Пневмонияға шалдыққан науқастарға жүргізілетін оңалту шаралары
ШЖҚ Талдықорған жоғары медициналық колледжі МКК
Қорғауға жіберілді
Ғылыми зерттеу
бөлімінің меңгерушісі
____________ А.С Сейтханова
_____________20__ ж
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы: 09130100 "Мейіргер ісі"
Біліктілігі: 5АВ09130101 "Мейіргер ісіндегі қолданбалы бакалавры"
ТАҚЫРЫБЫ: Пневмониямен ауыратын науқастарды оңалтудағы мейіргердің рөлі
Орындаған: Жандос Мадина Бейсенбекқызы
Дипломдық жұмысының жетекшісі: Ташкеева Калиман Халиоллаевна
Талдықорған 2023 ж
МАЗМҰНЫ
Анықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
Белгілеулер мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ. I ТАРАУ.Пневмония туралы жалпы түсінік ... ...8
1.1.Терапия бөлімінің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.2 Оңалтудағы мейірбикенің рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
1.3 Пневмониядан кейін дамуы мүмкін жағдайлар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
1.4. Бақылаудың тәсілдері мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ.II ТАРАУ ОҢАЛТУ БӨЛІМІНДЕГІ МЕДБИКЕ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ ... ... ... ... ... ... ... ...30
2.1.Пневмонияға шалдыққан науқастарға жүргізілетін оңалту шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...39
2.2. Мейірбикенің денсаулығына өңдірістік ортаның қолайсыз факторларының әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...47
2.3.Медбике-кәсіби қызметінің адамгершілік психологиялық аспектісі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
2.4.Мейірбике үшін өте қиын міндет ауыр науқастың төсегіндегі міңез- құлық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
Пневмонияның алдын алу бойынша негізгі ұсыныстар: ... ... ... ... 58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
Қосымша 1,2,3
Анықтама
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен мазмұны:Жұмыс кіріспеден,2 бөлім:теориялық және тәжірибелік бөлімдерден және қорытындыдан,тәжірибелік ұсыныстардан , пайдаланылған дереккөздер тізімінен ,қосымшалардан тұрады.Зерттеу жұмысы компьютерлік мәтінде 62 бетті құрады және 11 кестеден, 13 диаграмма, 6 суреттен тұрады. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 55 әдебиет көзін құрайды.
Дипломдық жұмыста қазіргі кезде халық арасында жиі кездесетін тыныс алу ауруы пневмония : пневмония ауруы бойынша алдын алу және де алдын алу бойынша мейіргердің рөлі айтылады.Республикалық халықаралық дәлелденген тәжірибелі сайттарға сүйене отырып оңалту, алдын алу шаралары пайдаланылған.
Пневмония-инфекциялық сипаттағы өкпе тінінің қабынуы. Балада бұл аурудың пайда болуы әртүрлі факторлармен байланысты. Пневмониядан кейінгі оңалту курсы ұзақ уақыт бойы өтеді және бірқатар процедураларды қамтиды. [1]
Көбінесе өкпенің қабыну көзі ауыз қуысында және жоғарғы тыныс жолдарында тұратын микроорганизмдер болып табылады:
бактериялар (пневмококк, стафилококк, стрептококк, E. coli және Pseudomonas aeruginosa);
вирустар (тұмау, герпес, аденовирус);
саңырауқұлақтар (аспергиллус, кандидоз).
Патоген өкпе тініне тек төмендеу (бронхогендік) жолымен ғана емес, сонымен қатар қан ағымымен де ене алады (басқа органдарда қабыну ошақтары болған кезде). [1]
Өлім көрсеткіші- 1000 адамға шаққанда 1,35% - ын құрайды
Алдын алу-қандай да бір фактор мен себептерінің алдын алуға немесе оңалтуға бағытталған түрлі іс-шаралар кешені. [3]
Нәтиже-зерттеушілер арасында белгілі бір факторлар бойынша алдын алу,оңалту деңгейлерін анықтау , білімін арттыру. Тәжірибиелік зерттеулерді жүргізу кезінде алдын алудың әсерін тиімділігін анықтау,бағалау.
Қысқартылған сөздер
ШЖҚ МКК-Шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын,
ЖРВИ-Жіті респираторлық вирустық инфекция,
ДДСҰ -Дүние жүзілік денсаулық ұйымы,
ӨЖЖ-Өкпені жасанды желдету,
ЕДШ-Емдік дене шынықтыру,
АІИ-Ауруханаішілік инфекция,
АҚШ-Америка Құрама Штаттары.
Кіріспе
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, пневмония дүние жүзінде балалар мен ересектер өлімінің басты себебі болып табылады. Балалардағы пневмонияның таралуының артуы өзекті әлеуметтік және жаһандық медициналық проблема болып табылады.
Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше, пневмония - Дүниежүзінде ересектер мен балалар өлімінің кең тараған жұқпалы ауруы болып табылады, себебі, 2019 жылы 2,5 миллион адам, оның ішінде 672 000 бала қайтыс болды. Қазақстанда пневмониядан болатын аурушаңдық пен өлім-жітім коронавирусқа дейінгі кезеңмен салыстырғанда өсті.Халықтың осал топтарының қолжетімді араласулармен қамтылуын жақсарту мақсатында 2023-2025 жылдарға арналған фтизиопульмонологиялық қызметті дамыту жөніндегі жол картасының жобасы әзірленді, оның шеңберінде тыныс алу органдарының аурулары кезінде медициналық көмекті халыққа ұйымдастыру, тыныс алу органдарының аурулары кезінде медициналық көмектің қолжетімділігі мен сапасын қамтамасыз ету, тыныс алу органдарының аурулары кезінде көмек көрсету үшін, емдеу-диагностикалық процесті жетілдіру, оның ішінде медициналық ұйымдарды жарақтандырумен қамтамасыз ету, кадрлық әлеуетті дамыту жоспарланған. [17]
Америка Құрама Штаттарында жыл сайын шамамен 4-5 миллион адам пневмониямен ауырады, оның 55 000-ы қайтыс болады. АҚШ-та пневмония тұмаумен қатар өлімнің сегізінші негізгі себебі және өлімнің негізгі жұқпалы себебі болып табылады. Пневмония - адамдар ауруханада емделу кезінде дамитын инфекциялар арасындағы өлімнің ең көп тараған себебі және жалпы дамыған елдерде өлімнің ең көп тараған себебі. Сондай-ақ пневмония балалар мен сәбилер арасында жиі кездесетін ауыр инфекциялардың бірі болып табылады, Еуропа мен Солтүстік Америкада жыл сайынғы аурушаңдық 1000 балаға 34-40 жағдайды құрайды. [19]
Жыл сайын әлемде балалардағы пневмонияның 155 миллионға жуық жағдайы тіркеледі. Пневмония барлық жерде кездеседі, бірақ балалар мен отбасылар аурудан Оңтүстік Азия мен Сахараның оңтүстігіндегі Африкада көбірек зардап шегеді.Дүние жүзінде жылына 17 миллионға жуық адам пневмониямен ауырады, 265 мыңға жуық адам өліммен аяқталады. Осы қауіпті дертке шалдыққан әрбір 64 науқас пневмониядан қайтыс болады. Сонымен қатар, пневмония науқас адамның әртүрлі мүшелеріне қауіпті асқынулар береді. [15]
АҚШ-тың Ауруларды бақылау және алдын алу орталықтары, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы және жаһандық денсаулық сақтау серіктестері жыл сайын маусымдық тұмау мен респираторлық аурулардан 650 000 адам қайтыс болады деп есептейді. [18]
Мәскеуде қаңтарда пневмониямен ауырғандар саны 2019 жылдың сәйкес кезеңіндегі деректермен (5058 адам) салыстырғанда 37 пайызға (6921 адамға) өсті.Алайда, Ресей дәрігерлер альянсының мәліметі бойынша, ресейлік билік коронавирус жұқтырған адамдардың нақты санын жасырады, сондықтан олар COVID-19 жағдайларын қоғамдық жұқтырған пневмония деп санайды. Осылайша, 2020 жылдың қаңтарында 90,1 мың адам азайды. қоғамнан алынған пневмониямен ауырады, бұл 2019 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3%-ға көп. [20]
Жыл сайын 12 қараша Дүниежүзілік пневмониямен күрес күні. Бұл ауру бес жасқа дейінгі балалардың 15% өлімінің басты себебі болып табылады. Дүние жүзінде пневмония кез келген басқа ауруға қарағанда жас балаларды өлтіреді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) мен БҰҰ Балалар қорының (ЮНИСЕФ) сарапшылары бұл сәбилердің барлығын аман алып қалуға болатынын атап өтті. Балалық шақта пневмониядан болатын өлімнің негізгі себептерінің бірін вакцинация (пневмококк ауруы) арқылы болдырмауға болады. Бұл күнді балалар пневмониясына қарсы жаһандық коалиция атап өтеді. [23]
Өзбекстанның Денсаулық сақтау министрлігі коронавирустың жаңа жағдайлары туралы мәліметтермен қатар пневмониямен сырқаттанушылық статистикасын жариялай бастады,2022 жыл 5 шілдеде 172 адамнан пневмония анықталды.Министрліктің мәліметінше, 5 шілдеде елде коронавирустық пневмонияның 496 жаңа жағдайы расталды (бұрынғы күні 475), пневмония бойынша 172 адамда анықталған. Жаңа жағдайлардың ең көп саны дәстүрлі түрде Ташкентте - 148. Джизахта - 45. Басқа өңірлерде - 12-ден 27 жағдайға дейін. [25]
Қазақстан мәліметтері бойынша :2021 жылғы 5 қазандағы коронавирустық инфекция белгілері бар пневмониямен сырқаттанушылық туралы ақпарат 3.10.2021 ж. коронавирустық инфекция белгілері бар пневмонияның 17 жағдайы тіркелді, 12 адам қайтыс болды және 97 адам сауыққан.Жалпы, 2020 жылы 24 953 адам қоғамнан алынған пневмониямен ауырды, бұл өткен кезеңмен салыстырғанда біршама аз: 2021 жылы мұндай науқастар саны 26 000-нан сәл ғана асты. 2021 жылы пневмониядан болатын өлім алдыңғы жылмен салыстырғанда 140%-ға өсті - бұл жағдайлар ресми түрде COVID-19 санатына жатпайды.Маусымдық аурулар да өздерін еске салады - ЖРВИ бойынша эпидемиологиялық шекті деңгей 96% дерлік асып кетті. Соңғы бір аптада 5616 адам дәрігерлерге көмек сұрап, оның ішінде 6 адам тұмау бойынша жүгінген. 66 адам ауруханаға жатқызылды. [26]
2021 жылғы 13 наурыздан бастап барлығы тіркелген: сырқаттанғандар - 76 282, өлім - жітім-4868, сауығып кеткендер-63 517.21 желтоқсанда коронавирустық инфекция белгілері бар пневмонияның 75 жағдайы тіркелді және 116 адам сауығып кетті.2021 жылғы 13 наурыздан бастап барлығы тіркелген: науқастар - 83807, өлім - жітім - 5203, сауығып кеткендер-76158. [29]
Қазақстанда коронавирустан 2021 жылдың наурызынан желтоқсанына дейін 2284 адам қайтыс болды. Тамыздан желтоқсанға дейін коронавирус белгілері бар пневмониядан (яғни, аурудың осы түрі пайда болғаннан бері) 503 науқас қайтыс болды.Өткен жылы тұмау, ЖРВИ және коронавирус белгілері жоқ пневмония 10 719 қазақстандықтың өліміне себеп өкпенің зақымдану көлеміне байланысты пневмония: болды (6 534 адамға көбейді).
08.10.2022 ж. коронавирустық инфекция белгілері бар пневмонияның 2 жағдайы тіркелді. Оған қоса 3 адам емделіп шықты.13 наурыздан 2020 ж. барлығы: ауырғандар - 90098, 5360 өлім жағдайы тіркелді, ал жазылып шыққандардың саны 84602 жетті.
[https:www.coronavirus2020.kzkz 2022-zhylgy-10-kazandagy-zhagday-bo yynsha-koronavirustyk-infekciya-bel gileri-bar-pnevmoniya-turaly-akpara t_a3696182]
2020 жыл Қазақстан өңірлері бойынша коронавирустық пневмония жағдайларының саны:
( Кесте-1)
Нұр-Сұлтан - 2;
Алматы - 2;
Шымкент - 16;
Ақмола облысы - 5;
Ақтөбе облысы - 7;
Алматы облысы - 18;
Атырау облысы - 4;
Шығыс Қазақстан облысы - 16;
Жамбыл облысы - 6;
Қарағанды облысы - 7;
Қостанай облысы - 13;
Қызылорда облысы - 1;
Маңғыстау облысы - 8;
Павлодар облысы - 21;
2021 жылдың 1 тамызынан бастап коронавирустық пневмония бойынша статистика: (Кесте-2)
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Бұл нұсқаулықта пневмониямен ауыратын науқастарға мейірбикелік оңалту жоспарлары және шаралары, мейірбикелік араласу рөлі ұсынылған. Пневмонияға мейірбикелік араласу рөлі және пневмониямен ауыратын науқастарға оңалту жасау жоспарының мақсаттары тиімді жөтелуге, ашық ауа жолдарын ұстауға, секрециялардың тұтқырлығы мен тұтқырлығын төмендетуге көмектесетін шараларды қамтиды.Әсіресе медбикелер, оның дамуына әсер ететін және біздің елдің тұрғындарына медициналық көмек көрсетуді жақсартуға лайықты үлес қоса алатын медицина қызметкерлерінің ең үлкен тобы.
Дипломдық жұмыстың мақсаты:Пневмониямен ауыратын науқастардың жағдайын бағалау,алдын алу мақсатында оңалту шараларын жүргізу.
Осы мақсатқа жету үшін келесі зерттеу міндеттерін қойдық:
-Негізгі медициналық емдеу-диагностикалық және оңалту машықтарын бекіту,вирустық пневмония аурулары кезінде халыққа білікті медициналық жәрдем көрсету.
-Науқасқа қажетті оңалту шараларын өткізе білуге машықтандыру.
-Оңалту шараларын жүргізу кезінде дәрігерлік этика мен деонтология талаптарын сақтау.
Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі:ШЖҚ МКК Талдықорған қалалық көпсалалы аурухана Терапия бөлімі,қалпына келтіру,медициналық оңалту бөлімінің пациенттері.
Дипломдық жұмыстың теориялық және практикалық өзектілігі:
Науқастарды емдеуге мейірбикенің қатысуы дәрігердің қатысуынан маңызды емес, өйткені оңалту кезеңінде соңғы нәтиже науқастың жағдайы ,әрдайым науқастың жағдайын бағалап,бақылауда ұстап отыру.Тағайындалған антибиотиктер мен дәрілердің құрамын ,жарамдылық мерзімін бақылау,оңалту шараларының тиімділігін қарастыру.Қазіргі медбике өзінің тапсырмаларын механикалық түрде орындай отырып, дәрігердің көмекшісі болудан қалады. Жоғары білікті медбике жеке науқастың қажеттіліктеріне сәйкес келетін көмекті жоспарлау, жеткізу және бағалау үшін жеткілікті білім мен дағдыға, сондай -ақ сенімділікке ие болуы керек.
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ. I ТАРАУ.Пневмония туралы жалпы түсінік
Пневмония - әртүрлі инфекциялардан туындаған тәуелсіз төмен жұқпалы өкпе ауруларының тобы. Олар өкпенің альвеолалары, дәнекер тіндері және қан тамырлары сияқты өкпе бөліктерінің қабынуымен сипатталады. Дегенмен, басқа органдарға әсер етпеуі мүмкін. [3]
Пневмония, ең алдымен, бактериялық ауру,пневмонияның негізгі қоздырғыштары - пневмококк (Streptococcus pneumoniae), алтын стафилококк (Staphylococcus aureus), Haemophilus influenzae (Haemophilus influenzae), сондай-ақ атипті инфекциялар (Chlamydiaemae, pneumoniae, pneumoniae) (Chlamydiae, pneumoniae).Көбінесе жедел пневмонияның себебі болуы мүмкін: Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter және т.б. Олар ауыр қатар жүретін аурулары бар науқастарда, иммунитеті әлсіреген науқастарда жиі кездеседі. [6]
(Кесте-3)
(Кесте-4)
Фокальды: инфекция өкпе тінінің кішкене аймағына әсер етеді.
Сегменттік: қабыну өкпенің бір немесе бірнеше сегменттерінде орналасқан.
Үлестік: инфекциялық процесс өкпенің үлесін құрайтын барлық сегменттерді алады. Кейбір жағдайларда инфекция іргелес плевраға ауысуы мүмкін. Содан кейін пневмония крупоз деп аталады.
Дренаж: ауру кезінде бірнеше кішкентай ошақтар бір үлкен аймаққа біріктіріледі.
Жалпы: инфекция бүкіл өкпеге әсер етеді.
Бір жақты: процесс бір өкпеде локализацияланған.
Екі жақты: процесс екі өкпеде локализацияланған. [21]
(Кесте-5)
Пневмониядан болатын симптомдар,белгілер
Қалың, тұтқыр қақырықпен өрескел жөтел. Егер пневмония бактериялық болса, онда разряд іріңді болады. Қақырық нашар, әсіресе аурудың алғашқы кезеңдерінде.
Дене температурасының жоғарылауы. Зақымдалған тіннің көлеміне және дененің бастапқы күйіне байланысты температура 37.5°C-тан 42°C-қа дейін болуы мүмкін.
Жалпы жағдайдың нашарлауы: әлсіздік, летаргия, шаршау. Бала әдеттегі ойындар мен іс-шараларға қызығушылығын жоғалтады.
Ентігу: ауыр пневмонияда шамалы және өте айқын.
Кеудедегі ауырсыну. Бұл симптом өкпеде болмауы мүмкін пневмония. Басқа жағдайларда жөтел кезінде ауырсыну күшейеді.
Сусыздану Бұл. симптом ең кішкентай науқастарға тән. Жиі тыныс алу сұйықтықтың көп мөлшерінің булануына әкеледі.
Пневмонияны бастапқы және қайталама деп бөлуге болады.Біріншілік пневмониялар бұрын сау өкпелерде дамитын, көбінесе жас жаста кенеттен және гипотермиямен байланысты.
Екіншілік пневмония басқа, әдетте созылмалы аурулардың асқынуы ретінде дамиды, мысалы, жүрек-тамыр жүйесі аурулары, сепсис, кеуде жарақаты. Олар сондай-ақ операциялардың, улы, термиялық, радиациялық және басқа әсерлердің нәтижесінде дамуы мүмкін. [4]
Пневмония мәселесі өте өзекті және бірқатар эпидемиологиялық, клиникалық, фармакологиялық және ең соңында әлеуметтік аспектілерден тұрады. Пневмонияның парадоксы, бір жағынан, инфекциялық процестің патогенезін түсінуде, химиотерапияның тиімділігін арттыруда әсерлі нәтижелерге қол жеткізілді, ал екінші жағынан, аурумен ауыратын науқастар санының өсуі байқалады. аурудың ауыр ағымы және өлімнің жоғарылауы [Чучалин А.Г., ].
Пнемония - себебі негізінен бактериялық инфекция болатын, өкпенің респираторлық бөлшектерін зақымдап, альвеола ішінде экссудация, қабыну клеткаларынынң инфильтрациясы падйа болатын, паренхимаға экссудат сіңіп, бұрын болмаған, басқа аурулармен байланысты емес жергілікті қабынудың клиникалықрентгенологиялық белгілері бой көрсететін жедел инфекциялық ауру.Пневмония ең жиі кездесетін аурулардың бірі ( әр 1000 тұрғын ішінде 3-15 адам ауырады). Ауруханадан тыс пневмонияда өлім 5% жағдайда, нозокомиялық пневмонияда 20% жағдайда кездеседі. Пневмонияның диагнозын қоюда жіберілетін қатенің жиілігі 20%. Алғашқы үш күн ішінде пневмония ауруы әлемдік көлемдегі проблема.Бүкіл әлемде 200млн адамдай пневмониямен ауырады. Бұл ауру кез келген жаста кездеседі. [7]
Пневмония ауруымен 1000 сәби 3 жасқа дейінгі балалар жиі ауырады. Балалар арасында пневмониямен ауру тұмау маусымы кезінде жыл сайын артып,балалардың тыныс алу жолдарында түрлі зақымдану пайда болады. Пневмонияның үлесі 1-1, 5% құрайды. [7]
Пневмонияны оның орналасуына және рентгенологиялық түріне қарай жіктеуге болады.
Бронхопневмония (бронхиалды пневмония) терминалды бронхиолалар мен альвеолаларға әсер етеді.
Интерстициальды (ретикулярлы) пневмония тыныс алу жолдарын емес, ауа кеңістігін немесе тамырлы құрылымдарды қоршап тұрған өкпе тінінде қабыну реакциясын қамтиды.
Альвеолярлы (немесе ацинарлы) пневмония өкпенің дистальды ауа кеңістігінде сұйықтықтың жиналуын қамтиды.
Некротикалық пневмония өміршең тінмен қоршалған өкпе тінінің бір бөлігінің өліміне әкеледі. [21]
Пневмонияға не себеп болады?
Көбінесе пневмония бактериялардан туындайды. Типтік қоздырғыштарға пневмококк, Haemophilus influenzae, стрептококк, сирек алтын стафилококк, клебсиелла, ішек таяқшасы және т.б. Атипті қоздырғыштарға микоплазма, хламидиоз, легионелла жатады. Пневмонияны вирустар, саңырауқұлақтар немесе улы заттар да тудыруы мүмкін. Кейде пневмония асқазанның, ауыздың мазмұнын тыныс алу жолдарына жұтуды (аспирацияны) тудыруы мүмкін.
Қоздырғышына қарай пневмония бактериялық (пневмококк, стрептококк, стафилококк, Фридландер, легионелла және т.б.), вирустық (тұмау, орнитоз, аденовирус), микоплазма, пневмоцистоз, риккетсиальды, риккетсиальды, пневмония болып бөлінеді.(4)Пневмония сонымен қатар оның микробиологиялық этиологиясына байланысты жіктеледі-вирустық, бактериалды, саңырауқұлақ, протозоа, микобактериялық, микоплазмалық немесе риккетсиялық болуы мүмкін. [11]
Аспирациялық пневмония, пневмонияның тағы бір түрі, құсу және асқазанның немесе орофаринстің трахея мен өкпеге түсуі нәтижесінде пайда болады.(3)
Пневмония темекі шегу, алкогольді асыра пайдалану, өкпенің созылмалы аурулары (мысалы, созылмалы бронхит), бронх демікпесі, мұрын және тамақтың созылмалы инфекциялары, тыныс алу жолдарының туа біткен ақаулары, жүрек және қан тамырларының ауыр аурулары, бүйрек, бауыр, эндокриндік аурулардан туындауы мүмкін. аурулар (мысалы, қант диабеті), басқа ауыр ауруларда ұзақ төсек демалысы, иммунитеттің төмендеуі. Пневмония көбінесе балаларды, қарттарды және қарт адамдарды зақымдайды. [8]
Инфекция қалай пайда болады?
Инфекцияның ең көп тараған жолы - ауа-тамшылы, адам науқас адаммен байланысқанда (сөйлегенде, жөтелгенде, түшкіргенде) сілекейдің ең кішкентай тамшыларын жұтқанда. Кейде өкпенің қабынуы инфекция басқа зақымдалған органнан тараған кезде дамиды. Соңғы уақытта инфекцияның таралуына ауаны кондиционерлеу жүйелерін пайдалану ықпал етті. [10]
Пневмония қалай көрінеді?
Көбінесе пневмониямен ауыратындар қақырық бөлетін жөтелге, кеудедегі ауырсынуға және ентігуге шағымданады (тез тыныс алу және тыныс алудың қысқаруы). (4)
Пациентті оңалтуда құрамында дәрігерлер, физикалық терапевттер, эрготерапевтер, психологтар, логопедтер, медбикелер және күтім жөніндегі көмекшілер бар мамандар тобы жұмыс істейді. Медбикенің оңалту міндеті-науқасқа дәрі-дәрмектерді уақытында алып келу және медициналық процедураларды орындау ғана емес. Медбикелер күтім процесін пациенттің клиникада өзін жайлы және қауіпсіз сезінуі үшін ұйымдастырады, сонымен бірге мүмкіндігінше тәуелсіз болады.
Медбике пациентпен басқа мамандарға қарағанда көбірек уақыт өткізеді және оның қажеттіліктерін жақсы түсінеді. Медбикелер мен мейірбике көмекшілері пациентке физикалық жағдайына байланысты өзі жасай алмайтын негізгі процедураларды орындауға көмектеседі: киіну, тамақтану, тістерін тазарту, душ қабылдау. Медбикелер мен күтім көмекшілері науқастың терісінің, шашының және тырнақтарының жай-күйіне, оның әл-ауқатына және төсекке орналасуына қамқорлық жасайды. [11]
1.1.Терапия бөлімінің сипаттамасы
Қалалық көпсалалы аурухана ішілік бөлімдері жұмысының сипаттамасы
Медициналық мекеменің қысқаша сипаттамасы
Талдықорған қалалық көпсалалы ауруханасы Талдықорған қаласы тұрғындарына медициналық көмек және жоғарғы технологиялық қызметтер көрсететін ,сонымен қатар амбулаториялық,консультативтік стационарды алмастыратын медициналық көмек көрсететін көп салалы медициналық ұйым болып табылады.
Миссия-жалпы аурухананың миссиясы науқастарды емдеуде әлемдік ғылым мен тәжірибенің жетістіктерін пайдалана отырып,стандартты және инновациялық технологияларға негізделген жоғары білікті,қолжетімді көмекпен қамтамасыз ету.
Медициналық ұйымның құндылықтары:
-науқастармен және жұмысшылармен жұмыс жасаудың әдептілігі
-қауіпсіз және оңтайлы медициналық көмек көрсету
-жаңа технологиялармен жабдықтар енгізу
-қызметкерлердің біліктілігін қодау
-корпоратизм - корпоративтік мәдениет,этика,деонтология
Талдықорған қалалық көпсалалы аурухананың негізгі мақсаты - Талдықорған қала тұрғындарының сырқаттанушылық деңгейімен сұранысына сәйкес медициналық қызмет көрсетудің тиімділігін,сапасын арттыру.
Қабылдау бөлімшесінің жұмысы әлемдік стандарттар бойынша жаңартылған.Аурухананың қабылдау бөлімшесінің жұмысында науқастарды бригадалық қарау әдістері қолданалады.
Аурухананың жұмыс істейтін бұйрықтары:
Медициналық мекемелеріне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 11 тамыздағы қаулысымен бекітілген № 96 Санитарлық ережелері Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар
Осы ережеде қолданылатын терминдер:
1) антисептик - микробтарды жою мақсатында теріге немесе тінге қолдануға арналған микробқа қарсы химиялық агент;
2) асептикалық режим - микробтардың жараға түсуінің алдын алатын санитариялық-техникалық және санитариялық-гигиеналық іс-шаралар кешені;
3) асептикалық бөлімше - науқаста іріңді инфекция болмағанда медициналық көмек көрсетуге арналған үй-жай;
4) бокс - сырттан науқас келіп түсуіне арналған, жеке есігі бар үй-жай. Оның құрамына: палата, санитариялық торап, ванна және шлюз кіреді;
5) жеке босандыру палатасы немесе бірге болу палатасы - босанатын бір әйелді босандыруға арналған, санитариялық торабы бар, босанған әйел жаңа туған нәрестесімен стационардан шыққанға дейін болатын, жабдықталған үй-жай;
6) медициналық қалдықтарды қауіпсіз жинауға және кәдеге жаратуға арналған контейнер (бұдан әрі - ҚЖКЖК) - медициналық қалдықтарды жинауға және қауіпсіз кәдеге жаратуға арналған су өткізбейтін және тесілмейтін, бір рет қолданылатын сыйымдылықтар;
7) медициналық қалдықтар - медициналық қызметтер көрсету және медициналық мапипуляциялар жүргізу үдерісінде пайда болатын қалдықтар;
8) санитариялық-эпидемияға қарсы режим - денсаулық сақтау объектілерінде инфекциялық және паразиттік аурулардың алдын алу және таратылуы жөніндегі іс-шаралар кешені;
9) обсервациялық бөлімше - жұқпалы аурулардың белгісі бар босанатын әйелдерді жатқызуға арналған перзентхананың бөлімшесі;
10) физиологиялық бөлімше - жұқпалы аурулары жоқ босанатын әйелдерді жатқызуға арналған перзентхананың бөлімшесі.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 11 тамыздағы қаулысымен бекітілген №96 Санитарлық ережелері .
Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар
1. ауруханада науқасқа барлық қолайлы жағдай жасалып, емдеу тәртібі сақталып, қоршаған ортаның жағымсыз әсері мен аурухана ішіндегі инфекцияларының алдын алуы;
2. емдеу алдын алу мекемесі - ол медицина қызметкерлерінің радиоактивтік, рентген, лазер сәулесі, ультрадыбыс, әр түрлі дәрі дәрмектер қолданылатын өндіріс ортасы болып табылады.
Халыққа медициналық көмекті әр қарай жетілдіріп дамыту, көпсалалы және арнайы ауруханалалардың ұйымдастыруылуымен және оларды жоғары сапалы медициналық және инженерлік жабдықтаулармен қамтамасыз етіп, барлық медициналық-технологиялық және санитарлық-гигиеналық талаптарға сай жұмыс істеуіне байланысты.
Әрбір бөлімше 10-13 палатадан орналасқан.Оның ішінде боброва аппаратымен 2 палата бар,қалғаны концетратпен қамтамасыз етілген.
Яғни,боброва аппараты ауыр халдегі адамдарға арналған.
Бұл оттегі концентраторы пациентті қанықты тыныс алу қоспасымен қамтамасыз етеді.Ентігуді жояды және қандағы оттегі деңгейінің одан әрі төмендеуін болдырмауға көмектеседі.Ингаляциялық ауадағы оттегі концентрациясының жоғарылауы өкпенің қалпына келуін тездетеді және асқынулар ковид-19 дертінен зардап шеккенен кейін бүкіл денеге оң әсер етеді.Негізі бұл аппараттың зияны жоқ,алайда науқастарда психологиялық түрде қорқыныш сезімі болады.Яғни әрі қарай аппаратты қолданбаса тыныс ала алмай қалам деп ойлайды. [14]
Жалпы аурухана провизор бөлімі 12 құрылымдық бөлімшеден тұрады.
Атап өтсек: (Кесте-6)
Хирургия бөлімі
Гинекология бөлімі
Нейрохирургия бөлімі
Эндокринология бөлімі
Урология бөлімі
Терапия бөлімі
Травматология бөлімі
Гематология бөлімі
Нейроинсульт бөлімі
Неврология бөлімі
Реанимация бөлімі
Офтальмология бөлімі
(Сурет-1)
Боброва аппараты концетратор сияқты оттегі тасымалдайды .Бірақ та бұл аппарат науқас ауыр жағдайда болғанда ғана қолданады.
ӨЖЖ -ИВЛ көрсеткіштері: (Сурет-2)
- өкпені инвазивті емес желдетуді жүргізудің тиімсіздігі;
- өкпені инвазивті емес желдету мүмкін еместігі (тыныс алуды тоқтату, сананың бұзылуы, пациенттің психикасы);
- өсіп келе жатқан ентігу, тахипноэ (минутына 35-тен астам қозғалыс) ,
-дене температурасы төмендегеннен кейін жоғалмайды;
‒ PaO2,
60 мм.сын.немесе PaO2
FiO2,
200;
‒ PaCO2,
60 мм.сын.Б.;
‒ pH 7,25;
- Vt 4-6 мл кг (пациенттің тыныс алу көлемі (мл) дене салмағы (кг));
‒ SpO2,
90%.
ӨЖЖ жүргізудің ұсынылатын ерекшеліктері:
‒ P шыңы 35 см.су.Б.;
- P үстірті 30 см.су.Б.;
- ШРКВ деңгейі SpO2 шамасы бойынша реттеледі (минималды жеткілікті - 92%) және гемодинамика параметрлері.
Тыныс алуды қолдау процесінде келесі негізгі ережелерді қолдану керек:
- тыныс алу көлемі (VT дейін) - дене салмағының 4-6 млкг артық емес ("протективті" ӨЖЖ) (В);
- тыныс алу жиілігі және желдетудің минуттық көлемі (MVE) - РаСО2 қолдау үшін ең аз қажетті 45 мм-ден кем деңгейде рт.ст.
Тыныс алуды қолдау процесінде келесі негізгі ережелерді қолдану керек:- тыныс алу көлемі (VT дейін) - дене салмағының 4-6 млкг артық емес ("протективті" ӨЖЖ) (В);
- тыныс алу жиілігі және желдетудің минуттық көлемі (MVE) - РаСО2 қолдау үшін ең аз қажетті 45 мм-ден кем деңгейде рт.("жол берілетін гиперкапния" әдіснамасынан басқа) (с);
- Альвеолаларды барынша тартуды және ең аз үрлеуді қамтамасыз ету үшін рер-минималды жеткілікті таңдау альвеол және гемодинамиканың бәсеңдеуі ("протективті" ӨЖЖ) (A);
- пациентті респиратормен синхрондау-седативті терапияны қолдану (седация хаттамасына сәйкес) және ауыр жағдайларда гипервентиляция (PaCO2) емес, қысқа мерзімді (әдетте 48 сағаттан аз) миоплегия 35 мм рт.ст.ст) (C);
- пациентті ӨЖЖ аппаратынан шығару хаттамасын сақтау,
- күн сайын ӨЖЖ (C) тоқтату критерийлерін бағалау қажет. [16]
Медициналық мекемеде бүгінде жаңа технологиялармен жабдықталған конференц - зал бар,онда семинарлар ,конференциялар лекциялар өтеді,бұл мамандардың өзін-өзі жан-жақты жетілдіруіне мүмкіндік береді.Клиника дәрігерлері республикалық және халықаралық конференцияда,конгрестерде үнемі көмек аладаы,сонымен қатар олардың біліктілігін арттыру бағытында жүйелі түрде жұмыстар жүргізілуде.Сондай-ақ бұл емханаға жаңа технологиялық процестерді дер кезінде енгізуге және ең қмиын процедураларды орындауға мүмкіндік береді. [11]
Терапия бөлімінің сипаттамасы
Бөлімшенің атауы:Терапия бөлімі.Мен өз тәжірибелік бөлімімді терапия бөлімінде өткіздім.Бөлімде 4-дәрігер,8-мейірбике,1-аға мейірбике,кіші қызметкерлер-5,1-мейірбикелік көмекші,1-асхана бар.
Бөлімшеде 11 палата,1-процедурныйдан орналасқан.
Қалпына келтіру,алдын-алу мақсатында терапия бөлімшесінде оңалту түрлерінің біраз түрі қамтылған.
Оның ішінде-Физио,массаж,емдік дене шынықтыру,электрофарез,логопед және психолог мамандары ,шаралары қамтылған.
Негізгі міндеттері - аурулардан, басқа да себептерден болатын ағзаның өмірлік маңызды функцияларын қалпына келтіру және қолдау бойынша шаралар кешені,қосымша себептер:өкпе бұзылысы,травматикалық жағдайлар, жедел жүрек жетіспеушілігі, тыныс алудың бұзылуы, өмірлік маңызды органдар функциясының бұзылуы.
1.2 Оңалтудағы мейірбикенің рөлі..
Медбике білуі тиіс:
медициналық көмек көрсетуді реттейтін заңнамалық және нормативтік актілер;
·мемлекеттік органдардың нормативтік-құқықтық актілерімен;
"Медбикенің этикалық кодексі";
* бас дәрігердің бұйрықтарымен және өкімдерімен;
* еңбекті қорғау, өртке қарсы, антитеррористік қауіпсіздік бойынша нұсқаулықтарды білуі тиіс.
* маманның кәсіби тағайындалуы, функционалдық міндеттері және құқықтары,денсаулық сақтаудағы заңнама және құқық негіздері;
* медициналық сақтандыру негіздері,мейірбике ісінің теориялық негіздері;
* медициналық этика және деонтология, кәсіби қарым-қатынас психологиясы;
* жасқа байланысты анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері,әр түрлі өлім мен клиникалық өлімнің патофизиологиясын білуі тиіс;
* мейіргерлік күтімді ұйымдастыру,функционалдық міндеттері, құқықтары мен жауапкершілігі.
* Апаттар медицинасының негіздерін білуі тиіс. [11]
Міндетті:
тыныс алу және бақылау-диагностикалық аппаратураны жұмысқа дайындауды жүзеге асыру, жарамдылығын, дұрыс пайдаланылуын, қауіпсіздік техникасын бақылау.
медициналық мақсаттағы заттарды таңбалауға қойылатын талаптарды сақтау.
қалыптасқан жағдайды талдау және өзінің кәсіби құзыреті мен өкілеттігі шегінде шешімдер қабылдау,коммуникативтік қарым-қатынас дағдыларын меңгеру.
мейіргерлік манипуляция техникасын меңгеру.
бұлшықет тонусының қалпына келуін клиникалық белгілері бойынша бағалау.
науқастың өздігінен тыныс алуының жеткіліктілігін бағалау: Селикті қабылдау.
перифериялық көктамырлардың венпункциясы мен катетеризациясын жүзеге асыру.
жеке гигиена ережелерін, киім үлгісіне қойылатын талаптарды қатаң сақтау,стерильді шприцтердің және шұғыл көмек көрсетуге арналған жиынтық жүйелерінің тұрақты резервінің болуын қамтамасыз ету.
оксигенотерапия жүргізу, оттегін беру әдісімен қамту;
вибрациялық массаж техникасы; трахеальді инстилляция техникасы;
науқастарға күтім көрсету бойынша кіші мейірбикенің, бөлімше санитариясының жұмысын және олардың лауазымдық міндеттерін орындауын, орындалған жұмыстың сапасын бақылауды жүзеге асыру.
пациенттерге күтім жасау кезінде мейірбикелік процестің негізгі кезеңдерін жоспарлау және жүзеге асыру,науқасқа бақылау жүргізу.
манипуляциялардың барлық түрлерін орындау алгоритмдерін қатаң сақтау,емдеуші дәрігерге және бөлімше меңгерушісіне, ал олар болмаған кезде кезекші дәрігерге уақтылы хабарлау:
бөлімшеде инфекциялық қауіпсіздікті және пациенттер ортасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
стандартқа сәйкес шұғыл көмек көрсетуге арналған дәрі қобдишасының жинақталуын қамтамасыз ету.
медициналық манипуляцияларды, дәрі-дәрмектерді қабылдау рәсімдерін жүргізумен байланысты асқынулар туралы; Төтенше жағдайлар және аурухананың ішкі тәртібін бұзу туралы.
ауруханаішілік және аса қауіпті инфекциялардың профилактикасы бойынша іс-шаралар кешенін жүргізу. Биологиялық сұйықтықтармен жұмыс істеу кезінде сақтық шараларын сақтау.
үй-жайларды, жабдықтарды және жабдықтарды пайдалану кезінде еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария, еңбек гигиенасы, өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау.
кәсіби қарым-қатынастың моральдық-құқықтық нормаларын сақтау, еңбек тәртібінің талаптарын орындау.
орта медициналық қызметкерлер үшін өткізілетін ғылыми-практикалық конференциялар мен семинарларға жүйелі түрде қатысу.
материалдық құндылықтар мен ресурстарды үнемді, ұтымды пайдалану және сақталуын қамтамасыз ету.
аға мейірбикеге жұмысқа қажетті күтім заттарын, шығыс материалдарын, дәрі-дәрмектер мен дезинфекциялау құралдарын, жуу құралдары мен кеңсе тауарларын уақтылы қамтамасыз етуге өтінімдерді уақтылы беру. [11]
Егер адам сөйлеу мүмкіндігін жоғалтса, туыстары өмір мен әдеттер туралы айта алады. Кейде оның көңіл-күйі мен сабаққа қатысу ниеті пациенттің әдеттегі әрекеттерін сақтауға байланысты.Медбикелер пациенттің қандай мақсаттарға қол жеткізгісі келетінін біледі.
Медбикелер мен мейірбике көмекшілері пациенттердің оңалту мақсаттарымен таныс.Пациенттің емшараларды орындауға қатысуы-оңалтудың қажетті бөлігі. Егер жеке күтушілер пациент үшін барлық тапсырмаларды орындауға тырысса, онда оңалту орталығындағы медбикелер пациентті ұзақ уақыт қажет болса да, процедураларға қосады.
Медбикелер отбасылық жиналыстар мен көп салалы топтардың жиналыстарына қатысады, содан кейін басқа қызметкерлер (мысалы, мейірбике көмекшілері, палаталарға тамақ тарататын қызметкерлер) пациенттің қандай мақсаттар қойылғанын, сыртқы көмексіз не істей алатындығын және қандай сәттерде көмек қажет екенін білуі үшін күтім жоспарына жазбалар жасайды.
Егер адам сөйлей алмаса, медбике коммуникацияда арнайы карталарды пайдаланады. Карточкаларда сөйлеуде жиі қолданылатын сөздер, сондай -- ақ пациенттің қажеттіліктерін білдіретін сөздер-тамақ, су, душ, Дәретхана, таблетка және т.б. науқас саусағымен немесе карточкаға қарап, "Иә" немесе "жоқ"дейді. Егер адам сөздер мен сөйлемдер құра алса, медбикелер алфавиттік карталарды қолданады.
Егер пациент толығымен вербальды емес болса, қызметкерлер оның реакциясы мен эмоцияларына негізделген процедуралар мен ауырсынуды басу туралы шешім қабылдайды. [20]
Кәсіби құзыреттілік шеңберінде оңалту медбикесі:
* медициналық, психологиялық,рухани, әлеуметтік, оның ішінде тұрмыстық,
науқастың проблемаларын анықтай алады;
* тәуекел факторларын анықтайды және бағалайды,науқастың және оның отбасы мүшелерінің денсаулығын азайту мәселелері бойынша кеңес береді;
* пациенттің негізгі қажеттіліктерінің бұзылуын диагностикалайды және қалпына келтіру емінің диагностикалық, түзету және ақпараттық оқыту әдістемелері мен технологиялары негізінде оңалту күтім бағдарламаларын құрады,дәрігердің нұсқауымен немесе өздігінен,өзінің лауазымдық міндеттері шегінде;
* пациентті оңалту іс-шараларына дайындайды, оларға дәрігерге дейінгі көмек көрсетеді;
* пациент пен персонал үшін инфекциялық қауіпсіздікті және қауіпсіз ортаны қамтамасыз ете отырып, мамандық шеңберінде көзделген оңалту іс-шараларын және мейіргерлік манипуляцияларды орындайды;
* пациенттің психофизиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, оның бейімделу мүмкіндіктерін қалпына келтіру бойынша іс-шараларды жүзеге асырады,жағдай, шектеулі мүмкіндіктер жағдайына бейімделуге, өзін-өзі күтуге және өзін-өзі күтуге үйретеді;
* науқасқа және оның отбасына кеңес береді,ұйымдастыру мәселелері бойынша емдеу-сауықтыру режимі ұсынымдарын сақтау,денені қалпына келтіру кезеңінде жұмысты ұйымдастырады және жүргізеді ,
* оңалту іс-шараларын орындайды мейірбикелік күтім үйлерінде, бөлімшелерде мейірбикелік күтім жүргізіледі,науқастарды бақылауды жүзеге асырады;
-олардың бұзылған қажеттіліктерді, физикалық және психикалық денсаулықты, әлеуметтік мәртебені қалпына келтіру бойынша ұсыныстарды орындауы. [33]
Науқастың жағдайының ауырлығына байланысты медициналық оңалтудың 3 кезеңі бар, барлық осы кезеңдерде медбике оңалту шараларын жүргізеді:
-науқасқа күтім жасау,дәрігердің тағайындауларын орындау;
-пациенттің қажеттіліктерін анықтау және оларды қанағаттандыру,физиотерапевтік емшараларды босату;
-ЕДШ жүргізу және массаж;
-пациентті күн мен тамақтанудың дұрыс режиміне үйрету және т. б. (6)
-оңалту ауруханаларына жіберіледі көбінесе елеулі бұзылулары бар науқастар,оларды қалпына келтіру перспективасы болған жағдайда сырттан көмек қажет және өзіне-өзі қызмет көрсету, қозғалыс, қарым-қатынас оңалту шаралары ұйымдастырылып,жоспарланады.
Сондықтан мейірбике өзіне-өзі қызмет көрсету проблемаларына, қозғалыстың бұзылуына, жарақат алу қаупіне, бағдардың бұзылуына, психикалық бұзылуларға тап болуы мүмкін.
Өзін-өзі күту әрекеттеріне шектеулер ,оның ішінде күтім мәселелерімен (шаш жуу, тарау және сәндеу, қырыну) болуы мүмкін т.б,шомылу (сабындау, дененің барлық бөліктерін жуу және кептіру, қауіпсіз ванна қабылдау немесе душ, ваннаға түсіру), киіну және шешу, түймелерді және басқа бекіткіштерді бекіту, аяқ киімді, протездерді кию және шешу),дәретхананы пайдалану (дәретханаға бару және одан шығу, ондағы тиісті жағдайды қабылдау және сақтау, жеке гигиена), тамақтану (ас құралдарын пайдалану, ұсыну,тамақтану, жұту, ішу,шайнау) т.б қамтамасыз етеді,көмектеседі және бақылауда ұстайды. [35]
Пневмониядан кейінгі медициналық реабилитацияның міндеттері:
Қабыну процесін локализациялау, қайталану қаупін азайту.
Бронхтардың дренаждық функциясын жақсарту, қақырықты шығаруды жеңілдету.
Қалдық әсерлерді жою: жөтел, ентігу.
Қабыну субстратының резорбциясын ынталандыру.
Науқастың иммунитетін күшейту, ағзаның қарсылығын арттыру.
Науқасты әдеттегі өмір салтына қайтару. [33]
Ересектердегі пневмониядан кейінгі реабилитация
Дәрігер таңдаған уақтылы басталған және адекватты емнің арқасында клиникалық сауығу кезеңі басталады. Дегенмен, пневмониямен ауыратын адамдар кем дегенде 6 ай бойы дәрігердің көру аймағында болады, 2-3 ай сайын міндетті түрде тексеруден өтеді. Оңалтудың осы соңғы кезеңінде науқастарға созылмалы инфекция ошақтарын қалпына келтіру, иммуномодуляторларды, физиотерапиялық жаттығулар кешенін және оңалту орталықтарында физиотерапияны тағайындау ұсынылады. (7)
(Кесте-7)
Науқастың проблемалары
Мейіргердің араласу сипаты
Тыныс алу жеткіліксіздігі
· оксигенотерапия
* түтікті пайдалану
* пульсоксиметр көрсеткіштерін бақылау
* дәрігермен бірге ӨЖЖ өткізу
Ентігу
Вибро-массаж
Тұзды шахта
Баротерапия
Санаториялық шипажай
ЕДШ
Психотерапия
Психологиялық кеңес
Психологиялық тренинг
Психокоррекция
психотерапия
Тамақтануға байланысты проблемалар
Диеталық үстел-13
Дене белсенділігінің жоғалуы
мейірбикелік іс-әрекет алгоритмдеріне сәйкес емделушіге көздің, құлақ қалқанының, мұрын және ауыз қуысының күтімін қамтамасыз ету
Қысымның пайда болу қаупі
" Ұйыған жерлер"
1.3 Пневмониядан кейін дамуы мүмкін жағдайлар
Кез келген ауыр аурудан кейін, атап айтқанда, пневмония, әдетте дененің қорғаныс күштерінің және жүйке жүйесінің сарқылуымен байланысты әртүрлі жағдайлар дамиды.
Бронхиалды астма.Егер пневмонияны уақытында емдеуді бастамаса және дәрігер тағайындаған дәрі-дәрмектерді қабылдамаса, пневмония созылмалы түрге айналуы мүмкін немесе бронх демікпесі дамуы мүмкін.
Бронх демікпесі - аллергиялық сипатқа ие тыныс алу жолдарының зақымдануы бар созылмалы ауру. Бұл аурудың міндетті симптомы тұншығу шабуылы болып табылады.Демікпемен ауыратындардың 13 бөлігінде оған тұқым қуалайтын бейімділік бар деп есептеледі. Демікпенің пайда болуында бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар, яғни пневмонияның қоздырғыштары маңызды рөл атқарады. [41]
Демікпе қалай көрінеді?
Бұл ауру пароксизмальды жөтелден басталады, ол қиын дем шығарумен бірге жүреді, ал шыны тәрізді қақырықты аз мөлшерде қалдырады.Бронх демікпесі астма ұстамаларының пайда болуымен сипатталады. Шабуыл әдетте хабаршы болып табылады (мұрыннан көп сулы ағу, түшкіру, ұстамалы жөтел). Демікпе ұстамасы қысқа ингаляциямен және ұзаққа созылған дем шығарумен сипатталады, ол қашықтықта естілетін сырылдармен бірге жүреді. Кеуде торының ауырсынуымен көрінуі мүмкін. Ауырсыну кезінде тыныс алуда иық белдеуінің, арқаның және құрсақ қабырғасының бұлшықеттері қатысады. Әдетте тұтқыр қақырықты бөлумен аяқталады.
Ауыр ұзаққа созылған астма ұстамалары астматикалық статусқа айналуы мүмкін - бұл аурудың ағымының ең қорқынышты нұсқаларының бірі.
Status asthmaticus дәрілік терапияға төзімділіктің жоғарылауымен және мазасыз жөтелмен сипатталады. Бұл жағдайдың дамуында бірнеше кезең бар.
Бірінші (бастапқы) кезеңде қақырық нашар шыға бастайды, иық, кеуде және іш бұлшықеттерінде ауырсыну пайда болады.
Екінші кезеңде науқастардың жағдайы өте ауыр. Кеуде ісінген. Пульс минутына 120 соққыдан асады. Артериялық қысым көтеріледі.
Үшінші кезеңде ентігу күшейеді, терісі көгере бастайды, науқас бастапқыда күрт қозып, кейін есін жоғалтады, конвульсиялар болуы мүмкін. Қан қысымы төмен.
Аурудың ағымы мерзімді болып табылады: астма ұстамалары уақытша жақсарумен ауыстырылады. [41]
Депрессиялық күй.Депрессия деп аталатын нәрсе депрессиялық көңіл-күйдің, адамның белсенділігінің төмендеуінің, болып жатқан оқиғаларға қызығушылықтың төмендеуі немесе болмауының және жұмыс қабілетінің төмендеуінің жиынтығы болып табылады. Сонымен қатар, дененің жүйке реттелуінің бұзылуы бар, мысалы, қан қысымының төмендеуі, ұйқысыздық, бас ауруы және т.б.
Әдетте, бұл жағдай ұзақ уақыт бойы қалыпты өмірді бұзатын кейінгі асқынулармен ауыр, ұзақ мерзімді пневмониядан кейін, адам өзін дәрменсіз, басқаларға тәуелді сезіне бастағанда дамиды. Сонымен қатар, дененің қорғаныс күштерінің сарқылуы байқалады, бұл осы жағдайдың дамуын күшейтеді. [34]
Депрессия белгілері:
Пневмонияның ауыр түрімен ауырған адамның әрдайым дерлік көңіл-күйі нашар немесе болып жатқан оқиғаларға қызығушылық жоғалады, жағымды эмоцияларды сезіну қабілеті жоғалады, депрессиялық көңіл-күй пайда болады, таңертең айқынырақ. Жұмыстың барлық түрін немесе барлық дерлік түрлерін орындаудан немқұрайлылық немесе ләззат жоғалту бар. Салмақ жоғалуы пайда болады, бұл тамақ қабылдаумен байланысты емес, немесе, керісінше, дене салмағы артады; тәбет өзгереді, ол күн сайын дерлік құбылып, төмендеуі де, жоғарылауы да мүмкін.
Өте жиі ұйқының бұзылуы бар - ұйқышылдық немесе ұйқысыздық. [34]
Болашаққа өте айқын мұңды және пессимистік көзқарас пайда болады, негізсіз қорқыныш немесе орны толмайтын қиындықтардың тұрақты, ауыр болжамы.Бұл кезде адам баяу ойлайды және зейінін шоғырландыра алмайды, шешімсіздік пайда болады, бұл күн сайын дерлік болады.
Науқас адамның өз-өзіне қол жұмсау туралы ойлары келе бастайды немесе ол өзін-өзі өлтіруге әрекеттенеді.Әдетте депрессиямен бірге жүретін дененің бұзылуы. [42]
Ағзаның жүйкелік реттелуі бұзылады. Бұл іш қату, диарея, бас ауруы, шамадан тыс терлеу, жүрек соғуы, қан қысымының ауытқуы арқылы көрінеді.Кейде депрессия сандырақтармен және галлюцинациялармен бірге жүруі мүмкін.Депрессия меланхолия сияқты жағдай түрінде көрінуі мүмкін. Меланхолия - депрессияның бір түрі. Ол летаргиямен, дененің шаршауымен, таңертеңгі ұйқысыздықпен, көңіл-күй мен белсенділіктің тәуліктік өзгеруімен сипатталады.Таңертең жағдай нашарлайды, патологиялық кінә сезімі пайда болады. [5]
Дененің астенизациясы (астениялық синдром).Астеникалық синдром адамның шаршауының жоғарылауы, ұзаққа созылған физикалық және психикалық стресске қабілеттіліктің төмендеуі немесе толық жоғалуы сияқты белгілермен сипатталады.
Ауыр пневмония адам ағзасы үшін стресс болып табылады және дененің барлық қорғаныс күштерінің шиеленісуімен және жүйке жүйесінің жеткілікті күшті сарқылуымен бірге жүреді. Астеникалық синдромның пайда болуы оның шамадан тыс кернеуі кезінде жүйке жүйесінің сарқылуымен байланысты. Бұл кейбір жағдайларда синдром туралы ауру ағзаның бейімделу реакциясы ретінде айтуға мүмкіндік береді, ол әртүрлі дене жүйелерінің тиімділігінің төмендеуімен көрінеді, осылайша кейінірек олардың қалыпты жұмысын қалпына келтіруге болады.
Науқастарда тітіркендіргіш әлсіздіктің пайда болуы тән, бұл қозғыштықтың жоғарылауы және одан кейін тез бұзылудың пайда болуын білдіреді. Көңіл-күйдің ауытқуы пайда болуы мүмкін, ал жағымсыз көңіл-күй мен наразылық, көңілінің босауының жоғарылауымен сипатталады. Астения кезінде жарқын жарықтан, қатты дыбыстардан және өткір иістерден тітіркену сезімі пайда болуы мүмкін.Күшті психикалық шаршау болса, пациенттер пациенттің санасында еріксіз пайда болатын жарқын бейнелі көріністердің ағынын, бөгде ойлардың және әртүрлі естеліктердің ағынын сезінуі мүмкін.
Астеникалық өзгерістер бірте-бірте пайда болады, бірақ үнемі өсіп отырады. Кейде синдромның бастапқы симптомы шаршау мен тітіркенудің жоғарылауы болып табылады, олар шыдамсыздықпен және демалу мүмкін болған кезде де кез келген әрекетке үнемі ұмтылумен біріктіріледі. [41]
Ауыр жағдайларда астениялық бұзылулар әлсіздікпен және қозғалуды қаламаумен бірге жүреді. Бұл жағдайда жиі бас ауруы пайда болады, ұйқы бұзылады (немесе тұрақты ұйқышылдық немесе ұйқысыздық).
Ауырған адамның әл-ауқаты мен жағдайы атмосфералық қысымның шамасына байланысты өзгеруі мүмкін - оның ауытқуы, шаршау және тітіркену әлсіздігі артады.Бұл белгілердің пайда болуы астениялық синдромның ауырлығын көрсетеді: егер астениялық бұзылулар атмосфералық қысымның өзгеруіне дейін ұзақ уақыт бойы күшейсе, онда адамның жағдайы қысымның өзгеруімен бір мезгілде өзгеретін жағдайлардан айырмашылығы, бұзылу ауыр болады. Науқаста бұзылыстың бұрыннан бар белгілері күшейген кезде, бұл жағдай атмосфералық қысымның ауытқуымен жаңа белгілер пайда болғанға қарағанда ауыр емес деп саналады.
Ауыр пневмониядан кейін организмнің қорғаныс күштерінің сарқылуына байланысты иммунитеттің төмендеуі жиі орын алады, яғни иммун тапшылығы жағдайы дамиды. [44]
Иммунтапшылығы жағдайы.Иммунитет тапшылығы жағдайы (иммунитеттің төмендеуі) - оның бір немесе бірнеше буындарының жұмысының жеткіліксіздігімен сипатталатын иммунитет жағдайы. Бұл адам ағзасының әртүрлі инфекцияларға сезімталдығының жоғарылауында көрінеді.
Бұл жағдайдың себебі пневмонияның ұзақ және ауыр курсы, осыдан туындаған стресс, ағзалар мен дене жүйелерінің қалыпты жұмысының бұзылуына байланысты асқазан мен ішекте нашар сіңуіне байланысты витаминдер мен ақуыздың жетіспеушілігі болуы мүмкін. Иммундық тапшылық әдетте егде жастағы адамдарда дамиды. Иммунитет тапшылығы өкпенің, мұрын-жұтқыншақтың, экскреторлық және ас қорыту жүйесінің, көздің, терінің, тері астындағы тіндердің ұзаққа созылған, жиі асқынған инфекциялық және қабыну процестері түрінде көрінеді. Сондықтан созылмалы, жиі асқынған, ұзақ мерзімді, дәстүрлі әдістермен емдеу қиын, әртүрлі аурулар адамның иммунитетінің төмендегенін көрсетеді. [47]
1.4.Қалпына келтіру, оңалту арқылы қарқынды бақылаудың тәсілдері мен әдістері
Оңалту мамандар ауру, жарақат, физикалық немесе әлеуметтік факторларды бұзылған жұмыс істеу үшін, денсаулық сақтау және әлеуетін қалпына келтіру процесін атайды. Оның мақсаты қоғам, жұмыспен қамту және тұрмыстық міндеттеріне науқастың тез және тиімді қайтару болып табылады.
ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ ӘДІСТЕРІ түрлі әдістермен алынған ауру немесе жарақатқа байланысты .. Дене, фармакологиялық, қайта жасау хирургиясын, кейбір медициналық-техникалық құрал-жабдықтардың көмегімен қалпына келтіру, диета, т.б., пайдаланылады - ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қорғауға жіберілді
Ғылыми зерттеу
бөлімінің меңгерушісі
____________ А.С Сейтханова
_____________20__ ж
ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС
Мамандығы: 09130100 "Мейіргер ісі"
Біліктілігі: 5АВ09130101 "Мейіргер ісіндегі қолданбалы бакалавры"
ТАҚЫРЫБЫ: Пневмониямен ауыратын науқастарды оңалтудағы мейіргердің рөлі
Орындаған: Жандос Мадина Бейсенбекқызы
Дипломдық жұмысының жетекшісі: Ташкеева Калиман Халиоллаевна
Талдықорған 2023 ж
МАЗМҰНЫ
Анықтама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...2
Белгілеулер мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ. I ТАРАУ.Пневмония туралы жалпы түсінік ... ...8
1.1.Терапия бөлімінің сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.2 Оңалтудағы мейірбикенің рөлі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
1.3 Пневмониядан кейін дамуы мүмкін жағдайлар ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .24
1.4. Бақылаудың тәсілдері мен әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28
ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ.II ТАРАУ ОҢАЛТУ БӨЛІМІНДЕГІ МЕДБИКЕ ЖҰМЫСЫНЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІ ... ... ... ... ... ... ... ...30
2.1.Пневмонияға шалдыққан науқастарға жүргізілетін оңалту шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...39
2.2. Мейірбикенің денсаулығына өңдірістік ортаның қолайсыз факторларының әсері ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...47
2.3.Медбике-кәсіби қызметінің адамгершілік психологиялық аспектісі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
2.4.Мейірбике үшін өте қиын міндет ауыр науқастың төсегіндегі міңез- құлық ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...55
Пневмонияның алдын алу бойынша негізгі ұсыныстар: ... ... ... ... 58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..59
Қосымша 1,2,3
Анықтама
Дипломдық жұмыстың құрылымы мен мазмұны:Жұмыс кіріспеден,2 бөлім:теориялық және тәжірибелік бөлімдерден және қорытындыдан,тәжірибелік ұсыныстардан , пайдаланылған дереккөздер тізімінен ,қосымшалардан тұрады.Зерттеу жұмысы компьютерлік мәтінде 62 бетті құрады және 11 кестеден, 13 диаграмма, 6 суреттен тұрады. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 55 әдебиет көзін құрайды.
Дипломдық жұмыста қазіргі кезде халық арасында жиі кездесетін тыныс алу ауруы пневмония : пневмония ауруы бойынша алдын алу және де алдын алу бойынша мейіргердің рөлі айтылады.Республикалық халықаралық дәлелденген тәжірибелі сайттарға сүйене отырып оңалту, алдын алу шаралары пайдаланылған.
Пневмония-инфекциялық сипаттағы өкпе тінінің қабынуы. Балада бұл аурудың пайда болуы әртүрлі факторлармен байланысты. Пневмониядан кейінгі оңалту курсы ұзақ уақыт бойы өтеді және бірқатар процедураларды қамтиды. [1]
Көбінесе өкпенің қабыну көзі ауыз қуысында және жоғарғы тыныс жолдарында тұратын микроорганизмдер болып табылады:
бактериялар (пневмококк, стафилококк, стрептококк, E. coli және Pseudomonas aeruginosa);
вирустар (тұмау, герпес, аденовирус);
саңырауқұлақтар (аспергиллус, кандидоз).
Патоген өкпе тініне тек төмендеу (бронхогендік) жолымен ғана емес, сонымен қатар қан ағымымен де ене алады (басқа органдарда қабыну ошақтары болған кезде). [1]
Өлім көрсеткіші- 1000 адамға шаққанда 1,35% - ын құрайды
Алдын алу-қандай да бір фактор мен себептерінің алдын алуға немесе оңалтуға бағытталған түрлі іс-шаралар кешені. [3]
Нәтиже-зерттеушілер арасында белгілі бір факторлар бойынша алдын алу,оңалту деңгейлерін анықтау , білімін арттыру. Тәжірибиелік зерттеулерді жүргізу кезінде алдын алудың әсерін тиімділігін анықтау,бағалау.
Қысқартылған сөздер
ШЖҚ МКК-Шаруашылық жүргізу құқығындағы мемлекеттік коммуналдық кәсіпорын,
ЖРВИ-Жіті респираторлық вирустық инфекция,
ДДСҰ -Дүние жүзілік денсаулық ұйымы,
ӨЖЖ-Өкпені жасанды желдету,
ЕДШ-Емдік дене шынықтыру,
АІИ-Ауруханаішілік инфекция,
АҚШ-Америка Құрама Штаттары.
Кіріспе
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметі бойынша, пневмония дүние жүзінде балалар мен ересектер өлімінің басты себебі болып табылады. Балалардағы пневмонияның таралуының артуы өзекті әлеуметтік және жаһандық медициналық проблема болып табылады.
Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметінше, пневмония - Дүниежүзінде ересектер мен балалар өлімінің кең тараған жұқпалы ауруы болып табылады, себебі, 2019 жылы 2,5 миллион адам, оның ішінде 672 000 бала қайтыс болды. Қазақстанда пневмониядан болатын аурушаңдық пен өлім-жітім коронавирусқа дейінгі кезеңмен салыстырғанда өсті.Халықтың осал топтарының қолжетімді араласулармен қамтылуын жақсарту мақсатында 2023-2025 жылдарға арналған фтизиопульмонологиялық қызметті дамыту жөніндегі жол картасының жобасы әзірленді, оның шеңберінде тыныс алу органдарының аурулары кезінде медициналық көмекті халыққа ұйымдастыру, тыныс алу органдарының аурулары кезінде медициналық көмектің қолжетімділігі мен сапасын қамтамасыз ету, тыныс алу органдарының аурулары кезінде көмек көрсету үшін, емдеу-диагностикалық процесті жетілдіру, оның ішінде медициналық ұйымдарды жарақтандырумен қамтамасыз ету, кадрлық әлеуетті дамыту жоспарланған. [17]
Америка Құрама Штаттарында жыл сайын шамамен 4-5 миллион адам пневмониямен ауырады, оның 55 000-ы қайтыс болады. АҚШ-та пневмония тұмаумен қатар өлімнің сегізінші негізгі себебі және өлімнің негізгі жұқпалы себебі болып табылады. Пневмония - адамдар ауруханада емделу кезінде дамитын инфекциялар арасындағы өлімнің ең көп тараған себебі және жалпы дамыған елдерде өлімнің ең көп тараған себебі. Сондай-ақ пневмония балалар мен сәбилер арасында жиі кездесетін ауыр инфекциялардың бірі болып табылады, Еуропа мен Солтүстік Америкада жыл сайынғы аурушаңдық 1000 балаға 34-40 жағдайды құрайды. [19]
Жыл сайын әлемде балалардағы пневмонияның 155 миллионға жуық жағдайы тіркеледі. Пневмония барлық жерде кездеседі, бірақ балалар мен отбасылар аурудан Оңтүстік Азия мен Сахараның оңтүстігіндегі Африкада көбірек зардап шегеді.Дүние жүзінде жылына 17 миллионға жуық адам пневмониямен ауырады, 265 мыңға жуық адам өліммен аяқталады. Осы қауіпті дертке шалдыққан әрбір 64 науқас пневмониядан қайтыс болады. Сонымен қатар, пневмония науқас адамның әртүрлі мүшелеріне қауіпті асқынулар береді. [15]
АҚШ-тың Ауруларды бақылау және алдын алу орталықтары, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы және жаһандық денсаулық сақтау серіктестері жыл сайын маусымдық тұмау мен респираторлық аурулардан 650 000 адам қайтыс болады деп есептейді. [18]
Мәскеуде қаңтарда пневмониямен ауырғандар саны 2019 жылдың сәйкес кезеңіндегі деректермен (5058 адам) салыстырғанда 37 пайызға (6921 адамға) өсті.Алайда, Ресей дәрігерлер альянсының мәліметі бойынша, ресейлік билік коронавирус жұқтырған адамдардың нақты санын жасырады, сондықтан олар COVID-19 жағдайларын қоғамдық жұқтырған пневмония деп санайды. Осылайша, 2020 жылдың қаңтарында 90,1 мың адам азайды. қоғамнан алынған пневмониямен ауырады, бұл 2019 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 3%-ға көп. [20]
Жыл сайын 12 қараша Дүниежүзілік пневмониямен күрес күні. Бұл ауру бес жасқа дейінгі балалардың 15% өлімінің басты себебі болып табылады. Дүние жүзінде пневмония кез келген басқа ауруға қарағанда жас балаларды өлтіреді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) мен БҰҰ Балалар қорының (ЮНИСЕФ) сарапшылары бұл сәбилердің барлығын аман алып қалуға болатынын атап өтті. Балалық шақта пневмониядан болатын өлімнің негізгі себептерінің бірін вакцинация (пневмококк ауруы) арқылы болдырмауға болады. Бұл күнді балалар пневмониясына қарсы жаһандық коалиция атап өтеді. [23]
Өзбекстанның Денсаулық сақтау министрлігі коронавирустың жаңа жағдайлары туралы мәліметтермен қатар пневмониямен сырқаттанушылық статистикасын жариялай бастады,2022 жыл 5 шілдеде 172 адамнан пневмония анықталды.Министрліктің мәліметінше, 5 шілдеде елде коронавирустық пневмонияның 496 жаңа жағдайы расталды (бұрынғы күні 475), пневмония бойынша 172 адамда анықталған. Жаңа жағдайлардың ең көп саны дәстүрлі түрде Ташкентте - 148. Джизахта - 45. Басқа өңірлерде - 12-ден 27 жағдайға дейін. [25]
Қазақстан мәліметтері бойынша :2021 жылғы 5 қазандағы коронавирустық инфекция белгілері бар пневмониямен сырқаттанушылық туралы ақпарат 3.10.2021 ж. коронавирустық инфекция белгілері бар пневмонияның 17 жағдайы тіркелді, 12 адам қайтыс болды және 97 адам сауыққан.Жалпы, 2020 жылы 24 953 адам қоғамнан алынған пневмониямен ауырды, бұл өткен кезеңмен салыстырғанда біршама аз: 2021 жылы мұндай науқастар саны 26 000-нан сәл ғана асты. 2021 жылы пневмониядан болатын өлім алдыңғы жылмен салыстырғанда 140%-ға өсті - бұл жағдайлар ресми түрде COVID-19 санатына жатпайды.Маусымдық аурулар да өздерін еске салады - ЖРВИ бойынша эпидемиологиялық шекті деңгей 96% дерлік асып кетті. Соңғы бір аптада 5616 адам дәрігерлерге көмек сұрап, оның ішінде 6 адам тұмау бойынша жүгінген. 66 адам ауруханаға жатқызылды. [26]
2021 жылғы 13 наурыздан бастап барлығы тіркелген: сырқаттанғандар - 76 282, өлім - жітім-4868, сауығып кеткендер-63 517.21 желтоқсанда коронавирустық инфекция белгілері бар пневмонияның 75 жағдайы тіркелді және 116 адам сауығып кетті.2021 жылғы 13 наурыздан бастап барлығы тіркелген: науқастар - 83807, өлім - жітім - 5203, сауығып кеткендер-76158. [29]
Қазақстанда коронавирустан 2021 жылдың наурызынан желтоқсанына дейін 2284 адам қайтыс болды. Тамыздан желтоқсанға дейін коронавирус белгілері бар пневмониядан (яғни, аурудың осы түрі пайда болғаннан бері) 503 науқас қайтыс болды.Өткен жылы тұмау, ЖРВИ және коронавирус белгілері жоқ пневмония 10 719 қазақстандықтың өліміне себеп өкпенің зақымдану көлеміне байланысты пневмония: болды (6 534 адамға көбейді).
08.10.2022 ж. коронавирустық инфекция белгілері бар пневмонияның 2 жағдайы тіркелді. Оған қоса 3 адам емделіп шықты.13 наурыздан 2020 ж. барлығы: ауырғандар - 90098, 5360 өлім жағдайы тіркелді, ал жазылып шыққандардың саны 84602 жетті.
[https:www.coronavirus2020.kzkz 2022-zhylgy-10-kazandagy-zhagday-bo yynsha-koronavirustyk-infekciya-bel gileri-bar-pnevmoniya-turaly-akpara t_a3696182]
2020 жыл Қазақстан өңірлері бойынша коронавирустық пневмония жағдайларының саны:
( Кесте-1)
Нұр-Сұлтан - 2;
Алматы - 2;
Шымкент - 16;
Ақмола облысы - 5;
Ақтөбе облысы - 7;
Алматы облысы - 18;
Атырау облысы - 4;
Шығыс Қазақстан облысы - 16;
Жамбыл облысы - 6;
Қарағанды облысы - 7;
Қостанай облысы - 13;
Қызылорда облысы - 1;
Маңғыстау облысы - 8;
Павлодар облысы - 21;
2021 жылдың 1 тамызынан бастап коронавирустық пневмония бойынша статистика: (Кесте-2)
Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Бұл нұсқаулықта пневмониямен ауыратын науқастарға мейірбикелік оңалту жоспарлары және шаралары, мейірбикелік араласу рөлі ұсынылған. Пневмонияға мейірбикелік араласу рөлі және пневмониямен ауыратын науқастарға оңалту жасау жоспарының мақсаттары тиімді жөтелуге, ашық ауа жолдарын ұстауға, секрециялардың тұтқырлығы мен тұтқырлығын төмендетуге көмектесетін шараларды қамтиды.Әсіресе медбикелер, оның дамуына әсер ететін және біздің елдің тұрғындарына медициналық көмек көрсетуді жақсартуға лайықты үлес қоса алатын медицина қызметкерлерінің ең үлкен тобы.
Дипломдық жұмыстың мақсаты:Пневмониямен ауыратын науқастардың жағдайын бағалау,алдын алу мақсатында оңалту шараларын жүргізу.
Осы мақсатқа жету үшін келесі зерттеу міндеттерін қойдық:
-Негізгі медициналық емдеу-диагностикалық және оңалту машықтарын бекіту,вирустық пневмония аурулары кезінде халыққа білікті медициналық жәрдем көрсету.
-Науқасқа қажетті оңалту шараларын өткізе білуге машықтандыру.
-Оңалту шараларын жүргізу кезінде дәрігерлік этика мен деонтология талаптарын сақтау.
Дипломдық жұмыстың зерттеу обьектісі:ШЖҚ МКК Талдықорған қалалық көпсалалы аурухана Терапия бөлімі,қалпына келтіру,медициналық оңалту бөлімінің пациенттері.
Дипломдық жұмыстың теориялық және практикалық өзектілігі:
Науқастарды емдеуге мейірбикенің қатысуы дәрігердің қатысуынан маңызды емес, өйткені оңалту кезеңінде соңғы нәтиже науқастың жағдайы ,әрдайым науқастың жағдайын бағалап,бақылауда ұстап отыру.Тағайындалған антибиотиктер мен дәрілердің құрамын ,жарамдылық мерзімін бақылау,оңалту шараларының тиімділігін қарастыру.Қазіргі медбике өзінің тапсырмаларын механикалық түрде орындай отырып, дәрігердің көмекшісі болудан қалады. Жоғары білікті медбике жеке науқастың қажеттіліктеріне сәйкес келетін көмекті жоспарлау, жеткізу және бағалау үшін жеткілікті білім мен дағдыға, сондай -ақ сенімділікке ие болуы керек.
ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ. I ТАРАУ.Пневмония туралы жалпы түсінік
Пневмония - әртүрлі инфекциялардан туындаған тәуелсіз төмен жұқпалы өкпе ауруларының тобы. Олар өкпенің альвеолалары, дәнекер тіндері және қан тамырлары сияқты өкпе бөліктерінің қабынуымен сипатталады. Дегенмен, басқа органдарға әсер етпеуі мүмкін. [3]
Пневмония, ең алдымен, бактериялық ауру,пневмонияның негізгі қоздырғыштары - пневмококк (Streptococcus pneumoniae), алтын стафилококк (Staphylococcus aureus), Haemophilus influenzae (Haemophilus influenzae), сондай-ақ атипті инфекциялар (Chlamydiaemae, pneumoniae, pneumoniae) (Chlamydiae, pneumoniae).Көбінесе жедел пневмонияның себебі болуы мүмкін: Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter және т.б. Олар ауыр қатар жүретін аурулары бар науқастарда, иммунитеті әлсіреген науқастарда жиі кездеседі. [6]
(Кесте-3)
(Кесте-4)
Фокальды: инфекция өкпе тінінің кішкене аймағына әсер етеді.
Сегменттік: қабыну өкпенің бір немесе бірнеше сегменттерінде орналасқан.
Үлестік: инфекциялық процесс өкпенің үлесін құрайтын барлық сегменттерді алады. Кейбір жағдайларда инфекция іргелес плевраға ауысуы мүмкін. Содан кейін пневмония крупоз деп аталады.
Дренаж: ауру кезінде бірнеше кішкентай ошақтар бір үлкен аймаққа біріктіріледі.
Жалпы: инфекция бүкіл өкпеге әсер етеді.
Бір жақты: процесс бір өкпеде локализацияланған.
Екі жақты: процесс екі өкпеде локализацияланған. [21]
(Кесте-5)
Пневмониядан болатын симптомдар,белгілер
Қалың, тұтқыр қақырықпен өрескел жөтел. Егер пневмония бактериялық болса, онда разряд іріңді болады. Қақырық нашар, әсіресе аурудың алғашқы кезеңдерінде.
Дене температурасының жоғарылауы. Зақымдалған тіннің көлеміне және дененің бастапқы күйіне байланысты температура 37.5°C-тан 42°C-қа дейін болуы мүмкін.
Жалпы жағдайдың нашарлауы: әлсіздік, летаргия, шаршау. Бала әдеттегі ойындар мен іс-шараларға қызығушылығын жоғалтады.
Ентігу: ауыр пневмонияда шамалы және өте айқын.
Кеудедегі ауырсыну. Бұл симптом өкпеде болмауы мүмкін пневмония. Басқа жағдайларда жөтел кезінде ауырсыну күшейеді.
Сусыздану Бұл. симптом ең кішкентай науқастарға тән. Жиі тыныс алу сұйықтықтың көп мөлшерінің булануына әкеледі.
Пневмонияны бастапқы және қайталама деп бөлуге болады.Біріншілік пневмониялар бұрын сау өкпелерде дамитын, көбінесе жас жаста кенеттен және гипотермиямен байланысты.
Екіншілік пневмония басқа, әдетте созылмалы аурулардың асқынуы ретінде дамиды, мысалы, жүрек-тамыр жүйесі аурулары, сепсис, кеуде жарақаты. Олар сондай-ақ операциялардың, улы, термиялық, радиациялық және басқа әсерлердің нәтижесінде дамуы мүмкін. [4]
Пневмония мәселесі өте өзекті және бірқатар эпидемиологиялық, клиникалық, фармакологиялық және ең соңында әлеуметтік аспектілерден тұрады. Пневмонияның парадоксы, бір жағынан, инфекциялық процестің патогенезін түсінуде, химиотерапияның тиімділігін арттыруда әсерлі нәтижелерге қол жеткізілді, ал екінші жағынан, аурумен ауыратын науқастар санының өсуі байқалады. аурудың ауыр ағымы және өлімнің жоғарылауы [Чучалин А.Г., ].
Пнемония - себебі негізінен бактериялық инфекция болатын, өкпенің респираторлық бөлшектерін зақымдап, альвеола ішінде экссудация, қабыну клеткаларынынң инфильтрациясы падйа болатын, паренхимаға экссудат сіңіп, бұрын болмаған, басқа аурулармен байланысты емес жергілікті қабынудың клиникалықрентгенологиялық белгілері бой көрсететін жедел инфекциялық ауру.Пневмония ең жиі кездесетін аурулардың бірі ( әр 1000 тұрғын ішінде 3-15 адам ауырады). Ауруханадан тыс пневмонияда өлім 5% жағдайда, нозокомиялық пневмонияда 20% жағдайда кездеседі. Пневмонияның диагнозын қоюда жіберілетін қатенің жиілігі 20%. Алғашқы үш күн ішінде пневмония ауруы әлемдік көлемдегі проблема.Бүкіл әлемде 200млн адамдай пневмониямен ауырады. Бұл ауру кез келген жаста кездеседі. [7]
Пневмония ауруымен 1000 сәби 3 жасқа дейінгі балалар жиі ауырады. Балалар арасында пневмониямен ауру тұмау маусымы кезінде жыл сайын артып,балалардың тыныс алу жолдарында түрлі зақымдану пайда болады. Пневмонияның үлесі 1-1, 5% құрайды. [7]
Пневмонияны оның орналасуына және рентгенологиялық түріне қарай жіктеуге болады.
Бронхопневмония (бронхиалды пневмония) терминалды бронхиолалар мен альвеолаларға әсер етеді.
Интерстициальды (ретикулярлы) пневмония тыныс алу жолдарын емес, ауа кеңістігін немесе тамырлы құрылымдарды қоршап тұрған өкпе тінінде қабыну реакциясын қамтиды.
Альвеолярлы (немесе ацинарлы) пневмония өкпенің дистальды ауа кеңістігінде сұйықтықтың жиналуын қамтиды.
Некротикалық пневмония өміршең тінмен қоршалған өкпе тінінің бір бөлігінің өліміне әкеледі. [21]
Пневмонияға не себеп болады?
Көбінесе пневмония бактериялардан туындайды. Типтік қоздырғыштарға пневмококк, Haemophilus influenzae, стрептококк, сирек алтын стафилококк, клебсиелла, ішек таяқшасы және т.б. Атипті қоздырғыштарға микоплазма, хламидиоз, легионелла жатады. Пневмонияны вирустар, саңырауқұлақтар немесе улы заттар да тудыруы мүмкін. Кейде пневмония асқазанның, ауыздың мазмұнын тыныс алу жолдарына жұтуды (аспирацияны) тудыруы мүмкін.
Қоздырғышына қарай пневмония бактериялық (пневмококк, стрептококк, стафилококк, Фридландер, легионелла және т.б.), вирустық (тұмау, орнитоз, аденовирус), микоплазма, пневмоцистоз, риккетсиальды, риккетсиальды, пневмония болып бөлінеді.(4)Пневмония сонымен қатар оның микробиологиялық этиологиясына байланысты жіктеледі-вирустық, бактериалды, саңырауқұлақ, протозоа, микобактериялық, микоплазмалық немесе риккетсиялық болуы мүмкін. [11]
Аспирациялық пневмония, пневмонияның тағы бір түрі, құсу және асқазанның немесе орофаринстің трахея мен өкпеге түсуі нәтижесінде пайда болады.(3)
Пневмония темекі шегу, алкогольді асыра пайдалану, өкпенің созылмалы аурулары (мысалы, созылмалы бронхит), бронх демікпесі, мұрын және тамақтың созылмалы инфекциялары, тыныс алу жолдарының туа біткен ақаулары, жүрек және қан тамырларының ауыр аурулары, бүйрек, бауыр, эндокриндік аурулардан туындауы мүмкін. аурулар (мысалы, қант диабеті), басқа ауыр ауруларда ұзақ төсек демалысы, иммунитеттің төмендеуі. Пневмония көбінесе балаларды, қарттарды және қарт адамдарды зақымдайды. [8]
Инфекция қалай пайда болады?
Инфекцияның ең көп тараған жолы - ауа-тамшылы, адам науқас адаммен байланысқанда (сөйлегенде, жөтелгенде, түшкіргенде) сілекейдің ең кішкентай тамшыларын жұтқанда. Кейде өкпенің қабынуы инфекция басқа зақымдалған органнан тараған кезде дамиды. Соңғы уақытта инфекцияның таралуына ауаны кондиционерлеу жүйелерін пайдалану ықпал етті. [10]
Пневмония қалай көрінеді?
Көбінесе пневмониямен ауыратындар қақырық бөлетін жөтелге, кеудедегі ауырсынуға және ентігуге шағымданады (тез тыныс алу және тыныс алудың қысқаруы). (4)
Пациентті оңалтуда құрамында дәрігерлер, физикалық терапевттер, эрготерапевтер, психологтар, логопедтер, медбикелер және күтім жөніндегі көмекшілер бар мамандар тобы жұмыс істейді. Медбикенің оңалту міндеті-науқасқа дәрі-дәрмектерді уақытында алып келу және медициналық процедураларды орындау ғана емес. Медбикелер күтім процесін пациенттің клиникада өзін жайлы және қауіпсіз сезінуі үшін ұйымдастырады, сонымен бірге мүмкіндігінше тәуелсіз болады.
Медбике пациентпен басқа мамандарға қарағанда көбірек уақыт өткізеді және оның қажеттіліктерін жақсы түсінеді. Медбикелер мен мейірбике көмекшілері пациентке физикалық жағдайына байланысты өзі жасай алмайтын негізгі процедураларды орындауға көмектеседі: киіну, тамақтану, тістерін тазарту, душ қабылдау. Медбикелер мен күтім көмекшілері науқастың терісінің, шашының және тырнақтарының жай-күйіне, оның әл-ауқатына және төсекке орналасуына қамқорлық жасайды. [11]
1.1.Терапия бөлімінің сипаттамасы
Қалалық көпсалалы аурухана ішілік бөлімдері жұмысының сипаттамасы
Медициналық мекеменің қысқаша сипаттамасы
Талдықорған қалалық көпсалалы ауруханасы Талдықорған қаласы тұрғындарына медициналық көмек және жоғарғы технологиялық қызметтер көрсететін ,сонымен қатар амбулаториялық,консультативтік стационарды алмастыратын медициналық көмек көрсететін көп салалы медициналық ұйым болып табылады.
Миссия-жалпы аурухананың миссиясы науқастарды емдеуде әлемдік ғылым мен тәжірибенің жетістіктерін пайдалана отырып,стандартты және инновациялық технологияларға негізделген жоғары білікті,қолжетімді көмекпен қамтамасыз ету.
Медициналық ұйымның құндылықтары:
-науқастармен және жұмысшылармен жұмыс жасаудың әдептілігі
-қауіпсіз және оңтайлы медициналық көмек көрсету
-жаңа технологиялармен жабдықтар енгізу
-қызметкерлердің біліктілігін қодау
-корпоратизм - корпоративтік мәдениет,этика,деонтология
Талдықорған қалалық көпсалалы аурухананың негізгі мақсаты - Талдықорған қала тұрғындарының сырқаттанушылық деңгейімен сұранысына сәйкес медициналық қызмет көрсетудің тиімділігін,сапасын арттыру.
Қабылдау бөлімшесінің жұмысы әлемдік стандарттар бойынша жаңартылған.Аурухананың қабылдау бөлімшесінің жұмысында науқастарды бригадалық қарау әдістері қолданалады.
Аурухананың жұмыс істейтін бұйрықтары:
Медициналық мекемелеріне қойылатын талаптар Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 11 тамыздағы қаулысымен бекітілген № 96 Санитарлық ережелері Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар
Осы ережеде қолданылатын терминдер:
1) антисептик - микробтарды жою мақсатында теріге немесе тінге қолдануға арналған микробқа қарсы химиялық агент;
2) асептикалық режим - микробтардың жараға түсуінің алдын алатын санитариялық-техникалық және санитариялық-гигиеналық іс-шаралар кешені;
3) асептикалық бөлімше - науқаста іріңді инфекция болмағанда медициналық көмек көрсетуге арналған үй-жай;
4) бокс - сырттан науқас келіп түсуіне арналған, жеке есігі бар үй-жай. Оның құрамына: палата, санитариялық торап, ванна және шлюз кіреді;
5) жеке босандыру палатасы немесе бірге болу палатасы - босанатын бір әйелді босандыруға арналған, санитариялық торабы бар, босанған әйел жаңа туған нәрестесімен стационардан шыққанға дейін болатын, жабдықталған үй-жай;
6) медициналық қалдықтарды қауіпсіз жинауға және кәдеге жаратуға арналған контейнер (бұдан әрі - ҚЖКЖК) - медициналық қалдықтарды жинауға және қауіпсіз кәдеге жаратуға арналған су өткізбейтін және тесілмейтін, бір рет қолданылатын сыйымдылықтар;
7) медициналық қалдықтар - медициналық қызметтер көрсету және медициналық мапипуляциялар жүргізу үдерісінде пайда болатын қалдықтар;
8) санитариялық-эпидемияға қарсы режим - денсаулық сақтау объектілерінде инфекциялық және паразиттік аурулардың алдын алу және таратылуы жөніндегі іс-шаралар кешені;
9) обсервациялық бөлімше - жұқпалы аурулардың белгісі бар босанатын әйелдерді жатқызуға арналған перзентхананың бөлімшесі;
10) физиологиялық бөлімше - жұқпалы аурулары жоқ босанатын әйелдерді жатқызуға арналған перзентхананың бөлімшесі.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2020 жылғы 11 тамыздағы қаулысымен бекітілген №96 Санитарлық ережелері .
Денсаулық сақтау объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар
1. ауруханада науқасқа барлық қолайлы жағдай жасалып, емдеу тәртібі сақталып, қоршаған ортаның жағымсыз әсері мен аурухана ішіндегі инфекцияларының алдын алуы;
2. емдеу алдын алу мекемесі - ол медицина қызметкерлерінің радиоактивтік, рентген, лазер сәулесі, ультрадыбыс, әр түрлі дәрі дәрмектер қолданылатын өндіріс ортасы болып табылады.
Халыққа медициналық көмекті әр қарай жетілдіріп дамыту, көпсалалы және арнайы ауруханалалардың ұйымдастыруылуымен және оларды жоғары сапалы медициналық және инженерлік жабдықтаулармен қамтамасыз етіп, барлық медициналық-технологиялық және санитарлық-гигиеналық талаптарға сай жұмыс істеуіне байланысты.
Әрбір бөлімше 10-13 палатадан орналасқан.Оның ішінде боброва аппаратымен 2 палата бар,қалғаны концетратпен қамтамасыз етілген.
Яғни,боброва аппараты ауыр халдегі адамдарға арналған.
Бұл оттегі концентраторы пациентті қанықты тыныс алу қоспасымен қамтамасыз етеді.Ентігуді жояды және қандағы оттегі деңгейінің одан әрі төмендеуін болдырмауға көмектеседі.Ингаляциялық ауадағы оттегі концентрациясының жоғарылауы өкпенің қалпына келуін тездетеді және асқынулар ковид-19 дертінен зардап шеккенен кейін бүкіл денеге оң әсер етеді.Негізі бұл аппараттың зияны жоқ,алайда науқастарда психологиялық түрде қорқыныш сезімі болады.Яғни әрі қарай аппаратты қолданбаса тыныс ала алмай қалам деп ойлайды. [14]
Жалпы аурухана провизор бөлімі 12 құрылымдық бөлімшеден тұрады.
Атап өтсек: (Кесте-6)
Хирургия бөлімі
Гинекология бөлімі
Нейрохирургия бөлімі
Эндокринология бөлімі
Урология бөлімі
Терапия бөлімі
Травматология бөлімі
Гематология бөлімі
Нейроинсульт бөлімі
Неврология бөлімі
Реанимация бөлімі
Офтальмология бөлімі
(Сурет-1)
Боброва аппараты концетратор сияқты оттегі тасымалдайды .Бірақ та бұл аппарат науқас ауыр жағдайда болғанда ғана қолданады.
ӨЖЖ -ИВЛ көрсеткіштері: (Сурет-2)
- өкпені инвазивті емес желдетуді жүргізудің тиімсіздігі;
- өкпені инвазивті емес желдету мүмкін еместігі (тыныс алуды тоқтату, сананың бұзылуы, пациенттің психикасы);
- өсіп келе жатқан ентігу, тахипноэ (минутына 35-тен астам қозғалыс) ,
-дене температурасы төмендегеннен кейін жоғалмайды;
‒ PaO2,
60 мм.сын.немесе PaO2
FiO2,
200;
‒ PaCO2,
60 мм.сын.Б.;
‒ pH 7,25;
- Vt 4-6 мл кг (пациенттің тыныс алу көлемі (мл) дене салмағы (кг));
‒ SpO2,
90%.
ӨЖЖ жүргізудің ұсынылатын ерекшеліктері:
‒ P шыңы 35 см.су.Б.;
- P үстірті 30 см.су.Б.;
- ШРКВ деңгейі SpO2 шамасы бойынша реттеледі (минималды жеткілікті - 92%) және гемодинамика параметрлері.
Тыныс алуды қолдау процесінде келесі негізгі ережелерді қолдану керек:
- тыныс алу көлемі (VT дейін) - дене салмағының 4-6 млкг артық емес ("протективті" ӨЖЖ) (В);
- тыныс алу жиілігі және желдетудің минуттық көлемі (MVE) - РаСО2 қолдау үшін ең аз қажетті 45 мм-ден кем деңгейде рт.ст.
Тыныс алуды қолдау процесінде келесі негізгі ережелерді қолдану керек:- тыныс алу көлемі (VT дейін) - дене салмағының 4-6 млкг артық емес ("протективті" ӨЖЖ) (В);
- тыныс алу жиілігі және желдетудің минуттық көлемі (MVE) - РаСО2 қолдау үшін ең аз қажетті 45 мм-ден кем деңгейде рт.("жол берілетін гиперкапния" әдіснамасынан басқа) (с);
- Альвеолаларды барынша тартуды және ең аз үрлеуді қамтамасыз ету үшін рер-минималды жеткілікті таңдау альвеол және гемодинамиканың бәсеңдеуі ("протективті" ӨЖЖ) (A);
- пациентті респиратормен синхрондау-седативті терапияны қолдану (седация хаттамасына сәйкес) және ауыр жағдайларда гипервентиляция (PaCO2) емес, қысқа мерзімді (әдетте 48 сағаттан аз) миоплегия 35 мм рт.ст.ст) (C);
- пациентті ӨЖЖ аппаратынан шығару хаттамасын сақтау,
- күн сайын ӨЖЖ (C) тоқтату критерийлерін бағалау қажет. [16]
Медициналық мекемеде бүгінде жаңа технологиялармен жабдықталған конференц - зал бар,онда семинарлар ,конференциялар лекциялар өтеді,бұл мамандардың өзін-өзі жан-жақты жетілдіруіне мүмкіндік береді.Клиника дәрігерлері республикалық және халықаралық конференцияда,конгрестерде үнемі көмек аладаы,сонымен қатар олардың біліктілігін арттыру бағытында жүйелі түрде жұмыстар жүргізілуде.Сондай-ақ бұл емханаға жаңа технологиялық процестерді дер кезінде енгізуге және ең қмиын процедураларды орындауға мүмкіндік береді. [11]
Терапия бөлімінің сипаттамасы
Бөлімшенің атауы:Терапия бөлімі.Мен өз тәжірибелік бөлімімді терапия бөлімінде өткіздім.Бөлімде 4-дәрігер,8-мейірбике,1-аға мейірбике,кіші қызметкерлер-5,1-мейірбикелік көмекші,1-асхана бар.
Бөлімшеде 11 палата,1-процедурныйдан орналасқан.
Қалпына келтіру,алдын-алу мақсатында терапия бөлімшесінде оңалту түрлерінің біраз түрі қамтылған.
Оның ішінде-Физио,массаж,емдік дене шынықтыру,электрофарез,логопед және психолог мамандары ,шаралары қамтылған.
Негізгі міндеттері - аурулардан, басқа да себептерден болатын ағзаның өмірлік маңызды функцияларын қалпына келтіру және қолдау бойынша шаралар кешені,қосымша себептер:өкпе бұзылысы,травматикалық жағдайлар, жедел жүрек жетіспеушілігі, тыныс алудың бұзылуы, өмірлік маңызды органдар функциясының бұзылуы.
1.2 Оңалтудағы мейірбикенің рөлі..
Медбике білуі тиіс:
медициналық көмек көрсетуді реттейтін заңнамалық және нормативтік актілер;
·мемлекеттік органдардың нормативтік-құқықтық актілерімен;
"Медбикенің этикалық кодексі";
* бас дәрігердің бұйрықтарымен және өкімдерімен;
* еңбекті қорғау, өртке қарсы, антитеррористік қауіпсіздік бойынша нұсқаулықтарды білуі тиіс.
* маманның кәсіби тағайындалуы, функционалдық міндеттері және құқықтары,денсаулық сақтаудағы заңнама және құқық негіздері;
* медициналық сақтандыру негіздері,мейірбике ісінің теориялық негіздері;
* медициналық этика және деонтология, кәсіби қарым-қатынас психологиясы;
* жасқа байланысты анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктері,әр түрлі өлім мен клиникалық өлімнің патофизиологиясын білуі тиіс;
* мейіргерлік күтімді ұйымдастыру,функционалдық міндеттері, құқықтары мен жауапкершілігі.
* Апаттар медицинасының негіздерін білуі тиіс. [11]
Міндетті:
тыныс алу және бақылау-диагностикалық аппаратураны жұмысқа дайындауды жүзеге асыру, жарамдылығын, дұрыс пайдаланылуын, қауіпсіздік техникасын бақылау.
медициналық мақсаттағы заттарды таңбалауға қойылатын талаптарды сақтау.
қалыптасқан жағдайды талдау және өзінің кәсіби құзыреті мен өкілеттігі шегінде шешімдер қабылдау,коммуникативтік қарым-қатынас дағдыларын меңгеру.
мейіргерлік манипуляция техникасын меңгеру.
бұлшықет тонусының қалпына келуін клиникалық белгілері бойынша бағалау.
науқастың өздігінен тыныс алуының жеткіліктілігін бағалау: Селикті қабылдау.
перифериялық көктамырлардың венпункциясы мен катетеризациясын жүзеге асыру.
жеке гигиена ережелерін, киім үлгісіне қойылатын талаптарды қатаң сақтау,стерильді шприцтердің және шұғыл көмек көрсетуге арналған жиынтық жүйелерінің тұрақты резервінің болуын қамтамасыз ету.
оксигенотерапия жүргізу, оттегін беру әдісімен қамту;
вибрациялық массаж техникасы; трахеальді инстилляция техникасы;
науқастарға күтім көрсету бойынша кіші мейірбикенің, бөлімше санитариясының жұмысын және олардың лауазымдық міндеттерін орындауын, орындалған жұмыстың сапасын бақылауды жүзеге асыру.
пациенттерге күтім жасау кезінде мейірбикелік процестің негізгі кезеңдерін жоспарлау және жүзеге асыру,науқасқа бақылау жүргізу.
манипуляциялардың барлық түрлерін орындау алгоритмдерін қатаң сақтау,емдеуші дәрігерге және бөлімше меңгерушісіне, ал олар болмаған кезде кезекші дәрігерге уақтылы хабарлау:
бөлімшеде инфекциялық қауіпсіздікті және пациенттер ортасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
стандартқа сәйкес шұғыл көмек көрсетуге арналған дәрі қобдишасының жинақталуын қамтамасыз ету.
медициналық манипуляцияларды, дәрі-дәрмектерді қабылдау рәсімдерін жүргізумен байланысты асқынулар туралы; Төтенше жағдайлар және аурухананың ішкі тәртібін бұзу туралы.
ауруханаішілік және аса қауіпті инфекциялардың профилактикасы бойынша іс-шаралар кешенін жүргізу. Биологиялық сұйықтықтармен жұмыс істеу кезінде сақтық шараларын сақтау.
үй-жайларды, жабдықтарды және жабдықтарды пайдалану кезінде еңбекті қорғау, қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария, еңбек гигиенасы, өрт қауіпсіздігі талаптарын сақтау.
кәсіби қарым-қатынастың моральдық-құқықтық нормаларын сақтау, еңбек тәртібінің талаптарын орындау.
орта медициналық қызметкерлер үшін өткізілетін ғылыми-практикалық конференциялар мен семинарларға жүйелі түрде қатысу.
материалдық құндылықтар мен ресурстарды үнемді, ұтымды пайдалану және сақталуын қамтамасыз ету.
аға мейірбикеге жұмысқа қажетті күтім заттарын, шығыс материалдарын, дәрі-дәрмектер мен дезинфекциялау құралдарын, жуу құралдары мен кеңсе тауарларын уақтылы қамтамасыз етуге өтінімдерді уақтылы беру. [11]
Егер адам сөйлеу мүмкіндігін жоғалтса, туыстары өмір мен әдеттер туралы айта алады. Кейде оның көңіл-күйі мен сабаққа қатысу ниеті пациенттің әдеттегі әрекеттерін сақтауға байланысты.Медбикелер пациенттің қандай мақсаттарға қол жеткізгісі келетінін біледі.
Медбикелер мен мейірбике көмекшілері пациенттердің оңалту мақсаттарымен таныс.Пациенттің емшараларды орындауға қатысуы-оңалтудың қажетті бөлігі. Егер жеке күтушілер пациент үшін барлық тапсырмаларды орындауға тырысса, онда оңалту орталығындағы медбикелер пациентті ұзақ уақыт қажет болса да, процедураларға қосады.
Медбикелер отбасылық жиналыстар мен көп салалы топтардың жиналыстарына қатысады, содан кейін басқа қызметкерлер (мысалы, мейірбике көмекшілері, палаталарға тамақ тарататын қызметкерлер) пациенттің қандай мақсаттар қойылғанын, сыртқы көмексіз не істей алатындығын және қандай сәттерде көмек қажет екенін білуі үшін күтім жоспарына жазбалар жасайды.
Егер адам сөйлей алмаса, медбике коммуникацияда арнайы карталарды пайдаланады. Карточкаларда сөйлеуде жиі қолданылатын сөздер, сондай -- ақ пациенттің қажеттіліктерін білдіретін сөздер-тамақ, су, душ, Дәретхана, таблетка және т.б. науқас саусағымен немесе карточкаға қарап, "Иә" немесе "жоқ"дейді. Егер адам сөздер мен сөйлемдер құра алса, медбикелер алфавиттік карталарды қолданады.
Егер пациент толығымен вербальды емес болса, қызметкерлер оның реакциясы мен эмоцияларына негізделген процедуралар мен ауырсынуды басу туралы шешім қабылдайды. [20]
Кәсіби құзыреттілік шеңберінде оңалту медбикесі:
* медициналық, психологиялық,рухани, әлеуметтік, оның ішінде тұрмыстық,
науқастың проблемаларын анықтай алады;
* тәуекел факторларын анықтайды және бағалайды,науқастың және оның отбасы мүшелерінің денсаулығын азайту мәселелері бойынша кеңес береді;
* пациенттің негізгі қажеттіліктерінің бұзылуын диагностикалайды және қалпына келтіру емінің диагностикалық, түзету және ақпараттық оқыту әдістемелері мен технологиялары негізінде оңалту күтім бағдарламаларын құрады,дәрігердің нұсқауымен немесе өздігінен,өзінің лауазымдық міндеттері шегінде;
* пациентті оңалту іс-шараларына дайындайды, оларға дәрігерге дейінгі көмек көрсетеді;
* пациент пен персонал үшін инфекциялық қауіпсіздікті және қауіпсіз ортаны қамтамасыз ете отырып, мамандық шеңберінде көзделген оңалту іс-шараларын және мейіргерлік манипуляцияларды орындайды;
* пациенттің психофизиологиялық ерекшеліктерін ескере отырып, оның бейімделу мүмкіндіктерін қалпына келтіру бойынша іс-шараларды жүзеге асырады,жағдай, шектеулі мүмкіндіктер жағдайына бейімделуге, өзін-өзі күтуге және өзін-өзі күтуге үйретеді;
* науқасқа және оның отбасына кеңес береді,ұйымдастыру мәселелері бойынша емдеу-сауықтыру режимі ұсынымдарын сақтау,денені қалпына келтіру кезеңінде жұмысты ұйымдастырады және жүргізеді ,
* оңалту іс-шараларын орындайды мейірбикелік күтім үйлерінде, бөлімшелерде мейірбикелік күтім жүргізіледі,науқастарды бақылауды жүзеге асырады;
-олардың бұзылған қажеттіліктерді, физикалық және психикалық денсаулықты, әлеуметтік мәртебені қалпына келтіру бойынша ұсыныстарды орындауы. [33]
Науқастың жағдайының ауырлығына байланысты медициналық оңалтудың 3 кезеңі бар, барлық осы кезеңдерде медбике оңалту шараларын жүргізеді:
-науқасқа күтім жасау,дәрігердің тағайындауларын орындау;
-пациенттің қажеттіліктерін анықтау және оларды қанағаттандыру,физиотерапевтік емшараларды босату;
-ЕДШ жүргізу және массаж;
-пациентті күн мен тамақтанудың дұрыс режиміне үйрету және т. б. (6)
-оңалту ауруханаларына жіберіледі көбінесе елеулі бұзылулары бар науқастар,оларды қалпына келтіру перспективасы болған жағдайда сырттан көмек қажет және өзіне-өзі қызмет көрсету, қозғалыс, қарым-қатынас оңалту шаралары ұйымдастырылып,жоспарланады.
Сондықтан мейірбике өзіне-өзі қызмет көрсету проблемаларына, қозғалыстың бұзылуына, жарақат алу қаупіне, бағдардың бұзылуына, психикалық бұзылуларға тап болуы мүмкін.
Өзін-өзі күту әрекеттеріне шектеулер ,оның ішінде күтім мәселелерімен (шаш жуу, тарау және сәндеу, қырыну) болуы мүмкін т.б,шомылу (сабындау, дененің барлық бөліктерін жуу және кептіру, қауіпсіз ванна қабылдау немесе душ, ваннаға түсіру), киіну және шешу, түймелерді және басқа бекіткіштерді бекіту, аяқ киімді, протездерді кию және шешу),дәретхананы пайдалану (дәретханаға бару және одан шығу, ондағы тиісті жағдайды қабылдау және сақтау, жеке гигиена), тамақтану (ас құралдарын пайдалану, ұсыну,тамақтану, жұту, ішу,шайнау) т.б қамтамасыз етеді,көмектеседі және бақылауда ұстайды. [35]
Пневмониядан кейінгі медициналық реабилитацияның міндеттері:
Қабыну процесін локализациялау, қайталану қаупін азайту.
Бронхтардың дренаждық функциясын жақсарту, қақырықты шығаруды жеңілдету.
Қалдық әсерлерді жою: жөтел, ентігу.
Қабыну субстратының резорбциясын ынталандыру.
Науқастың иммунитетін күшейту, ағзаның қарсылығын арттыру.
Науқасты әдеттегі өмір салтына қайтару. [33]
Ересектердегі пневмониядан кейінгі реабилитация
Дәрігер таңдаған уақтылы басталған және адекватты емнің арқасында клиникалық сауығу кезеңі басталады. Дегенмен, пневмониямен ауыратын адамдар кем дегенде 6 ай бойы дәрігердің көру аймағында болады, 2-3 ай сайын міндетті түрде тексеруден өтеді. Оңалтудың осы соңғы кезеңінде науқастарға созылмалы инфекция ошақтарын қалпына келтіру, иммуномодуляторларды, физиотерапиялық жаттығулар кешенін және оңалту орталықтарында физиотерапияны тағайындау ұсынылады. (7)
(Кесте-7)
Науқастың проблемалары
Мейіргердің араласу сипаты
Тыныс алу жеткіліксіздігі
· оксигенотерапия
* түтікті пайдалану
* пульсоксиметр көрсеткіштерін бақылау
* дәрігермен бірге ӨЖЖ өткізу
Ентігу
Вибро-массаж
Тұзды шахта
Баротерапия
Санаториялық шипажай
ЕДШ
Психотерапия
Психологиялық кеңес
Психологиялық тренинг
Психокоррекция
психотерапия
Тамақтануға байланысты проблемалар
Диеталық үстел-13
Дене белсенділігінің жоғалуы
мейірбикелік іс-әрекет алгоритмдеріне сәйкес емделушіге көздің, құлақ қалқанының, мұрын және ауыз қуысының күтімін қамтамасыз ету
Қысымның пайда болу қаупі
" Ұйыған жерлер"
1.3 Пневмониядан кейін дамуы мүмкін жағдайлар
Кез келген ауыр аурудан кейін, атап айтқанда, пневмония, әдетте дененің қорғаныс күштерінің және жүйке жүйесінің сарқылуымен байланысты әртүрлі жағдайлар дамиды.
Бронхиалды астма.Егер пневмонияны уақытында емдеуді бастамаса және дәрігер тағайындаған дәрі-дәрмектерді қабылдамаса, пневмония созылмалы түрге айналуы мүмкін немесе бронх демікпесі дамуы мүмкін.
Бронх демікпесі - аллергиялық сипатқа ие тыныс алу жолдарының зақымдануы бар созылмалы ауру. Бұл аурудың міндетті симптомы тұншығу шабуылы болып табылады.Демікпемен ауыратындардың 13 бөлігінде оған тұқым қуалайтын бейімділік бар деп есептеледі. Демікпенің пайда болуында бактериялар, вирустар, саңырауқұлақтар, яғни пневмонияның қоздырғыштары маңызды рөл атқарады. [41]
Демікпе қалай көрінеді?
Бұл ауру пароксизмальды жөтелден басталады, ол қиын дем шығарумен бірге жүреді, ал шыны тәрізді қақырықты аз мөлшерде қалдырады.Бронх демікпесі астма ұстамаларының пайда болуымен сипатталады. Шабуыл әдетте хабаршы болып табылады (мұрыннан көп сулы ағу, түшкіру, ұстамалы жөтел). Демікпе ұстамасы қысқа ингаляциямен және ұзаққа созылған дем шығарумен сипатталады, ол қашықтықта естілетін сырылдармен бірге жүреді. Кеуде торының ауырсынуымен көрінуі мүмкін. Ауырсыну кезінде тыныс алуда иық белдеуінің, арқаның және құрсақ қабырғасының бұлшықеттері қатысады. Әдетте тұтқыр қақырықты бөлумен аяқталады.
Ауыр ұзаққа созылған астма ұстамалары астматикалық статусқа айналуы мүмкін - бұл аурудың ағымының ең қорқынышты нұсқаларының бірі.
Status asthmaticus дәрілік терапияға төзімділіктің жоғарылауымен және мазасыз жөтелмен сипатталады. Бұл жағдайдың дамуында бірнеше кезең бар.
Бірінші (бастапқы) кезеңде қақырық нашар шыға бастайды, иық, кеуде және іш бұлшықеттерінде ауырсыну пайда болады.
Екінші кезеңде науқастардың жағдайы өте ауыр. Кеуде ісінген. Пульс минутына 120 соққыдан асады. Артериялық қысым көтеріледі.
Үшінші кезеңде ентігу күшейеді, терісі көгере бастайды, науқас бастапқыда күрт қозып, кейін есін жоғалтады, конвульсиялар болуы мүмкін. Қан қысымы төмен.
Аурудың ағымы мерзімді болып табылады: астма ұстамалары уақытша жақсарумен ауыстырылады. [41]
Депрессиялық күй.Депрессия деп аталатын нәрсе депрессиялық көңіл-күйдің, адамның белсенділігінің төмендеуінің, болып жатқан оқиғаларға қызығушылықтың төмендеуі немесе болмауының және жұмыс қабілетінің төмендеуінің жиынтығы болып табылады. Сонымен қатар, дененің жүйке реттелуінің бұзылуы бар, мысалы, қан қысымының төмендеуі, ұйқысыздық, бас ауруы және т.б.
Әдетте, бұл жағдай ұзақ уақыт бойы қалыпты өмірді бұзатын кейінгі асқынулармен ауыр, ұзақ мерзімді пневмониядан кейін, адам өзін дәрменсіз, басқаларға тәуелді сезіне бастағанда дамиды. Сонымен қатар, дененің қорғаныс күштерінің сарқылуы байқалады, бұл осы жағдайдың дамуын күшейтеді. [34]
Депрессия белгілері:
Пневмонияның ауыр түрімен ауырған адамның әрдайым дерлік көңіл-күйі нашар немесе болып жатқан оқиғаларға қызығушылық жоғалады, жағымды эмоцияларды сезіну қабілеті жоғалады, депрессиялық көңіл-күй пайда болады, таңертең айқынырақ. Жұмыстың барлық түрін немесе барлық дерлік түрлерін орындаудан немқұрайлылық немесе ләззат жоғалту бар. Салмақ жоғалуы пайда болады, бұл тамақ қабылдаумен байланысты емес, немесе, керісінше, дене салмағы артады; тәбет өзгереді, ол күн сайын дерлік құбылып, төмендеуі де, жоғарылауы да мүмкін.
Өте жиі ұйқының бұзылуы бар - ұйқышылдық немесе ұйқысыздық. [34]
Болашаққа өте айқын мұңды және пессимистік көзқарас пайда болады, негізсіз қорқыныш немесе орны толмайтын қиындықтардың тұрақты, ауыр болжамы.Бұл кезде адам баяу ойлайды және зейінін шоғырландыра алмайды, шешімсіздік пайда болады, бұл күн сайын дерлік болады.
Науқас адамның өз-өзіне қол жұмсау туралы ойлары келе бастайды немесе ол өзін-өзі өлтіруге әрекеттенеді.Әдетте депрессиямен бірге жүретін дененің бұзылуы. [42]
Ағзаның жүйкелік реттелуі бұзылады. Бұл іш қату, диарея, бас ауруы, шамадан тыс терлеу, жүрек соғуы, қан қысымының ауытқуы арқылы көрінеді.Кейде депрессия сандырақтармен және галлюцинациялармен бірге жүруі мүмкін.Депрессия меланхолия сияқты жағдай түрінде көрінуі мүмкін. Меланхолия - депрессияның бір түрі. Ол летаргиямен, дененің шаршауымен, таңертеңгі ұйқысыздықпен, көңіл-күй мен белсенділіктің тәуліктік өзгеруімен сипатталады.Таңертең жағдай нашарлайды, патологиялық кінә сезімі пайда болады. [5]
Дененің астенизациясы (астениялық синдром).Астеникалық синдром адамның шаршауының жоғарылауы, ұзаққа созылған физикалық және психикалық стресске қабілеттіліктің төмендеуі немесе толық жоғалуы сияқты белгілермен сипатталады.
Ауыр пневмония адам ағзасы үшін стресс болып табылады және дененің барлық қорғаныс күштерінің шиеленісуімен және жүйке жүйесінің жеткілікті күшті сарқылуымен бірге жүреді. Астеникалық синдромның пайда болуы оның шамадан тыс кернеуі кезінде жүйке жүйесінің сарқылуымен байланысты. Бұл кейбір жағдайларда синдром туралы ауру ағзаның бейімделу реакциясы ретінде айтуға мүмкіндік береді, ол әртүрлі дене жүйелерінің тиімділігінің төмендеуімен көрінеді, осылайша кейінірек олардың қалыпты жұмысын қалпына келтіруге болады.
Науқастарда тітіркендіргіш әлсіздіктің пайда болуы тән, бұл қозғыштықтың жоғарылауы және одан кейін тез бұзылудың пайда болуын білдіреді. Көңіл-күйдің ауытқуы пайда болуы мүмкін, ал жағымсыз көңіл-күй мен наразылық, көңілінің босауының жоғарылауымен сипатталады. Астения кезінде жарқын жарықтан, қатты дыбыстардан және өткір иістерден тітіркену сезімі пайда болуы мүмкін.Күшті психикалық шаршау болса, пациенттер пациенттің санасында еріксіз пайда болатын жарқын бейнелі көріністердің ағынын, бөгде ойлардың және әртүрлі естеліктердің ағынын сезінуі мүмкін.
Астеникалық өзгерістер бірте-бірте пайда болады, бірақ үнемі өсіп отырады. Кейде синдромның бастапқы симптомы шаршау мен тітіркенудің жоғарылауы болып табылады, олар шыдамсыздықпен және демалу мүмкін болған кезде де кез келген әрекетке үнемі ұмтылумен біріктіріледі. [41]
Ауыр жағдайларда астениялық бұзылулар әлсіздікпен және қозғалуды қаламаумен бірге жүреді. Бұл жағдайда жиі бас ауруы пайда болады, ұйқы бұзылады (немесе тұрақты ұйқышылдық немесе ұйқысыздық).
Ауырған адамның әл-ауқаты мен жағдайы атмосфералық қысымның шамасына байланысты өзгеруі мүмкін - оның ауытқуы, шаршау және тітіркену әлсіздігі артады.Бұл белгілердің пайда болуы астениялық синдромның ауырлығын көрсетеді: егер астениялық бұзылулар атмосфералық қысымның өзгеруіне дейін ұзақ уақыт бойы күшейсе, онда адамның жағдайы қысымның өзгеруімен бір мезгілде өзгеретін жағдайлардан айырмашылығы, бұзылу ауыр болады. Науқаста бұзылыстың бұрыннан бар белгілері күшейген кезде, бұл жағдай атмосфералық қысымның ауытқуымен жаңа белгілер пайда болғанға қарағанда ауыр емес деп саналады.
Ауыр пневмониядан кейін организмнің қорғаныс күштерінің сарқылуына байланысты иммунитеттің төмендеуі жиі орын алады, яғни иммун тапшылығы жағдайы дамиды. [44]
Иммунтапшылығы жағдайы.Иммунитет тапшылығы жағдайы (иммунитеттің төмендеуі) - оның бір немесе бірнеше буындарының жұмысының жеткіліксіздігімен сипатталатын иммунитет жағдайы. Бұл адам ағзасының әртүрлі инфекцияларға сезімталдығының жоғарылауында көрінеді.
Бұл жағдайдың себебі пневмонияның ұзақ және ауыр курсы, осыдан туындаған стресс, ағзалар мен дене жүйелерінің қалыпты жұмысының бұзылуына байланысты асқазан мен ішекте нашар сіңуіне байланысты витаминдер мен ақуыздың жетіспеушілігі болуы мүмкін. Иммундық тапшылық әдетте егде жастағы адамдарда дамиды. Иммунитет тапшылығы өкпенің, мұрын-жұтқыншақтың, экскреторлық және ас қорыту жүйесінің, көздің, терінің, тері астындағы тіндердің ұзаққа созылған, жиі асқынған инфекциялық және қабыну процестері түрінде көрінеді. Сондықтан созылмалы, жиі асқынған, ұзақ мерзімді, дәстүрлі әдістермен емдеу қиын, әртүрлі аурулар адамның иммунитетінің төмендегенін көрсетеді. [47]
1.4.Қалпына келтіру, оңалту арқылы қарқынды бақылаудың тәсілдері мен әдістері
Оңалту мамандар ауру, жарақат, физикалық немесе әлеуметтік факторларды бұзылған жұмыс істеу үшін, денсаулық сақтау және әлеуетін қалпына келтіру процесін атайды. Оның мақсаты қоғам, жұмыспен қамту және тұрмыстық міндеттеріне науқастың тез және тиімді қайтару болып табылады.
ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ ӘДІСТЕРІ түрлі әдістермен алынған ауру немесе жарақатқа байланысты .. Дене, фармакологиялық, қайта жасау хирургиясын, кейбір медициналық-техникалық құрал-жабдықтардың көмегімен қалпына келтіру, диета, т.б., пайдаланылады - ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz