Математикадан сыныптан тыс сабақтар

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1. ЖОҒАРЫ СЫНЫПТАРДАҒЫ МАТЕМАТИКАДАН ТЫС ЖҰМЫСТЫҢ РӨЛІН ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1 Математика сабағының сыныптан тыс жұмыс ұғымының анықтамасы . . . 5

1. 2 Жоғары мектеп жасындағы психологиялық ерекшеліктер . . . 10

1. 3 Сыныптан тыс жұмыстар: анықтамасы, функциялары, түрлері . . . 13

ІІ. МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТЫҢ РӨЛІ

2. 1 Бағдарламалық материалды зерттеуде басқалардан артта қалған оқушыларды дайындаудағы сыныптан тыс жұмыстың рөлі . . . 17

2. 2 Математиканы оқытуда оқушылардың қосымша әдебиеттермен жұмысы . . . 24

2. 3 Математикадан сыныптан тыс жұмысты ұйымдастыруда мұғалімге көмектесетін психологиялық диагностика түрлері . . . 32

ІІІ. МЕКТЕПТЕ МАТЕМАТИКАДАН СЫНЫПТАН ТЫС ЖҰМЫСТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУ ТӘЖІРИБЕСІ

3. 1 Математикадан сыныптан тыс сабақтар . . . 37

3. 2 Математикадан үйірме сабағын жоспарлау . . . 41

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 47

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 49

ҚОСЫМШАЛАР . . . 50

КІРІСПЕ

Дипломдық жұмыстың өзектілігі . Математика - мектептегі ең қиын және қызықты пәндердің бірі болып саналады. Бірақ барлық балалар математиканы жақсы көрмейді. Кей оқушылар үшін математика қарапайым, ал басқаларында ол жағымсыз эмоция түрінде зерігуден қорқынышқа дейін эмоциялардың барлық спектрін тудырады. Оқушылар математика пәні тым күрделі болғандықтан жақсы көрмейді, сондықтан, өздерін қабілетсізбін деп санайды. Бірақ басқа пәндерді игеру жағдайындағыдай, мектеп математикасының негізгі проблемасы - оқуға деген қызығушылық пен мотивацияның болмауы болып табылады.

«Математика - ақыл гимнастикасы» - дейді көптеген мұғалімдер. Санау қабілеті - балалар мен ересектерге тиесілі негізгі дағдылардың бірі болып саналады. Математика негіздерін білмей, дүкендегі өзгерісті есептеу де, отбасылық бюджетті есептеу де мүмкін емес. Ол сондай - ақ логикалық ойлауды дамытуға ықпал етеді.

Жалпы алғанда, математиканы гимнастикамен салыстыру кездейсоқ емес деп білеміз. Дене жаттығулары денені қалай дамытатыны сияқты, математика да миды дамытады. Математиканы жақсы білу балаларды логикалық ойлауға және оқиғалар мен құбылыстардың заңдылықтарын түсінуге үйретеді. Оны түсінбестен бизнесте, нақты ғылымдар мен бағдарламалау саласында табысты мансапқа жету мүмкін емес. Математика балаларда жауапкершілік, дәлдік және адалдық сияқты маңызды қасиеттерді тәрбиелейді. Сондықтан математикадан тыс сабақтар оқушыны әр түрлі формада қызықтыруы және ынталандыруы мүмкін. Психологтар қызығушылықсыз үйренген, өздерінің жағымды көзқарастарымен, эмоцияларымен боялмаған білім пайдалы болмайтынын дәлелдеді.

Пассивті қабылдау мен ассимиляция берік білімнің тірегі бола алмайды. Бұл жағдайда балалар нашар есте сақтайды, өйткені оқу оларды қызықтырмайды.

Сабақтан тыс іс-шараларды жоспарлау неғұрлым икемді болғандықтан, белгілі бір шеңберде ұсталмағандықтан, сабақ ретінде балаларға түсініксіз тақырыптарды егжей-тегжейлі талдауға, жеке оқушыға көбірек көңіл бөлуге мүмкіндік бар. Сондай-ақ, оқушыларды қабілеттеріне қарай топтастыруға болады.

Мектеп бағдарламасындағы математиканың рөлі мектеп оқушылары үшін стресстің негізгі көздерінің бірі болып табылады. Оның «математикалық мазасыздық» деген өз атауы бар. Ол математикадан қисынсыз қорқыныш пен дұшпандықты білдіреді. Бала мектепте оқып жүргенде, ол бақылау қорқынышын немесе тақтада жауап беру қажеттілігін ұтымды ете алмайды.

Стандарттар мұғалімді балаға бағыттайтын сабақтан тыс жұмыстың маңыздылығын арттыруды көздейді. Ең бастысы - оқушыға жаңа білім мен дағдыларды беру ғана емес, оларды сабақта да, сабақтан тыс уақытта да қолдануға, дамытуға үйрету, математикадан сабақтан тыс уақытта әртүрлі білім деңгейлері бар балалардың күші бойынша жаңылтпаштар, жұмбақтар, ойын-сауық есептерін шешу болып табылады.

Қ. Т. Кемелұлы өз сөзінде «Білімді әрі саналы ұрпақ тәрбиелеу - бұл аса маңызды мемлекеттік міндет» деп, білімді жастарды тәрбиелеуді алға тартты. Оған қоса, биыл 2023 - «Балалар жылы» деп енгізілген болатын. Бұл да өз кезегінде, оқушылардың ұлттық сана сезімін дамыта отырып, білімділігін арттырудың алғышарттарын жасайды.

Адамзат ХХІ ғасырға енді. Жаңа уақыт проблемаларды шеше алатын, білімді өз бетінше игере алатын, таным саласына тереңірек үңілуге, ілімнің тұрақты танымдық мотивтерін қалыптастыруға, олардың негізгісі танымдық қызығушылық болып табылатын, өмірдің өзгеретін жағдайларына бейімделуге қабілетті адамды талап етеді.

ЖОО-ға түскен №??? мектебінің түлектерін психологиялық және психофизиологиялық тексерудің кешенді зерттеуінің деректері қазіргі жағдайда түлектердің белгілі бір бөлігінде жоғары мектеп жүйесінде оқу үшін жеткілікті алғышарттар жоқ екенін көрсетті.

Зерттелген адамдардың 35%-на дейін танымдық психикалық процестердің (есте сақтау, зейін, ойлау) дамуының жеткіліксіз және төмен деңгейімен сипатталады және (немесе) жүйке-психикалық тұрақтылықтың төмен деңгейіне, көріністердің әртүрлі нысандарында айқын сипаттағы екпіндердің болуымен сипатталады.

Зерттеу мақсаты: оқушылардың сабақтан тыс іс-әрекетінің теориялық және практикалық тәжірибесін жүйелеу.

Зерттеу нысаны: қазіргі мектептегі оқушылардың сабақтан тыс қызметі.

Зерттеу пәні: математикадан 9-11 сынып оқушыларының сабақтан тыс қызметі.

Зерттеу гипотезасы: математика бойынша білім беру сапасын арттыруға бағытталған 9-11 сынып оқушыларының сабақтан тыс іс-әрекетін ұйымдастыру жолдарын анықтау табысты болады, егер:

жалпы жасөспірімдердің және өз сынып оқушыларының, оның жеке топтарының психофизиологиялық ерекшеліктері;
пәннің оқу материалы мен дидактикалық міндеттерінің ерекшелігі;
білім беру жүйесінің әлеуетті мүмкіндіктерін және сабақтан тыс жұмыстың тиімділігін арттыру жолдарын білсе.

Мақсатқа, объектіге және зерттеу нысанасына сүйене отырып, келесі міндеттер анықталды:

Зерттеу мәселесі бойынша әдістемелік әдебиеттерді талдау.
Сыныптан тыс жұмыстың негізгі ұғымдарының мазмұнын анықтау (математикалық үйірмелер, математикалық кештер, ойындар және т. б. ) .
Оқушылардың сабақтан тыс іс-әрекетін ұйымдастыру бойынша мектептің міндеттерін ашу.
Қазіргі оқушылардың сабақтан тыс іс-әрекетінің мазмұнын ашу.

Зерттеу әдістері:

Авторлық сауалнама
Қысқа индикативті (іріктеу) тест
Пирсонның хи-квадратын қолдану арқылы нәтижелерді өңдеу.

Зерттеу базасы: №??? жалпы орта мектебі.

Ғылыми жаңалық: Тиісті бағдарламаның көмегімен сабақтан тыс жұмыстарды түзету мүмкіндігі пайда болады.

Практикалық маңыздылығы: алынған бұл фактілерді мектеп психологы, педагогтар, әлеуметтік қызметкерлер, сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастырушылар мектепте сабақтан тыс жұмыстарды құрастыру үшін қолдана алады.

1. ЖОҒАРЫ СЫНЫПТАРДАҒЫ МАТЕМАТИКАДАН ТЫС ЖҰМЫСТЫҢ РӨЛІН ЗЕРТТЕУДІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

1. 1. Математика сабағының сыныптан тыс жұмыс ұғымының анықтамасы

Егер біз В. Я. Никитиннің «Педагогикалық терминдер сөздігі» редакциясымен дереккөзге жүгінетін болсақ, онда сыныптан тыс жұмыс - мұғалімнің баланың жеке басын әлеуметтендіру үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз ететін сабақтан тыс уақытта оқушылардың әр түрлі іс-әрекеттерін ұйымдастыруы болып табылады.

Сыныптан тыс жұмыстың бірнеше анықтамасы бар:

Сыныптан тыс жұмыс - мектептің оқу-тәрбие процесінің құрамдас бөлігі, оқушылардың бос уақытын ұйымдастырудың бір түрі болып саналады. Сыныптан тыс жұмыстар іс жүзінде балалардың қосымша білімімен сәйкес келеді. Мектепте білім беру бағытына, пәндік үйірмелерді, оқушылардың ғылыми қоғамдарын ұйымдастыруға, сондай-ақ көркем шығармашылықты, техникалық шығармашылықты, спортты және т. б. дамытуға басымдық беріледі [1, 42 б. ] .

Сыныптан тыс жұмыстар әр түрлі іс-әрекеттердің жиынтығы болып табылады және балаға тәрбиелік әсер етудің кең мүмкіндіктеріне ие.

Біріншіден, әр түрлі сабақтан тыс іс-шаралар баланың жеке қабілеттерін жан-жақты ашуға ықпал етеді, олар әрдайым сабақта қарастырыла бермейді.

Екіншіден, сыныптан тыс жұмыстардың әртүрлі түрлеріне ену баланың жеке тәжірибесін, оның адам қызметінің әртүрлілігі туралы білімін байытады, бала қажетті практикалық дағдылар мен дағдыларды алады.

Үшіншіден, сыныптан тыс жұмыстардың алуан түрлілігі балалардың әртүрлі қызмет түрлеріне деген қызығушылығына, қоғам мақұлдаған өнімді қызметке белсенді қатысуға деген ұмтылысына ықпал етеді.

Төртіншіден, сыныптан тыс жұмыстың әртүрлі формаларында балалар өздерінің жеке ерекшеліктерін көрсетіп қана қоймай, сонымен бірге ұжымда өмір сүруді үйренеді, яғни, бір-бірімен ынтымақтасу, жолдастарына қамқорлық жасау, өздерін басқа адамның орнына қою болып табылады.

Қазақстандағы сыныптан тыс тәрбие жұмыстары мәселесін тереңдете қарастыруда және оны қажетті деректермен байытуда Казақстандағы мәдени-ағарту жұмыстары мен мәдени құрылыстарына байланысты белгілі жекеленген тарихи кезеңдерге арналған тарихшылардың (С. Б. Баишев, Р. Б. Сүлейменов, X. Бисенов, М. Абдукадиров, В. Г. Макаров, Б. А. Амантаев, Е. Ш. Қуандықов, А. Ғ. Ибраева, Ш. Ж. Таукебаева, В. П. Гноевых, Т. П. Ибраев, Е. А. Касаткина, А. Н. Құдайбергенов, Л. Ш. Баширова, Ф. К. Қайырханова, А. В. Горелова, Б. Э. Қалдыбеков, Е. Ш. Қуандыкова, А. Б. Муритова, Т. З. Рысбеков, В. В. Назаров, М. Т. Арынова, А. Б. Әлмаханова, З. О. Дүкенбаева, Т. Я. Сатпаев, X. Табылдиев) еңбектерінің тигізетін пайдасы бар.

Математика сабағынан сыныптан тыс жұмыс, әрине, математиканы оқытудың оқу-тәрбие процесінің ажырамас бөлігі, оқушылардың санасы мен мінез-құлқына әсер етудің күрделі процесі, олардың білімі мен дағдыларын тереңдету және кеңейту болып саналады. Қай сыныптарда болмасын, факультативті дайындыққа дейінгі ең табиғи және дәлелденген форма сыныптан тыс жұмыстар болып табылады. Біздің мектепте сыныптан тыс сабақтар бастауыш сынып оқушыларымен және мектеп алдындағы сынып оқушыларымен басталады, кейбіреулер үшін математиканы түсіндіру, ал басқалары үшін математикаға деген қызығушылық пен оны жасауға деген ұмтылыс болып табылады.

Математикалық бастаманы оқыту және тәрбиелеу математикаға деген қызығушылықтың пайда болуына ықпал етеді, ақыл мен еріктің жалпы сапасын жоғары деңгейге көтереді. Математиканы оқыту-бұл математикалық бастаманы дамытудың негізгі және жалғыз құралы болып саналады. Математикалық қабілеттердің дамуына бұқаралық танымал математикалық журналдар, математикалық ойын-сауықтар, ойындар мен логикалық қызықты есептерінің жинақтары, мектеп, қалалық, республикалық және одан жоғары деңгейдегі математикалық олимпиадалар, теледидар, интернет арқылы математикалық білімді насихаттау сияқты сабақтан тыс құралдар да ықпал етеді. Оның негізгісі - мектептегі математикадан сыныптан тыс жұмыс [2, 54 б. ] .

Математикадан сыныптан тыс жұмыстың келесі маңызы бар:

бұл жұмыстың әртүрлі түрлері олардың жиынтығында оқушылардың танымдық іс-әрекетін дамытуға ықпал етеді;
ойлаудың, кеңістіктік қиялдың, қабылдаудың, түсініктердің, зейіннің белгілі бір жақтарын дамытуға, материал, зерттеу дағдылары, тапқырлық, дұрыс математикалық сөйлеу саласындағы білімді тереңдетуге, математикалық әдебиеттерді оқуға деген талғамды оятады.

Сыныптан тыс сабақтарды өткізу кезінде оқушылардың шығармашылық қабілеттері қалыптасады, олардың элементтері есептерді шешудің ең ұтымды әдістерін таңдауда, математикалық немесе логикалық тапқырлықта көрінеді.

Сыныптан тыс жұмыстың кейбір түрлері балаларға математиканың біздің өміріміздегі рөлін тереңірек және тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.

Сыныптан тыс жұмыстар серіктестікке, өзара көмекке тәрбиелеуге ықпал етеді. Осындай жұмыстың нәтижесінде сезім мәдениетін тәрбиелеу, сондай-ақ әділеттілік, ар-намыс, парыз, серіктестік, жауапкершілік сияқты зияткерлік сезімдерді дамыту жүреді.

Сыныптан тыс жұмыстың басты маңыздылығы - ол бұрын байқалмаған мектеп оқушыларының қабілеттерін дамытады.

Сыныптан тыс жұмыстың негізгі ерекшеліктері:

сабақтың тақырыбын таңдаудағы кейбір ерік-жігер, олар мазмұны бойынша реттеледі, бірақ балаларға берілетін материал олардың біліміне, дағдыларына сәйкес келуі керек;
әр түрлі формалар мен жұмыс түрлері;
ойын формаларын, бәсекелестік элементтерін кеңінен қолдану;
сабақтар уақыт бойынша реттелмеген, сол тақырыпқа салыстырмалы түрде аз оқу уақыты бөлінеді;
сабақтар топтарда өткізіледі, адамдардың саны, сондай-ақ олардың жасы реттелмеген [3, 67 б. ] .

Математикадан сыныптан тыс сабақтарды өткізу кезінде, сондай-ақ сынып-сабақ жұмысы кезінде негізгі дидактикалық принциптерді сақтау керек:

ғылыми;
оқушылардың санасы мен белсенділігі;
көрнекіліктер;
жеке тәсілді жүзеге асыру.

Математикадан сыныптан тыс жұмыстар әр түрлі болуы керек. Сыныптан тыс жұмыстарды жүргізудегі ерекшеліктердің бірі - оқушыларды үнемі ынталандыру болып саналады. Олардың қосымша математикалық қызметінде бірде-бір баланың назардан тыс қалмауы маңызды. Оқушылардың әртүрлі материалдарды оқу қабілеттерін тексеру үшін көп оқу уақыты қажет. Оқушылардың осы пәнге деген қызығушылығы, орындылығы, міндеттілігі сияқты ерекшеліктерді ескеру қажет. Мұғалім өз тарапынан мейірімді болуы керек, өз оқушыларының жұмысындағы ең кішкентай және елеусіз жетістіктерді көре және таңдана білуі керек, өз шеберлігін, оқушының пәнге деген қызығушылығының қалыптасуы мен дамуына әсер ету дәрежесін көрсетуі керек.

Мұғалім баланың өз күшіне деген сенімін жоғалтпауы үшін сабақ кезінде оқушылардың көңіл-күйін мұқият қадағалап отыруы керек. Мінездің бұл қасиетін балаларда оқытудың алғашқы кезеңдерінде тәрбиелеу өте маңызды, өйткені бұл шығармашылық, зерттеу жұмысының алғашқы өсіндісі, ол болашақта математика пәніне деген қызығушылық пен сүйіспеншіліктің дамуына әкеледі.

Математикадан сыныптан тыс жұмыстың негізгі мағыналары мен ерекшеліктерін зерттей отырып, мен сыныптан тыс жұмыстармен үнемі айналысу керек деген қорытынды жасаймын, өйткені бұл пәнге деген қызығушылықты, сүйіспеншілікті оятуға, оқушылардың шығармашылық және математикалық қабілеттерін дамытуға мүмкіндік береді [4, 75 б. ] .

Математика, мектеп оқулықтары мен белгіленген оқыту әдістеріне бағдарлама жүктеген талаптар «орташа» деп аталатын оқушыға арналған.

Осының бәрі математиканы оқытуды дараландыру қажеттілігіне әкеледі, оның бір түрі сыныптан тыс жұмыс болып табылады.

Математикадан сыныптан тыс жұмыстар деп оқушылардың сабақтан тыс уақытта мұғаліммен бірге факультативтік жүйелі сабақтарын айтады.

Математикадан сыныптан тыс жұмыстың екі түрін ажырату керек: бағдарламалық материалды меңгеруде басқалардан артта қалған оқушылармен жұмыс (қосымша сабақтан тыс жұмыстар) және басқалармен салыстырғанда математиканы оқуға қызығушылықтары мен қабілеттерін арттыратын оқушылармен жұмыс (нақты терминнің дәстүрлі мағынасында сыныптан тыс жұмыс) .

Сыныптан тыс жұмыстың бірінші бағыты туралы айтатын болсақ, математика пәнінен оқушылармен жүргізілетін сыныптан тыс жұмыстың бұл түрі қазіргі уақытта әр мектепте өтіп жатқанын айта кеткен жөн. Сонымен қатар математиканы оқыту тиімділігінің артуы міндетті түрде артта қалғандармен қосымша оқу жұмысының құнының төмендеуіне әкелуі керек. Ең дұрысы, сыныптан тыс жұмыстың бірінші түрі айқын жеке сипатқа ие болуы және ерекше жағдайларда ғана көрінуі керек (мысалы, оқушының ұзаққа созылған ауруы, басқа типтегі мектептен ауысуы және т. б. ) . Дегенмен, қазіргі уақытта бұл жұмыс математика мұғалімінен әлі де көп көңіл бөлуді талап етеді.

Оның негізгі мақсаты - математика курсында оқушылардың білімдері мен дағдыларындағы олқылықтарды дер кезінде жою (және алдын алу) болып табылады.

Математикадан сыныптан тыс жұмыстың жоғарыда аталған бағыттарының екіншісі - оны оқуға қызығушылықтары жоғары оқушылармен жүргізілетін сабақтар келесі негізгі мақсаттарға жауап береді:

1. Оқушылардың математикаға және оның қолданбаларына тұрақты қызығушылығын ояту және дамыту;

2. Оқушылардың бағдарламалық материал бойынша білімдерін кеңейту және тереңдету;

3. Оқушылардың математикалық қабілеттерін оңтайлы дамыту және студенттерге зерттеушілік сипаттағы белгілі бір дағдыларды сіңіру;

4. Математикалық ойлаудың жоғары мәдениетін тәрбиелеу;

5. Оқушылардың оқу және ғылыми-көпшілік әдебиеттермен өз бетінше шығармашылықпен жұмыс істеу қабілетін дамыту;

6. Социалистік құрылыстың технологиясы мен тәжірибесіндегі математиканың практикалық маңызы туралы студенттердің ой-пікірлерін кеңейту және тереңдету;

7. Оқушылардың математиканың мәдени-тарихи құндылығы туралы түсініктерін кеңейту және тереңдету;

8. Оқушылардың ұжымшылдық сезімін және жеке жұмысты ұжымдық еңбекпен ұштастыра білуге тәрбиелеу;

9. Математика мұғалімі мен студенттер арасында тығыз іскерлік байланыс орнату және соның негізінде оқушылардың танымдық қызығушылықтары мен қажеттіліктерін тереңірек зерттеу;

10. Математика мұғаліміне берілген оқушының бүкіл ұжымына математиканы тиімді оқытуды ұйымдастыруға көмектесетін активті құру.

Бұл мақсаттарды жүзеге асыру сабақта ішінара жүзеге асырылады деп болжанады. Алайда, оқу уақыты мен бағдарламасының көлемімен шектелген аудиториялық сабақтар барысында мұны жеткілікті толықтықпен орындау мүмкін емес. Сондықтан бұл мақсаттарды түпкілікті және толық жүзеге асыру осы типтегі математикадан сыныптан тыс жұмыстарға ауыстырылады.

1. 2 Жоғары мектеп жасындағы психологиялық ерекшеліктер

Толық сабақтан тыс жұмысты жүзеге асыру үшін осы жұмыста қарастырылатын жоғары мектеп жасындағы психологиялық ерекшеліктерге ерекше назар аудару қажет.

Жоғары мектеп жасы 15-16-дан 18 жасқа дейін деп саналады. Бұл мектептегі оқумен сәйкес келеді (9-11 сыныптар) .

Жасөспірімнің негізгі мазмұны оның балалық шақтан ересек жасқа ауысуы болып табылады. Дамудың барлық аспектілері сапалы қайта құрудан өтеді, психологиялық неоплазмалар пайда болады және қалыптасады. Бұл трансформация процесі жасөспірім балалардың жеке басының барлық негізгі жұмыс істеу ерекшеліктерін анықтайды [5, 85 б. ] .

Жасөспірім - бұл бастапқы, амбивалентті оптика кезеңі болып саналады. Жасөспірім - жеке тұлғаның қалыптасуының ең жауапты кезеңдерінің бірі болып табылады. Бұл жаста әр түрлі еңбек түрлеріне моральдық қатынастың негіздері қаланады, жеке құндылықтар жүйесі қалыптасады.

Жасөспірімге арналған ілім - бұл негізгі қызмет. Оның психикалық дамуы, оның азамат ретінде қалыптасуы көбінесе жасөспірімнің қалай оқитынына байланысты.

Жасөспірім оны өз көзімен ересек ететін барлық оқу әрекеттеріне дайын.

Ол сабақта сабақтарды ұйымдастырудың тәуелсіз формаларына, күрделі оқу материалына, өзінің танымдық іс-әрекетін мектептен тыс жерде құруға мүмкіндік алады.

Жетекші іс-әрекеттің дамуы аясында осы кезеңде объективті дамудың барлық аспектілерін қамтитын жастың уақытында бірнеше өзгерістер болады:

моральдық салада, жыныстық жетілу тұрғысынан, жоғары психикалық функцияларды дамыту тұрғысынан, эмоционалдық салада өзгерістер болады;
Осы кезеңде басым кезеңге айналатын ересек адам болу және оны қарастыру қажеттілігін дамыту (жасөспірімнің ересектердің өмірі мен қызметіне қосылуға деген ұмтылысы) ;
оқу көптеген жасөспірімдер үшін жеке мағынаға ие болған кезде идеалға, кәсіби талғамға байланысты ілімнің жаңа мотивтерін дамыту;
өзін-өзі тануды дамыту, өз бағасына, өз пікіріне ие болуға деген ұмтылыс (жасөспірімнің мінез-құлқы мен қызметі көбінесе өзін-өзі бағалау ерекшеліктерімен анықталады) ;
басқа адамдармен қарым-қатынас процесінде өзін-өзі бағалауды қалыптастыру (басқалармен қарым-қатынас жасай отырып, жасөспірім үнемі өзін басқалармен салыстырады және осы салыстыру негізінде өзін таниды) ;
рефлексияның дамуы - жасөспірімнің не істеп жатқанын түсіну және дәлелдеу, өз іс-әрекетін негіздеу қабілеті;
тұрақты эмоционалды тәжірибені қалыптастыру [6, 42 б. ] .

Кез - келген қызметті игеру белгілі бір қиындықтармен байланысты, оларды жеңу - мақсаттарға жетудің табиғи процесі, қойылған міндеттерді шешу болып табылады.

Әр түрлі оқу пәндеріне сараланған көзқарас, көркем және техникалық шығармашылық үйірмелеріндегі сабақтар жасөспірімдердің оқу-кәсіби ниеттері мен кәсіби бағдарланған армандарын қалыптастырады.

Жасөспірімнің сипаттамасына сүйене отырып, жеке тұлғаның сипаттамаларын зерттеу жұмыстары басталады: құндылық бағдарлары, қызығушылықтары, қажеттіліктері, бейімділігі, қабілеттері болып табылады.

Оқытушы үшін оның оқуында маңызды болатын жеке сипаттамалардың аспектілерін толығырақ қарастырайық.

Жасөспірімдік шақ - балалық шақ пен ересек адам арасындағы онтогенетикалық даму кезеңі (11 - 12-ден 16-17 жасқа дейін), ол жыныстық жетілуге және ересек өмірге енуге байланысты сапалы өзгерістермен сипатталады. Осы кезеңде адамның қозғыштығы, импульсивтілігі жоғарылайды, оған көбінесе бейсаналық қолданылады. Жасөспірім кезіндегі психикалық даму-жаңа, әлі де тұрақсыз, өзін-өзі тану, өзіндік тұжырымдаманы өзгерту, өзін және оның мүмкіндіктерін түсінуге тырысу бодып саналады. Бұл жаста аналитикалық - синтетикалық іс-әрекеттің күрделі формалары, абстрактілі, теориялық ойлау қалыптасады. Жетекші іс-әрекеттің өзгеруі (яғни жасөспірім үшін құрдастарымен қарым-қатынас алдыңғы қатарда) байқалады. Қарым-қатынас жасөспірімнің танымдық, интеллектуалды саласын қалпына келтіреді.

Л. И. Божович жаңа білімді игеру нәтижесінде ойлау тәсілдері де қайта құрылады деген ұстанымды ұстанды. Білім оқушының жеке меншігіне айналады, оның сенімдеріне айналады, бұл өз кезегінде қоршаған шындыққа деген көзқарастың өзгеруіне әкеледі. Танымдық қызығушылықтардың сипаты да өзгереді-белгілі бір тақырыпқа қызығушылық, пәннің мазмұнына нақты қызығушылық туындайды.

Оқушының оқу іс-әрекетін айтарлықтай қайта құру жасөспірім кезеңіне өтумен байланысты. Оқу іс-әрекетінің жаңа, жоғары деңгейі оның тәуелсіздік дәрежесімен анықталады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.