салтын ұстануын қалыптастыру және қоғамдык денсаулық қызметін дамыту; медициналық көмектің сапасын арттыру, денсаулық сақтау жүйесін орнықты дамыту. Осы аталған мақсатка жету үшiн салауатты өмiр салтын шынайы маңызды әрі көпке үлгі етіп керсету тапсырмасы тұр. Аталган кұжаттағы қарастырылған iс-шаралар көбiсi аурудын салдарымен күресетіндей емес керiсiнше, аурудын алдын алуға бағытталатындай отандык денсаулық сақтау жүйесін реформалауға негізделу тиіс.
Зерттеудің өзектілігі:Берілген тақырыптың өзектілігі дұрыс тамактану мен салауатты өмір салтын сақтануды студенттер емiрiнде ғана емес сонымен қатар карапайым халықтың арасында көптеген аурулардың таралуынын алдын алуда маңызды биологиялық және әлеуметтiк мәселе екендiгiн мәлiмдейді. Дәл осы дұрыс тамақтану мен салауатты өмір салтын ұстану-хәл денсаулығын сақтаудын, соның iшiнде өсiп келе жатқан жеткіншектердiн денсаулығын сақтауға септiгiн тигiзетiндiгiне сенiмiмiз мол. Алайда, қоғамдык профилактикалык режимді сақтаумен ғана тұргындардың денсаулығын сақтау немесе жақсарту мүмкiн емес. Профилактикалық іс-әрекеттердiң нәтижелігі 80% студенттер мен жасөспiрiмдердiң өз денсаулығын сақтауға деген жауапты қарым-қатынасына және денсаулықты қалыпта сактау мен нығайтуға деген тиiмдi iс-әрекеттерiне тiкелей байланысты .Ал студенттер арасында асқазан-ішек жолдары ауруларынын жиi кездесетіні баршамызға мәлім. Оған негiз - студенттердiң ұйымдастырылмаган күн тәртiбi мен жылдам сiңiрiлетiн көмірсуы тым көп тағамдар, құнарсыз, жартылай шикiзаттарды тұтыну. Қазіргі таңда Қазақстанда адамның өмір сүру ұзақтығы өзге елдермен салыстырғанда үлкен емес екенін ескерсек, қарапайым халыққа денсаулық ұғымын өмiрдiн ең маңызды аспектiсi ретiнде қарастыру аса қажет болып тұр.Елiмiзде 15% ғана жаңа туылған нәресте дені сау болып өмiрге келедi екен, ал 60% студенттер әртурлi созылмалы аурулардан зардап шегетiндiгi мәлім. Осы студенттер арасындағы денсаулыққа қатысты мәселелердiң негiзгi факторы болып келесілер табылады - өз денсулығына және салауатты өмiр салтын сақтауға деген шынайы жауапкершiлiктiң жоқтығы, денсаулык мәдениетiнiң төмендiгi денсаулықты қорғау мен дұрыс тамактануда қажеттi бiлiмнiң жоқтығы. Нәтижесiнде студенттерде жиi асқазан-ішек жолдары ауруларымен қатар, әртурлi денгейдегі созылмалы аурулар көрiнiс беруде.
Зерттеудің мақсаты:
- студенттердің салауатты өмiр салты және дұрыс тамақтану туралы жалпы бiлiмдi интеграциялау:
- ауру туралы толық бiлiп, оның алдын алу- ауру салдарымен күресуге қарағанда оңай екендiгi туралы көзқарасты қалыптастыру:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- өз бетiнше асқазан-ішек жолдары ауруларының алдын алып, дұрыс тамақтануға насихаттау
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу объектісі: ШЖҚ "Талдықорған жоғары медициналық колледжі" МКК
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу пәні:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------

Зерттеу міндеттері:
Ас қорыту жүйесі ауруларының жиi кездесетiн себептерi және түрлерi туралы мәлiметтермен толық танысу:
Ас қорыту жүйесі аурулары, сонын iшiнде, гастриттін алдын алуға бағытталған профилактикалык жүйе құрастыру, студенттер арасында оқу - ағарту жумыстарын жүргiзiп отыру. Студенттердiң арасында ас қорыту жүйесі ауруларының белгiлерi бар бiлiмгерлердiн статистикасын шыгарып, оған әсер еткен факторлар мен өмір суру салтын аныктау. Алынған натижелердi жуйелеу; Студенттерді ас қорыту ауруларының этиологиясы, патогенезi және клиникасымен таныстыратын ақпарат көзiн құрастыру. Аурудын алдын алу мақсатында дурыс тамактану моделiн ұсыну.
Практикалық маңыздылығы: жұмысты жалпы патология пәнін оқытуда студенттерге көмекші құрал ретінде пайдалануға, сонымен қатар Талдықорған жоғары медициналық колледжі студенттерiнiң салауатты өмір салтын сақтауға бағытталған арнайы жүйе немесе бағдарлама құрастыруда пайдалануға болады.
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу әдістері:
----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- Сұрау (асауалнама, әңгiме жургiзу)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- Ақпараттармен жұмыс жасау
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
-Алынған малiметтерге талдау және интерпретация жургізу
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
- Ұсыныс тiзiмiн құрастыру (брошурка)
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу базасы: ШЖҚ "Талдықорған жоғары медициналық колледжі" МКК
----------------------------------- ----------------------------------- ----------

----------------------------------- ----------------------------------- ----------
Зерттеу уақыты:2022-2023

1 тарау. ӘДЕБИЕТТЕРГЕ ШОЛУ
Бiздiң жеген тамағымыз бiзге пайдалы дәрi, ал дәрi-тамағымыз болу керек (Гиппократ). Мектеп және орта оқу орындарында оқитын бiлiмгерлер арасында ас қорыту жүйесі ауруларының таралу мәселесіне арналған ғылыми еңбектерді талдау барысында байқағанымыз - соңғы жылдарда кеңінен осы мәселе студенттер арасында дамыған. Ғылыми конференцияларды жиі көрiнiп, аса қарқынмен талқылануда. Студенттер арасында асқазан-ішек жолдары ауруының таралуының негізгі себептерiне жаһандык экономиканың дамып, экологияның нашарлауы, әлеуметтiк-экономикалык жағдайдың тұрақсызыдығы, аз қимыл қозғалыстық өмiр салты, оқу үрдiсiнiң технологиялануы, демалыс және еңбек режимiнiң дұрыс ұйымдастырылмауы, өз денсаулығы туралы толық ақпараттың болмауы және салауатты өмiр салтын дұрыс ұстанбауы мен дұрыс тамақтанбауы. Дұрыс тамақтануды ұйымдастыру және салауатты өмір салтын сақтау арқылы ас қорыту жүйесi ауруаларының алдын алу мақсатында жүргiзiлген келесi еңбектерді атап өтуге болады

1. Психолого-педагогическое, утверждающее ведущую роль мотивационно-целостного отношения, сознания, проведения и целостно-ориентированной деятельности личности для создания своей социокультурной макро- и микросреды (Абаскалова Н.П., 2003);

2. Қазакстан жаһандык тамақтану мәселелер аясында (т Шарманов, Алматы 2000 ж)

3. Қымыз бен шұбаттын емдк касиеттер (Т. Ш. Шарманов. Э. К. Жангабылов, Алматы, 1991

4. Оқушыларда гастрит ауруынын мәселесi және онын профилактикасы (М.Н. Кашанова 2020)

Студенттер арасында ас қорыту мүшелерi ауруларының таралу сипаты (ҚР бойынаша статистикалык мәлiметтерi) Клиникалық гастроэнтерологияның қазiргi таңдағы жағдайы өте маңызды болып отыр, себебі ас қорыту мүшелерiнiң ауруы бiздiң елiмiзде таралуы бойынша жүрек-қантамыр және онкологиялық аурулардан кейінгі орынды иеленеді екен. Қазiргi таңда ас қорыту мүшелері аурулары өте көп таралуда, әсiресе жастар мен еңбекке қабiлеттi адамдардың арасында жиi кездеседi. Бұл дегеніміз тек медицинаға ғана тиесiлi проблема емес, сондай-ақ әлеуметік маңызы зор мәселе болып табылады. Қазақстан аумағыда ас қорыту мүшелерiнiң ауруына шалдыккандардың саны бойынша көш басында Қызылорда облысы тұрса, Алматы облысы төртiншi орынды иеленедi. Статистика мәлiметтерi бойынша Республикада ас қорыту мүшелері ауруына шалдыққандардың жалпы саны 100 000 мын адамға шаққанда 2020 жылы 3626,2021 жылы 3632 2022 жылы 3548,6% ды кұраған, яғни айтарлықтай төмендеу байқалмайды. Ал аталған аурулармен 2022 жылы алгаш рет тiркелгендердiн абсолюттiк саны 595852-құрайды екен. Ас қорыту органдары ауруларының медициналык-әлеуметтік маңызының негiзгi дәлелі - бұл патологиямен халыктың барлық жас топтарының (еңбекке жарамды жастағы тұлғалар, егде жастағылар мен қарт кісілер, балалар мен жасөспiрiмдер) зардап шегетiндiгi болып табылады. Жастар, әсiресе халыктың қорғалмаған анағұрлым осал тобы саналатын жоғарғы оқу орындары студенттерi мен орта арнайы оку орындарының денсаулыгындағы ерекше аландаушылық тудырады. Студенттер мен окушылардың өзiндiк өмiр жағдайы (шамадан тыс жүйкелiк-психикалық салмақ тұрақсыз және үйлесiмсiз тамақтану, материалдык проблемалар, зиянды әдеттер. сессия кезiндегi cтpеcтiк жағдай т.б.) асқазан-ішек жолдары мен гепатобилиарлык жүйе ауруларының өршуне себепшi болып отыр. Қазiргi танда гастроэнтеролог пен терапевт пациенттерiнiң қатарын балалар, жасөспiрiмдер және жастар құрайды.
Студенттер арасындағы дұрыс тамақтану режимiн сақтау маңызы.
Денсаулық - зор байлық. Ауру-астан дау- қарындастан (халық даналығы). Тамақтану тәртібі дегенiмiз - ас қабылдауда белгiлi бiр уақытқа бағыну, сондай-ақ тамақтану кезінде астың мөлшерiн және мәзiрiн сақтау деген ұғымды білдіреді. Тамақтану режимiне мына төмендегі принциптер енедi. Бiрiншi, тамақтану барысында тәулiктiк кесте белгілеу. Екiншi, тәулігіне бір екi рет қана тамақтану дұрыс емес, белгiлi мелшерде үш - немесе төрт рет тамақтану керек.
Үшiншiден тамақ құнарлы болғаны жөн. Себебі, адам ағзасы дұрыс қабылдайтын, оны асқазан еш қиындықсыз қорытатын тағам түрлері, яғни белок, майлар, витаминдер, минералды заттарга бай болғанын адам өзi таңдай алуы шарт. Бұл ретте дәрiгер - диетологтын да кеңесi артық болмайды. Тәуліктік ас мәзірі әртурлі болуы керек. Тамақтану кезiнде адам өзiнiң ас кабылдау қабiлетi, көңіл - күйіне аса назар аударғаны жөн. Кей ретте тамақ жеңiл жүрсе,ал кей ретте ол керiсiнше болуы мүмкін.
Тәбет дегеніміз - аштыққа қарсы тұратын кұбылыс. Ол мына бiр принциптермен дәлелденеді. Атап айтқанда, тамақ қабылдау мезгiлiне, тағамның түрі, дәмі немесе иісі, түрлi қоспалар, тiптi бұл ретте адам ойы да өзiндiк рөл атқарады. Адамның тәбеті шылымға, кофеге, шайға, апиын, iшiмдiк, тағы басқаларына ашылатын керiнедi. Бiрак, мұндай физиологиялық қажеттiлiктен аулақ болған дұрыс. Тәбет кей ретте асказанның шұрылдап, маза бермеуі, бос, еш жумыссыз тұрғандығымен қиналады. Бұл симптом мешкейлерге тән. Бұл орайда халықтық медицина ондай адамдарга бiрнеше күн өзiне аштық жариялағанды ұсынады.
Жоғарғы оқу орындарындағы студенттерiнiң 46 пайызы күнiне тамаққа 500-1000 тенге жұмсайтынын мәлімдесе, колледж студенттерiнiң 42 пайызы осы шамада азықтанады 1000-2000 теңге аралығында ,ЖОО-ларда 38 пайызы, колледжде 41 пайызы тамақ іше алады: Университеттерде кунiне 2 мың тенгеден жогары соммаға ас ішетіндер - 16, колледжерде - 17 пайыз. Және сауалнамаға қатысқан студенттер ата-аналарымен тұра ма, алде жатақханада тұра ма, бул да ескерiлген. Ендi осы сандардан-ақ студенттердiң жартысына жуығы ашқұрсак жүретiнiн аңғару қиын емес. Табыс тауып отырған ересектер қауымы кунiне 500-1000 тенгеге шамамен не сатып алуға болатынын болжай алады. Тек тускі астың өзіне күнiне орта есеппен 1200 тенге кетеді.Өсіп келе жатқан жас ағза уақтылы, кемiнде үш мезгiл тамактануға тиiстi болса, онда Денсаулықты сақтау алуы алыстай түсетіні аян. Сондыктан да ЖОО студенттерінің 37 пайызында колледждегiлердiн 29 пайызында асқазан- ішек жолдарында кінәрат табылып қана қоймай, емделіп, ауруханаға жатып шыққан. Аурудың аз дегенде 60 пайызы астан болатынын карапайым тілмен түсiндiрiп шыққан Қазақ тамақтану академиясының президентi академик Төрегелді Шармановтың мынадай: тұжырымы бар: Ұлт денсаулығын сақтау, жастардың дұрыс тамақтана білуін жастайынан калыптастыру. Біз жиі ауырамыз. Себебі денсаулығымызға немқұрайлы қараймыз. Әлемде бәрі тез өзгерiп, өмір арнасы бiздердi де өзгертуде. Сондыктан дені сау, табысты болып, ұзақ әрі белсендi өмiр сүру. Ал бiздiң міндетіміз - жастарды дурыс тамақтануға дағдыландыру .

Асқазан - ішек жолдарының ең көп таралған ауруларының сипаттамасы
Қазіргі уақытта асқазан-ішек жолдарының көптеген аурулары бар, олардың ең көп тарағаны-асқазан жарасы, он екі елі ішектің ойық жарасы және гастрит.
Асқазанның ойық жарасы-асқазанның шырышты қабығында ойық жара ақауының пайда болуымен сипатталатын созылмалы қайталанатын ауру. Локализация-кардиальды, антральды немесе асқазан денесінің, пилорустың жарасы; үлкен немесе кіші қисықтық, асқазанның алдыңғы, артқы қабырғасы. Аурудың сатысы-өршу, ремиссия, тыртық (қызыл немесе ақ тыртық), асқазанның тыртық деформациясы. Аурудың ағымы-жедел (асқазан жарасының диагнозы алғаш рет анықталды), созылмалы (мезгіл-мезгіл өршу және ремиссия байқалады). Асқынулар - асқазаннан қан кету, асқазанның тесілген жарасы, ену, асқазанның тыртықты ойық жаралы стенозы. Асқазан жарасының пайда болуының негізгі этиологиялық факторы H. pylori инфекциясы болып табылады - пациенттердің 80% - дан астамында хеликобактериялық инфекцияға оң сынақтар анықталады. Асқазан жарасының клиникалық ағымы ремиссия және өршу кезеңдерімен сипатталады. Асқазан жарасының өршуі тәнэпигастрий аймағында және Стернумның қылыш тәрізді процесінің астында ауырсынудың пайда болуы және өсуі. Асқазан жарасы кезінде ауырсыну дененің орталық сызығының сол жағында орналасады; пилорикалық бөлімнің жарасы болған кезде - оң жақта. Кеуденің сол жақ жартысында, иық пышағында, белде, омыртқада ауырсыну сәулеленуі мүмкін. Асқазанның ойық жарасы тамақ ішкеннен кейін бірден ауырсыну синдромының пайда болуымен сипатталады қарқындылығы артадытамақтанғаннан кейін 30-60 минут ішінде; пилорус жарасы түнгі, аштық және кеш ауырсынудың дамуына әкелуі мүмкін (тамақтанғаннан кейін 3-4 сағаттан кейін). Ауырсыну синдромынан басқа, асқазанның ойық жарасы тілдің бітелуіне, ауыздан жағымсыз иіске, диспепсиялық құбылыстарға тән - жүрек айну, құсу, күйдіргі, метеоризмнің жоғарылауы, нәжістің тұрақсыздығы. Құсу негізінен асқазанның ауырсыну биіктігінде пайда болады, жеңілдік әкеледі.
Он екі елі ішектің ойық жарасы-созылмалы қайталанатын сипаттағы он екі елі ішектің ауруы, оның шырышты қабығында ақау пайда болады жәнеоның астында орналасқан тіндерде де. Ол тамақтанғаннан кейін 3-4 сағаттан кейін пайда болатын сол жақ эпигастрий аймағында қатты ауырсынумен, "аш" және "түнгі" ауырсынумен, күйдіргішпен, қышқылмен, жиі құсумен көрінеді. Ең қауіпті асқынулар-қан кету, жараның тесілуі және оның қатерлі дегенерациясы. Ол ұзақ уақыт бойы жүреді, ремиссия кезеңдерін өршумен ауыстырады. Шырышты қабықтың эрозиялық зақымдануынан айырмашылығы, жаралар ішек қабырғасының шырышты қабатына енетін терең ақаулар болып табылады. Он екі елі ішектің ойық жарасы азаматтардың 5-15 пайызында кездеседі (Статистика тұрғылықты жеріне байланысты өзгереді), мужчинерде жиі кездеседі. Он екі елі ішектің ойық жарасы асқазан жарасына қарағанда 4 есе жиі кездеседі. Статистикаға сәйкес, он екі елі ішектің ойық жарасы халықтың 5% - у кездеседі, жас және орта жастағы адамдар жиі ауырады. 25-50 жас аралығындағы ер адамдарда ауру әйелдерге қарағанда 6-7 есе жиі кездеседі, мүмкін бұл алкогольді ішуге, темекі шегуге және жүйке-эмоционалды шамадан тыс жүктемеге байланысты. Егде жаста екі жыныста да ауру бірдей кездеседі. Сондай-ақ, он екі елі ішектің ойық жарасы, балалық шақта кездеседі, таралуы шамамен 1%. Ойық жара ауруының дамуының қазіргі теориясы оның пайда болуының негізгі факторы ретінде асқазан мен он екі елі ішектің Helicobacter pylori бактерияларымен инфекциялық зақымдануын қарастырады. Бұл бактериялық культура он екі елі ішектің ойық жарасы бар науқастардың 95% - у және асқазан жарасы бар науқастардың 87% -. асқазан құрамын бактериологиялық зерттеу арқылы зеріттелген.

Асқазан және он екі елі ішектің жарасының дамуына ықпал ететін факторлар:
1.алиментарлы бұзылулар-дұрыс емес, тұрақты емес тамақтану

2.жиі стресс

3.асқазан сөлінің секрециясының жоғарылауы және гастропротекторлық факторлардың белсенділігінің төмендеуі (асқазан мукопротеиндері және бикарбонаттар);

4.темекі шегу, әсіресе аш қарынға ульцерогенді (ойық жара тудыратын) әсері бар дәрілік препараттарды ұзақ уақыт қолдану (көбінесе бұл стероидты емес қабынуға қарсы препараттар тобының препараттары - анальгин, аспирин, диклофенак және т. б.).
Балалар мен егде жастағы адамдарда асқазан жарасының ағымы кейде асимптоматикалық немесе шамалы көріністермен ауырады.Ауырсыну аурудың ауырлығына байланысты. Локализация, әдетте, эпигастрий, төс сүйегінің астында. Кейде ауырсыну іштің жоғарғы жартысында ауруы мүмкін. Бұл көбінесе түнде (1-2 сағатта) және ұзақ уақыт тамақ ішпей, асқазан бос болған кезде пайда болады. Тамақ, сүт, антацидтік препараттарды қабылдағаннан кейін жеңілдік пайда болады. Бірақ көбінесе ауырсыну қайталанады. Ауырсыну бірнеше күн (апта) бойы күніне бірнеше рет пайда болуы мүмкін, содан кейін ол өздігінен өтеді. Алайда уақыт өте келе тиісті терапиясыз рецидивтер жиілеп, қарқындылығы артады ауырсыну синдромы артады. Қайталанудың маусымдық сипаты тән: өршу көктемде және күзде жиі кездеседі. Он екі елі ішектің ойық жарасының негізгі асқынулары-ену, перфорация, қан кету және ішек люменінің тарылуы. Ойық жарадан қан кету патологиялық процесс асқазан қабырғасының тамырларына әсер еткенде пайда болады. Қан кету жасырын болуы мүмкін және тек өсіп келе жатқан анемиямен көрінуі мүмкін немесе айқын болуы мүмкін, қан құсу кезінде анықталуы мүмкін және ішек қозғалысы кезінде пайда болуы мүмкін (қара немесе қанды жолақтармен нәжіс). Кейбір жағдайларда эндоскопиялық зерттеу кезінде қан кетуді тоқтатуға болады, бұл кезде қан кету көзі кейде күйіп кетеді. Егер жара болсатерең және қан кету көп-хирургиялық емдеу тағайындалады, қалған жағдайларда темір тапшылығын түзетіп, консервативті түрде емделеді. Кезіндежарадан қан кету науқастарға қатаң аштық, парентеральды тамақтану тағайындалады [13].
Гастрит-асқазанның шырышты қабығының қабынуы. Жедел және созылмалы гастрит. Жедел гастрит тамақ факторына, өткір нашар қорытылған, сапасыз тағамға, улануға ұшыраған кезде пайда боладыксенобиотиктер (сульфаниламидтер стероидтер, сульфаниламидтер) немесе инфекциялық зақымданулар, сальмонеллалар, стафилококктар және т.б. гастриттің дамуы эндогендік факторлардың әсерінен де болады.Таралуы бойынша диффузды гастрит және фокальды гастрит бөлінеді. Локализация бойынша: іргелі, антральды, пилороантральды және пилородуоденальды.Созылмалы гастрит-А, В, С типті:
А типі - аутоиммунды-париентальды жасушаларға, Кастлдың ішкі факторына және гастриндік рецепторға аутоантиденелердің әсерінен пайда болады, шырышты қабықтың лимфоцитарлық инфильтрациясы, ахилия және ахлоргидрия тән - көбінесе фундаментальды форма.
В типі-инфекциялық, байланысты хеликобактерпилори. Негізінен антральды. Хеликобактер ульцерогенді, гастрит отты
және канцерогендік әрекет, протеазалар, уреазалар, каталаза түзеді-айналасында тұз қышқылынан қорғайтын аммиак бұлтын жасайды.
С типі - рефлюкс-гастрит-минималды қабынумен және эпителийдің белгісіз дисплазиясымен сипатталады. Атрофия мен склероздың нәтижесі. Өз пластинасы ісінген, нейтрофилдермен, плазмоциттермен және лимфоциттермен инфильтрацияланған.

Ерекше түрлері - экзокриндік гастрит, эозинофильді гастрит, радиациялық гастрит [14].
Әдетте гастриттің барлық түрлері тән белгілерге ие:
1. Тамақтанғаннан кейін пайда болатын және бірнеше сағат ішінде кетпеуі мүмкін тұрақты күйдіргі;
2. Жүрек айнуы, құсу;
3. Аузында жағымсыз дәм бар;
4. Ауырсыну іш аймағынан тыс таралады, оны бүйірге және арқаға береді;
Гастриттің өзі ықтимал салдармен салыстырғанда соншалықты қорқынышты емес. Егер пациент тиісті ем қабылдамаса немесе дәрігердің ұсыныстарын орындамаса, ауыр асқынулар пайда болады:
1. Асқазан жарасы;
2. В дәрумендерінің жетіспеушілігі;
3. Панкреатит;
4. Тамақтанғаннан кейін ауырсынудың нәтижесінде мәжбүрлі ораза;
5. Асқазан қатерлі ісігі;

1.3. Жасөспірімдердегі асқазан-ішек жолдарының ауруларының негізгі себептері

Кез-келген жастағы ас қорыту ауруларының клиникалық диагностикасы жиі әрі қиын. Бұл белгілі бір органның ауруларындағы симптомдардың әртүрлілігімен ғана емес, сонымен қатар ас қорыту жүйесінің әртүрлі бөліктерінің патологиясындағы белгілердің ұқсастығымен де байланысты. Қиындықтар клиникалық дифференциация көбінесе жасөспірім кезінде байқалатын ас қорыту жүйесінің біріктірілген патологиясымен жоғарылайды. Жасөспірім 12 жастан 18 жасқа дейінгі өмір кезеңін қамтиды. Ас қорыту жүйесінің патологиясы бар жасөспірімдердегі клиникалық симптоматологияны бағалай отырып, дәрігер оның пациенті нейроэндокриндік реттеу механизмдерін қайта құрумен байланысты психикалық, морфологиялық және физиологиялық процестердің айқын өзгеруімен сипатталатын жыныстық жетілу кезеңіне кіретінін есте ұстауы керек. Асқазан-ішек жолдарының дамуы негізінен 14-15 жаста аяқталады, алайда орталық және вегетативті жүйке жүйесінің айқын тұрақсыздығы, гормоналды қатынастардың теңгерімсіздігі асқазан-ішек жолдарының секреторлық және моторлық белсенділігінің өзгеруіне әсер ете алмайды. Сондықтан бірқатар белгілердің эпизодтық көрінісі (жүрек айну, құсу, коликтің қысқа мерзімді түрі іштің ауыруы, тұрақсыз нәжіс және т. б.) ауруға емес, нейрогуморальды аурулардың тұрақсыздығына байланысты болуы мүмкін.организмнің реттеуші механизмдері. Жоғарыда айтылғандар бұл жасөспірімдерге ең мұқият қарау қажеттілігін төмендетпейді сонымен қатар оларды мұқият тексеруді және кейінгі тексеруді қажет етеді динамикалық бақылау .

Қазіргі өмірде, оқу, қосымша бөлімдер, тұрақты күйзелістер, дұрыс тамақтанбау, қолайсыз экологиялық жағдай - мұның бәрі жасөспірімдердегі ас қорыту органдарының онсыз да қиын жұмысын едәуір күшейтеді. Жыл сайын созылмалы гастроэнтерологиялық аурулары бар науқастардың саны артып келеді. Көбінесе аурудың созылмалы түрге ауысуының салдары өзін-өзі емдеу болып табылады, бұл аурудың ағымын нашарлатады, науқастың жағдайын уақытша жақсартады. Асқазан-ішек жолдарының ауруларының негізгі белгілері: әлсіздік; құсу; бас айналу; эпигастрийдегі ауырсыну; салмақ жоғалту; жүрек-қан тамырлары бұзылыстары; ұйқышылдық; ашуланшақтық; тәбеттің болмауы; жағымсыз дәм сезімдері; нәжістің бұзылуы [18].
Себептер қабыну реакциясы болуы мүмкін зақымдану факторларының сау тіндеріне әсер етуге жауап ретінде дамитын адам ағзасы. Гастрит жағдайында бұл инфекция, химиялық заттар, жоғары немесе төмен температура болуы мүмкін. Гастриттің қауіпті себебі-адамдардың ішінде өмір сүретін паразиттер. Көбісі жылдар бойы өмір сүреді және азап шегеді, тамақтануды шектейді, тіпті жалғыз екенін білмейді гастриттің себебі бактериялар - сальмонеллалар, шигеллалар, стафилококктар және Helicobacter Pylori (Hp). Апатты жылдамдықпен дамып, олар химиялық қосылыстар шығарады, олардың орнына біздің денемізді тежейтін қалдықтар мен токсиндерді шығарады .

Асқазан-ішек жолдарының ауруларын тудыратын себептер деп қарастырылады:

- созылмалы стресс, ол қиын және мазасыз жұмыс аясында, отбасындағы қолайсыз жағдайда, әріптестерімен қиын қарым-қатынаста, ұзақ физикалық белсенділікте немесе дененің демалу күндерінің болмауынан дамуы мүмкін.

- тағамдық уытты инфекциялар, гельминтикалық және вирустық аурулар нашар өңделген, шикі, тазартылмаған және жуылмаған тағамдарды қабылдаудың салдары болуы мүмкін.

- тамақтану режимінің болмауы, тез дайындалатын жартылай фабрикаттарды жиі пайдалану және тағамды дайындау мен тұтынудың санитарлық-гигиеналық нормаларын бұзу. Тамақтану кезінде емес, бір немесе бірнеше тамақты өткізіп жіберу, артық тамақтану, және тағамның белгілі бір компонентіне негізделген өте аз бөліктер (бір қарақұмық, моно диета) ,бұл асқазан - ішек жолына да, асқазанға да өте нашар әсер етеді, ол шамадан тыс жүктеледі және тағамды қорытуды қиындатады. Тым ыстық тамақ, ащы тағамдар, нашар шайнаған бөліктер асқазанның нәзік шырышты қабығын зақымдайды. Содан кейін барлық басқа механизмдер әрекет ете бастайды -- қабыну, хеликобактериялық инфекция, шырышты қабықтың қорғаныш қасиеттерінің нашарлауы.

- темекі шегу. Никотин асқазанда тұз қышқылының бөлінуін ынталандырады. Қышқылдықтың күрт жоғарылауы шырышты қабыққа теріс әсер етеді. Сонымен қатар шайырлар мен басқа да өнімдер темекі шегу кезінде асқазанға түседі. Олар шырышты қабықты тітіркендіреді, табиғи регенерацияны баяулатады.

- алкогольді тұтыну. Алкогольдің құрамындағы этил спирті де шырышты қабықты зақымдайды. Бұл әсіресе күшті спирттерге қатысты. Егер алкогольді теріс пайдалану болмаса, асқазан мұндай жүктемені оңай жеңе алады. Бірақ қатты сусындарды үнемі тұтынумен, әсіресе тамақсыз, шырышты қабық жұқара бастайды, қабыну реакциясы дамиды. Бұл жараның дамуына алғышарттар жасайды. Егер этил спирті ағзаға тамақпен бірге түссе, оның әрекет соншалықты айқын емес және асқазанның шырышты қабығына бұл "соққыны"беру оңайырақ. Сондықтан аш қарынға алкоголь ішпеуге кеңес беріледі.

- гиподинамия (жеткіліксіз физикалық белсенділік), өмірдің ең жағымсыз факторларының бірі ретінде дәрумендердің, микро және макроэлементтердің сіңуін және сіңірілуін, жалпы организмнің метаболизмін баяулатады. Бұл жай ғана салауатты өмір салтын ұстануға шақыратын сөздер емес. Осы факторлардың әрқайсысының өзіндік әсер ету механизмдері бар.

-Экологияның денсаулыққа әсері
Адам организміне қоршаған орта факторларының әсері туралы білім, қоршаған орта факторларының зиянды әсерінен қорғай білу денсаулықты сақтауға және түрлі ауруларды болдырмауға жәрдемдеседі.

1.4. Аурулардың алдын алудың негізгі бағыттары.

Асқазан - ішек жолдарының ауруларының алдын алуға бағытталған профилактикалық іс-шараларға бағыттар кешені кіреді:

1) тамақтану шарттары мен режимі. Кішкене бөліктерге бөлінген жиі тамақтану пайдалы болады. Тамақты, әсіресе таңғы асты өткізіп жіберу қажет емес. Тамақтанар алдында қолыңызды және термиялық өңдеуден өтпейтін барлық өнімдерді мұқият жуу қажет. Бұл сіздің денеңізді патогендердің енуінен қорғайды.

2)Дұрыс тамақтану. Қуырылған, майлы, ысталған, тұздалған тағамдарды тұтынуды азайту пайдалы болады. Сонымен қатар, диетадағы талшықты (көкөністер мен жемістер, кебек қосылған нан) көбейту керек,ботқа). Мүмкіндігінше ірі талшықты тағамдарды, жаңа салаттарды тұтыныңыз, пісіру кезінде сірке суын және соған ұқсас компоненттерді аз қолдануға тырысыңыз.

3) артық тамақтануға жол бермеңіз. Сіз қалыпты мөлшерде тамақтануыңыз керек, егер ол сұйық күйде ұсынылса, тағамның стандартты бөлігі 300-400 мл-ден аспауы керек екенін ұмытпаңыз. Екінші жағынан, сіз өзіңізді мәжбүрлей алмайсыз, дұрыс тамақтану керек.

4) дене салмағын бақылау. Егер артық салмақ болса, салмақ жоғалтуға тырысу керек. Мұны дұрыс жасау керек, алдымен дәрігермен кеңесу керек. Салмақ жоғалту әйелдер үшін 0,5 кг-нан, ал ерлер үшін аптасына ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.