Тәрбие және білім берудегі құндылықтар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе
Тәрбие және білім берудегі құндылықтар
Адамның қажеттіліктерін құндылық тұрғысынан қамтамасыз ету
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

ХХ соңы мен XXI ғасырдың басы Қазақстандық білім беру жүйесіндегі қарқынды реформалар кезеңі болды. Бұл білім сапасына қойылатын талаптардың өзгерісіне байланысты сыртқы факторлардың әсерінен, сонымен бірге даму үдерісін туындататын ішкі қарама-қайшылықтар әрекеті әсерінен болды. Қазіргі қоғамға өз бетінше әрекет ете алатын, өз болашағына жауапкершілікпен карайтын, шығармашыл, өз дамуын құндылық ретінде түсінетін, үздіксіз білім ала

алатын жене оған дайын адамдар қажет.

Оқытушы тұлғасы, оның кәсіби біліктілігі, рухани байлығы жоғарғы оқу орындарындағы оқу-тәрбие үдерісінің тиімділігін қамтамасыз етудегі маңызды жағдай болып табылады.

Жаңа жағдацда оқытушылар жастардың құқықтық-азаматтық, моральды-этикалық, адамгершілікті-эстетикалық тәрбиесі мен олардың салауатты өмір салтын ұстануы секілді өткір мәселелер туралы да ойлануы керек. Иновациялық білім беру үдерісінің бастапқы құндылықтар жүйесі ретіндегі түсінік оны рухани өндіріс ретінде сипаттайды, ал оның өнімі тек жаңа білім, құндылықтарды меңгеру емес, сонымен қатар оқушылардың шынайы күші мен әрекеттік қабілеттерін ашу болып табылады. Білім берудегі инновациялар әлеуметтік маңызды құндылықтарға негізделеді. Олар: адам, өмір, еңбек, Отан.

Құндылықтар туралы ілім-аксиология деп аталады. Аксиологияның негізгі ұғымы құбылыстың мәдени-әлеуметтік мағынасын ашатын «құндылық» болып табылады. Тәжірибеге жүгінсек, аксиология үшін

құнды нәрсе тек қана педагогикалық және ғылыми-педагогикалық құбылыстардың құндылығын анықтау ғана емес, сондай-ақ оларды бағалау критерийлерін де анықтау: жаңашылдық денгейі, өзектілігі, теориялық және практикалық құндылықтары. Педагогикалық құндылықтарды бағалау критерийлері өте күрделі, себебі жаңалықтың өмірге келу мен оны жүзеге асырудағы субьектінің рөлі өте маңызды болып табылады.

Құндылықтар: Адам, Өмір, Денсаулық, Отбасы, Білім, Отан, Еңбек, Жер, Бейбітшілік, Ар-ұят, Бақыт, Даму, Мәдениет, Еркіндік, Әділеттілік, Қоғам, Бауырмалдық, Таным, Табиғат, Теңдік, Қарым-қатынас, Сұлулық, Ойын және т. б.

Адамның қоршаған ортаға (қоғамға, табиғатқа, өзіне) көзқарасы теориялық және практикалық тұрғыда қалыптасады. Адам іс-әрекетінің, таным процесінің құндылық бағыттарын заман талабына сай гуманистік тұрғыда езгертудің теориясы мен практикасы педагогикалық жағынан негіздеу, олардың өзара байланысын қамтамасыз етуді аксиологиялық әдіснама жүзеге асырады.

Бұл әдіснама бір жағынан адамның қажеттіктерін құндылық тұрғысынан қамтамасыз етуді зерттесе, екінші жағьнан қоғамды гуманизациялау (ізгілендіру) міндетін атқарады.

Ғылымда бұл құндылықтарды 3 топқа біріктіреді:

әлеуметтік педагогикалық құндылықтар;
топтық педагогикалық құндылықтар;
жеке педагогикалық құндылықтар.

Әлеуметтік пед. құндылықтар - қоғамдық сананың әлеуметтік жүйеде қалыптасатын құндылықтарын сипаттайды. Оған білім беру саласындары қоғамның жұмысын реттейтін идеялар, нормалар, ережелер,

дәстүрлер, ұғымдар жатады.

Топтық пед. құндылықтар - белгілі бір білім беру мекемелерінде (институттарында) жүзеге асатын педагогикалық қызметті реттеп, бағыттайтын идея, тұжырымдама, ережелерді белгілейді.

Жеке пед. құндылықтар - «Мен» жүйесіндегі мақсат, қызығушылық идеал, мұрат т. б. жеке тұлғаның дүниетанымдық қасиеттері мен ерік-жігерлік, сезімдік, танымдық компонентерінің жиынтығынан тұрады.

Жеке пед. күнделіктеріне мұғалімнің жеке күнделіктерінің жүйесі, педагогикалық қызмет пәні кіреді. Бұл жүйеге:

- жеке тұлғаның әлеуметтік-кәсіби ортада өз орнын табуға бағытталған құндылықтар (педагогикалық қызметтің қоғамдық беделі, қоршаған ортадағы абырой, басқаларға құрмет және т. б. 6. ) ;

- қарым-қатынас қажеттілігімен байланысты құндылықтар(балалармен, әріптестермен, көшбасшылармен қарым-қатынас, балаларға деген сүйіспеншілік пен сүйіспеншілік, рухани тәжірибе алмасу және т. б. ) ;

- шығармашылық даралықты дамытуға арналған құндылықтар

(шебер қабілетті даму, Есімде мәдениеттен тұрақты турда өзін-өзі жетілдіру және т. б. 6. ) ;

- өзін-өзі көрсетуге бағытталған құндылықтар (мамандықтың шығармашылық сипатын ашу, романтикаға, қызығушылыққа бой алдыру, мұқтаж жандарға көмектесе білу және т. б. ) ;

- прагматикалық қажеттіліктерді қанағаттандыруға мүмкіндік беретін құндылықтар (мемлекеттік қызметті орындау, жалақы, демалыс күндері, жұмыс мүмкіндіктері және т. б. ) .

Осы педагогикалық іс-әрекеттердің ішінде кітап мазмұнынан туындайтын келесі іс-әрекет түрлерін бөліп көрсетуге болады:

- өзін-өзі қамтамасыз етуге бағытталған құндылықтар (мақсатты құндылықтарын анықтайды) ;

- құралдық құндылықтар (педагогикалық әрекет, коммуникативті әрекет, педагогикалық іс-әрекеттің субъектісі ретінде анықтайтын әрекет) ;

- қарым-қатынас құндылықтары (адаммен қарым-қатынас, өзімен қарым-қатынас, яғни қазіргі - «мен» - ретроспективті - «ден» - идеалды «мен», оны таныс «менге», маманға айналдыру -маған жет диалектика,

- жеке қасиеттерге байланысты құндылықтар (коммуникативтік, шығармашылық, перцептивті, ақыл-ой, ұйымдастырушылық, болжау, белсенділік және т. б. қабілеттер) ;

- білімге байланысты құндылықтар (теориялық білім, оларды практикада қолданудың іскерлік дағдылары, соған байланысты ізденісі, жаңашылдығы және т. б. )

Гуманистік сипаттағы педагогикалық іс-әрекеттер, бір-бірімен байланыстығымен, бір-бірінен туындайтын тұтастығымен ерекшелінеді.

Басты құндылықтардың бірі ол-сүйіспеншілік. Мұғалім жұмысының табысты болуы, белгілі жағдайда балаға деген сүйіспеншілікке байланысты. Ол балаға деген тілектестік, қамқорлық және оны құрметтей білуді педагогикалық жағынан талап етушілікпен ұштастыра білген жөн. Мұғалім болу үшін балаға деген сүйіспеншілік жеткіліксіз, мұғалімдік мамандықты игеру ісі жеке адамның ынтасына, бейімділігіне және қабілетіне байланысты. Балаға деген сүйіспеншілікті бір жақты түсінуге болмайды.

Ы. Алтынсарин "Мұғалім балалармен істес болады, егер олар бір-нарсені түсінбесе, онда мұғалім шәкірттерді кіналамай,

олардың көкейіне қондыра алмағаны үшін өзін-өзі кіналауға тиіс" - деп жазды. Біздің пікірімізе, балаға деген сүйіспеншілік - ең алдымен өз мамандығын жақсы көріп, өз пәнінен көбірек малімет беруге ұмтылуы.

Ғылым негіздерін баланың зердесіне көбірек сіңіруі,

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.