Овен шоқжұлдызында орналасқан және жұлдызы қызыл ергежейлі

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Түркістан облысының адами әлеуетті дамыту басқармасының "Жетісай ауданының мамандандырылған "Дарын" мектеп-интернаты "КММ

Авторлары: Сайлаухан Ардақ, Кадирхан Гүлсезім

9«А» сынып

Тақырып: Екінші жерді анықтау

4 Секция: Астрофизика және ғаламның эволюциясы(Экзопланеталарды зерттеу)

Ғылыми жетекшісі: математика пәнінің мұғалімі, жаратылыстану ғылымдарының магистрі Алиманов Олжас Ретбайұлы

Жетісай қаласы

2022-2023 оқу жылы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . .

ТАРАУ І ЖЕРДІҢ ЖОЙЫЛЫП КЕТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1. 1 Жердің жойылып кету қауіпі . . .

ТАРАУ ІІ ЖЕРГЕ ҰҚСАС ЭКЗОПЛАНЕТАЛАРҒА ШОЛУ

2. 1 Жұлдыздардың спектрлік жіктелуі . . .

2. 2 Жерге ұқсас экзопланеталар жайлы жалпы мәлімет . . .

2. 3 Кесте . . .

ТАРАУ ІІІ КҮН ЖҮЙЕСІ

3. 1 Күннің өзгерісі . . .

3. 2 Күннің өзгерісіне қарай қолайлы планетаны анықтау . . .

ТАРАУ МАРС ПЛАНЕТАСЫН КОЛОНИЗАЦИЯЛАУ

4. 1

4. 2

ТАРАУ ҒАРЫШ КЕМЕСІ

5. 1Ғарыш кемесінің қолайлылығы және құрылысы жайлы гипотеза

ҚОРЫТЫНДЫ.

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

АҢДАТПА

Зеріктеу мақсаты:

Гипотеза:

Кезеңдері:

Зеріктеу процедурасы:

Эксперимент әдістері:

Зеріктеу жаңалығы және дербестік дәрежесі:

Жұмыс нәтежелері мен қорытындылар:

Нәтижелерді практикалық қолдану салалары:

ANNOTATION

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі:

Тақырыптың зерттелу деңгейі:

Ғылыми жобаның жаңашылдығы:

Ғылыми жобаның мақсаты:

Зерттеу нысаны:

Ғылыми жобаның міндеті:

ТАРАУ І ЖЕРДІҢ ЖОЙЫЛЫП КЕТУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

1. Жердің жойылып кету қауіпі

Жер күннен арі қарай санағанда үшінші ғаламшар жане тіршілігі бар жалғыз астрономиялық нысан.

Жер жалпы 4, 5миллиардан астам жыл бұрын қалыптасқан, алемдік ғалымдардың зерттеуінше 5 миллиард жылдан кейін өз тіршілігін жояды жане адамзаттың өмір сүруіне жарамсыз планета болып қалады. Жердің жойылып кетуіне асер ететін көптеген маселелер бар. Ең ықпалды маселелердің бірі Күн қызыл алыпқа айналып, қатты ісіп Жерді жане жанандағы планеталарды жұтып қояды. Күн ар жыл сайын бірте-бірте жарықтығын арттырып, біздің дауіріміздің 5 миллиардтыншы жылында үлкен қызыл алыпқа айналады. Қызыл алыпқа айналғаннан кейін ядролық отыны таусылған, миллиардтаған жылдан бойы біртіндеп суытатын ақ ергежейлі жұлдызға айналады.

Жақында ғалымдар Күннің эволютциясы натижесінде Жер атмосферасы қатты зардап шегеді деп малімдеді. Күн қызуы мен қартаюына байналысты көп энергия бөледі. Соның салдарынан Жер атмосферадағы көмірқышқыл газының мөлшерін азайтады, өйткені көміқышқыл газы жылуды сіңіреді, содан кейін ыдырайды. Натижесінде оттегін өндіретін жане фотосинтез арқылы өмір сүретін барлық тірі ағзалар тіршілігін тоқтатады. Жер бетінде адамдар мен жануарлардың тіршілік етуіне қажетті атмосферадағы оттегі концентрациясының деңгейін ұстап тұруға қабілетті тірі организимдер жеткіліксіз болада.

Жер бізді күн желінен қорғайтын магнитосфера деп аталатын магнит өрісімен қоршалған. Өріс планетаны айналуынан пайда болып, сұйық темір никель қабықшасының қатты металл өзегін айнала қозғалып, алып магниттік генераторды құрайды. Планетаның өзегі сырттан келетін энергиямен қоректенбейді, сондықтан ақырында суытады. Егер планетаның өзегі салқындатылса, магниттік өрістің генерациясы тоқтайды-табиғи қорғаныс жоғалады жане күн желінің өлім толқындары тайфун сияқты Жердің үстінен өтіп, өмірді ғана емес сонымен қатар атмофераны, жер бетінде орналасқан барлық дерлік заттарды жояды. Бір кездері суы мен атмосферасы бар Марс бірнеше миллион жыл бұрын дал осындай қауіпті жайтқа ұшырап қазір біз білетін құрғақ жане жансыз алемге айналды.

Қазіргі уакытта астероид- комета қаупі маселесі өте ауқымды маселеге айналды, көптеген БАҚ-тар Жерге құйрықты жұлдыздың немесе астероидтың құлауы салдарынан болатын дүниежүзілік апат туралы материалдарды жиі ұсынады. Күн жүйесінің кез келген шағын денелері (планетааралық шаң, метероидтар, астероидтар жане кометалар) ғарышта қозғалысы кезінде Жерге жақындап, жерге түсуі мүмкін. Планетаға жақын орналасқан планеталар мен Күн өз үлесін қоса алады. Күтпеген жерден өте үлкен тастардың шашырауына айналады, планетаны бір соққының орнына толасыз көптеген соққылар мен аяусыз азап күтіп тұр. Сонын салдарынын дүниежүзілік алапат цунами болуы мүмкін.

ТАРАУ ІІ ЖЕРГЕ ҰҚСАС ЭКЗОПЛАНЕТАЛАРҒА ШОЛУ

2. 1 Жұлдыздардың спектрлік жіктелуі

Жұлдыз - ядролық энергиямен қыздырылған және тартылыс күштерімен ұсталатын ыстық газ шары. Жұлдыздар туралы негізгі ақпаратты олар шығаратын жарық және спектрдің басқа аймақтарындағы электромагниттік сәулелер береді. Жұлдыздың қасиеттерін анықтайтын негізгі факторларға оның массасы, химиялық құрамы және жасы жатады. Жұлдыздар ғарышқа энергия таратқанда уақыт өте өзгеруі керек. Жұлдыздардың эволюциясы туралы ақпаратты Герцспрунг-Рассел диаграммасынан алуға болады, бұл жұлдыздың жарықтылығының оның бетінің температурасына тәуелділігі.

Герцшпрунг-Рассел диаграммасы. Сызық негізгі тізбектегі массасы әртүрлі жұлдыздардың бастапқы орындарын көрсетеді.

Герцшпрунг-Рассел диаграммасында жұлдыздар біркелкі таралмаған. Жұлдыздардың шамамен 90%-ы диаграмманы диагональ бойынша кесіп өтетін тар жолақта шоғырланған. Бұл жолақ негізгі тізбек деп аталады. Оның жоғарғы ұшы ашық көк жұлдыздар аймағында орналасқан. Негізгі тізбекте орналасқан жұлдыздар популяциясының және негізгі тізбекке іргелес аймақтардағы айырмашылық магнитуданың бірнеше ретін құрайды. Себебі, негізгі тізбекте жұлдыз өмірінің негізгі бөлігін құрайтын сутегінің жану сатысындағы жұлдыздар орналасқан. Күн негізгі қатарда. Оның орны диаграммада көрсетілген.

Негізгі тізбектен кейінгі ең көп қоныстанған аймақтар - ақ ергежейлілер, қызыл алыптар және қызыл супергиганттар. Қызыл алыптар мен супергиганттар негізінен гелий мен ауыр ядролардың жану сатысындағы жұлдыздар болып табылады.

Жұлдыздың жарқырауы - бұл жұлдыздың уақыт бірлігінде шығаратын жалпы энергиясы. Жұлдызға дейінгі қашықтық белгілі болса, жұлдыздың жарқырауын Жерге түсетін энергиядан есептеуге болады.

Термодинамикадан қара дененің максималды сәулеленуіндегі толқын ұзындығын өлшеу арқылы оның температурасын анықтауға болатыны белгілі. Температурасы 3 К қара дене 3 1011 Гц жиілікте максималды спектрлік үлестірімге ие болады. Температурасы 6000 К қара дене жасыл жарық шығарады. 106 К температура рентгендік диапазондағы сәулеленуге сәйкес келеді. 2-кестеде оптикалық диапазонда байқалатын әртүрлі түстерге сәйкес келетін толқын ұзындығы аралықтары көрсетілген. [1]

Егер жұлдыз бастапқы массасы күн тәрізді болса онда ол спектрлік класс бойынша қызыл алыпқа содан соң ақ ергежейліге айналады. Ақ ергежейлі массасы жерден сәл ғана үлкен болады. Ал жұлдыздың массасы күннен шамамен 8 есе үлкен болса, қызыл супергигантқа айналып жарылады. Жарылғаннан соң нейтрондық жұлдыздарға немессе қара тесікке айналады.

Жалпы жұлдыздардың ішіндегі адамдар үшін ең қолайлысы күн яғни сары ергежейлі G2. Жұлдыздардың кең тараған түрі ол қызыл ергежейлілер. Ғалымдардың зеріктеуінен ғаламшарымыздың 30-50% қызыл ергежейлілер екені анықталды. Ал қызыл ергежейлі жұлдызы өте тұрақсыз, яғни жанындағы планеталарға атқылап планетаның атмосферасын және магниттік өрісін әлсіретеді немесе мүлдем жоюуы да мүмкін.

2. 2Жерге ұқсас экзопланеталар жайлы жалпы мәлімет

Жерге 100% ұқсас экзопланета жоқ. Алайда біздің жеріміздің де ғұмыры көпке созылмауы мүмкін. Ондай жағдайда жерге ұқсас адамзатқа қолайлы планета табу керек . Ғалымдардың айтуынша ондай планета бар, ол:

• Teegarden b экзопланетасы жерге ең ұқсас планета оның өмір сүруге қолайлы корсеткіші 95%. Овен шоқжұлдызында орналасқан және жұлдызы қызыл ергежейлі. Teegarden b планетасы өзінің аналық жұлдызына өте жақын орналасқан, сол себепті жылдызды 5 күн аралығында айналып бітеді . Планета жұлдызға бір жағымен ғана қарап тұрады дәл ай сиақты, жердің бір беті жылы, ал екінші беті өте суық. Соған байланысты жердің көптеген тірі ағзалары бейімделуі қиын. Экологиялық жағынан жерге 60% ұқсас. Қызыл ергежейліге жақын орналасқанынна байланысты атмосферасы болған жағдайдада осы уақытқа дейін әлсіреп жойылып кетуі мүмкін деген тұжырым бар. Бұл планета бізден 12, 5 жарық жылға орналасқанына байланысты атмосферасы және магниттік өрісі жайлы нақты мәлімет жоқ, тек ғалымдардың тұжырымдары ғана.
• Алтын балық шоқжұлдызындағы қызыл ергежейлі TOI-700 жұлдызының жанында орналасқан TOI-700 d экзопланетасы. TOI-700 d экзопланетасы жерге 93% ұқсас. Күннен шамамен 101, 4 жарық жылы қашықтықта орналасқан. Планета жұлдызға бір жағымен ғана қарап тұрады дәл ай сиақты, жердің бір беті жылы, ал екінші беті өте суық болады. TOI-700 d экзопланетасы қызыл ергежейлі TOI-700 жұлдызына жақын орналасқан, жұлдыздың атқылауынан атмосфера мен магниттік өрісі болмауы мүмкін.

Жалпы ғалымдардың жерге ұқсас деп саналған планеталары қызыл алып және қызыл ергежейлілердің жанында орналасқанына байланысты адамдар үшін қолайлы емес болып саналады. Себебі ондай жұлдыз жанында орналасқан планета қолайлы болу үшін магниттік өрісі мен атмосфералары өте берік болу керек ал аталмыш экзопланеталарда ондай емес. Тіпті экзопланеталарда қорғаныс берік болғанда да олар бізден өте алыс орналасқан кәзіргі ең дамыған зымыран түріменде бару қиынға соғар еді.

2. 3 Кесте

ТАРАУ ІІІ КҮН ЖҮЙЕСІ

3. 1 Күннің өзгерісі

---

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.

• Іс жүргізу
• Автоматтандыру, Техника
• Алғашқы әскери дайындық
• Астрономия
• Ауыл шаруашылығы
• Банк ісі
• Бизнесті бағалау
• Биология
• Бухгалтерлік іс
• Валеология
• Ветеринария
• География
• Геология, Геофизика, Геодезия
• Дін
• Ет, сүт, шарап өнімдері
• Жалпы тарих
• Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
• Журналистика
• Информатика
• Кеден ісі
• Маркетинг
• Математика, Геометрия
• Медицина
• Мемлекеттік басқару
• Менеджмент
• Мұнай, Газ
• Мұрағат ісі
• Мәдениеттану
• ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
• Педагогика
• Полиграфия
• Психология
• Салық
• Саясаттану
• Сақтандыру
• Сертификаттау, стандарттау
• Социология, Демография
• Спорт
• Статистика
• Тілтану, Филология
• Тарихи тұлғалар
• Тау-кен ісі
• Транспорт
• Туризм
• Физика
• Философия
• Халықаралық қатынастар
• Химия
• Экология, Қоршаған ортаны қорғау
• Экономика
• Экономикалық география
• Электротехника
• Қазақстан тарихы
• Қаржы
• Құрылыс
• Құқық, Криминалистика
• Әдебиет
• Өнер, музыка
• Өнеркәсіп, Өндіріс