Абайдың XIX ғасырда басынан өткерген орыс мәдениетіне үндеуі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

ҚР ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІД. СЕРІКБАЕВ атындағы ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ТЕХНИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІГуманитарлық білім беру факультетіҚазақ және орыс тілдері кафедрасы

Реферат
Тақырыбы: Абай Құнанбаев - жазба әдебиетінің негізін салушы

Орындаған: Тулунгазинова Дильназ Айдаровна
Тексерген оқытушы:Есимжанова Гульжан Турсынгалиевна

Өскемен, 2022Мазмұны
Кіріспе:
1.1:Абай құнанбаевтін бала шағы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1.2: Абай ақындығының алтын басталуы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
Тарау:
1.1: Абай құнанбаевтін қазақ жұртшылығына сінірген енбегі...5
1.2 : Абайдың басқа ұлт өкілдерін зерттеуі ... ... ... ... ... ... ... ... ...6
1.3: Халық үшін күрескен абай ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7-8
1.4: Өзіннен кейінгі жастарға қалдырған өсиет ... ... ... ... ... ... .9-12
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

Абай Құнанбаев - ұлы ақын, жазушы, қоғам қайраткері, қазіргі қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы, ағартушылық либералдық исламға негізделген орыс және еуропалық мәдениетпен жақындасу рухындағы мәдени реформатор.Абай 1845 жылы 10 тамызда Семей облысының Шыңғыс тауында (қазіргі әкімшілік бөлініс бойынша) Қарқаралы аудандық бөлімінің аға сұлтаны Құнанбайдың төрт әйелінің бірінен туған. Абайдың әулеті тұқым қуалайтын ақсүйектер болса, атасы (Өскенбай) мен арғы атасы (Ырғызбай) билеушілер мен билер ретінде олардың отбасында үстемдік етті. Оның отбасылық жайлылық пен үй тәрбиесі жағынан жолы болды, өйткені анасы Ұлжан да, әжесі Зере де өте сүйкімді, дарынды адамдар еді. Әжесінің жеңіл алақанымен әке берген Ибраһим есімі сақ, ойлы дегенді білдіретін Абай деген еркелеуге ауыстырылды. Осы атпен ол бүкіл өмірін өткізіп, тарихта қалды.Бала кезінен басталған халықтың ауызша өнерімен танысу, молдадан үй тәрбиесі имам Ахмед-Ризаның медресесінде жалғасын тапты. Сол тұста орыс мектебінде оқып, бес жылдық оқуының соңына қарай өлең жаза бастайды. Құнанбай 13 жасынан бастап Абайды ру басының басқару ісіне дағдыландыра бастайды. Ол руаралық дау-дамайларға, қулық-сұмдықтарға үңіліп, бірте-бірте әкімшілік-саяси істерден түңіліп, Абайдың 28 жасында одан алыстап, өзін-өзі тәрбиелеумен толық айналысуына алып келді. Бірақ 40 жасында ғана ақындық, азамат ретіндегі кәсібін, атап айтқанда, Жаз поэмасының астына атын қою арқылы түсінді (бұрын ол өз шығармаларын досы Жантасов Көкпайға жатқызған). Сол кездегі Абайдың жоғары мүмкіндіктерін ашуға оның жер аударылған орыстармен, Е.П. Михаэлис, Н.Долгополов, С.Гросс. Абайдың XIX ғасырда басынан өткерген орыс мәдениетіне үндеуі. Оның әдебиет пен өнердегі дауыл мен екпінді кезеңі шығыс дәстүрінде ақындық сөзді жоғары бағалағандықтан табиғирақ болды. Абай Пушкин, Лермонтов, Гете, Байрон поэзиясына жақын болды. Ол қазақ тіліне аудармаларында аударылған өлеңдердің рухын нәзік етіп жеткізіп, руластарының дүниетанымына бейімдеген.
20 жыл ішінде Абай данышпандығы өте жан-жақты өркендеді, ол бұрын-соңды далада болмаған ерекше беделге, зор танымалдыққа ие болды. Оған ақындар, әншілер, сазгерлер ағылып, айналасына дарынды жастар толып, әлеуметтік-философиялық, әдеби мектеп құрылуда.Бірақ Абай ойдың билеушісі ретінде ең арамза түрде көрінетін жабайы көреалмаушылықты, қаһарлы ашуды тудырады. Тағдырдың соңғы соққылары Әбдірахман мен Мағавияның өлімімен байланысты. Ол ауруды емдеуден бас тартты және өз еркімен өзін өлімге кесті. Ол 60 жасында Шыңғыс тауының маңындағы Жидебай алқабындағы қыстауының жанында жерленген. Абай басынан өткен қайғылы жалғыздық сезімін екі жағдайды есепке алмай, толық түсіну мүмкін емес. Бірінші және ең іргелі жағдай - Абай берген халық мәдениетін өзгерту екпіні. Ең алдымен сөз мәдениеті, ақындық дәстүр туралы болып отыр. Қазақ фольклорының ерекшелігі өзінің дәстүрлі сипатына қарамастан, Абайға дейін де дара шығармашылықты жоққа шығарған жоқ, оны ақындардың, әншілердің, сазгерлердің, суырып салма ақындардың, ақындық сайыс шеберлерінің сақталған есімдері дәлелдейді. Осының бәріне Абай мүлде жаңа қасиет әкелді. Ол қазақ мәдениетіне басқа мәдениеттер мен дәстүрлерден алынған бейнелердің, формалардың (сатира, лирика, аян, пейзаждық лирика, конфессия), сюжеттердің, идеялардың тұтас ағынын құйып берді, бұл қазақ мәдениетінің кең ауқымды әлемге қосылуын білдіреді. классикалық өркениеттер мәдениеті және соңғысына тән рухани тәжірибелерді дәстүрлі қазақ мәдениетіне сіңіру. Осы шетелдік мәдениеттердің ішінде Құран және Мың бір түн сияқты ірі құжаттарындағы араб мәдениеті және онымен бірге Аристотель мен Александр Македонскийдің эллиндік дәстүрі бар. Одан кейін Абай әулетінің дәстүрі бойынша оның санасына бала кезінен еніп, Фирдоуси, Саади, Низами, Навои, Физули шығармашылығына саналы үндеу арқылы бекітілген мың жылдық парсы мәдениеті мен әдебиеті. Орыс мәдениетінің еуропалық мәдениет пен еуропалық дәстүрге байланысты әлемі Абайға дейін қазақтар үшін осы уақытқа дейін беймәлім болған мүлде жаңа болды. Бірақ Батысты қабылдаудың негізі - терең саналы Шығыс, исламды ұстану.
Тағдырдың өзі жайлаған әңгімелері бар. Гомердің Полифемі түрінде даладан Жерорта теңізіне жеткізілген жалғыз көзді құбыжық туралы миф сияқты, Гетенің орыс жазықтары арқылы жасаған сюжеттерінің бірі Абайдың белгілі өлеңдері арқылы дала көшпелілеріне жетті. Лермонтов Гетенің Қаңғыбастың түнгі жырын аударса, Абай Қараңғы түнде тау қалғып элегиясында бұдан ығысты. Мұндай мүлде басқа мәдени қабаттарды Абай органикалық түрде жүзеге асырып, қазақ дәстүрінің ағашына органикалық түрде егеді. Міне, осы шығармашылық тоғысуда Абайдың күш-қуаты, мәдени ықпалының күші, теңдесі жоқ жалпыхалықтық шығармашылығы теңдессіз. Қазақ ән жазуының опера өнерімен ұқсастығы таң қалдырады, бірақ ол Абайдың импровизациялары аясында әбден түсінікті бола түседі. Абайдың қазақ мәдениетіне қосқан үлесі туралы айтылғандар Абай шығармашылығының бізге жеткен мәтіндер мен әуендермен ғана шектеліп қалмай, оның тұлғасының құдіретті ықпалын қамтитынын айтпасақ, толық қисынды болмақ емес. Ол ақылшы, әңгімеші, көзге түспейтін тәлімгер, ұстаз, дарынды жазушылардың бейресми мектебінің ұйымдастырушысы, әңгіме-дүкен құрып, оқығанын, ой түйгенін жомарттықпен жеткізетін ағартушы қызметін атқарды.Айтылғандардың бәрі қоршаған ортамен, адамдармен күшті, мызғымас шығармашылық байланыс, қайғылы жалғыздық мүмкіндігін жоққа шығаратын жанашырлық пен жауаптар ағыны туралы айтады. Бірақ өмір, зороастризмді ұстанатын ата-бабаларымыз дұрыс атап өткендей, тек жарқын бастамалардан тұрмайды, онда жақсылықты жоюға талмай ұмтылатын зұлымдықтың қара күштеріне орын бар. Бұрын мұндай жағдайлар өте қарапайым түсіндірілді, бұл тәжірибесіз және тіпті талғампаз адамдардың санасын сатып алды. Мысалы, Абайды сатира мен сынауды, оның саяси жер аударылғандармен байланысын ұнатпайтын патша әкімшілерінің болғаны айтылды. Абайды жек көретін жергілікті билеуші топ бар, оның сүйіспеншілігі мен кедейлерге жанашырлығы. Керемет схема, бірақ тым жеңілдетілген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.