Қазақстандағы экологиялық туризмді дамыту аймақтарын анықтау

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Алматы қаласы
физика-математика бағытындағы
Назарбаев Зияткерлік Мектебі

Қазіргі әлемдегі Қазақстан
Курстық жұмыс

Бағыты:
Қазақстан экономикасы
Тақырып:
Қазақстандағы экологиялық туризмнің тұрақты дамуының мүмкіндіктері қандай?

сөз саны: cөз

Орындаған:
Есеналы Арина

Жетекші:
Ахметкулова Бағдаш

Алматы 2023
Мазмұны:

I. Кіріспе: 3
1.1. Зерттеу жұмысының өзектілігі: 3
1.2. Зерттеу мақсаты: 4
1.3. Зерттеу міндеттері: 4
II. Негізгі бөлім: 5
2.1. Кілт сөздер: 5
2.2. Ақпаратты іздестіру тәсілдері 5
2.3. Зерттеу мәселесіне әдеби шолу және болжам: 5
2.3.1. Қазақстандағы экотуризм 5
2.3.2. Тұрақты экотуристік өнім 7
2.3.3. Қазіргі бағдарламалар ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...7
2.4. Зерттеу әдістері: 9
2.5. Зерттеу қорытындылары: 9
2.5.1. Әлеуметтік бақылау қорытындылары: 9
2.5.2. Сауалнама қорытындылары: 10
2.6. Зерттеу қорытындыларын талдау: ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2.7. Талдау және бағалау: 11
III. Қорытынды: 11
3.1. Зерттеудің жаңалығы және кері байланыс: 12
3.2. Келесі зерттеу сұрағы: 12
IV. Қолданылған әдебиет: 12

I.Кіріспе
Табиғи объектілері көп Қазақстан экотуризмді дамыту үшін зор әлеуетке ие. Қазақстан Республикасы "Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі" комитетінің деректеріне сәйкес, елдің ерекше қорғалатын табиғи аумақтарының жалпы ауданы шамамен 0,26 млн км² құрайды, бұл экологиялық туризмі жақсы дамыған елдерге қарағанда он есе көп. Туристер саны болса, жылына 2 млн адамды құрайды. БҰҰДБ-ның 2016 жылғы жабайы табиғат бойынша саяхаттау үшін үздік елдер рейтингінде Қазақстан 87-ші орынды иеленді. Соған қарамастан, Қазақстан табиғи аумақтарының үлкендігі, флора мен фаунаның алуан түрлілігі, табиғат ескерткіштері мен ЮНЕСКО мұрасы мәртебесіне ие объектілері есебінен экотуризмді дамытудың барлық алғышарттарына ие.
Кілт сөздерге анықтама:
Экотуризм - бұл қоршаған ортаны сақтайтын, жергілікті халықтың әл-ауқатын қолдайтын және экскурсиялық-ағартушылық қызмет пен білім беруді көздейтін табиғи аудандарға жауапты саяхат.
Зерттеу жұмысының өзектілігі 
Экологиялық туризм-Қазақстандағы тұрақтылықты сақтау үшін керек басым бағыттардың бірі. Дегенмен мұның бәрі әлі даму және қалыптасу сатысында. Біздің еліміз туризмнің осы саласын дамытуға, туристерді қабылдауға дайын және олардың қызығушылығын тартуды жалғастыруда. Оның себебі еліміздің бірегей төл мәдениетінде, бай табиғи әлеуетінде, сондай-ақ еліміз белсенді демалыс түрлерімен айналысуға мүмкіндік береді. Қазақстан - көптеген көрікті жерлері бар орасан зор ел. Солтүстігінде - Бурабай мен Баянауыл, оңтүстігінде - Ақсу-Жабағылы, орталығында - Қорғалжын және Қарқаралы, оңтүстік-шығысында - Медеу, Шымбұлақ, шығысында - Марқакөл, Катон-Қарағай, батысында - Шалқар және басқа да әдемі жерлерді Қазақстанның әр аймағынан кездестіруге болады. Туристер мұндай алыс және аз зерттелген, тіпті адам аяғы баспаған аумақтарға сапарға шығу арқылы Қазақстанның тарихы және мәдениеті туралы білім алуды көздейді. Осы себептен де елімізде экологиялық туризмді дамыту мәселесінің өзектілігі жоғары.
Зерттеу мақсаты 
Зерттеу жұмысының мақсаты - экотуризм және оның тұрақты дамуы туралы ақпарат беру, Қазақстанда экотуризмнің дамуының негізгі мүмкін бағыттарын анықтау.
Зерттеу міндеттері
Экотуризмнің дамуының теориялық негіздерін анықтап, оның туризм жүйесіндегі рөлін қарастыру
Қазақстанның экологиялық және туристік әлеуетіне талдау жасау
Қазақстандағы экологиялық туризмді дамыту аймақтарын анықтау
Экотуризмді одан әрі дамыту бойынша ұсыныстар әзірлеу

Зерттеу жоспары
Зерттеу мақсатына жету үшін және зерттеу сұрақтарына толығымен жауап беру мақсатында зерттеу жоспары ақпарат жинаудың көптеген әдістерінен тұрады. Осы тақырып аясында әдебиетке шолу жасау арқылы Қазақстандағы экотуризмнің даму мәселесін жан-жақты қарастыратын қосалқы дерек анықталады. Практикалық әдісте сауалнама алынып, ондағы сандық дерек инфографика түрінде беріледі. Тиісті мамандардан сұхбат алу және мәселені іс жүзінде бақылау әдісі арқылы сапалық дерек жиналады. SWOT-анализ кестесі негізінде қарастырылып жатқан мәселеге әділ баға беріледі және қорытынды жасалады.
Зерттеу жұмысының объектісі: Қазақстанның қол тимеген табиғи кешендер және олардың құрамдас бөліктері
Зерттеу жұмысының субъектісі: Қазақстанның аумақтық ерекшеліктерін қолдану арқылы экотуризмнің дамуы
Гипотеза: 
Қазақстан халықаралық деңгейде өз потенциалын толықтай жүзеге асыру үшін туризм және экология саласындағы уәкілетті органдар тиісті іс-шаралар жоспарын әзірлеп, табиғи аумақтарда туризмді басқарудың қолданыстағы әдістерін қайта қарауы қажет.
Зерттеу сұрақтары:
Экотуризмнің тұрақты дамуына әсер ететін факторлар қандай?
Қазақстандағы экотуризмнің қазіргі жағдайы мен келешегі қандай?
Қазақстандағы экотуризмнің бәсекеге қабілеттілігін қалайша арттыруға болады?

II. Негізгі бөлім
2.1. Кілт сөздер:
Экотуризм, тұрақты туризм, туристік әлеует, ЕҚТА-ерекше қорғалатын табиғи аумақ, БҰҰДБ, табиғи нысан, туристік маршрут, биоалуантүрлілік.
2.2. Ақпаратты іздестіру тәсілдері
Ақпаратты жинақтау барысында әр түрлі ресурс көздері қолданылды. Экотуризмнің негізгі идеясы мен тұрақты даму тұжырамдасы туралы ақпарат, мемлекеттік бағдарламаларға қатысты, өзге ел тәжірибесі жайлы мәліметтерді жинақтау кезінде газеттер, журналдар, кітаптар мен бұқаралық ақпарат құралдары, ғаламтор желісі қолданылды. Зерттеу әдістері ретінде қамтылған әлеуметтік бақылау және сауалнама таңдалынып алынған болатын. Зерттеу жұмысына қорытынды жасалып, SWOT- талдау жүргізіледі. Соның негізінде, зерттеу сұрағының мақсаты мен міндеттеріне жету үшін ұсыныс жасалды.
2.3.Зерттеу мәселесіне әдеби шолу және болжам:
2.3.1. Қазақстандағы экотуризм
Қазақстанда экотуризм 1995 жылдан бастап, Қазақстан Республикасындағы туристік қызмет туралы Заңы 13.06.2001 № 211 қабылданғаннан кейін дами бастады, ол ресми түрде туризмнің ең алдыңғы қатарлы секторларының бірі мәртебесін алды [1]. Еліміздің табиғи ландшафтардың бастапқы түрі сақталған аймақтар мен ерекше тартымды табиғат кешендері экологиялық туризмді дамытуға мүмкіндік береді. Елімізде ерекше қорғауға алынған 10 қорық және 13 ұлттық табиғи саябақ, ЮНЕСКО-ның дүниежүзілік мұра тізіміне кірген кірген 5 нысан бар: Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, Тамғалы тас петроглифтері, Сарыарқа, Ұлы Жібек жолы, Батыс Тянь-Шань таулы аймағы [2]. Саяхат үшін ерекше тартымды жерлер ретінде мыналарды атап өтуге болады: Алматы облысы - оңтүстік өңірде, Алтай - еліміздің шығыс бөлігінде, Маңғыстау облысы - батыста, Орталық Қазақстан төбелерінің объектілері, сондай-ақ Қорғалжын қорығы [3]. Алайда инфрақұрылымның жеткілікті деңгейде дамымауынан олардың көпшілігі, мысалы, Аралтөбе каньоны, Жаманты көлі, Жалаңашкөл, Жабықтау және тағы басқаларына бару мүмкін емес дерлік.
Алматы облысы қылқан жапырақты ормандар, таулар, мұздықтар, көлдер, каньондар, өзен аңғарлары түріндегі әртүрлі ландшафттарды көруге мүмкіндік береді. Басқа аймақтарға қарағанда инфрақұрылым жақсы дамыған және бұл туристерге гид қызметін пайдалана отырып, шатырлар мен велосипедтерді пайдалана отырып, жайлы жағдайда саяхаттауға мүмкіндік береді. Алматы облысының имиджін дамып келе жатқан брендке жатқызуға болады, ал қар басқан беткейлер, Үлкен Алматы көлі және алмалар ұғымдар мен нысандарды аймақ бейнесімен байланыстыратын ассоциативті элементтер ретінде әрекет етеді [4].
Алтай таулары көптеген көлдермен, ормандармен және бұғы мен марал сияқты тіршілік иелерімен әйгілі. Шекаралас өңірлерден әлі де туристерді тартатын Катонқарағай деп аталатын аймаққа ерекше назар аударған жөн.
Маңғыстау облысындағы Үстірт үстірті марс пейзаждарына ландшафттық ұқсастыққа ие, бұл жермен тікелей байланыстар құруға болады. Орналасқан жері экстремалды экотуризммен айналысуға мүмкіндік береді, өйткені жер бедері жабайы, ал елді мекендердің сирек орналасуы дайындалған ресурстарды пайдалануға мүмкіндік береді.
Қарқаралы, Бурабай, Баянауыл - таулы аймақтың ең танымал нысандары. Климат, таулардың биіктігі мен қабаттасуы, көлдердің көптігі мен жабайы орман экологиялық демалысты, мысалы, жайлы кемпингтерді ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Бұл аймақтың артықшылығы-оның қол жетімділігі және маусымға тәуелді еместігі.
Қорғалжын қорығының аумағында тұратын қоқиқаздар орнитологтар үшін ғана емес, ерекше құбылыстарға қызығушылық танытатындар үшін де үлкен құндылыққа ие. Сирек кездесетін құстар назар аудару үшін қолайлы нысан ғана емес, сонымен қатар экология мен жануарлар популяциясымен байланысты проблемаларды еске салады, бұл өз кезегінде экотуризм идеясын бейнелейді[5].
Туризмнің экологиялық бағыттылығының төмендігінің себептерінің бірі - Үкіметтің экологиялық туризм идеяларын ілгерілету жөніндегі әлсіз қызметі. Тұрақты экологиялық туризмнің идеясын ұстану-еліміз үшін қиын бастама [6].

2.3.2. Тұрақты экотуристік өнім
Қазақстан 2012 жылы тұрақты даму идеяларына ұқсас жасыл экономика атты тұжырымдамасын еңгізген. Дегенмен, бұл тұжырымдама экономиканың дербес саласы болып табылады. Онда тұрақты даму секілді табиғатқа келтірілген зиянды азайту арқылы оны болашақ ұрпақ үшін барынша сақтау идеясы басым емес. Жасыл экономика, керісінше, баламалы энергияның технологиялық жобаларының және энергияның экономикаға тиімділігіне негізделген. Ол кейбір секторлардағы (мысалы, мұнай) қоршаған ортаны ластауға назар аудармайды, дегенмен ол басқа секторлардағы(энергетика, су және т.б.) экологиялық таза технологияларды белсенді түрде дамытады [7].
Тұрақты туризм үш негізгі мақсатты индикаторды қамтамасыз етуге бағытталған:
Сапа - туризм туристік процестің қатысушыларының барлығының өмір сүру сапасына әсер етуі керек;
Оңтайлылық - табиғи ресурстарды пайдалану оңтайлы және қалпына келетіндей дәрежеде өтуі керек;
Баланс - туристік процеске қатысушылар арасында пайданы бөлу әділ болуы керек.
Тұрақты туризм жай экотуризмге қарағанда әлдеқайда үлкен әлеуметтік жауапкершілікті, табиғатқа қатысты міндеттемелерді орындауды, сондай-ақ жергілікті тұрғындарды туристік қызметті басқарумен байланысты барлық процестертерге тартуды білдіреді [8].
Экотуризм басқа туризм түрлерінен салыстырмалы түрде таза табиғаты бар жерлерге саяхат, биоалуантүрлілікті қорғауға, экологиялық білім беруге жәрдемдесу, жергілікті тұрғындарды экотуристік қызметке тарту, қоршаған орта үшін жағымсыз салдардың минимум болуы идеяларымен ерекшеленеді [9]. Дүниежүзілік туристік ұйым экотуризмнің мақсаттарын анықтады:
1. Экотуризм өзін-өзі қорғауға және сақтауға көмектесуі керек.
2. Экотуризм жұмыс орындарын құруға және белгілі бір түрде жергілікті қауымдастықтарға қосымша табыс табуға көмектесуі керек
3. Экотуризм жергілікті мәдениет туралы білім мен хабардарлықты арттыруға көмектесуі керек.
4. Экологиялық туризмнің мақсаты-туристерді үйрету. Яғни, ол туристердің тұрақты даму мәселелері бойынша танымын арттыруға, және тұрақты туристік тәжірибені ілгерілетуге талпынуы тиіс [10].
Осы ерекшеліктер мен ережелерді бұзу экологиялық туризм өнімінің өмірлік циклінің құлдырауына әкеледі. Бұрмалану туризм тұрақты идеясының жаппай тұтынудың кәдімгі туристік өніміне айналған кезде пайда болады [11]. UNEP туристік әлеуеттің ұғымы ретінде келесі анықтаманы ұсынды: физикалық, экономикалық және әлеуметтік-мәдени ортаның бұзылуын және келушілердің қанағаттануына жол бермеуді болдырмайтын туристердің максималды саны [12]. Туристік әлеуетті ұстанбаған жағдайда келген адамдар жабайы табиғат пен адам аяғы баспаған жерлерден ляззат алудың орнына туристердің үлкен ағымынан қоршаған ортаға қоқыс тастап, табиғатқа зиян келтіреді [13].
2.3.3. Қазіргі бағдарламалар

Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы (БҰҰДБ) Қазақстанға көп жылдар бойы экологиялық туризмді дамытуда қолдау көрсетіп келеді. Оның қолдауына келесілер кіреді: экотуризмнің заңнамалық базасын жетілдіру; озық тәжірибелер мен жалпыға танылған халықаралық стандарттарды ескере отырып, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда экотуризмді дамыту стратегиясын әзірлеуде сараптамалық және әдістемелік қолдау көрсету; туристік маршруттар мен соқпақтарды ұйымдастыру; СПА қызметкерлерін оқыту; шекаралас аймақтарда жасыл бизнесті дамыту. Оған қоса, БҰҰДБ қолдауымен туристік қызметтердің әртүрлі түрлеріне жалпы және қосымша талаптарды қамтитын экологиялық туризмнің ұлттық стандарты әзірленді [14].
БҰҰДБ 2021 жылы қабылданған экологиялық кодекс құжатын әзірлеуге белсенді қатысты. Экологиялық кодекске және заңға тәуелді актілерге мемлекеттік ұлттық табиғи парктер аумақтарындағы экологиялық туризмнің анықтамасы мен қағидаттары алғаш рет енгізілді. Олардың қатарына туристер санын реттеу, экологиялық таза көлік түрін пайдалану, биоалуантүрлілікке зиян келтірмеу, туристерді баратын жерлері туралы хабардар ету, тұрмыстық қатты қалдықтардың түзілуін азайту және туризмді дамытудан пайда табу үшін жергілікті халықты тарту кіреді [14].
2022 жылы БҰҰДБ жер бедері мен корпоративтік бірегейлікті ескере отырып, Сайрам-Өгем, Катонқарағай және Көлсай ұлттық парктерінде үш пилоттық экскурсиялық маршруттарды ұйымдастыруға қолдау көрсетті. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.