Қоршаған ортаға антропогендік факторлардың әсері
№122 орта мектеп КММ
7 сынып оқушысы
Аманқали Меруерт
Ғылыми жұмыс
Тақырыбы:Автокөлік көп жүретін көшедегі көмірқышқыл газы деңгейін анықтау
Ғылыми жетекшісі:Абызбекова Гүлмира Мыңбайқызы
Химия ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор
Жетекшісі: Құндызбаева Фариза Бегімсалқызы
Химия ғылымдарының магистрі
Жалағаш 2022 жыл
Аннотация
Зерттеу мақсаты: Автокөлік көп жүретін көшенің көмірқышқыл газымен ластану деңгейін анықтау
Гипотеза: Автокөлік көп жүретін көшенің көмірқышқыл газымен ластану деңгейін анықтай отырып жою жолдарын ұсыну
Жұмыстың жаңалығы: Автокөлік көп жүретін көшенің көмірқышқыл газымен ластану деңгейін анықтап көрсету
Жұмыстың нəтижесі: Автокөлік көп жүретін көшедегі көмірқышқыл газының көбейгенін физика-химиялық зерттеу әдісімен анықтадым. Мырзабай ахун ауылының өзім оқитын мектептің алдынан машиналар көп жүреді және лежачи полицейскиге тормоз берілетін болған соң автокөліктерден бөлінетін көмірқышқыл газы деңгейі көп бөлінеді деп банкаға жиналған көмірқышқылы газын анықтау барысында (сапалық реактив ретінде әк суы алынды) суды банкаға құйғанда бірден лайлады және белгілі уақыттан кейін аз мөлшерде тұнба түсті.
Зерттеу жұмысының қысқаша мазмұны:
І. Даярлық кезең
Автокөліктерден бөлінетін көмірқышқыл газы туралы мəлімет жинау.
ІІ. Автокөліктен бөлінетін көмірқышқыл газының мөлшерін зерттеу кезеңі
а) Белгілі аймақтарға банкаларды орналастыру арқылы сынамаларын алу
ə) Белгіленген аймақтардағы көмірқышқылы газының үлесін анықтау
б) Жұмысты жинақтап жазу
в) ҰСЫНЫС жасау
ІІІ. Жұмысты қорғауға əзірлік кезеңі:
а) Қосымша материалдар жинау, копьютерлік слайд дайындау, зертханалық жұмыс жасау.
ə) Жұмыс кезінде баяндама жасау.
Аннотация
Цель исследования: определить уровень загрязнения углекислым газом оживленной улицы.
Гипотеза: Предложить способы снижения уровня загрязнения углекислым газом оживленной улицы.
Новизна работы: Определение уровня загрязнения углекислым газом оживленной улицы.
Результат работы: Методом физико-химических исследований определил повышение содержания углекислого газа на улице с интенсивным движением. Перед школой в селе Мырзабай Ахун, где я учусь, много машин, и уровень углекислого газа, выбрасываемого автомобилями после торможения, высокий.
Резюме исследовательской работы:
І. Подготовительный период
Сбор данных о выбросах углекислого газа автомобилями.
II. Период исследования количества углекислого газа, выбрасываемого автомобилем
а) Отбор проб путем размещения банок в определенных местах
ə) Определение доли двуокиси углерода в специально отведенных местах
б) подвести итоги работы.
в) Делать предложение.
III. Период подготовки к защите работы:
а) Сбор дополнительных материалов, подготовка компьютерных слайдов, лабораторная работа.
ə) Презентация во время работы.
Annotation
The purpose of the study: to determine the level of carbon dioxide pollution in a busy street.
Hypothesis: Suggest ways to reduce the level of carbon dioxide pollution in a busy street.
Novelty of the work: Determining the level of carbon dioxide pollution in a busy street.
The result of the work:
By the method of physical and chemical research, I determined the increase in the content of carbon dioxide in a street with heavy traffic. In front of the school in the village of Myrzabay Akhun, where I study, there are a lot of cars, and the level of carbon dioxide emitted by cars after braking by a policeman is high.
Summary of research paper:
I. Preparation period
Collection of data on carbon emissions from vehicles.
II. Period of study of the amount of carbon dioxide emitted by the car
a) Sampling by placing jars in specific locations
ə) Determination of the proportion of carbon dioxide in designated areas
b) summarize the results of the work.
c) make an offer.
III . Work on the preparation of his defense of the project.
a) the selection of additional materials , preparation of slides for computers , laboratory work in order to verify the results of the preliminary work and preparation is visual aids.
b) work on the report based on the identified results
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. ӘДЕБИ ШОЛУ
1.1. Қоршаған ортаға антропогендік факторлардың әсері
1.2. Көмірқышқыл газы атмосфераны ластаушы көз
1.3. Көмірқышқыл газының адам организіміне әсері
1.4. Автокөліктерден бөлінетін көмірқышқыл газы
2. ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ
2.1. Көмірқышқыл газына сапалық реакция
2.2. Көмірқышқыл газына Физика-химиялық зерттеу əдістері
2.3. Автокөлік көп жүретін көшенің бойынан көмірқышқыл газы мөлшерін анықтау
2.4. Зерттеу нәтижелері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҰСЫНЫСТАР
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Бүгін бізге өте танымал болған газ - көміртегі диоксиді. Бұл атмосферадағы жылуды сақтауға қабілетті парниктік газ. Адамдар бұл газды парниктік эффекттің жоғарылауымен және климаттың өзгеру әсерімен демонизациялағанымен, бұл газ өмір үшін өте маңызды. Егер бұл газ болмаса, өсімдіктер фотосинтездей алмайтын еді, демек, бізде тыныс алатын оттегі болмас еді.
Біз көміртегі диоксиді туралы және оның ғаламшардағы тіршілік үшін маңызы туралы барлық құпияларды білейік.
Көмірқышқыл газында (СО2) көміртектің бір атомы және екі оттегі бар екені белгілі. Бұл түссіз және иіссіз газ, сондықтан ол қоршаған ортаға елеусіз қалуы мүмкін. Атомдарды біріктіретін байланыс ковалентті, сондықтан ешқандай металл қатыспайды. Көмірқышқыл газы табиғаттың бөлігі болып табылады және көптеген физикалық-химиялық процестерге қажет. Мысалы, егер ол жылуды ұстап тұру қабілетіне ие болмаса, бүкіл планетада тұрақты температураны сақтайтын парниктік эффект пайда болмады.
Бұрын айтылғандай, CO2 өсімдіктерге фотосинтез жасау үшін қажет. Бұл оттегін бөлу үшін көмірқышқыл газы алмасатын процесс. Бұл оттегі жер шарында тыныс алу және өмір сүру үшін қажет. Бұл олар ойлағандай немесе көпшілік ойлағандай улы емес. Бұл біздің ішімізден шығаратын газ. Егер ол улы немесе улы болса, бұл біздің тыныс алу жолдарымызды зақымдауы мүмкін және бұл біз білмейтініміздей болмайды.
Табиғи формадан ол қоршаған ортада 300ppm және 500ppm арасындағы концентрацияда кездеседі. Ауадағы көмірқышқыл газының концентрацияларындағы бұл ауытқулар, егер біз қалалық ортада немесе табиғи ортада өлшеу жүргізсек, әр түрлі болады. Табиғатта CO2 шығарудың өзіндік көздері бар, мысалы, тыныс алу, ыдырау процестері және т.б. Алайда, бұл концентрацияны жаһандық деңгейде жоғарылатпайды.
Адамзаттың алдында тұрған проблема - көмірқышқыл газының концентрациясын қажетсіз деңгейге дейін арттыру.
Көмірқышқыл газының жоғарылауы
Көмірқышқыл газының әсерінен қоршаған ортаның өзгеруі
Көмірқышқыл газының концентрациясы біздің ғаламшарымыздың бүкіл эволюциясында өзгеріп отырды. Сол кездегі өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің көптігіне байланысты атмосферада әр түрлі CO2 деңгейінің болғандығын көрсететін зерттеулер бар. Сондай-ақ, қазіргі уақытта өнеркәсіптік революция біздің энергияның негізгі қайнар көзі күйіп кетуіне байланысты болғандығына байланысты оның концентрациясы нормадан әлдеқайда жоғары екенін ескеру қажет. қазба отындары.
Осы қазба отындарының жануы кезінде олардың арасында бізде көмір, мұнай және табиғи газ көп мөлшерде СО2 бөлінеді. Өнеркәсіп саласында болсын, электр энергиясы өндірісінде болсын, көлікте болсын. Соңғы жылдары CO2 мөлшері өте жоғарылап кетті.
Көмірқышқыл газы СО2 атмосферадағы жылуды сақтауға қабілетті. Себебі ол күн сәулелерін ғарыш кеңістігінен шыққан кезде де, Жер бетінен секіргенде де сіңіреді. Ол қанша жылуды сақтай алады, соғұрлым көп температура болады. СО2 ғана емес, сонымен қатар басқа парниктік газдар біздің температурамыздың қолайсыздығына себеп болады. Алайда, концентрацияның жоғарылауы ғаламдық жылынуды тудырады.
Көмірқышқылының тек зиянды жағын ғана айтпай қолданылуына да тоқтала кетейін Көмір қышқыл газының фотосинтез процесінде маңызы зор, ол - организмде зат алмасу нәтижесінде түзілетін басты өнімдердің бірі. Лабораторияда көмір қышқыл газын Кипп аппаратында мәрмәрға тұз қышқылымен (HCl) әсер ету арқылы, ал өнеркәсіпте әктасты не борды ыдырату арқылы алады: CaCO3--CaO+CO2. Бұдан шыққан көмір қышқыл газын арнайы әдістермен тазартады. Көмір қышқыл газы, негізінен, тамақ (қант, сыра, т.б.) өнеркәсібінде құрғақ мұз, тағамдарды консервілеу үшін, өрт сөндіруде, газдандырылған су, емдік көмірқышқыл ванна дайындауда, химия өнеркәсібінде сода өндіруде қолданылады.[1]
1.ӘДЕБИ ШОЛУ
0.1. Қоршаған ортаға антропогендік факторлардың әсері
Антропогендік факторлар, бұл - адамның іс-әрекеті және тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болып, қоршаған ортаға және осы ортадағы ағзаларға әсер ететін факторлар. Табиғи факторлармен салыстырғанда антропогендік факторлар биосфераның жағдайын аз уакыттың ішінде өзгерте алады. Осы процестердің өзгеруін бақылауды дүние жүзіндегі барлық экологиялық тұрғыдан қызмет атқаратын (гидрометеорологиялық, сейсмикалык, ионосфералық және басқа) жүйелер жүргізеді.
Антропогендік фактор - бұл басқа түрлердің тірші - лік ету ортасы ретіндегі таби - ғат - - - тың өзгеруіне әкелетін не - - месе олардың тіршілігінен тіке - - - лей көрінетін адамзат қо - - ға - - - мы - - ның әрекеттілігінің түр - - - лері. Адамзат тарихы ба - - ры - - - - сында алдымен аң аулау - - - дың, содан кейін ауыл ша - руа - - - - шылығының, өндіріс - тің, кө - ліктің дамуы ға - лам - ша - - ры - - - мыз - дың табиғатына үл - - кен өз - герістер әкеліп, бү - гін - - де бүкіл тіршілік әле - - міне антропогендік әсер ету ық - палының күрт өсуі - не се - - беп болды. Адам әреке - ті - нен шығып жатқан таби - ғи орта - ны сарқу, ластау және бүл - ді - рудің себептерін объек - - тивті және субъективті се - беп - - - терге бөлеміз.
Адамның шаруа - - - шылық іс-әрекеті сал - дары - - нан қоршаған орта - ның кей - бір жерлерінің өзгер - гені сон - ша - лық, табиғи құрауыш - тары - ның байланысы басқа болып, бұрынғы кешендермен салыстырғанда жаңа кешендер түрлері қалып - тас - ты. Антропогендік фак - тор - лар - ға өнеркәсіп индус - трия - сы - ның барлық саласы, көлік, ауыл, орман шаруашылығы, энер - ге - тика, атом қаруын сынау, мұ - най, газ және тау кен өн - ді - рісі салалары. т.б. жатады.
Тек өндірістік кәсіпорын - дардың ғана қоршаған ортаға әсер етіп ластануының негіз - гі түрлеріне шикізат ма - те - риал - дары, құрал-жаб - дық - - тар, отын, электр энер - гия - сы, су, қалдықтар, өнімдер, атмо - сфераға таралатын (газ, бу, ауа тозаңы) энергет - ика - лық шы - - ға - рындылар, шу, инф - ра - ды - быс, ультрадыбыс, жарық, элек - тро - магниттік өріс, лазер - лі сәулелер, иондағыш шы - ға - - рын - - дылар және тағы басқа - ларды жатқызуға болады.
Биосфераны ластайтын компоненттердің химиялық құрамы отын-энергетика ре - сурстарының түріне, өнді - рісте қолданылатын шикі - затқа, оны өңдейтін техно - логияға байланысты. Антропогендік фактор - лар әсерінің артуынан күрделі экологиялық проблемалар; парник эффектісі, қыш - қыл жаңбыр түсімі, алқап - тардың ормансыздандырылуы, ядролық қыс, озон қаба - тының жұқаруы мен тесі - луі, шөлейттенуге айналу құбы - лыс - тары орын алды.
Жаңаша әсерге биосфе - ра - ның басқа компонент - терін - де экологиялық тепе-тең - дік - тің бұзылуы салдарынан атмос - фераның жағдайына ойқаптар, жыртылған егістік жерлер, ұйымдастырылған үлкен су қоймалары, өзгер - тілген өзен ағыстары, ме - лио - - ра - тивтік жұ - мыс - тар қата - ры, пайдалы кен қазба - лары - ның ашық әдіс - - пен жаппай, үнемі алынуы жатады. Жер бетінің қа - сие - ті мен си - пат - тамасының өзге - руі атмо - с - фера энергия - лық жү - йесін - дегі алмасу про - цес - теріне, атмосфераға өтетін шы - ғын - дыққа әсерін тигізеді. Ал тікелей әсерге мысал ре - тін - де өндірістен шығатын тас - - танды заттектерді, күл - ді, металл оксидтері мен тұз - дарын, күкірттің газ - ды қо - сылыс - тары, аммиак - ты, кө - мір су - тектерін, радио - актив - ті газ - дар - ды, шаңдарды, озонды сутек - ті қосылыстар және тозаңдар жатады.
Бүгінде еліміздегі Арал өңірінің, Семей жерінің, Балқаш маңының, Каспий алқабының экологиялық апатты аймақтарға айналуына антропогендік факторлар негіз болып отырғаны бәрімізге мәлім. Қазіргі кезде адамның іс-әрекетінің кең көлемде бүкіл биосфераға ерекше әсер етуі Жер шарының барлық аймақтарында айқын байқалуда. Бүгінгі заман талабына сай ашылып жатқан өндіріс орындары қоршаған ортаға тигізер залалын алдын ала ескеріп, мән беріп, әкелер пайдасы мен тигізер зиянын ескергенде, табиғат бай - лы - ғын тиімді пайдалану, қор - шаған орта, жер, су таза - лы - ғын сақтау, олардың зиянды заттармен ластануына жол бер - меу көкірегі ашық, көңілі ояу әрбір азаматтың па - рызы екенін түсінгенде, қор - шаған ортаға әсер етер антро - по - ген - дік фактор ықпалы аза - йып, табиғатымыз бәз қал - пында қалар еді. Лайым сол экологиялық сана салтанат құрар күнге жетелік.[2]
Глобальды экологиялық проблемалар жаксарту үшін шешім қабылдауға барлық елді біріктіреді. 1997 жылы шілдеде Денверде алдыңғы қатардағы индустриальды мемлекеттердің сегіздік отырысында талқыланды. Сегіздік глобальды жылыну мәселесімен күресу және 2000 жылы атмосфераға зиянды тастуларды 15% азайту шараларын қарастырды. Бірақ бұл барлық проблемаларды шешпеді, негізгі жұмыс тек дамыған мемлекеттер алдында ғана емес дамушы мемлекеттердің де алдында тұрған мәселе.
Қазіргі кезде географиялық ортаға антропогендік әсер өте көп және барлығы бақыланбайды.
Климаттың өзгеруі - түгелдей жер бетінде немесе оның ірі аймақтарында климат жағдайларының ұзақ бағытты (он жылдан астам) немесе ырғақты (геологиялық уақытта, тарихи уақытта) езгерулері. Палеогеографиялық зерттеулердің негізінде анықталған геологиялық климаттың өзгерулері Жер тарихында ұзаққа созылған жылы және суық кезендердің болғанын дәлелдейді.
Көбінесе метеорологиялық байқаулардың негізінде, сондай-ақ дендрохронологиялық және т.б. әдістермен анықталатын қазіргі Климаттың өзгерулері кейінгі ондаған (кейде жүздеген) жылды қамтиды және циклді сипатта болады. Әр түрлі себептерден туындаған ұзақтығьг 11, 35, 80 -- 90 жылдарға созылған, сондай-ақ ғасырдан асқан климаттык ырғақтар (мысалы, 1800 -- 1900 жылдық ырғақтар) және т.б. анықталды. Климаттың Күн активтілігінің ғасырлық және ғасырдан ұзақ өзгерістерімен байланыстары туралы болжамдар да бар. Климаттың өзгерулері әр түрлі дәрежеде табиғи ортаның барлық құрам- бөліктері мен ауыл шаруашылығы өндірісіне әсер етеді.
Озон тесігі (Озоновая дыра; грек, ozon -- иісі шығу, аңқу) -- ғаламшардың озон кабатындағы озон (көк түсті, өткір иісті газ) құрамының едоуір төмендеуінен I (50 %-ға дейін және одан да жоғары) 20-25 км биіктікте пайда болған кеңістік. Бұл -- жердің озон қабатының тозуындағы күрделі экологиялық моселенің бір бөлігі. Антропогендік факторлардың салдарынан атмосфераға суытқыштар (фреондар) мен азот оксиді (космостық аппараттар және ұшақтардың органикалық отынының толық жанбаған өнімі) шығарындыларының көп бөлінуінен ғаламшардың озон қабатында бұзылу процесі басталған.
Семей апаты, атом бомбасының жарылысы салдарынан кейбір аудандардың радиоактивті ластануы байқалады.
Региональды және глобальды экологиялық тепе теңдіктің бұзылуы жоғарыда айтылған процестер нәтижесінде. Осында ластану салдарынан адамның иммунодефицит вирусы -- ВИЧ, емделмейтін ауру -- СПИД, және малдың лейкоз қоздырғышы және құтыру аурулары т.б. па йда болады.
Қала және ауылдарда ортаның нашарлауы, дыбыстық ластанудың артуы, ауа және топырақтың ластануы, стресс, осының бари психологиялық шаршауды тудырады.[3]
Сурет1 \
1.2 Көмірқышқыл газы атмосфераны ластаушы көзі
Атмосфералық ауаның ластануы қазіргі замандағы ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Халық санының өсуі мен адамның өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық әрекеттерінің қарқынды жүруі ауаның қауіпті масштабта ластана бастауына және күтілмеген салдары дамуына әкеп соқты.
Табиғи (шаңды құйындар, вулкандардың атқылауы, өрттер, борандар, өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтарының ыдырауы және т.б.) көздеріне қарағанда, жасанды ластаушы көздерінің ... жалғасы
7 сынып оқушысы
Аманқали Меруерт
Ғылыми жұмыс
Тақырыбы:Автокөлік көп жүретін көшедегі көмірқышқыл газы деңгейін анықтау
Ғылыми жетекшісі:Абызбекова Гүлмира Мыңбайқызы
Химия ғылымдарының кандидаты, қауымдастырылған профессор
Жетекшісі: Құндызбаева Фариза Бегімсалқызы
Химия ғылымдарының магистрі
Жалағаш 2022 жыл
Аннотация
Зерттеу мақсаты: Автокөлік көп жүретін көшенің көмірқышқыл газымен ластану деңгейін анықтау
Гипотеза: Автокөлік көп жүретін көшенің көмірқышқыл газымен ластану деңгейін анықтай отырып жою жолдарын ұсыну
Жұмыстың жаңалығы: Автокөлік көп жүретін көшенің көмірқышқыл газымен ластану деңгейін анықтап көрсету
Жұмыстың нəтижесі: Автокөлік көп жүретін көшедегі көмірқышқыл газының көбейгенін физика-химиялық зерттеу әдісімен анықтадым. Мырзабай ахун ауылының өзім оқитын мектептің алдынан машиналар көп жүреді және лежачи полицейскиге тормоз берілетін болған соң автокөліктерден бөлінетін көмірқышқыл газы деңгейі көп бөлінеді деп банкаға жиналған көмірқышқылы газын анықтау барысында (сапалық реактив ретінде әк суы алынды) суды банкаға құйғанда бірден лайлады және белгілі уақыттан кейін аз мөлшерде тұнба түсті.
Зерттеу жұмысының қысқаша мазмұны:
І. Даярлық кезең
Автокөліктерден бөлінетін көмірқышқыл газы туралы мəлімет жинау.
ІІ. Автокөліктен бөлінетін көмірқышқыл газының мөлшерін зерттеу кезеңі
а) Белгілі аймақтарға банкаларды орналастыру арқылы сынамаларын алу
ə) Белгіленген аймақтардағы көмірқышқылы газының үлесін анықтау
б) Жұмысты жинақтап жазу
в) ҰСЫНЫС жасау
ІІІ. Жұмысты қорғауға əзірлік кезеңі:
а) Қосымша материалдар жинау, копьютерлік слайд дайындау, зертханалық жұмыс жасау.
ə) Жұмыс кезінде баяндама жасау.
Аннотация
Цель исследования: определить уровень загрязнения углекислым газом оживленной улицы.
Гипотеза: Предложить способы снижения уровня загрязнения углекислым газом оживленной улицы.
Новизна работы: Определение уровня загрязнения углекислым газом оживленной улицы.
Результат работы: Методом физико-химических исследований определил повышение содержания углекислого газа на улице с интенсивным движением. Перед школой в селе Мырзабай Ахун, где я учусь, много машин, и уровень углекислого газа, выбрасываемого автомобилями после торможения, высокий.
Резюме исследовательской работы:
І. Подготовительный период
Сбор данных о выбросах углекислого газа автомобилями.
II. Период исследования количества углекислого газа, выбрасываемого автомобилем
а) Отбор проб путем размещения банок в определенных местах
ə) Определение доли двуокиси углерода в специально отведенных местах
б) подвести итоги работы.
в) Делать предложение.
III. Период подготовки к защите работы:
а) Сбор дополнительных материалов, подготовка компьютерных слайдов, лабораторная работа.
ə) Презентация во время работы.
Annotation
The purpose of the study: to determine the level of carbon dioxide pollution in a busy street.
Hypothesis: Suggest ways to reduce the level of carbon dioxide pollution in a busy street.
Novelty of the work: Determining the level of carbon dioxide pollution in a busy street.
The result of the work:
By the method of physical and chemical research, I determined the increase in the content of carbon dioxide in a street with heavy traffic. In front of the school in the village of Myrzabay Akhun, where I study, there are a lot of cars, and the level of carbon dioxide emitted by cars after braking by a policeman is high.
Summary of research paper:
I. Preparation period
Collection of data on carbon emissions from vehicles.
II. Period of study of the amount of carbon dioxide emitted by the car
a) Sampling by placing jars in specific locations
ə) Determination of the proportion of carbon dioxide in designated areas
b) summarize the results of the work.
c) make an offer.
III . Work on the preparation of his defense of the project.
a) the selection of additional materials , preparation of slides for computers , laboratory work in order to verify the results of the preliminary work and preparation is visual aids.
b) work on the report based on the identified results
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
1. ӘДЕБИ ШОЛУ
1.1. Қоршаған ортаға антропогендік факторлардың әсері
1.2. Көмірқышқыл газы атмосфераны ластаушы көз
1.3. Көмірқышқыл газының адам организіміне әсері
1.4. Автокөліктерден бөлінетін көмірқышқыл газы
2. ЗЕРТТЕУ БӨЛІМІ
2.1. Көмірқышқыл газына сапалық реакция
2.2. Көмірқышқыл газына Физика-химиялық зерттеу əдістері
2.3. Автокөлік көп жүретін көшенің бойынан көмірқышқыл газы мөлшерін анықтау
2.4. Зерттеу нәтижелері
ҚОРЫТЫНДЫ
ҰСЫНЫСТАР
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
КІРІСПЕ
Бүгін бізге өте танымал болған газ - көміртегі диоксиді. Бұл атмосферадағы жылуды сақтауға қабілетті парниктік газ. Адамдар бұл газды парниктік эффекттің жоғарылауымен және климаттың өзгеру әсерімен демонизациялағанымен, бұл газ өмір үшін өте маңызды. Егер бұл газ болмаса, өсімдіктер фотосинтездей алмайтын еді, демек, бізде тыныс алатын оттегі болмас еді.
Біз көміртегі диоксиді туралы және оның ғаламшардағы тіршілік үшін маңызы туралы барлық құпияларды білейік.
Көмірқышқыл газында (СО2) көміртектің бір атомы және екі оттегі бар екені белгілі. Бұл түссіз және иіссіз газ, сондықтан ол қоршаған ортаға елеусіз қалуы мүмкін. Атомдарды біріктіретін байланыс ковалентті, сондықтан ешқандай металл қатыспайды. Көмірқышқыл газы табиғаттың бөлігі болып табылады және көптеген физикалық-химиялық процестерге қажет. Мысалы, егер ол жылуды ұстап тұру қабілетіне ие болмаса, бүкіл планетада тұрақты температураны сақтайтын парниктік эффект пайда болмады.
Бұрын айтылғандай, CO2 өсімдіктерге фотосинтез жасау үшін қажет. Бұл оттегін бөлу үшін көмірқышқыл газы алмасатын процесс. Бұл оттегі жер шарында тыныс алу және өмір сүру үшін қажет. Бұл олар ойлағандай немесе көпшілік ойлағандай улы емес. Бұл біздің ішімізден шығаратын газ. Егер ол улы немесе улы болса, бұл біздің тыныс алу жолдарымызды зақымдауы мүмкін және бұл біз білмейтініміздей болмайды.
Табиғи формадан ол қоршаған ортада 300ppm және 500ppm арасындағы концентрацияда кездеседі. Ауадағы көмірқышқыл газының концентрацияларындағы бұл ауытқулар, егер біз қалалық ортада немесе табиғи ортада өлшеу жүргізсек, әр түрлі болады. Табиғатта CO2 шығарудың өзіндік көздері бар, мысалы, тыныс алу, ыдырау процестері және т.б. Алайда, бұл концентрацияны жаһандық деңгейде жоғарылатпайды.
Адамзаттың алдында тұрған проблема - көмірқышқыл газының концентрациясын қажетсіз деңгейге дейін арттыру.
Көмірқышқыл газының жоғарылауы
Көмірқышқыл газының әсерінен қоршаған ортаның өзгеруі
Көмірқышқыл газының концентрациясы біздің ғаламшарымыздың бүкіл эволюциясында өзгеріп отырды. Сол кездегі өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің көптігіне байланысты атмосферада әр түрлі CO2 деңгейінің болғандығын көрсететін зерттеулер бар. Сондай-ақ, қазіргі уақытта өнеркәсіптік революция біздің энергияның негізгі қайнар көзі күйіп кетуіне байланысты болғандығына байланысты оның концентрациясы нормадан әлдеқайда жоғары екенін ескеру қажет. қазба отындары.
Осы қазба отындарының жануы кезінде олардың арасында бізде көмір, мұнай және табиғи газ көп мөлшерде СО2 бөлінеді. Өнеркәсіп саласында болсын, электр энергиясы өндірісінде болсын, көлікте болсын. Соңғы жылдары CO2 мөлшері өте жоғарылап кетті.
Көмірқышқыл газы СО2 атмосферадағы жылуды сақтауға қабілетті. Себебі ол күн сәулелерін ғарыш кеңістігінен шыққан кезде де, Жер бетінен секіргенде де сіңіреді. Ол қанша жылуды сақтай алады, соғұрлым көп температура болады. СО2 ғана емес, сонымен қатар басқа парниктік газдар біздің температурамыздың қолайсыздығына себеп болады. Алайда, концентрацияның жоғарылауы ғаламдық жылынуды тудырады.
Көмірқышқылының тек зиянды жағын ғана айтпай қолданылуына да тоқтала кетейін Көмір қышқыл газының фотосинтез процесінде маңызы зор, ол - организмде зат алмасу нәтижесінде түзілетін басты өнімдердің бірі. Лабораторияда көмір қышқыл газын Кипп аппаратында мәрмәрға тұз қышқылымен (HCl) әсер ету арқылы, ал өнеркәсіпте әктасты не борды ыдырату арқылы алады: CaCO3--CaO+CO2. Бұдан шыққан көмір қышқыл газын арнайы әдістермен тазартады. Көмір қышқыл газы, негізінен, тамақ (қант, сыра, т.б.) өнеркәсібінде құрғақ мұз, тағамдарды консервілеу үшін, өрт сөндіруде, газдандырылған су, емдік көмірқышқыл ванна дайындауда, химия өнеркәсібінде сода өндіруде қолданылады.[1]
1.ӘДЕБИ ШОЛУ
0.1. Қоршаған ортаға антропогендік факторлардың әсері
Антропогендік факторлар, бұл - адамның іс-әрекеті және тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болып, қоршаған ортаға және осы ортадағы ағзаларға әсер ететін факторлар. Табиғи факторлармен салыстырғанда антропогендік факторлар биосфераның жағдайын аз уакыттың ішінде өзгерте алады. Осы процестердің өзгеруін бақылауды дүние жүзіндегі барлық экологиялық тұрғыдан қызмет атқаратын (гидрометеорологиялық, сейсмикалык, ионосфералық және басқа) жүйелер жүргізеді.
Антропогендік фактор - бұл басқа түрлердің тірші - лік ету ортасы ретіндегі таби - ғат - - - тың өзгеруіне әкелетін не - - месе олардың тіршілігінен тіке - - - лей көрінетін адамзат қо - - ға - - - мы - - ның әрекеттілігінің түр - - - лері. Адамзат тарихы ба - - ры - - - - сында алдымен аң аулау - - - дың, содан кейін ауыл ша - руа - - - - шылығының, өндіріс - тің, кө - ліктің дамуы ға - лам - ша - - ры - - - мыз - дың табиғатына үл - - кен өз - герістер әкеліп, бү - гін - - де бүкіл тіршілік әле - - міне антропогендік әсер ету ық - палының күрт өсуі - не се - - беп болды. Адам әреке - ті - нен шығып жатқан таби - ғи орта - ны сарқу, ластау және бүл - ді - рудің себептерін объек - - тивті және субъективті се - беп - - - терге бөлеміз.
Адамның шаруа - - - шылық іс-әрекеті сал - дары - - нан қоршаған орта - ның кей - бір жерлерінің өзгер - гені сон - ша - лық, табиғи құрауыш - тары - ның байланысы басқа болып, бұрынғы кешендермен салыстырғанда жаңа кешендер түрлері қалып - тас - ты. Антропогендік фак - тор - лар - ға өнеркәсіп индус - трия - сы - ның барлық саласы, көлік, ауыл, орман шаруашылығы, энер - ге - тика, атом қаруын сынау, мұ - най, газ және тау кен өн - ді - рісі салалары. т.б. жатады.
Тек өндірістік кәсіпорын - дардың ғана қоршаған ортаға әсер етіп ластануының негіз - гі түрлеріне шикізат ма - те - риал - дары, құрал-жаб - дық - - тар, отын, электр энер - гия - сы, су, қалдықтар, өнімдер, атмо - сфераға таралатын (газ, бу, ауа тозаңы) энергет - ика - лық шы - - ға - рындылар, шу, инф - ра - ды - быс, ультрадыбыс, жарық, элек - тро - магниттік өріс, лазер - лі сәулелер, иондағыш шы - ға - - рын - - дылар және тағы басқа - ларды жатқызуға болады.
Биосфераны ластайтын компоненттердің химиялық құрамы отын-энергетика ре - сурстарының түріне, өнді - рісте қолданылатын шикі - затқа, оны өңдейтін техно - логияға байланысты. Антропогендік фактор - лар әсерінің артуынан күрделі экологиялық проблемалар; парник эффектісі, қыш - қыл жаңбыр түсімі, алқап - тардың ормансыздандырылуы, ядролық қыс, озон қаба - тының жұқаруы мен тесі - луі, шөлейттенуге айналу құбы - лыс - тары орын алды.
Жаңаша әсерге биосфе - ра - ның басқа компонент - терін - де экологиялық тепе-тең - дік - тің бұзылуы салдарынан атмос - фераның жағдайына ойқаптар, жыртылған егістік жерлер, ұйымдастырылған үлкен су қоймалары, өзгер - тілген өзен ағыстары, ме - лио - - ра - тивтік жұ - мыс - тар қата - ры, пайдалы кен қазба - лары - ның ашық әдіс - - пен жаппай, үнемі алынуы жатады. Жер бетінің қа - сие - ті мен си - пат - тамасының өзге - руі атмо - с - фера энергия - лық жү - йесін - дегі алмасу про - цес - теріне, атмосфераға өтетін шы - ғын - дыққа әсерін тигізеді. Ал тікелей әсерге мысал ре - тін - де өндірістен шығатын тас - - танды заттектерді, күл - ді, металл оксидтері мен тұз - дарын, күкірттің газ - ды қо - сылыс - тары, аммиак - ты, кө - мір су - тектерін, радио - актив - ті газ - дар - ды, шаңдарды, озонды сутек - ті қосылыстар және тозаңдар жатады.
Бүгінде еліміздегі Арал өңірінің, Семей жерінің, Балқаш маңының, Каспий алқабының экологиялық апатты аймақтарға айналуына антропогендік факторлар негіз болып отырғаны бәрімізге мәлім. Қазіргі кезде адамның іс-әрекетінің кең көлемде бүкіл биосфераға ерекше әсер етуі Жер шарының барлық аймақтарында айқын байқалуда. Бүгінгі заман талабына сай ашылып жатқан өндіріс орындары қоршаған ортаға тигізер залалын алдын ала ескеріп, мән беріп, әкелер пайдасы мен тигізер зиянын ескергенде, табиғат бай - лы - ғын тиімді пайдалану, қор - шаған орта, жер, су таза - лы - ғын сақтау, олардың зиянды заттармен ластануына жол бер - меу көкірегі ашық, көңілі ояу әрбір азаматтың па - рызы екенін түсінгенде, қор - шаған ортаға әсер етер антро - по - ген - дік фактор ықпалы аза - йып, табиғатымыз бәз қал - пында қалар еді. Лайым сол экологиялық сана салтанат құрар күнге жетелік.[2]
Глобальды экологиялық проблемалар жаксарту үшін шешім қабылдауға барлық елді біріктіреді. 1997 жылы шілдеде Денверде алдыңғы қатардағы индустриальды мемлекеттердің сегіздік отырысында талқыланды. Сегіздік глобальды жылыну мәселесімен күресу және 2000 жылы атмосфераға зиянды тастуларды 15% азайту шараларын қарастырды. Бірақ бұл барлық проблемаларды шешпеді, негізгі жұмыс тек дамыған мемлекеттер алдында ғана емес дамушы мемлекеттердің де алдында тұрған мәселе.
Қазіргі кезде географиялық ортаға антропогендік әсер өте көп және барлығы бақыланбайды.
Климаттың өзгеруі - түгелдей жер бетінде немесе оның ірі аймақтарында климат жағдайларының ұзақ бағытты (он жылдан астам) немесе ырғақты (геологиялық уақытта, тарихи уақытта) езгерулері. Палеогеографиялық зерттеулердің негізінде анықталған геологиялық климаттың өзгерулері Жер тарихында ұзаққа созылған жылы және суық кезендердің болғанын дәлелдейді.
Көбінесе метеорологиялық байқаулардың негізінде, сондай-ақ дендрохронологиялық және т.б. әдістермен анықталатын қазіргі Климаттың өзгерулері кейінгі ондаған (кейде жүздеген) жылды қамтиды және циклді сипатта болады. Әр түрлі себептерден туындаған ұзақтығьг 11, 35, 80 -- 90 жылдарға созылған, сондай-ақ ғасырдан асқан климаттык ырғақтар (мысалы, 1800 -- 1900 жылдық ырғақтар) және т.б. анықталды. Климаттың Күн активтілігінің ғасырлық және ғасырдан ұзақ өзгерістерімен байланыстары туралы болжамдар да бар. Климаттың өзгерулері әр түрлі дәрежеде табиғи ортаның барлық құрам- бөліктері мен ауыл шаруашылығы өндірісіне әсер етеді.
Озон тесігі (Озоновая дыра; грек, ozon -- иісі шығу, аңқу) -- ғаламшардың озон кабатындағы озон (көк түсті, өткір иісті газ) құрамының едоуір төмендеуінен I (50 %-ға дейін және одан да жоғары) 20-25 км биіктікте пайда болған кеңістік. Бұл -- жердің озон қабатының тозуындағы күрделі экологиялық моселенің бір бөлігі. Антропогендік факторлардың салдарынан атмосфераға суытқыштар (фреондар) мен азот оксиді (космостық аппараттар және ұшақтардың органикалық отынының толық жанбаған өнімі) шығарындыларының көп бөлінуінен ғаламшардың озон қабатында бұзылу процесі басталған.
Семей апаты, атом бомбасының жарылысы салдарынан кейбір аудандардың радиоактивті ластануы байқалады.
Региональды және глобальды экологиялық тепе теңдіктің бұзылуы жоғарыда айтылған процестер нәтижесінде. Осында ластану салдарынан адамның иммунодефицит вирусы -- ВИЧ, емделмейтін ауру -- СПИД, және малдың лейкоз қоздырғышы және құтыру аурулары т.б. па йда болады.
Қала және ауылдарда ортаның нашарлауы, дыбыстық ластанудың артуы, ауа және топырақтың ластануы, стресс, осының бари психологиялық шаршауды тудырады.[3]
Сурет1 \
1.2 Көмірқышқыл газы атмосфераны ластаушы көзі
Атмосфералық ауаның ластануы қазіргі замандағы ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады. Халық санының өсуі мен адамның өндірістік және шаруашылық-тұрмыстық әрекеттерінің қарқынды жүруі ауаның қауіпті масштабта ластана бастауына және күтілмеген салдары дамуына әкеп соқты.
Табиғи (шаңды құйындар, вулкандардың атқылауы, өрттер, борандар, өсімдіктер мен жануарлардың қалдықтарының ыдырауы және т.б.) көздеріне қарағанда, жасанды ластаушы көздерінің ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz