Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне арналған ескерткіш

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

ТАУ ТҰЛҒАЛЫ БАТЫР - ЕЛ ЕСІНДЕ

Мен - солдат, тағдыр тартқан сыбағам сол,
Түн қатып жүрмін, намыс сынаған соң
Аяма ақ батаңды , асыл елім,
Арманым - бақыт қана, сұраман сор.
(Қуандық Шаңғытбаев)

Аннотация
Жобаның тақырыбы: " ТАУ ТҰЛҒАЛЫ БАТЫР - ЕЛ ЕСІНДЕ"
Мақсаты: Қордай ауданындағы әр ескерткіштің өз тарихы мен өмірде алатын орны туралы толықтырып , соның ішінде Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне арналған ескерткіштің ерекшелігіне тоқталып, Ұлы Отан Соғысының ардагері Секеев Құрманбек атаның өміріндегі құпия қалған мұраларын зерттеу.
Міндеттері: Секеев Құрманбек атаның жазбаларын зерделеу, неге ардагер атағын 1981 жылы алғандығын зерттеу.
Жұмыстың өзектілігі: Ертеңгі күннің, бүгінгі күннен асып түсуіне ықпал етіп, адамзат қоғамын алға қарай жетелеуші құдіретті күш тек тәуелсіздікке ғана тіреледі. Қоғамның рухани және адамгершілік құндылықтарын қалыптастыруда соғыс ардагерлерінің батырлығы мен ерліктерін келер ұрпаққа насихаттау - баса назар аударарлық мәселе.
Біз, соғыстан кейін туған ұрпақ кешегі Ұлы Отан соғысы жылдарындағы аға ұрпақтық - қазақтар мен Қазақстандықтардың жанкешті ерлігі туралы оқулықтардан, көркем әдебиеттерден, кино туындылардан ғана білеміз. Соғыс ардагерлерінің соңғы буындары айтып берген әсері әңгімелері жанымызды, санамызды патриотизмге жетелейтін. Ұлы Отан Соғысының ардагері Секеев Құрманбек атаның жазып қалдырған кітапшасынан көптеген мәліметтер анықтадық. Өткен тарихымызға тағзым да, бүгінгі бақытымызға мақтаныш та, гүлденген келешекке сенім де Мәңгілік Ел деген құдіретті ұғымға сыйып тұр. Отанды сүю-бабалардан мирас болған ұлы мұраны қадірлеу, оны көздің қарашығындай сақтау, өз үлесіңді қосып, дамыту және кейінгі ұрпаққа аманат етіп, табыстау деген сөзді тұңғыш президентіміз Н.Ә.Назарбаев жария еткен.
Тәжірибелік маңызы: Құнды құжаттарды іздестіру үшін түрлі архив құжаттарын зерделеу. Сайттармен жұмыс жасауға дағдылану. Архив құндылығын ұғыну.

Мазмұны
1. Кіріспе
Негізгі мазмұны
1. Аудан көлемінде орналасқан тарихи-археологиялық ескерткіштеріне шолу
2. Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне арналған ескерткіш
3. Ұлы Отан соғысы және Кенен Әзірбаев
4. Жау оғы дарымаған солдат
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер тізімі

1. Кіріспе

Үздіккен арманның, Үзілмес үміттің мекені болған еліміздің ең басты құндылығы - Тәуелсіз Қазақстан. Алтыны аспаннан, байлығы балақтан шалған , арманына қол жеткізген елміз. Таңдайы жырға, маңдайы нұрға бөленген шайырлар мекеніміздің Тәуелсіздікке қол жеткізудегі тарихы тереңінен жатыр. Тәуелсіздік күн еліміздің барлық азаматтары үшін орны ерекше мереке деп білеміз, себебі, осынау жүрек жарды қуанышқа толы күнді ата - бабаларымыз ғасырлар бойы армандап, күтумен өтті. Сол армандарға қол жеткізу үшін барлық күшін салған аса бір ардақтылары осы Қордай белесінде жатқандай. Қордай жері ежелден құт қонған, қасиет дарыған киелі өлке. Осы өңірден елін жерін қорғаған батырлар да, би- шешендер де көп шыққан. Тіпті, ауданның аты да батыр есімімен аталған. Қай халық болмасын өз асылдарын ардақтаған, құрмет көрсеткен.

Бұл жұмыс өлкеміздің тарихта аты қалған тұлғаларын дәріптеуге арналған. Соның ішінде ХХ ғасырдың алапат соғысы Екінші дүниежүзілік соғыс болса, соның бір бөлшегі Ұлы Отан соғысы болды. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде қазақтардың қолдарына қару бермей, ауыр тыл жұмыстарына алса, Ұлы отан соғысы кезінде Қазақстандықтар қолдарына қару алып бір кісідей майданға барып, Отан қорғауға атсалысты. Қаншама қазақстандықтар ұрыс даласында мерт болды. Жеңіс бізге арзанға түспегені әрбір жанұяның тарихында із қалдырып кеткені баршаға аян.
Қазақ жері өзінің бай тарихымен ерекшеленеді. Оның ұлттық тарихы аса ерте замандардан бастау алады. Ел мен жерді қорғау ең алдымен сол ел мен сол жердің тарихын білуден басталады. Ұлт тарихынан білімді болудың басты мақсаты-өткеннен тағылым алу. Зерттеуімдегі мақсатым Қордай ауданындағы ескерткіштің өз тарихы мен өмірде алатын орны туралы толықтырып , Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне арналған ескерткіштің ерекшелігіне тоқталып, Ұлы Отан Соғысының ардагері Секеев Құрманбек атаның өміріндегі құпия қалған мұраларын зерттеу. Секеев Құрманбек атаның жазбаларын зерделеу, неге ардагер атағын 1981 жылы алғандығын зерттеу.
Сондықтан зерттеу жұмыс барысында осы адамның өмірі мен қызметіне шолу жасалды. Құрманбек атамыз фашистердің төбесіне оқ пен от ойната жүріп Бердычев, Винница, Чертков, Дороговичи, Самбор, Санок, Мукачев, Ужгород қалалары мен қоса Чехословакия жеріндегі Михаловск, Кишица, Зару деген қалаларды неміс басқыншыларынан азат етті. Қазақстан тарихы беттерінен лайықты орын алып, тіпті деректі фильм түсірілсе де , бірақ мұның беймәлім жақтары көп. Осы деректер менің қызығушылығымды оятады. Өйткені Атаға қарап ұл өсер дегендей жас ұрпақ аға буынға қарап сап түзейді емес пе?

Негізгі мазмұны
1. Аудан көлемінде орналасқан тарихи-археологиялық ескерткіштеріне шолу

Жалпы қордай ауданында тарихи мәдени ескерткіштер жетерлік. Әйгілі жоңғар шапқыншылығы болған Аңырақай даласы, ерлікпен көзге түскен Қордайбатыр, Өтеген батырлар жерленген аумақтар, Алға ауылындағы Балбалтастар мен қола дәуіріндегі тастағы бейнелер, хан Кенесарының жерленген жері, түркі жұртының ортақ қазынасы Кенен Әзірбаевтың әдеби-мемориалдық мұражайы,
Біздің аудан,еліміздегі ең бір өркендеп өсіп өнген , кең қанат жайып көркейген аудан.Мұндай деңгейге көтерілуі әрине тікелей Қордай батыр бабамыздың, әрдайым Алладан тілеу тілеп, қолдауының нәтижесі екендігіне еш күмән жоқ.Аудан тарихын жазып көрсеткіміз келсе, бірінші беті Қордай батыр бабамыздан бастау алып, ары қарай кезінде ауданымыздан шыққан батырларымызды, шешендерімізді, ақындарымызды, билерімізді, дарынды ғалымдарымызды, қаламы өткір жазушыларымызды , көркем табиғатымызды паш етіп жалғастырып жазып мақтанумызға әбден болады.
Қордай батырдың тарихы сонау б.з - дың I - II ғасырлардан басталады.
Түп атамыз Сақ бабамыздан таралған көне түркі халқының зерттелмей , ашылмай жатқан қырлары көп.Сол сақ дәуірінде қолбасшылығымен көзге түскен Қордай батыр, Аспара батыр және Отар батырлар болған екен.
Қордай батыр1- ші ғасырдың аяқ шенінде өмірге келіп, 2 - ші ғасырдың басында өмір сүріп, қазіргі ескерткіш тасы тұрған жерде атақты Қордай батыр асуында, биік шоқысында жерленіпті.

Өтеген батыр ескерткіші - қазақ халқының жоңғар шапқыншылығына қарсы күресінде қол бастаған батыры Өтеген Өтеғұлұлына қойылған ескерткіш. 1999 жылы батырдың 300 жылдығына орай Қордай атындағы Мәдениет сарайы алдына қойылған. Оның мүсіншісі - Д.Жолшиев, архитекторы - М.Ким. Ескерткіш биіктігі 7 м болатын іргетастың үстіне қойылған. Мыстан жасалған мүсіннің биіктігі 4,1 м.

Ұлы дала тарихында Мүйізді Өтеген атымен мәңгілікке қалған батыр 15 жасынан қолына найза алып, жоңғар шапқыншылығына қарсы соғысқа қатысады. Кіндік қаны 1699 жылы қазіргі Жамбыл облысы Шу өзенінің бойындағы Изенді топырағына тамған Өтеген батырдың ақтық демі 1773 жылы бүгінгі Қапшағай көлі маңындағы Шеңгелді өңірінде үзілген екен. Батырдың ерлігін арғыдағы Күсеп, Сүйінбай, Әлмейін, Сарбас, Жамбыл жыраулар мен бергідегі Кенен ақын жырға қосып, ерлік дастанына арқау еткен. Бүгінде ескерткіш қойылған Іле ауданының орталығы осы Өтеген батыр атында.
- Ауыздықпен алысқан тұлпарға мінген батыр бейбітшілікті бейнелейді. Жорықтан жеңіп қайтқан батыр иығына алдынан қуана жүгіріп шыққан баланы отырғызған. Баланың алақанында бозторғай бар. Бұл қазіргі бейбіт өмірдің көрінісі іспетті, - дейді ескерткіш авторы, мүсінші.
Ноғайбай би Жамбыл облысы қазіргі Қордай ауданында 1834 жылы дүниеге келген. Танымал Малдыбай бидің немересі, Дулат тайпасының Қасқарау руынан. Шығыс оқу орындарынан білім алды. Жас кезінен Жетісу қазақтардың саяси және әкімшілік өміріне бас қосқан. Алынған біліміне және жеке қасиеттеріне сәйкес, дала философы, саясаткер және дипломат атауына ерте жетті. Қордай ауданында Қордай ауылында Ноғайбай би атауымен ауыл қойылған, Қордай ауылында С.А. Умбетовтің бастамасымен ескерткіш қойылған.

Қордай аудандық тарихи-өлкетану музейі 1995 жылы қайта құрылған. Музейде 3499 құнды жәдігерлер бар. Оның ішінде негізгі қор - 2573, қосымша қор - 926. Жәдігерлердің барлығы бас тіркеу кітабында тіркелген.Музейде Жануарлар мен өсімдіктер дүниесі, Көне және орта ғасыр дәуірі, Өтеген батыр, Анырақай шайқасы, Кеңес дәуірі тарихы, Тәуелсіз Қазақстан Республикасы, Мәдени-этнографиялық тұрмыс-салт бұйымдары, Көрме залы бар.

2. Ұлы Отан соғысы ардагерлеріне арналған ескерткіш

Соғыс! Осы бір екі буынды, бес әріптен тұратын сөз түбінде қанша мағына жатыр десеңші?! Соғыс деген ызғарлы сөз. Соғыс бұл сөзді естігенде көз алдыма, қан майданда, ерлікмен шайқасып, көкірегін отқа төсеген батырлардың қайталанбас ерлігі елестейді.
Иә, сұм соғыс қаншама адамдарды жалмап, қаншама адамдардың боздақтарынқайтып оралтпады,қаншама бала-шағаны ата-анасынан айырды. Қалалар қирап, ел аштықты бастан кешірді. Сұрапыл соғыс өз салмағын иыққа 1418 күн мен түнді, яғыни 4 жылды салды.Фашистер жер шарына соғыс алапатын алып келді. Бұл күн тарихта Ұлы Отан соғысы деген ерекше атпен қалды. Мен өзім бұл соғысты көзбен көрмесемде, естеліктерден, бұрынғы кинолардан көріп, қатты қинала отырып, батырларымыздың ерліктеріне сүйсініп, бойымды мақтаныш сезімі биледі. Ата-әжелеріміздіңерлік жолдарымен таныстым. Сол кездегі Отанын,елін,туған жерінің қамын ойлап, жерін жаудан қорғауға аттанған, ержүрек батырларымызерлігіне қалай тоқталмай өтемін.Әр батырдың өзіндік ерекшеліктері болды.Нүркен Әбдіров биік аспанда қалықтаған әскери ұшағын әдейі жаудың топтасқан қаруқоймасына құлатып,өзі сол ұшақ ішінде ерлікпенқаза тапса, жаудың жалын атқан от-ұясын өзінің денесімен жауып, жауынгерлерімізге жол ашып беріп, қаһармандық ерлік көрсете білген Сұлтан Баймағанбетов ерлігі әр жүректі елжіретері сөзссіз. 1945 жылы 2 мамырда Берлин қаласы алынды. Рейхстаг қабырғасына алғаш болып ту тіккен Рақымжан Қошқарбаев болатын. Бұл соғыста Өз Отанымызды жау шеңгеліне бермейміз! Жаным -арымның садағасы Халқым үшін жан пида! деп ұрандаған Бауыржан Момышұлының ерліктері бүгінгі ұрпаққа үлгі.
Елін сүйген ерлер есімдері тарихта алтын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.